Clitrong 2

NillÊN v Q(JÂ
CHAY NillÉN lulL(J
2. l. (ùic dàc trtrng co ban cua nl)ién li('tl
2. l. l. Thànll pli\in ct'ja nhién lieu
Nhien lieu ky thuât bao gom hai thành phân: thành phan ch[iy
và (hành pliân khÔng châ.y (tur(jc.
'ftành phàn chây (ttrqccùa hâti nhtr tâ't câ cic looi nhiên lieu cd bin
bao gôm:
- Cacbon (C).
Hydro (112).
- Ltru huynh (S).
Thành phân khÔngchây durqcgôm:
- Tro
- Ntr6c

- Ôxy.
Tuy nhiên hàm Itrongcâc thành phân ké trên râ't khâc nhau; than
nau chta trong dàu d6t thành phàn tro và râ't
nhô, trong khi nhiên lieu khi không chta tro mà tùy tìrng trurònghop
c6 thé chta ft bui...
Thành phân cüa nhiên lieu rân và 16ngdtrqc xâc dinh qua viec
phân tich cd bin và durqcbiéu dién dur6idong thành phân kh6i lurqng
cüa cac nguyên t6 cé m4t trong nhiên lieu. Nê'u sir clungcic chtr caii
thtròng dé chi thành Dhân kh6i Itrong cüa cic nguyên to' turong ttng, cu
thé thành phân cac on là c, hydro là h, thành phân tro là a, dm là w
thì:
(2-1)

23
 tich thiınh pilân
dinli qua viğc phân
Tilünll pillinkhi döt dırçjcxâc nö (diĞu nay râ't khö thgc
tini tich cüıatüng khi thiınh phân chüa trong mâll dâu döt cüa MY
hiçin cüc loai nhien liÇu vi ngay trong mç3t [52]. DG trânh
kh,ıc nhau
nguöi ta dâ tirng tim thâ'y 5000 hop châ't chây, khi bidü diön
plilim
nhâm İzin v6i tlûınh phân t11Ğtich ciha Sân hiğu thöng clqng
düng k'y
Ih,hnhphân cüzinhien liğu khi sö khöng câch tdng quât,
khi döt,
dil thay bâng (ÖOI Tüc Ih d6i v8i
cö tlıĞ viöt:
ı (2-2)
[COI + [H2]+ + [C02] + [N2]+ [02]
khi döt khöng dırçşc
Cân chüıy ring lûım lüçsnghöi nır6c trong
t11İqua dç3dm
biÖu
dıra ra dır6i dqng tlıhnh phân IhĞtich mil dWC
tıromgdöi nhır döi v6i khöng khi dm, (P pıt/ph,mııx.
2.1.2. Nhiât tri cüa nhiân liğıı
trç»ngnhâ't CihamÖi loçıi nhiön liğu Ih nâng suâl
Tinh châ't quan
ân
giâüplıgıng-ıg-h—--n--g khi döt chây
töa nhiçt, tüc Id Iwng nhiöt
nâng suâ't töa nhiÇt
nüt dön vi nhien liÇu.Nguöi ta phân biçt hai 104i
vü gçi lâ nhiÇt tri cao vil nhiÇt tri thâ'p cüa nhiân liÇu.
ı. [k.J/kghay
hoiın
NhiÇt tri cao Ih lwng nhiÇt•dırqc giâi ph6ng khi döl chây
tohn mQt dön vi nhiön liÇu(l kg hay 1 111 3) trong didil kiÇn dâng tip vil
lâm nguQi Sân phâm chây t6i nhiÇtdç3göc. NhiÇt do göc, hay cön gç»i
lâ nhiÇt dQ cân büng, lâ nhiÇtdç3quy ır6c cö giâ İri tir (TC dön
(thâng thıröng Ih 250C), tüy thuQc vüo tiöu chuâİn xâc dinli nhiÇt İri.
Khi xâc dinli nhiÇttri cao, ngudi ta thıröng tinh t6i nhiÇt ngurng fu Ciha
tohn bQ lırqng nu6c c6 ngu6n g6c tir nhien liÇu cö trong Sân plilim
chây, vi ö nhiÇtdQ g6c, phân l(3nluqng nurdcnahydâ ngung tu. Dâng
tie'c ilâ trong câc bu6ng lira kY thu#t thöng thuöng, luçjng nhiÇt nüy
khöngsü dqng duqc vi lüm nguQiSân phdm chây xu6ng dudi nhiöt dö
7 dpng swng lâ diĞut6i ki (xem 2.7.5). Nhu vay, phâi bö sung them
khâi niÇm ve nhiÇt tri dĞthich hqp v6i viÇctinh toân thuc 16.
Nhiğt trjfflıüp HII[kJ/kg hay
iÖ)2.
NhiÇt tri thdp Chikhâc nhiçt tri cao ö chö lâ khi xâc dinh nö,
ngıröi ta khöng tinh dön nhiçt ngung t! cüa hUi nıf6c tronçy-s.;;
cll'ây, tûc: là tnoc dù dtrqc làm nguOit6i nhiet do g6c nlurng vân gi•ei
thiét là trong Minph[i'mcliiiy khÔng xây ra qui trình ngtrng tv hoi
n tr6c.
Néu goi lurvng ntr6c durqc hình thành khi chây mot don vi
nhiên lieu là mil và nhiet dm héa hoi cùa nur6clà r, (6 250C,
r = 2442,5 kJ/kg), thi quan he giÜraHo và Hu co dong:
(2-3)

3 Xücdinh nhiet tri cüa nhién liéu

Nhiêt tri cao 1-10dcrqc xâc dinh bang bom calorimet. Mot Itrqng
nhiên lieu xâc dinh hay mot dòng nhiên lieu co luu lurqngdn (tinh durqc
d6t chây hoàn toàn bàng 02 (cüng co thé bàng khÔngkhi {m bâo hòa)
trong bình hai vò chüa {o ntr6c thì sàn phdm chây durqclàm nguÔit6i
nhiet do g6c. Bang câch xâc dinh lirqng ntrdc làm mat và dé chênh
nhiêt do cùa ntr6c khi vào và ra khôi'{o nur6c,ngtròi ta dé dàng xaic
dinh durqcnhiet tri cao Ho.Nhiêt tri thâ'pHildurqctinh theo (2-3) khi do
Itrong nur6c ngtrng tu tù sfin phâm chây.
Do nhiet tri cao không co y nghïa thuat nên dé don giàn, dtr6i
dây së dùng thu4t ngü nhiet tri theo nghïa là nhiet tri thâ'p.
Khi không c6 diêu kien xâc dinh bàng thgc nghiem câc looi
nghiem sau
nhiêt tri cùa nhiên lieu, thé st dung câc cong thfrc kinh
dây dé tinh toân:
* Nhiên li?u rin và lông, [kJ/kg]
+ 297h + 15n + 45,6s - 23,501
+ + 15n + 45,6s 23,50 (2-4b)
3
* Nhiên li?u khi, [kJ/m 1
[01-161+
Ho = 418,6 {30,2 [CO] + 30,5 [1-12)+ 95 [CH4] + 166
[C2H41 +220 +
+ 237 + 307 [C4H10]+377 [C5H12]+150
(2-5a)
+290 [C4H8]+ 360 + 350 [C6H6]+61 [H2Sl}
155 +
Hu 418,6 {30,2 [CO] + 25,8 [H2] + 85,5 [CH4] + +
+ 283 [dH10]+349 +141 [0+141+205 +
218
(2-51))
+ 271 [C4H81 + 337 + 335 [C6H6] + 56 [HS] }

25
 hon khi hay •.,t
theo nh\tng khie l)hau: theo (inh (hat
dung,
h sif
nhjet t" theo ngt10nVOC , theo rnuc
nhorn.
• nhict tri. nhien lieu khi dtroc phan thanh bon
K hi nhJét tri thåp (H < 9 NIJ/'rni ).

Khi nhiet tri trung binh (Ho = 9 + 15 MJ/rn R).

i
Khi nhiet tri cao (H e= 15 + 23 MJ/m ).
Khi nguyén chit (110> 23 NIJ/m3).
sir dung
Trong ngön ngü th(fcmgmai the gidi, ngtröi ta thtröng
cåc loai k'Yhiéu sau day:
Substitute(hay Synthetic) Natural Ga.s - tüc lå khi t($ng
SNG-
hop co tinh chät cia khi thién nhién.
LNG- LiquifiedNaturalGas khi thién nhién dong löng
LPG- Liquified Petrolium Gas khi löng nhtr propan hay
butan
* Theo nguön gÖc, 'hi dÖt dtroc phån thånh:
a cao, Hu 3,5 MJ/m3, hinh thånh trong qui trinh sån
xuät gang trong lö cam Trung binh cir sån xuät mét tän gang, ngtröi ta
thu dugc khoång2500 m 3khi nhiet dé 250 0C.
b. Khi lö Sinhkhi Elu 5,0 MJ/m3, thu dtrqc khi khi h6a than då
h04c than nåu trong o khi h6a ghi quay. Möi tan than då durqc
khi h6a
cho 3300 + 4300 m3khi loqi nåy. Vi khi khi h6a,
ngtröi ta chi cap mét
ltrgngkhöng khi nhd)qua ghi quay nén chi
yell chi xuät hien CO; him
Itrgng C02 trong loqi khf nåy thäp.

hi ntr6c, Iuæ Il MJ/m3 Néu

trong quå trinh khi h6a lin ltro•t
Phun hoi ntr6c vå khOngkhf theo
chu k} våo I(3pc6c bi nung cid)sé
xuät hien khOngchi CO må cå 112,
khi d6 dtrqc loqi khi co ten lå khi
ntr6c:
26
 d. Khí lö c6c, Hu 17
MJ/m3 sán phám Phy cůa quá trinh sán
xuät cőc; tů mot tán than dcrqccőc hóa
thtröngthu duqc 300 děn 350
m3 khí näy.
e. Khí ngłröng, Hu 29 MJ/m3
than dá), Hu 13,5 MJ/mÄ
than näu), hinh thänh khi khí hóa mot phän (khí
hóa có ngłröng,có
múc do) than dá h04c than náu 4000C.Tů môt
tän than sinh ra 130
m3 khí näy.
f. Khí sáng hay cön goi lä khí dô thi, Hu 19,5 MJ/nŕ, lä mot
hÖnhqp cůa khí lö cőc Väkhí ngłröng.
g. Khí thien nhien, Hu 35 + 45 MJ/m3,lä hôn hop cůa các khí
hydrocacbon Ó diéu kien áp suät Vänhiet do binh thuöng; thänh phán
chů_yőu lä methan, nhłrng cüng có loqi khí thiën nhiën có häm lurqng
ethan terongdői cao.
ht&hí IQCdäu, Hu 40 + 100 MJ/m3, sán phdm Phu cůa quá
trinh loc däu ví du, khí Ióng propan Väbutan).
Báng 2.I giói thieu thänh phán mot scí10Qikhí dőt quan trong
nhät.
Bdng 2.I. Thänh phán [% thi tích] mQtsô'logi khľdô't
Loai khí co CHA c,H6 cmHn C02 02 Hu

Khí lö cao 22,2 0,2 28,6 49,2 3,5

Khí lö sinh khí 29,1 1,0 0,12 10,2 59,6

70,4 6,4 0,6 1,2 13,9 11,0

Khí nłrŰc
6,4 8,8 23,7 17,0
Khí lö cőc 13,8 10,4 35,7
45,6 3,8 21,9 5,6 29,0
Khí ngłröng 6,2

Khí sáng 14,8 8,5 26,5 19,9 6,3 21,8 1,7

92,3 6,0 0,53 1,17 36,5

Khí thien nhien

2.2.2.Các tính chát

thé hien č;
Các tính chát cůa mot ső khí quan trpng nhät dtrqc
bäng 2.2, cůamôt ső khí tinh khiőt - ö báng 2.3.
27
 C C
0

0
兮.
0 C 0

길들-드 3 3

8
0

|이

0
0 `7

0
들 8 는
 Nihiet tri khi 1b cao Phu
chat ltrp'ngcila lieu tang thi vå() thånh phån ctia lieu. Khi
nhiet tri giåm xu6ng con khoång 2500
kJ/nu Do voy khi 10 cao khOng
climg nung khöng k'hi cho 1b
cao hay nung lö coc nnå thtröng
dtr(.jc(Ithngnhtr mét nhién lieu bo sung
cho lö hoi hooc lö cong nghiep.
Khi lö Sinh khi clüng dé
(16t1b cong nghiep nhÜrngnoi khöng
cc; khi thién nhién vå khf h6a löng.
Khi h6a 16ng cho cåc ho tiéu
thy nhd)thuröngchüa chü yéu
propan, cho cåc hé tiéu thy Ion cön chufa
cå butan ngoåi propan. Néu
khf chi yell propan (2 90%) thi cc) thé chüa dén 10% butan, cåc
hydrocacbon khåc chiém mét t}}IQthäp.
Bång 2.3. Tinh chcit Clia möt sö'khi tinh khiéi
Phan Khöi luqng Nhiét tri Nhiét tri Nhiét tri
Cong Nhiét dö
tir riéng dktc cao Ho thäp Hu thäp Hu
thttc [OCI
ltrqng [kJ/m3] [kJ/m3] [kJ/kgJ
2,02 0,090 252,77 12 745 (j@3S 1 19 952
co 28,01 191,55 12 635 11635 10 110
CH4 16,04 0,717 161,50 39 815 35 880 50 010
C2H4 28,05 1,261 103,78 63 395 59 440 47 165
30,07 1,355 88,60 70 305 64 355 47 480
C3H6 42,08 1,914 47,70 93 610 87 605 45 780
C3H8 44, 10 2,010 42,10 101 205 93 180 46 350
i-C4H8 56,11 2,597 6,25 125 765 117 615 45 300
n-C4H1058,12 2,703 0,50 133 795 123 565 45 7
58,12 2,691 11,70 132 960 122 775 45 615
70,14 3,320 20,06 159 805 149 390 44 990
72,15 3,455 9,50 169 350 156 705 45 340
co ,o 8945

28,01 1,250 195,82

02 32,00 1,429 182,97
H20 18,02 0,804 1oo,oo

29
2.3. NIiién lieu l/jng
2.3.i. Than!) pii',inva tinh chat dåc trung
1. cm doi
dåu
Chåt (16tky thu4t dung Idjnghien t4i, d6ng nghia véi
lui
((11f6iday se goi ngån gon Iå dåu). Vé co bån nguöi ta phån biét ha
clau sau day:

L)åu khoång chåt (tir nguyén lieu dåu mö);

Dåu tdng hqp (tü than då h04c than nåu);

I)åu då (tir cåc via då dåu).

I)åu tdng hqp, con goi lå dåu håc (n, Easån phåm cüa quå
ché bién than. Khåc vdi dåu khoång, 104idåu nay khönz cé khå
boi tron vå co kh6i luqng riéng trén 1000 kg/m3, thuöng li 1051)
kg/m@.

Dåu då duoc khai thåc tir cåc via då chta dåu; do trü
104inåy rat bé nén nguröita ft dé c4p dén n6.

Tüy thuéc väo nguön g6c, dåu khoång co thänh phån héa hoe
khåc nhau, chüng c6 kh6i lurqngriéng trong khoånz 840 + 1000
Theo kh6i luqng rieng vä dé nh6t, dåu khoång durgcchia thinh 5 leai:

- I)åu EL (déc biet nhg), cön goi lå dåu DO;

- Dåu L (nhg)•,

- Dåu M (nh? trung binh);

Dåu S (n4ng)hay cön goi li dåu FO;

Dåu ES (déc biet n4ng).

Tinh chå't cüa hai 104idåu khoång quan trpng nhåt duec dura rea
trong bång 2.4. Cåc giå tri trinh bäy trong bång lå yéu cau t6i thiéu.
cåc 104idåu näy trongthvc té thuöng co tinh chät t6t hon yéu cau .

30
 Bdng 2.4. Tinh chat ('lia hai logi clüu quan
treng nhû't
Tinh châ't
EL
Khôi Itrqng riêng (3 150C[kg/m31
860 940
lira [oc]
55 65
DOnhét dong hoc, max [mm2/s]
200C
6
500C 450
O
I OO C
40
Hàm Itrqng Itru huynh, max [0/0] 0,8 2,8
Hàm Itrqng ntr6c, max [0/01

Chà't khÔng hòa tan, max [0/0] 0,05 0,5

Nhiet tri thâ'p Hu [MJ/kg] à 41 ,868 39,775
DO tro, max [ 0/0] 0,01 0,15

2. Tinh chdt trung

a. Nhiêt tri
Nhiet tri thâ'p cùa câc looi dàu dao dong trong khoàng tù 39,7
dê'n 42.7 MJ/kg. Nhiet tri cùa mot looi dâu sai khâc nhau không dâng
ké: nhiet tri thâ'p cùa dâu nang tù 39,77 dê'n41,45 MJ/kg (trung bình là
40,5 MJ/kg), cüa dâu d0c biet nhç tù 41,87 dén 42,70 MJ/kg (trung
bình 42,25 MJ/kg).

Diém lira là nhiêt do, mà toi dé mot châ't lông (châ.yduroc)do

bay hoi tao ra mot hôn hqp c6 khà nâng bat Ita khi cé-mòi-lüu-tù-ben
ngoài mà không làm châ't lông chây cùng và khi cach li khòi môi Ita
và nhiet do bat lira là hai kirâi
niem khâc nhau, vi dv: xâng c6 nhiet do soi 60 + 140(C,diém Ita
-16 + +100C trong khi nhiet do bât Ita 350 + 4600C.
'Diém lüa l à mot thông so' d4c trtrng cho sg an toàn vê chây cùa
cüç, 104inhiên „lieu lông và dtrqc st dung dé phân looi clàu d6t trong

31
 phöng h6a. nmeo sv phån lodi nåy (3bång A cc; ba nhc5rn.•
Al: diétn Ilia dtrc\i 2 1OC•
All: diem lira 21 + 550C:
- di&n 55 + IOOOC.

khi dtroc deftnong so bé thtröng co diéln lira tren I ()OOC.

c. DO nhö?

DOnhét li mét tinh chit quan treng dé dånh giå khå näng bom
vå bién bpi cüa dåu, do dc;khi vån hånh buöng döt nhién lieu löng phåi
xuyén kiém tra vå theo döi thöng so nåy. Khi täng nhiét dé thi
dé nhöt dill giåm xuöng (,xem being2.5), do dc; diu nän thirö•no Pc
ham nöng len 500C,khi dé dé nhöt c6 giå tri 450 mm2/s. Néu dé nh6t
16nhon 450 mm2/s thi tro Ivc trong dtröng Ong sé quå 16n, do cid)cong
suit bom dåu cüng sé rat 1671.
Theo Kraussold [30], quan he giüa do
nh6t déng Ivc vä nhiet dö cia dåu co thé biéu dién dtr6i dong:

lg (g) = [2,35 - 1,035 . lg(ß20) (2-6)

trong d6: vå lå dé nh6t déng Ivc b t vå 20 0C.
Bång2.5. SIU
phi.'thuéc Cliadé nhö7déng hec v [mm2/s/ våo nhiet
dc)
Nhiétdö Dåu näng S Diu ddc biet nhg EL
200C 5 000 6
500C 450
loooc 40
1200C 21,5

nh6t khi bién bui dåu

vå Phuong phäp bién phy thuéc loqi md)döt
byi, nhtmg thir&ng
dao déng trong
khoång tir 6 dén
3. Mét söthånh
phån d@ctrung
a. Håm litgng
litu hujnh
Luu huynh c6
trong
6ng dän, däu nhtrng
khöng c6 tåc hqi
6ng bång d6i v6i
döng; khi d6
32 mét s6 diéu
 kien nhât dinh cô thé tqo thành câc hqp chât dông hôa tan trong dâu,
cic hqp châ't này dé làm tâc bé phan loc dàu.
Khi chây, luruhuynh lien két v6i Oxy tao thành S02, nhutng mot
ph•ânnhô S02 Iqi bi oxy h6a trong buông Ita dé tao thành S03. S03 là
nguyên nhân gây ra hien ttrqngdong strongaxit và ân môn nhiet do
thâ'p,còn S02 khi thài ra moi trurònggây ra ô nhiérn. Do dé theo quy
dinh vê bào ve moi trüòng, hàm luqng S02 trong kh6i thài không durqc
vtrQtqua gi6i h4n cho phép.
b. Hàm 11(Üng
tro
Dâu chta mot Itrongtro râ't nhô dl-r6idang lien kët h6a hQCnén
không thé loc tâch durqc.Thành phân chù yëu cùa Iro là vanadi và
natri; khi chây t40 thành vanadipentoxit(V205)cé nhiet do néng chày
khoàng 6750C. Khi cé mat Na2S03nhiet do n6ng chày cùa V205 giàm
xu6ng 5700C. V205 néng chày bâm vào câc bê mat truyên nhiet gây ra
hien turqngân mòn nhiet do cao.
c. Hàm mtüc
Hàm Itrqng nur6ctrong dàu rât bé và không cé tâc hai d6i v6i déc
tinh chây cùa dâu. Ntr6c c6 kh6i Itrqng riêng lén hcmdàu, thurèmgtich
lai &dây câc bé chta nên c6 thé dé dàng hüt ra khôi bé. Ntréc tao v6i
câc châ't ngoai lai thành bùn c6 thê gây tâc phin loc và 6ng phun.
Ngoài ra b nhiet do sôi, nur6ccé thê gây ra hien turqngsùi bQttrong bê
chüa.
d. Tram tich
Tram tich là nhüng châ't rân không hòa tan, cé thê gay tâc bé
phan Ipc và cic vòi phun.
2.302.Nhiet dung riéng và hè s6 dàn nhièt
1. Nhiët dung riéng nhiët ân hôa hoi
+ Nhiet dung riêng trung bình trong khoàng nhiet dé ttr 0 dén
toc, cm Cic loai dàu cé thê tinh theo
3
Khi p 900 kg/m
-3 (2-7a)
cm= 3,8553 - 2,3442.10 p+ O,0023t
 Khi p ş! 9()() kg/m A

cm 2,8967 1,2893.10 0,00231 (2-7b)

+ NhiÇt [İn h6a h(ji, r [kJ/kg], cüa (lâu (j nhiçt dÇ)1:

r (251453 - 376,740/6) (2-8)

2. II? sö'dân ııhiğt  vil lığ sö gidil ildi vi ıılıiğl p

Quan he giüa he sö dân nhiÇt [W/mK] vil nhiÇt t dwc

biĞu diĞn qua biĞu thüc sau [6]:

117,208 (2-9)
(l 0,000540
p
I
- FIÇsö giân nö vi nhiÇt trung binh cüa dâu [3z: 0,00072K
2.4. Nhiân liâu ran
2.4.1.Thinh phân vâ phân loai
cüa
Nhiân liÇu rân cö y nghîa kY thu#t Ih câc 104iIhan, Sân phâm
thĞ
quâ trinh biön h6a cö nguön göc thgc v#t. Câ'u 140h6a hQCvâ tinh
cüa than râ't phüc t4P. DGph4C Cho viğc sü dqng thgc tö, ngoâi viÇc
xâc dinh tlûnh phân nguyân tö (bâng 2.6), ngudi ta thudng cân phâi
xâc dinh câc thünh phân sau dây cüa nhiân liÇu rân:
- Dö dm;
- Châ't böc;
- Cacbon cö dinh;
- Tro.
Bdng 2.6. Thânh phân nguyûn tö'cÜa nıQt sö' nhien liğu rün

Nhien lieu

Than bün 40 - 60 5-6 25 - 36

Than nâu 68 - 74 6 18-25

Than dâ 84 - 92 3-5 2-9 1-15

34
 ph.in cOc ttong chinjj bàng cua
l'h'in Chay ntf('je va là thành pliât) kl)Ong
l'hitong phàp phan tich nhanh, ngtfòfita clj[ty
dé dàng x;ic dinh c/ac
thành phs•innéi tren,

a. llùm lif(fngntfüc (ttrç'cxaic

dinh bàng Ciichsay nhien lieu
106"C.

b. llàm lif(fng tro chinh là

phân còn lij khi clôt mâu than trong 10
dien nhiet do 825 ± 250C. Tro
cùa than chù Y'ê'ubao gôm cic thành
phân khoâng chât cùa thuc vêt mà tir
dé than dtrqc hình thành. Ngoài
ra tro cüng chta mot lurongchâ't
ngoqi lai không chây durocvà mot
phân luruhuynh cùa nhièn lieu dtr6i dqng
cuichop chât SQ. Tro cùa
than dû chta 25 + 35% A12(Xvà 35 + 40%
Si02, trong khi tro than nâu
chù yë'u chuta CaO, MgO. Tinh châ't cé y nghïa k}' thuàt quan trong
nhà't cùa tro là nhiêt dô bié'n mêm. Tro lòng (xi) ngàn cin tiép xüc
cùa khÔng khi Véi nhiên lieu, gây ra hien ttrqng chây không hoàn toàn
dàn dê'n giàm cong suât nhiet cùa buông Ita.

c. Chdt boa là cic hop chât hydrocacbon,tâch ra khôi nhiên lieu

dtr6i d4ng khi và hoi, dtrqc Micdinh bàng ctich nung than dâ stïy khô
trong moi trtròng không cé không khi b nhiet do 9000C. Phân mâ't di là
b6c cé y nghïa quan trpng d6i Véi
dién trình chây than, vì khi thoât ra khòi nhiên lieu, châ't b6c së b6c
chây trur6cphân ràn còn lai. Cùng v6i tudi dia chât (tré: than bùn, than
nâu; già: than daû.), chât b6c là mot càn ctr quan trong dé phân biet
chât lurongcùa cic loai nhiên lieu ràn. Theo hàm Itrongchâ't bôc giàm
dân, than durocchia thành cic loai: than bùn, than nâu, than khi, than
mÜ, than gây, anthrazit. Bing 2.7 là thành phân và nhiet tri cùa mot sò'
104i thane

e•
Dé phyc cho viee dânh gif khâ nàng sir dyng cùa nhiên lie
rin; ngtròi ta còn tién hành phân loqi than theo cô hot.
 Bdng 2.7. Thành phcîn l'à nhiç;t tri Clia logi than
Nhiên lieu Hu [kJ/kgJ
GO (l) 19 000 20 65 2
Than bùn
(l)
17 000 23 000 15 60 5
Than nâu 8 000 59 21 3-5
C6c 30 000 3-6 1,0 10
Thandi
- Anthrazit 1 160
33 000 (2)
-j Than mô 18-26 1 200
32 000 (2)
26 32 1 250
- Than khi 32 000 (2)
khô trong không khi
(2)tinh
d6i Véi trang thüi khô
b: hàm Itrong châ't b6c
tx:nhiet do n6ng chây cüa xi

2.4.2. Tinh chât nhièt vât IY

1. Nhi?t dung riêng, c [kJ/kg KJ
Nhiet dung riêng cùa than phy thuQc vào thành phân, do dé
không cé công thtc chung cho tâ't cà cüc loqi than.
D6i v6i than di cé hàm Itrqng châ't b6c ttr 9 dén 50%, nhiét
dung riêng trung bình trong khoàng nhiet do ttr 24 dén toc dtrqc tl'nh
theo [551:

= 0,833 . (l +0,8b) [l + 15.1(Ft - 8. l(P 0t A1

(2-1 oa)
Trong d6:
b - hàm Itrqng chât b6c.
t -- nhiet do giü tri téi 250 0C.
Nhiet dung riêng thyc c6
thê tinh theo:
c = 0,85(1 + 0,8b)
[l + 31,1.104t +
6.10 -8t2 - 33.10 -10t3J
- D6i Véithan c6c (2-10b)
trong khoàng nhiet
do tt 24 dê'n 250C:
= 0728 + 1,256.10-3t
(2-1 la)
 10 (2-11 b)
îvrong cho than nău
eó nguôn góc rât khăc
ta quy luOtnăo 1551.

vă eôc tâng theo hăm Itrq;ngchâ't

să thi,rc(do theo tirng cqc) Ciha
îł•ongbâng 2,8, căng vói giă tr! nhięt
îă 20 ŕ
chat nhîŕt sc)'nhiën lięîu răn

rông
Ikg/nŕl X [W/mKl

900 32 0,329 2,587

1 270 0,210 1,214

1 370 0,238 1,088

51 0,970 0,862
SI 0,152 0,963

Khi cân tinh hŕ sô dăn nhiŠt căc nhięt do khăc, có

th6 scrdyng
goan
+ atl (2-12)

Trong dă:
he să dăn nhięt 300C, tra theo bâng 2.8.
côc.
a= 0,002 cho than vă a = 0,0029 cho
nhięt kiëŕn (tiîc lă he sô dăn nhiet coa d6ng tâp
He să dăn biëu
thuÔc văo thănh phân co hąt, khôi Icrqngrie
hșt than) phkl
nćn dông. Kët quâ do dąc mot só mâu than nâu
O im vă do cia
hąt tir I 2 mm durqctrinh bă}'trt
trună D,îc có dlăg kinh
29[551.
 2.5. ung
dong
the klii j I/,
('hay
Oxy khi ) vCfihoi

bléu th! vat cl)lit giüa cac cli{it ban d,/itjva

chi} khöng khång dinh va git7fahai hydro va
phan tir Oxy (ao non hai pli{intir ntf('yc.I)ién bie'Ji thtfc té ct'ra
phoictap lum nhiéu, bao r{iinhiéu l)trCfcrieng ré va rrjiéu
thbili thuyet phån ting day chuyén. I)ang cila phån CrngPhu thu(pc
so hat lich cuc co trtrOcvå sau phån ting. I lilt coi lå tich ct!c né'u
giåu nång ltrong, trong diéu kien binh thtr0ng khOng bén vå trong c,åc
tnr&ngphån ting chi ton toi thöi gian ngån (vi dé dång tham gia phån
ting). Cåc nguyen tir Or do cia cåc nguyé'n t6 hooc lien két nhiéu
nguyen tir khåc nhau déu co thé (16ngvai trö hot tich ctr.
Trong cåc phån ting chåy co nguyen tir Il, C) vå cic lien két OH,
(22,CH vå C}13lå nhÜrnghot tich cyc nhå't.

Ngtfbi ta phån biet cåc btr6cphån ting sau day:

Phån ting xuåt phåt.
J--Phån ting day
chuyén.
Phån (mg phån nhånh.
- Phån Lingkét thiic (tåi
hqp).
Phån ting xuåt phåt
lå btr6c khbi diu can
co mét hooc nhiéu hot tich thiét. Trong bur6cnåY
cyc dtrqc Sinh ra tir
mot hat dn dinh. Qilå
.38
 ( 2) CHs H CH- + (khi dz nhién lieu)

Cfig + 0

Cäc n ()g formaldehyd:

( 4) CH3+Oz 一 HICO ÷ OH (quaHIC00 )

( 5) H2CO + OH 一 HCO ÷ H:O
(6) HCO + OH 一 CO ÷H,O
(7) CH3 + 0 一 CO ÷ … [thay刂
rä CO:

亻8)
“ CO + OH CO, ÷ H

n nhånh

( 9) H + 02 一 OH ÷ O
亻10) 0+1--12 OH + H

0 + 1-120 OH + OH

外fing daychuyén:
( 12) H2+OH 一 H +H20
 ții t•KȚ:
H, + (khi du nhiŕn lieu)

Ket thćc:
H + OH + _ț.f
(16)

gian Sn dînh lă Hz, CO vă H:CO; không

Căc sân trunz
O, OH, CH, HCO. Trong căc sân phirn tren CO doc hai
dinh lâ H,
chiu, nën khói chiîa căc khi Chua chăy hăt k-hôno
vâ H:CO có mii khó
duoc xž sio nai lžm viëc.
25.2. Chăy không đông thë
Oăy không dóng thë lâ quź trinh phân Lîngcđła nhiën lięu răn
vói ôxy h04c không khi, bao gôm căc phân lîng quan tręng sau dây:
Cacbon chźy:
(2-13)

B'lžn ćng hoă khi (côn gęi lă phân lŕng Boudouard):

C+ 2CO (2-14)

hân ćng hoă khś khóng dông thë (phân Lŕngkhi nuóc):

C + H20 CO + H2 (2-15)

Nău chăy đông thCxây ra trong toăn bo the tich thi chăy không
đóng thCchi xây ra tren bć mât nhiën lieu răn. VÎ vây, sv von chuyën
2 tir ving phân tng ra ngoăi vă 02 tir ngoăi văo ving phân tîng dóng
rnQtvai trô dăng kC.Quă trinh vân chuyen năy khăc vói su hôn hqp khi
'hăy Ong thC.Khi chăy đông thCcó mot hôn hqp (nhiën lięu + không
:hî) đÔng nhăt duqc tąo nën, trong khi dó tąi bë mât Cihanhiën lięu•răn
uă trinh xuăt vă nhąp vât lięu diën ra cho dën khi toăn bo chăt răn
hăy hă. Ngoăi ra khi nhiën lięu răn chăy côn xuâ't hien mot sô' quă
inh phy nhlî hoi tg vă phân tăn cda căc chăt khf tren bë mąt, su
bucch tăn trong căc IÔ rÔng cia nhiën lięu.
Quă trînh chăy cia cacbon duqc the hien tren hinh 2. l.
 Hat cacbon chta
-ic ròng tog

Mène bièn
Qla minar)

SkrPhu thug3evào nhiët

trong db thi Arthenius
N'òng dè oxy

Nbng dè cachon

Pha 1: phàn tng héa hoc quyét dình vân tsc

Pha 11:khu&ch tin trong 15quy6t dinh vôn t6c
Pha 111:khuê'ch tin qua màng biên quyê't dinh van t6c

Hình2.1. Dién biëh phün ling khi het carbon chüy.

Cé ba yéu t6 quyè't dinh dién biê'ncùa phàn tng: phân ttng hoâ
hoc, khu&h tin trong 16và khuë'ch tin qua màng bien.
nhiet do thà'p (pha I) ôxy cé thê thâm nh4p vào bên trong viên
than (qua he th6ng lb chù ch6t). Nông do cùa né moi diém bàng
nòng do trong buòng khi. Chi cé phàn Ifng hoi hoc cùa Oxy vé•icic
tzrònocacbon cùa 16 quyê't dinh van t6c chây. Trong vùng nhiet do
thïp này van t6c phàn tng hieu qui khqdurqcxâc dinh theo biéu thtrc:
= km. Mc [l/thòi gian] (2-16)

Trong d6:
Mc- kh&lItrqng nhiên lieu theo don vi thé tich vùng phàn tng,
là hàm s6 cùa do rông cùa c6c và sv phân bô' nhiên lieu (lép chat, lép
soi, hêt byi bay).
km- khi nàng phàn Lingtinh theo gam c6c, thuàn tuy tinh châ't
cùa nhiên lieu (thê tich theo khôl Itrqngvà thòi gian).
km H . e (2-17)

Trong d6:
H thông s6 cùa tîn s6 (th It'('ng và thòi gian)

41
 E - năng Itrgjnghoąt hoă
R - hhng sc; châ't khi,
Khi nhięt do chăy Cihacôc tăng quă (ploaîl) von
ph'ăn tțng toi bô mot giói hon căc pha tâng ICnrô ret, Ben
sô' Itrqng phân titrôxy giăm dân too nen chenl) lęc}j (IO
tâm vă mot ngoâi. ML"rc (IOnhanh chom coa quă trinh chhy phi/
văo Si:rcung căp ôxy bâng khuëch tăn trong IC).
Trong khi khă năng phăn (rng tăng thco nhięt do v($ihâlîi
e lu} thira thi hę sc)khuCch tăn loi chi tăng thco Tl de'n 'IQ mot bon
trong không duqc scrdyng hët vi sv khuCchtăn 16 không cung cap
ôxy. Thông qua hięu suăt sfr dvng (< l) có th6 thu dif(.jcbi(Śu
sau dôi vói vîłng II:

khq= km. Mc (2-18)

Trong ving năy d6i vói nhtrnghąt nhićn lięu hinh câu vói duôJng
kfnh dk có th6 xăc dinh hiëu suăt nhtr sau:

(2-19)

Trong dó:
ps - khôi luqng rieng giă dinh (quy vÔvot lięu răn vă 16)
nhiën Iiëu.
Dhq- hę só khuëch tăn hięu quă có tinh dCn khuëch tăn IÔ,bâng
khoăng 1/4 hę să khu&h tăn trong không gian tv do.

Thay bi6u thtc (2-19) coa văo bi6u tht"rc(2-18) cďłakilq chóng
ta së thăy khqti 14vói căn boc hai coa km.

Ó nhięt do tren 9000C (pha III) ôxy không thC thâm nh0p văo
ben trong thănh căc lô duqc ntra,quă trinh chăy chi diën ra tren mot
ngoăi căa hąt nhiën lięu. Hąt nhiën lięu (Itrqcbao bQCbôi khi chuy6n
dong nen tren bÔmât có măng khi. Vąn t6c phân tng bây gid phi/
thuQc văo sv khuë'ch tăn cta ôxy qua măng biën năy.
Nông do cóa khi phân Lîngtrong măng bien dăy ô giăm xuông
không. Liic năy hę s6 vân t6c hięu quâ:
42
 gian phän '«mg(dien tieh nhién quy
theo thé'tieh).
Hé so toc hiéu quä
eia eo biéu thi:

ED nkm.Mc
qua tri k co
hoå eia IOp nhién liéu dien Phuong
dtroe döng khi tich C!rc
chuy6n döng qua vOi

-ktN dx [mol/s. cru:J (2-22)

Phuong trinh (2-22) biéu
thi ltrqng chuyén hoå doc theo mot
doqn dx trong mot dem vi th&i
gian qua mot do-nvi tiéi dien ngang.
c, lä nöng dö nhién lieu tqi x,
nhtr voy kkq.cxcho bié't cc; bao nhiéu mol
khi trong mot don vi thöi gian dtroc
chuyén hoå trong bu6ng phån ting.
Trong Cäc phån ling khöng cc; su thay d6i so 11101
chit khi (Ching
hqn khi döt chåy cacbon C + 02 CC)2),u khOngphy thuéc våo CA.
Trong trtröng hop nåy lå'y tich phän tir 0 cfénx Sé thu dtroc:
es/co = exp (-ktN. X/u) = exp (-k'hq.Z) (2-23)
Trong dö: Z = x/u - th&igian ltru cdrakhi ö trong dogn tir () (fön x
Cäc phtrong trinh cho thåy khi nhiet do tang von töc chåy Ling.
Doc tinh nåy dtrgc thö hien tren dö thi Arrhenius (hinh 2. I ).
2.5.3.Phån ting phån huf
ft khi phån ting hoå hoc tqo ra chi cic sån ph:im cu6i mong
mu6n. Quä trinh chåy lä mot trtröng hop ngoqi le, vi trong cåc sån
phåm cuOi (kh6i) sv mot cüa cåc chit tham gia phån (mg (khöng ké
trtr&nghop d6t du khOng khi) khöng däng ké tdi mirc må cåc ting dung
k! thu$t cd thé bö qua. Nhtrng neu nhiet do cuöi cia sån phåm phån
üng tren thi hien ttrgng trén khöng cön nÜravå xuå't hien su can
bäng gitia nhién lieu v*chåt Oxy hoå.
 Kjii C.{in

(204)

(205)

VAt)toe coa j)jiiiji ting xuC)iva pliån ting Jjgtt(Jjcbang nhau.

I Ling can bang Cibaph.'in (Ing cliåy methan dtftJc biCu thi:

(2-26)

nguyen coa K lå trong mot dun vi tl)é tich. Khi .s6

mol khöng thay dd)i, st! clin bling khöng Phu våo åp suåt.
Theo quan diém nhiet dong hoc st! can bång ton toi (9åp suåt
khOng d6i khi dG nghia Jå khi cntanpy ur do (håm so' Gibbs) cc)
cgtc tiéu. Diéu nay cc)thé suy ra tir quan he sau:
dG = - TdCJ (2-27)
14i,mot phån t'rngdién ra cång chåc chån thi AG cång
Ion. Diéu nåy xåy ra khi All cd)giå tri 16m,nghia lå dåm bio phån Crng
toå nhiet mgnh.
Dé xåc dinh thånh phån cia khöi thåi tir buong d6t chi can cåc
phtrong trinh td»ngcia st! Oxy hoå C, Il, S khi Oxy vå can bång
khi ntrOckhi thiéu Oxy. Khi xåc dinh thånh phån cåc khi trong ngqn
jüa cd nhi+t do tren 150(JC, khOngcon cftrqjcphép bd)qua ton toi
cüa cåc tich ct;rc.Lüc nåy phåi tinh dén cåc phån ting sau
(enthanpy phån Ctngtinh bång kJ/m 3):
2C02 2C0 +0 2.12600 (2-28)

2Hzo +02 10780 (2-29)

2011+ 2.7390 (2-30)

211 -9700 (2-31)

 02 20 - 11()()() (2-32)
N, + 02 (2-33)
Kê't hop Véi surbào toàn kh6i Itrqngct'raC, II, () và N ngtròi ta cc')
hè 10 plurong trình, (It'ldé xâc (tinll CO, C02, II, 112,1120,O, 02,
NO và N2.
Khi biè't thành pluin khi buông Idracé thé Mic dinh dtrqc nàng
luro•ng
trong câc sàn pliâm bi phan hui và qua dé câ nhiet chây li
thuyè't.

qph= + 10780 + 7390 +

+ I IOOOpo+4030 [kJ/m 3] (2-34)

Trong dé.' p - {p suât riêng cùa cic thành phân.

2.5.4. Surhình thành và clv,iymuÔithan
Mét d4c dièm cùa Skrchây hydrocacbon là sân phdm trung gian
cé thé dinh kê't Véi nhau tao nên cic hot ctrng giàu cacbon, thuròng
dtrqc goi là mu0i. Trong cic buÔngd6t Ibn mu0i là sin phdm trung
gian mong muon vì né tang khâ nàng bûc xo cüa ngpn lira. Khâ nâng
bûc cüa cic ngpn lira cé mu0i c cé thé dot t6i 0,5 cho dén l, trong
khi trong câc ngpn Idrakhi C02 và 1-120thì c không vtrqt qua 0,25 [6].
Diêu này xày ra do hai nguyên nhân. Thü nhâ't, khi hot mu0i chây
nâng lurongdurqcbûc xo. Thü hai, khi hot mu0i va cham v6i câc hot
tich sân b bên canh nâng lurqngcüng durqcgiài phéng.
Str hình thành và chây mu0i than cân phài durqcdiêu khién sao
không
cho cu6i buông Idramu0i chây hét. Trong trtrònghqp ngtrqc loi
nhiém
nhüng nâng Itrqng bi tdn thâ't mà thiê't bi và moi truròngsë bi
bdn.
rë
Trong ngqn Ita câc hot mu0i hình thành tir nhüng hot riêng
kiéu day chuyên.
ban dàu là hình câu, dinh kê't lông léo v6i nhau theo
dong hot tuyê't cô
Trong ngpn lira khuê'ch tain trong mot hqt mu0i
Câc hot doc IOP
khoàng tù 100 dê'n 1000 h4t cau déc lop dinh v6i nhau.
A ) trong vùng dao
duròngkinh trung bình khoàng 0,025 gm (250
phy thu0c râ't it vào diêu
dong tù 0,01 dén 0,05 gm. Kich thtr6c câc hat
Ngtròi ta thâ'y ràng câc hot cé kich thtr6c và thành phàn
kien bên ngoài.
45
 gi(jng nhau frong cåc Idrah6tj }jqjptrifCfcvå rjgcpnJ(fa
håu khOng phy thuCpcVito nhien lieu,
Vé mot hoå hoc than cc)cong thüc Caff + C Il,
Lifqjng hinh thånh phi? thu+c khÖng chi vao nhié,t rrjå
con vio cåc tinh chåt coa nhién lieu, déc ti C/fI vå cåu trüc
phån tdr.Khi ti .36C/JI tang thi khå nång büc xo cüa ngqn I(facÜng
tang. MCCdephinh thånh rnuCpi than giåm thco th(f tv cåc nhién lieu
sau: naphtalin CIO} vå parafin Cnfl 2(n4J
olefin Cnf12rj
Ngoåi ra nong do Oxycyc cüng d6ng vai tri) quan trqng. Khi chäy
thira khöng khi vå hön nhanh håu nhtf khÖngc6 Khi hörj
hcypchom xuät hien (J vung nhiet d() cao vå nong dé Oxy thäp.
Cc; chC hinh thånh vå phåt trién theo Haynes vå
Wagner [20] dtrvc chia Jåm ba bifjc. Btf(JCthü nhåt goi lå hinh
thånh phOi: cåc hqt rnuQilå sån phårn phån üng cia cåc phån t!] thorn
v6i cåc g6c do nhién lieu hoå phån. Bif(3ctiép theo cåc phöi 16n lén
nhö Sl;rdinh båm hoå hoc cüa cåc phån tdrkhf trong phån üng khöng
d6ng thé. Bif6c thir ba lå sv lien két cia cåc h4t rnuQi.
Beer [2J dä thu dtrqc mét cong thüc thi:rcnghiem mö tå quä trinh
chåy Cia muQi. Diéu kien thi nghiern: h6n hvp C, C4chåy trong ngqn
lira tang, duvc diéu chinh sao cho trong phån cu6i cüa ngqn Idrakhf
xuät hien muQi dqng (5ngtrong phqrn vi durbngkinh 5 mm vä chåy hét
trong ngqn lira dåi khoång 60 mm. M6i quan he giÜraltrqng muéi chåy
vå dien tich bé mat ban dåu biéu thi nhtr sau:

164000
—-—.exp (2-35)

Trong d6:
p - kh6i ltrqng riéng cåa muéi g/cm
do- dtrdng kinh ban dåu cåa muQi.
MO,M - dong kh6i jcrqng&thöi didm ban clåu vå thöi didm t.
p 02- åp suät riéng cüa Oxy.

T - nhiet dé tuyet d6i.

RL"hång s6 chät khi,
 Trong thçc te' dé xâc dinh
Itrong mu0i ngtròi ta khÔng thiên vê {p
dyng còng thttc trên rnà thtròng
tiê'n hành do trçc tiê'p.
2.6. Ngon lira phun và cic
dàc trtrng cüa ngon lira
2.6.1. Dai ctrong vê ngon lira
Ngon Ita là mot thé tich
khi trong dé nhiet dtrqcSinhra do hoi
nàng cia nhiên lieu dtrqc
giài phéng và dtrqc sir dyng cho cic myc
dich cong nghe klrcic nhau. Phân lén ngpn
Idradtrqc sir dung trong lò.
Viec td chüc düng qu'â
trình chiiy trong khÔnggian lò dông mot
vai trò quan trong và müc do nhâ'tdinh
quyê't dinh ctròngdo cic qui
trình trao ddi nhiêt.
Ngon Ita cé thé hò, cé thé kin.
Ngon Ita hò là ngpn Ita chây
trong khÔng gian "r do. Ngon Ita kin
là ngpn Ita chây trong không
gian gibi han bòi cic ttròng lò hoac buông d6t.
Ngon Ita phun là mot thé tich nhâ't dinh cùa câc khi chuyén
dong, trong dé dién ra cic qui trình chüy. Ngon Ita phun thu dtrqckhi
nhiên lieu câ'p dtr6i dang dòng phun vào buòng lò. Ngon Ita phun
cé thé dông nhâ't, khi d6t chây cic nhiên lieu khi và không dông
nhâ't, khi d6t chây cic nhiên lieu lòng và rân.
Cic ll;rctâc dong lên ngqn Ita dang chây làm cho ngpn Ita nàm
ngang u6n cong lên phia trên. Trong cic ngpn Ita Siipxêp thàng dtng
cic urc nâng câ'p cho cic hot mot gia t6c phy, nhtrng trong ky thuat cé thé
bô qua gia t6c này.
Qui trình chây là mot tô hqp cic qui trình vat IYvà hoâ hoc,
trong dé c6 thé tâch ra câc qui trình han chây, nghïa là, quyê't dinh van
t6c chây. LY thuyê't chây chia câc qui trình chây làm hai loai là chi)'
dong hQCvà chây khu6ch tin. Trong trtròng hqp thü nhâ't quâ trình
çhüy bi gi6i han bdi van t6c phàn tng hoi hoc, còn trong trtrònghqp
tht hai qui trình vêt IY dàm bio sv tiép xüc cùa câc thành phân
nhiên lieu và ôxy.
Ngttbi ta phân bièt hai phtrongphâp d6t nhiên lieu trong ngqn
lira phun khâc nhau vê nguyên 19:
D6t chây hôn hqp nhiên lieu - khÔng khi chudn bi trtr6c (chây dong

47
 tooi ngoii co
va toc (long, cc')thé
(fay;
// teing'.
Iiong n.hy liCu và chat Oxy
klii ra thiét bi dot vii dòng hop chày tâng. Vi
lira Hun«en (trong nl)ûrng diétl kien
j)inh 2.2
Ngon Itta

Iteu Rhôngkhi Nhiên liëu + khòng khi

Ilinh 2,2, Scydc; ngen phJng chüy tang (trüi) va ng(.jnIlkaBunsen (phüi).

b, Ngen Ilia hbn trif('fcc/lüy rôî

(3 dày bé mot ngon lira hòn hqp trtrÔcchây trong trtròng van tôc
r6i, khi do r6i tÜ(Yng
d6i thâp thì hình thành cic bé mot ngon Ita uôn
Ilt(ln và glip khüc cuc bo chày tâng, bé mot ngon Ita hÔn hqp truréc
chày r6i là top hcypnhiéu ngon Itta hÔn hop trtrÔcchày tâng.
Ngon lira hòn hyp trtrdc chihyr6i luôn dtrqc scrdung khi phài dôt
mqnh trong mot khÔng gian hçp (chàng hon, dong co Otto). Uu diélll
SOv6i ngon Ita không hòn hqp trtr6c là khÔng too mu0i, dot nhiet do
cao, Tuy nhien, C%in cd)cic bien phâp an toàn doc biet vì 11011
thé gifin nÒ, ctin deft chiiy ngay hôn hqp và khÔng dtrqc too hòn
hqp c6 thé tich 16n,
Ngori Ita hôn hcyptnr6c phc'inl(9nco màu xanh biéc h00c thinh

48
 thoáng xanh biéc xanh lá cíiy do
bác cůa các ľlhóm b) kích thích CH
C: gay ra.
Ngen /lia /18)///IU/) p//ci/l (dl(iy láng
Lož.lingcpnlůa näy nám trong vůng
chuyCn tiep giCrarjgĺpnlůa
thuán tuý hÔn luyp trłróc Vä ngon l{ra
không hÔn trtíÚc. Các ví dg
íhłrc té lá ngcpnlúa trong các ga.s.
d, Ngen /lia không /Ión h(fp /rt(ůc
c/uiy /cing
Trong các ngqn lůa näy nhién lieu Vä chät ôxy hoá trong quá
trinh cháy mói hÓn hop vúi nhau, döng cháy táng. Ví cly: các ngQn
lůa
có döng ngłrqc chiÔu h00c cůng chiéu, hinh 2.3.
Bé mát lůa
Bú mot Il.%ía
(n = l)
Khói
Tarn xo ) Tam xop
iiën thông í

Nhién lišu .--k'hông khí

Nhiôn iiéu Khô1i'2 khí

Khói

Hinh 2.3. Sudô ngqn Ilia khóng hÔn hgp trł(ác ngl(qrcdông (trái)
vů XLIóidông (phäi).
Bé m4t ngqn lťrakhông hôn hqp truóc phúc tap hon so vói ngqn
lůa hÔn hqp trłíóc. Quá trinh cháy diěn ra ů phía nhien lieu (giäu nhiën
lieu) Vä Ů phía không khí (ít nhien lieu) vi hé ső không khí thay d6i tů
0 (nhién lieu thuán tuý) děn co (không khí). BCmot thgrcsu dłrqc thé
hien bäng st! chiőu sáng mqnh ö vůng có thänh phän gán hón hop lý
thuyőt.
e. Ngen lůa không hÔn trłrÚcchciyró'i
trong trłröng von tőc
Quá trinh cháy khóng hôn hqp trłróc diěn ra
Vi lý do an toän trong các buÔng dőt công nghiep ngłröi ta sťrdyng
rdi.
sů dyng các ký
chů yŐu ngqn lúa không hÔn hqp trłróc. Nevu không
phúc tqp các ngQn lůa không hÔn hop trłróc phát sáng
thu4t hÖn hqp
väng do sv búc XQ cůa các hot muÔi dłrqc hinh thänh trong vůng
mäu
giäu nhien lieu (thiéu chät ôxy hoá).
 Cåicdac irtrng co ban cua ngon ltra
a. Cdu triic chiéll dölingen Ilta
Call true Vå chiéu
dåi ngpn lira phy thuéc
våo doc tfnh chuyén
déng (tang hay r6i) Vå
ltru ltrqng khOng khi ban
dåu cäp cüng nhién lieu.
Hänh 2.4. Biéu thi
miit cät cüa mot sö ngpn
lira: tir ngpn lira dåi
Ilinh 2.4. M(it cåt dec ('Liacåc ngen Iüa.
khöng xoåy dén ngpn
Idraturbng hinh dia.
Cåc ngqn lira trung gian thu dtrqc böi cåc dé xoåy khåc nhau.
Nhüng ngqn lira c6 dé clåi 16nnhå't thu durqcnéu nhién lieu vä
khöng khf dtrqc cäp thänh nhüng döng khöng xoåy. Phtrong tien dé
giåm chiéu däi lä xoåy, chia nhö thänh nhiéu döng vä cåc döng giao
nhau.
Cåc ngqn Idradäi nhät trong cåc buöng d6t cöng nghiep c6 chiéu
dåi 15m vä duöng kinh 4m [18].
Theo cåc
két quå nghién
CLtu cüa Jones
[17] trong
vüng chåy
tang (von t6c
15m/s) 200
dur6i
chiéu däi ngqn
Ita håu nhtr ty
20 30405060 310360
Ié thu4n v6i
von t6c phun. Vän t6c d miéng phun, m/s
Ngay sau ving Hinh 2.5. Ånh hL(ångCLiavon tö'c phun tüi chi8u clåi ngen
näy chiéu däi Ilta khi dö thi clo= 3,2 mm [161.
ngqn Idragiåm

50
 do

Ohe khj (Oe

Hinh thg cau dir.

cüa döng. ngo:jl t»en r)åy Ja k Khi tutti,
Ving I h(6n h(fp nhlén Ileu Khon;«'Khi,
nhien heu vå s,ånphåm chåy. 'tong III h«tp
khOng khi. Ranh cåc difftc the h!én f s i..

Hinh 2.6.a
hon hop l}
thuyei, phån
Lino dien ra 11
nhanh nen gqi
lä ngon Idra
déng hay chåy
khOng ngon Idra. hop ly (hu}eq IL S,n khi kha-pr:g
khi

Hinh 2.6.b a) b)
thé hien trtröng trotz«
Hinh 2.6. Cüit trüc ngon Ilia Phu thuQc 1Vto
hop trung gian, /u;n hup | 16!

2.6.c thé hien däc tinh ngon Idrakhi chi cäp nhién liéu
Hinh
khOng khi cån thié't cho su chåy khuéch tän neoål
(1=0) cön chåy nåy
phö bién trong ky thuåt, phuong phåp
Day lå trubng hgp
dugc gqi lä d6t chåy Cöngqn Idra.
b. N/ii?t d" ngen Ilia

nhiet våo khöng gian xung quanh.

quanh nen ngqn Idralien tuc truyén
chiu ånh htr&ng ct'ja trao d(ii nhiet
Ché d4 nhiet do cia ngqn Idra
v6i möi trtröng,
tåcdQng cd hoc cia ngqn Idra
moi trtröng xung quanh chil
Idrat6i
_Nhietdtrqc truyén tu ngqn
 c(ıc (liÖm khıic nhau cı'ııı rıgçpn İdra (i cıic
t)jırıg büc ,xçı,ngoiıi ra
kiĞrjtrao (İdi nhİÇt khhc nhaıj.
thĞ ngç»n l(la diĞn ra qıı(ı İrinli .sinh nhiÇt nhöj câc
Trorıg tich
(frıg hoh hcpc,
İdra liÛn tııc hüt ınd)i lçınh viıo. NIıcr vay
N/lilt kh(ıc ngç»n
dö öl diĞm bât 19 cı'ıa ngç»nlı'fa (lifçjcxıic lâp do köt qııâ tÖng
nhiût
kh(3ng giöng nhau (İdi V(3icâc (liĞm
c,'üa tâit câ cüc hiÇn tıf(.fng tren vil
khhc nhau. V iğc do nhiÇt (II) cı.ıc Ciha ngçjn lı'ra 1,71 mÇ)t nhiÇm vu
phûc IQP,
Cö IhĞgizi thiĞl riıng, (İtidng phân nhiÇl (İÇ)Irong cıic ngç»nlira
thâng clûng phâi (16i xüng qua truc. Diöu rûıy düıng Cho nguprı
lira
tru(jc vil rıgpn İtirakhöng hÖn ll(.jp trü(3c. NhiÇ1 clç3cüıa ngçpn lira ph!l
thuöc vito rıhiğl tri cüa rıhiQn liÇu, cılc Ihöng sö v(it IS/cüıa nhiön liÇu

ngç»nlira hön hçjp trudc cö kich thü(3c bö nhâ't vâ nhiÇt dö 16n nhâÂ.Khi
giâm luqrıg khöng khi cüp ITIÇ)t trong hÖn hqp thi thĞ ifch vil do chiöu
sâng cûa ngçpnlira tiıng len, nhiÇt trao (İdi v6i möi trıröng t[ıng len dili
dön nhiçt döpCiha ngç»n lira gizim.

c. Khci nüng büc xçı c17cıııgopıı11761

Si! trao ddi nhiÇt giüa ngçjn İdravdi möi truöng dırçjc (hırc lıiÇn
chü yeli do büc x4 nhiÇt. Quâ trinh quang hozi, nghîa lâl quıi trinh
chuyĞn trçrc tiGp tir hoâ niıng sang niıng lırçjng büc khi cö pillin ürng
hoâ hoc sö khöng xcm x6t d dây vi nö khöng (lâng kĞ.
Bûc x? nhiÇl Cihangçpn lika kili' mang tinh lı.ra clupn vil tuân tlıeo
câc djnh luât büc x4. Tuy nhiÛnngay câ khi mç3thÖn lıçspciniy döng
th6 cüng c6 thĞ t40 nen mot ngçjn İdra khöng döng tlıĞ vi cüc
cacbon c6 thĞ tâch ra tir câc hydrocacbon chüratrong khi döt. Kich
thUÛc cüa câc h41 cacbon râ't khâic nhau: chüıng plili thuç3c v:ıo 101.1i
hydrocacbon vil diĞu kiQn phân râ chüng. Gic hl.ıt muç3i bö nhâ't cö
dubng kinh khoâng 0,01 + 0,015 PITInhırng vi chüng cö sö Itrçjng 1611
(107 + 108 h4t/cm j) [21] nen cc)ânh hırdng 16n dön sır büc X'EI
cüıa ngç»n
Idfa.Khâ nâng büc cûa câc ngç»nlira cö muç3i,nhır dü trinh biıy (3
2.5.49 c6 thĞ (141idi 0,5 Cho dön l, trong khi câc ngç»nİdra khi chüa
thuân fuj C02 vâ FIŞ) c6 khâ nâng büc khöng vırçjtquâ 0,25.

52