Poznawanie stref

najbliższego
rozwoju
Małgorzata Ficek
Beata Cichoń
Wiktoria Łoboda
 Natura testów IQ

+ Jedną z tradycyjnych definicji

inteligencji jest określanie jej jako
zdolności do uczenia się.
+ Takie pomiary odzwierciedlają końcowy
efekt uprzedniego uczenia się, ale
niekoniecznie dostarczają czułego
wskaźnika możliwości poprawy w
stosunku do obecnego poziomu
wykonania.
+ Narzędzia te cechuje dobra
predyktywność, ale słaba
diagnostyczność.
Procedura „test-
training-test”
Budoffa
+ Podejście Budoffa do
potencjału uczenia się
oparte jest na takiej
konceptualizacji inteligencji,
która podkreśla zdolność
do uczenia się albo inaczej-
zdolność do korzystania z
doświadczeń uczenia się,
odnoszącą się bezpośrednio
do wykonywanego zadania.
+ Szacowanie potencjału
uczenia się odbywało się za
pomocą klocków Kohsa.
 Wyniki testów

1. Po tym treningu Budoff odkrył

3 klasy dzieci:
+ Osoby, które ujawniały słaby
wzrost wykonania lub jego
brak, idąc za dodatkową
instrukcją (nie korzystający)
+ Osoby, u których ujawnił się
znaczący postęp (korzystający)
+ Osiągający wysokie wyniki
Teoria rozwoju
poznawczego Feuersteina
+ Według jego teorii rozwój poznawczy jest
wynikiem zarówno okolicznościowego, jak i
upośrednianego uczenia się, przy czym to
drugie staje się o wiele ważniejsze .
+ Teoria Feuersteina jest teorią internalizacji.
Poprzez interakcję z dorosłym, który
ukierunkowuje aktywność związaną z
rozwiązywaniem problemów i strukturuje
śrdowisko uczenia się, dziecko stopniowo
przyswaja aktywności strukturujące i
samoregulacyjne.
Teoria rozwoju poznawczego
Wygotskiego – intrnalizacja

Etapy proces internalizacji:

+ Nakierowywanie przez
dorosłego
+ Wspólne rozwiązywanie
problemów
+ Przejęcie inicjatywy przez
dziecko
+ Kontrole przejmuje dziecko
Strefa najbliższego
rozwoju
Odległość pomiędzy aktualnym
poziomem rozwoju, określonym
przez indywidualne
rozwiązywanie problemów, a
poziomem rozwoju
potencjalnego, określonym
przez rozwiązywanie problemów
przy pomocy dorosłych lub
bardziej doświadczonych
rówieśników
Dzieci niezdolne do uczenia się, a dzieci
rzeczywiście upośledzone
Dzieci niezdolne do uczenia się Dzieci upośledzone

• Podobny początkowy poziom w zadaniach • Podobny początkowy poziom w zadaniach

poznawczych poznawczych
• Wymagają mniej pomocy, aby osiągnąć • Wymagają więcej pomocy, aby osiągnąć
zadawalający efekt zadawalający efekt
• Wykorzystują wiedzę w innych zadaniach • Nie wykorzystują wiedzy w innych zadaniach
01 02 03 04 05
Prośba o Udzielenie Pokazanie Ułożenie figury Badanie
ułożenie dodatkowych połączenia przez testującego i „transferu” przy
danego kształtu wskazówek klocków, zachęcenie rozwiązywaniu
niezbędnego do dziecka do drugiego
z klocków. zbudowania wspólnego problemu
brakującego rozwiązania
elementu problemu

Procedura badań radzieckich

 Zdobyte informacje w badaniu
Początkowy Możliwy poziom
Szerokość strefy
poziom kompetencji,
najbliższego
kompetencji osiągany przy
rozwoju
dziecka pomocy innych

Zdolność do Łatwość
korzystania z Szybkość uczenia dokonywania
pomocy się transferu nowych
dorosłych umiejętności
Podsumowując metody dynamicznego
szacowania potencjału uczenia się
+ Diagnozowanie potencjału uczenia się wymaga zbadania reakcji na
trening
+ Trening powinien odbywać się ze wsparciem wspierającego dorosłego
+ W badaniach wykorzystuje się opartą na internalizacji teorie uczenia się.
+ Pomiar strefy najbliższego rozwoju ujawnia potencjał uczenia się
dzieci, które mogły być pomijane w statystycznych testach
standardowych
Strefa najbliższego rozwoju w
badaniach
eksperymentalnych
Rodzaje badań: (trzecioklasiści,
piątoklasiści)
1. zadanie uzupełniania serii liter
2. matryce progresywne Ravena
(pomiar poziomu inteligencji
ogólnej)

Czy wskaźniki strefy najbliższego

rozwoju odnoszą się jakoś do IQ?
Zadanie uzupełniania
serii liter
Cel – oszacowanie strefy
najbliższego rozwoju
Reguły - tożsamość, następstwo,
wsteczne następstwo, okres
Grupa badana - trzecio- i
piątoklasiści
Wyniki
Piątoklasiści uczą się szybciej niż
trzecioklasiści

To samo tyczy się dzieci z IQ

powyżej 122

Podział na dzieci wolno/szybko

uczące się

U ⅓ dzieci wynik IQ nie był dobrym

predyktorem szybkości uczenia się!

Młodsi potrzebowali więcej

wskazówek przy zadaniach coraz
dalszego transferu - podział na
dzieci niskiego i wysokiego
transferu
“Ukryte grupy”

1. powolne
2. szybkie
3. ograniczone
kontekstem
4. refleksyjne
5. wysokie wyniki
Budoffa
Zadanie matryc
progresywnych
Ravena
Zalety wskaźników stref
najbliższego rozwoju
1. funkcja diagnostyczna - jasna
diagnoza zakresu kompetencji
2. brak generalizacji
3. potencjalna możliwość wykrywania
różnic indywidualnych
4. bogaty repertuar środków
zaradczych
 Dawniej uważano, że przez użycie testów
określimy poziom rozwoju psychicznego, z
którym edukacja powinna się liczyć i którego
granic nie powinna przekraczać. Procedura ta
ukierunkowywała uczenie się na wczorajszy
rozwój, na stadia rozwojowe już zakończone.
Proces uczenia się, który jest ukierunkowany na
osiągnięte już stadia rozwojowe, jest
nieefektywny z punktu widzenia całościowego
rozwoju dziecka. Nie tyle nie zmierza do nowego
stadium procesu rozwojowego, co raczej nie
nadąża za tym procesem. Tak więc pojęcie strefy
najbliższego rozwoju daje nam możność
zaproponowania nowej formuły, mianowicie
takiej, że jedynym dobrym uczeniem jest takie,
które wyprzedza rozwój.”

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lew_Wygotski#/medi
a/Plik:Lev_Vygotsky_1896-1934.jpg
 Wnioski
1. Okazuje się, że profile uczenia się, takie jak „ograniczony
kontekstem” czy „refleksyjny” są stabilne i potencjalnie mogą
wnieść znaczący wkład do praktyki diagnostycznej.
Możliwości te są szczególnie obiecujące w zakresie wczesnej
identyfikacji umiarkowanych problemów w uczeniu się.
2. Drugą implikacją teorii Wygotskiego dla edukacji jest waga
ukierunkowania nauczania na wyższą granicę strefy dziecka.
Jeśli praktyki edukacyjne zakrojone są tylko na niewsparty
poziom kompetencji ucznia, to uczniowi być może odmawia
się istotnego doświadczenia, niezbędnego do wzrostu strefy
jego najbliższego rozwoju.
 Bibliografia

+ Brown, A.L., Ferrara, R.A. (1994). Poznawanie stref

najbliższego rozwoju(s.217-258). W:A.Brzezińska, G.
Lutomski (red.) Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów.
Poznań: Zysk i s-ka.