ThÝ nghiÖm VËt lý BKT- 030 Institute of Engineering Phyics-HUT.

kh¶o s¸t chuyÓn pha lo¹i I cña n-íc.

X¸c ®Þnh nhiÖt nãng ch¶y cña n-íc ®¸

I. Môc ®Ých thÝ nghiÖm  ®o¹n cong OM lµ tËp hîp c¸c tr¹ng th¸i
c©n b»ng gi÷a hai pha r¾n (R) vµ khÝ (K),
3. Kh¶o s¸t qu¸ tr×nh chuyÓn pha cña n-íc, qu¸  ®iÓm M lµ tr¹ng th¸i c©n b»ng gi÷a ba pha
tr×nh nãng ch¶y-®«ng ®Æc (chuyÓn pha lo¹i 1) . R-L-K vµ ®-îc gäi lµ ®iÓm ba.
4. X¸c ®Þnh nhiÖt nhiÖt nãng ch¶y riªng cña n-íc
theo ph-¬ng ph¸p dïng b×nh nhiÖt l-îng kÕ. 2. Èn nhiÖt chuyÓn pha : nhiÖt nãng ch¶y
vµ nhiÖt ng-ng tô
II. C¬ së lý thuyÕt
NÕu ta liªn tôc cung cÊp nhiÖt cho mét
1. C¸c qu¸ tr×nh chuyÓn pha cña n-íc l-îng chÊt ban ®Çu tån t¹i ë pha r¾n (n-íc ®¸
ch¼ng h¹n) th× nhiÖt ®é T cña l-îng chÊt nµy
C¸c “phÇn“ cã cïng tÝnh chÊt ho¸ häc vµ vËt
sÏ thay ®æi theo thêi gian t nh- ®å thÞ trªn
lÝ tån t¹i trong mét hÖ vËt gäi lµ pha. Trong nh÷ng
H×nh 2, trong ®ã :
®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh, c¸c pha trong hÖ vËt cã thÓ
cïng tån t¹i ë tr¹ng th¸i c©n b»ng, hoÆc chuyÓn tõ
T
pha nµy sang pha kh¸c - gäi t¾t lµ qu¸ tr×nh chuyÓn F
pha. VÝ dô : D-íi ¸p suÊt khÝ quyÓn vµ nhiÖt ®é
phßng, n-íc cã thÓ tån t¹i ë pha láng L, pha r¾n R T2 D E
(n-íc ®¸) hoÆc pha khÝ K (h¬i n-íc). Khi bÞ lµm
l¹nh ®Õn 00C, th× n-íc chuyÓn dÇn thµnh n-íc ®¸ T1 A B
QK
theo chuyÓn pha láng-r¾n (L-R); cßn khi bÞ ®un
nãng ®Õn 1000C th× n-íc chuyÓn dÇn thµnh h¬i QL
t
n-íc theo chuyÓn pha láng-khÝ (L-K).
C¸c qu¸ tr×nh chuyÓn pha cña n-íc lu«n x¶y ra ë O
mét nhiÖt ®é kh«ng ®æi T øng víi ¸p suÊt p cho
H×nh 2
tr-íc - gäi lµ nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt chuyÓn pha. Mèi
C¸c ®o¹n th¼ng nghiªng OA, BD, EF t-¬ng
quan hÖ gi÷a nhiÖt ®é T vµ ¸p suÊt p trong c¸c qu¸
øng víi c¸c qu¸ tr×nh nung nãng cña pha r¾n,
tr×nh chuyÓn pha cña n-íc ®-îc m« t¶ trªn gi¶n ®å
pha láng vµ pha khÝ,
pha (H×nh 1), trong ®ã :
C¸c ®o¹n th¼ng ngang AB, DE øng víi c¸c
qu¸ tr×nh chuyÓn pha r¾n-láng (R-L) x¶y ra ë
nhiÖt ®é kh«ng ®æi T1 vµ qu¸ tr×nh chuyÓn pha
p láng-khÝ (L-K) x¶y ra ë nhiÖt ®é kh«ng ®æi T2 .
B Nh- vËy nhiÖt cung cÊp cho mét l-îng chÊt
(R) (L trong qu¸ tr×nh chuyÓn pha kh«ng lµm t¨ng
pC ) C nhiÖt ®é cña l-îng chÊt ®ã. Nguyªn nh©n lµ
P M do : trong qu¸ tr×nh nãng ch¶y, nhiÖt cung cÊp
M ®-îc chuyÓn thµnh n¨ng l-îng gi¶i phãng c¸c
(K)
ph©n tö khái m¹ng tinh thÓ cña pha r¾n; cßn
T trong qu¸ tr×nh bay h¬i, nhiÖt cung cÊp ®-îc
O T TC chuyÓn thµnh n¨ng l-îng cÇn thiÕt ®Ó th¾ng
M
lùc t-¬ng t¸c gi÷a c¸c ph©n tö cña pha láng.
 ®o¹n cong MB lµ tËp hîp c¸c tr¹ng th¸i c©n
H×nh 2 Ng-îc l¹i, trong qu¸ tr×nh ®«ng ®Æc hoÆc
b»ng gi÷a hai pha r¾n (R) vµ láng (L),
ng-ng tô th× l-îng chÊt nµy l¹i to¶ ra cïng mét
 ®o¹n cong MC lµ tËp hîp c¸c tr¹ng th¸i c©n
l-îng nhiÖt gièng nh- trong qu¸ tr×nh nãng
b»ng gi÷a hai pha láng (L) vµ khÝ (K), cã ®iÓm
ch¶y hoÆc bay h¬i mµ nhiÖt ®é cña l-îng chÊt
tËn cïng t¹i C, gäi lµ ®iÓm tíi h¹n,
vÉn gi÷ nguyªn kh«ng ®æi.

1
 L-îng nhiÖt cÇn thiÕt do l-îng chÊt hÊp thô
hoÆc to¶ ra trong qu¸ tr×nh chuyÓn pha r¾n-láng
(R-L) hoÆc láng-khÝ (L-K) gäi lµ Çn nhiÖt chuyÓn
pha. NÕu Qnc lµ nhiÖt nãng ch¶y vµ Qnt lµ nhiÖt
ng-ng tô cña mét chÊt cã khèi l-îng m, th× ®¹i
l-îng :
Qnc
qnc  (1)
m
gäi lµ nhiÖt nãng ch¶y riªng vµ ®¹i l-îng :
Qnt
qnt  (2)
m cña hçn hîp n-íc chøa trong chiÕc cèc 1.
gäi lµ nhiÖt ng-ng tô riªng cña chÊt ®ã. C¸c ®¹i
l-îng nµy cã gi¸ trÞ b»ng l-îng nhiÖt hÊp thô hoÆc
to¶ ra trong qu¸ tr×nh chuyÓn pha cña 1 kil«gam khèi
chÊt vµ ®-îc ®o theo ®¬n vÞ jun trªn kilogam (J/g).
Trong thÝ nghiÖm nµy, ta sÏ x¸c ®Þnh nhiÖt nãng
ch¶y riªng cña n-íc ®¸ theo ph-¬ng ph¸p dïng
b×nh nhiÖt l-îng kÕ.
III. Dông cô thÝ nghiÖm
1. B×nh nhiÖt l-îng kÕ
2. Bé gi¸ ®ì, gåm : ®Õ ba ch©n, trô thÐp
D10/495 mm, trô thÐp D10/300 mm,
tay ®ì cã hµm kÑp, khíp nèi ®a n¨ng
3. NhiÖt kÕ hiÖn sè -50  1500C/ 0,10C
4. NhiÖt kÕ r-îu 0  1000C/10C
5. C©n kü thuËt
6. Hép qu¶ c©n 200g
7. Cèc thuû tinh chÞu nhiÖt 250 ml
8. B×nh c¸ch nhiÖt Dewar, ®ùng n-íc ®¸
IV. Giíi thiÖu dông cô
1. B×nh nhiÖt l-îng kÕ (H×nh 3) lµ dông cô dïng
x¸c ®Þnh l-îng nhiÖt trao ®æi gi÷a c¸c chÊt chøa
bªn trong nã.
5 dao O h×nh l¨ng trô tam gi¸c b»ng ®¸ m· n·o
28.6
2
6 4
3 b»ng nhau. Hai m¸ng treo h×nh ch÷ V cã c¸c
1
H×nh 3
CÊu t¹o cña b×nh nhiÖt l-îng kÕ gåm mét
b×nh cã líp vá c¸ch nhiÖt 1 vµ n¾p ®Ëy 2, bªn
trong cã mét chiÕc cèc 3 (thÐp in«c) vµ mét
que khuÊy 4 (®ång thau). Hçn hîp n-íc thùc
hiÖn chuyÓn pha (nãng ch¶y hoÆc ng-ng tô)
®-îc chøa trong cèc 1. Do b×nh nhiÖt l-îng kÕ
cã vá c¸ch nhiÖt tèt, nªn thùc tÕ cã thÓ coi nã
nh- mét hÖ c« lËp (kh«ng trao ®æi nhiÖt víi
ngoµi) vµ c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt chØ x¶y
ra ë bªn trong nã.
2. NhiÖt kÕ hiÖn sè lµ dông cô ®o nhiÖt ®é
CÊu t¹o cña nã gåm mét cÆp nhiÖt ®iÖn cã
®Çu ®o 6 bäc kÝn trong èng thÐp nhá vµ mét
micr«von kÕ hiÖn sè cã thang ®o chia theo
nhiÖt ®é Celcius tõ -50 0C ®Ðn +150 0C, víi ®é
chia nhá nhÊt 0,1 0C vµ hiÓn thÞ trªn mµn h×nh
tinh thÓ láng .
Tr-íc khi ®o, cÇn kiÓm tra “sè 0“ trªn
thang ®o cña nhiÖt kÕ hiÖn sè b»ng c¸ch g¹t
hai nóm ë mÆt sau cña nã xuèng c¸c vÞ trÝ
t-¬ng øng ON vµ TEST : nÕu nhiÖt kÕ ho¹t
®éng tèt th× trªn mµn h×nh 5 ph¶i hiÓn thÞ gi¸ trÞ
0.0 0C hoÆc 0.10C. Sau ®ã gi÷ mét nóm ë vÞ trÝ
ON vµ g¹t nóm cßn l¹i lªn vÞ trÝ RUN : khi ®ã
trªn mµn h×nh 5 sÏ hiÓn thÞ gi¸ trÞ nhiÖt ®é cña
kh«ng khÝ hoÆc cña chÊt tiÕp xóc víi ®Çu ®o 6
cña cÆp nhiÖt ®iÖn.
3. C©n kü thuËt
C©n kü thuËt (H×nh 4) lµ dông cô ®o khèi
l-îng cña c¸c vËt trong giíi h¹n 0  200g,
chÝnh x¸c tíi 0,02g. CÊu t¹o cña nã gåm phÇn
chÝnh lµ mét ®ßn c©n lµm b»ng hîp kim nh«m,
c¹nh phÝa trªn ®ßn c©n cã kh¾c c¸c ®é chia
tõ 0 ®Õn 50, trªn ®ã cã ®Æt mét “con m·“ C .
ë chÝnh gi÷a th©n cña ®ßn c©n cã g¾n mét con
, c¹nh cña dao O quay xuèng phÝa d-íi vµ tùa
trªn mét gèi ®ì ph¼ng ngang (b»ng hîp kim
cøng hoÆc ®¸ m· n·o ) ®Æt t¹i ®Ønh cña trô
c©n. ë hai ®Çu ®ßn c©n cã hai con dao O1 vµ O2
gièng nh- con dao O. C¸c c¹nh cña hai con
dao nµy quay lªn phÝa trªn, ®Æt song song vµ
c¸ch ®Òu c¹nh cña con dao O, nªn c¸c tay
cña ®ßn c©n OO1 = L1 vµ OO2 = L2 cã ®é dµi
mãc dïng treo hai hai ®Üa c©n ®-îc ®Æt tùa
trªn c¹nh cña hai dao O1 vµ O2 . MÆt d-íi cña ®Õ
c©n cã hai vÝt xoay V dïng ®iÒu chØnh cho trô c©n
th¼ng ®øng, x¸c ®Þnh b»ng d©y däi.
2

1. X¸c ®Þnh ®é nh¹y S vµ chÝnh x¸c α cña c©n :
H×nh 4 : C©n kü thuËt 200g chÝnh x¸c 0.02g
§ßn c©n cã thÓ n©ng lªn hoÆc h¹ xuèng nhê mét
nóm xoay N ë phÝa ch©n cña trô c©n. Khi h¹ ®ßn c©n
xuèng, c¹nh cña con dao O kh«ng tùa vµo mÆt gèi
®ì trªn trô c©n : c©n ë tr¹ng th¸i "nghØ ", toµn bé
c¸nh tay ®ßn O1O2 ®-îc ®Æt tùa trªn ba mòi nhän.
Khi xoay nóm N theo chiÒu kim ®ång hå ®Ó n©ng ®ßn
c©n lªn, c¹nh cña dao O tùa trªn mÆt gèi ®ì, ®ßn c©n
cã thÓ dao ®éng nhÑ quanh c¹nh cña con dao O :
c©n ë tr¹ng th¸i "ho¹t ®éng". Mét kim chØ thÞ K g¾n
th¼ng gãc víi O1O2 ë chÝnh gi÷a ®ßn c©n (phÝa
d-íi con dao O) võa cã t¸c dông lµm cho ®ßn c©n
dao ®éng quanh vÞ trÝ c©n b»ng võa dïng ®Ó chØ thÞ
tr¹ng th¸i th¨ng b»ng ngang cña ®ßn c©n nhê mét
th-íc nhá T g¾n ë ch©n trô c©n. Trong tr-êng hîp
®ã, ®Çu d-íi cña kim K cã thÓ ®øng yªn hoÆc dao
®éng ®Òu vÒ hai phÝa sè 0 cña th-íc T .
Cã thÓ ®iÒu chØnh vÞ trÝ sè 0 ban ®Çu cña c©n (
khi kh«ng cã c¸c vËt trªn ®Üa c©n vµ con m· ë vÞ trÝ
sè 0 ) nhê vÆn nhÑ hai vÝt nhá V1 vµ V2 ë hai ®Çu
®ßn c©n. Toµn bé c©n ®-îc ®Æt trong mét tñ kÝnh
b¶o vÖ vµ gi¶m ¶nh h-ëng cña giã khi c©n "ho¹t
®éng". C¸c qu¶ c©n tõ 10mg ®Õn 100g vµ chiÕc
kÑp dïng ®Ó lÊy c¸c qu¶ c©n nµy ®ùng trong mét
hép gç nhá. Th-íc chia ®é tõ 0-50 v¹ch vµ con m·
®Æt ë c¹nh trªn cña ®ßn c©n cho phÐp x¸c ®Þnh
c¸c khèi l-îng nhá tõ 0 ®Õn 1g, víi ®é chia nhá
nhÊt b»ng 0.02g.
L-u ý r»ng ®Üa c©n, quang treo, m¸ng treo h×nh
ch÷ V trong thùc tÕ chÕ t¹o cã khèi l-îng kh«ng
thËt b»ng nhau, nªn chóng th-êng ®-îc nhµ s¶n
xuÊt ®¸nh sè. C¸c chi tiÕt ®¸nh sè 1 ®-îc treo trªn
dao O1 ( bªn tr¸i), C¸c chi tiÕt ®¸nh sè 2 ®-îc treo
trªn dao O2 ( bªn ph¶i ).
C. C©n khèi l-îng m cña mét vËt
Trước khi tiến hµnh c©n một vật, ta cần x¸c
định độ nhạy vµ độ chÝnh x¸c cña c©n, ®Ó x¸c
định sai số dụng cụ của c©n.
C¸ch lµm nh- sau :
Ch-a ®Æt vËt hoÆc qu¶ c©n lªn c¸c ®Üa
c©n. G¹t con m· C vÒ vÞ trÝ sè 0 cña nã trªn
®ßn c©n.
- VÆn nóm xoay N (thuËn chiÒu kim ®ång
hå) ®Ó c©n "ho¹t ®éng" kh«ng t¶i. NÕu kim chØ
thÞ K kh«ng chØ ®óng sè 0 hoÆc dao ®éng
kh«ng ®Òu vÒ hai phÝa sè 0 trªn th-íc T th×
ph¶i ®iÒu chØnh c©n nhê c¸c vÝt V1 hoÆc V2 ®Ó
®¹t ®-îc vÞ trÝ sè 0.
- VÆn nóm xoay N (ng-îc chiÒu kim ®ång hå)
®Ó c©n vÒ tr¹ng th¸i “nghØ“. §Æt qu¶ c©n
10mg lªn ®Üa c©n bªn phải, sau ®ã l¹i vÆn
nóm xoay N ®Ó c©n “ho¹t ®éng“. §äc sè ®é
chia n trªn th-íc T øng víi ®é dêi cña kim chØ
thÞ K so víi vÞ trÝ sè 0 trªn th-íc T. Khi ®ã ®é
nh¹y S cña c©n ®-îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc :
n
S (®é chia/ mg)
10
§¹i l-îng nghÞch ®¶o cña ®é nh¹y S gäi lµ
®é chÝnh x¸c  cña c©n :
1
α (mg/®é chia)
S
- Thùc hiÖn 5 lÇn phÐp c©n kh«ng t¶i. §äc vµ
ghi sè ®é chia n trong mçi lÇn ®o vµo b¶ng 1.
Chó ý : Mçi lÇn ®iÒu chØnh c©n hoÆc
thªm bít khèi l-îng trªn c¸c ®Üa c©n, nhÊt
thiÕt ph¶i vÆn nóm xoay N (ng-îc chiÒu kim
®ång hå) ®Ó ®-a c©n vÒ tr¹ng th¸i "nghØ".
2. Ph-¬ng ph¸p c©n ®¬n : §Æt vËt cÇn c©n lªn
®Üa c©n bªn tr¸i. §Æt qu¶ c©n (theo thø tù tõ
lín ®Õn nhá) lªn ®Üa c©n bªn ph¶i, vÆn tõ tõ
nóm xoay N cho c©n "ho¹t ®éng" ®ång thêi
quan s¸t chiÒu lÖch cña ®ßn c©n ®Ó quyÕt ®Þnh
ph¶i thªm hoÆc bít c¸c qu¶ c©n vµo ®Üa c©n bªn
ph¶i, ®Ó c©n ®¹t tr¹ng th¸i c©n b»ng. Cã thÓ phèi
hîp dÞch chuyÓn con m· C ( khi c©n ®· gÇn c©n
b»ng), sao cho kim dao ®éng quanh hai bªn hoÆc
dõng l¹i ë vÞ trÝ 0 trªn th-íc T.
Thùc hiÖn 5 lÇn phÐp c©n khèi l-îng cña vËt.
§äc vµ ghi gi¸ trÞ tæng khèi l-îng m0 cña c¸c
qu¶ c©n (kÓ c¶ con m·) ®Æt trªn ®Üa c©n bªn ph¶i
trong mçi lÇn ®o vµo b¶ng 1.
3

V. Tr×nh tù thÝ nghiÖm
1. X¸c ®Þnh nhiÖt nãng ch¶y riªng cña n-íc ®¸
a) §Æt b×nh nhiÖt l-îng kÕ (gåm c¶ n¾p ®Ëy,
cèc in«c vµ que khuÊy) lªn ®Üa c©n OHAUS ®Ó ®o
khèi l-îng ban ®Çu M0 cña b×nh nµy. §æ dÇn n-íc
(n-íc cÊt) vµo cèc in«c cho tíi khi b×nh nhiÖt l-îng
kÕ ®¹t khèi l-îng M/ = M0 + 150 g. Tõ ®ã suy ra n-íc
chøa trong cèc in«c 3 cã khèi l-îng :
m1 = M/ - M0 = 150 g (3)
§Ëy n¾p kÝn b×nh nhiÖt l-îng kÕ vµ ®Æt b×nh
xuèng mÆt bµn. Dïng que khuÊy ®¶o nhÑ n-íc
trong cèc inoc. §o nhiÖt ®é t1 cña n-íc trong cèc
b»ng nhiÖt kÕ hiÖn sè. Ghi gi¸ trÞ cña m1 vµ t1 vµo
B¶ng 1.
b) §Æt mét côc n-íc ®¸ (kho¶ng 150 g) vµo cèc
thuû tinh chÞu nhiÖt (250 ml), råi ®æ thªm vµo cèc
nµy kho¶ng 100 ml n-íc (n-íc cÊt). KhuÊy nhÑ cho
côc n-íc ®¸ b¾t ®Çu tan trong n-íc. §Æt ®Çu ®o
cña nhiÖt kÕ hiÖn sè trong hçn hîp n-íc va n-íc
®¸ ®Ó theo dâi nhiÖt ®é cña hçn hîp nµy cho tíi khi
sè chØ cña nhiÑt kÕ ®¹t gi¸ trÞ kh«ng ®æi t2 = 0 0C.
Sau ®ã, ®æ g¹n hÕt n-íc trong cèc thñy tinh ra
ngoµi, gi÷ l¹i côc n-íc ®¸ cã khèi l-îng m2 ë nhiÖt
®é t2 = 0 0C trong cèc. C¾m nhiÖt kÕ hiÖn sè vµo
n¾p ®Ëy cña b×nh nhiÖt l-îng kÕ vµ më nghiªng
n¾p ®Ëy sao cho que khuÊy vµ ®Çu ®o cña nhiÖt kÕ
hiÖn sè vÉn tùa trªn miÖng cèc in«c.
c) Th¶ côc n-íc ®¸ cã khèi l-îng m2 ë nhiÖt ®é
t2 = 0 0C l¨n nhÑ xuèng cèc in«c ®ang chøa khèi
l-îng n-íc m1 = 150 g ë nhiÖt ®é t1 ®Æt trong b×nh
nhiÖt l-îng kÕ (tr¸nh kh«ng ®Ó n-íc trong cèc in«c
b¾n ra ngoµi).
§Ëy n¾p kÝn b×nh nhiÖt l-îng kÕ. §¶o nhÑ n-íc
trong cèc inoc b»ng que khuÊy ®Ó n-íc ®¸ tan dÇn
thµnh n-íc. Theo dâi nhiÖt ®é cña hçn hîp n-íc
trong cèc in«c cho tíi khi nhiÖt ®é nµy gi¶m tíi gi¸
trÞ c©n b»ng tc (gi¸ trÞ thÊp nhÊt tr-íc khi b¾t ®Çu
t¨ng). Ghi gi¸ trÞ cña tc vµo B¶ng 1.
d) Rót tõ tõ nhiÖt kÕ hiÖn sè ra khái n¾p b×nh
nhiÖt l-îng kÕ (tr¸nh ®Ó n-íc trong cèc in«c b¸m
dÝnh vµo ®Çu ®o cña nhiÖt kÕ), råi ®Æt b×nh nhiÖt
l-îng kÕ lªn ®Üa c©n OHAUS ®Ó ®o khèi l-îng cuèi
cïng M cña b×nh nµy. Tõ ®ã suy ra khèi l-îng m2
cña n-íc ®¸ (®· tan thµnh n-íc ë nhiÖt ®é tc) cã gi¸
trÞ b»ng :
m2 = M - M/ (4)
e) C«ng thøc tÝnh nhiÖt nãng ch¶y riªng cña
nøoc ®¸
Khèi l-îng n-íc m1 (chøa trong b×nh nhiÖt
l-îng kÕ) ë nhÞªt ®é t1 , trong qu¸ tr×nh chuyÓn
thµnh n-íc ë nhiÖt ®é c©n bµng tc (víi tc < t1),
®· to¶ ra mét l-îng nhiÖt :
Q1  (m1  m* ).cn (t1  tc ) (5)
trong ®ã cn = 4180 J/kg.K lµ nhiÖt dung riªng
cña n-íc, cßn m* lµ ®-¬ng l-îng n-íc cña
b×nh nhiÖt l-îng kÕ (tøc lµ khèi l-îng n-íc cã
nhiÖt dung t-¬ng ®-¬ng víi nhiÖt dung Cnlk cña
nhiÖt l-îng kÕ : Cnlk = m*cn).
Khèi l-îng n-íc ®¸ m2 ë nhiÖt ®é t2 = 0 0C,
trong qu¸ tr×nh chuyÓn pha tan thµnh n-íc ë 0
0
C vµ sau ®ã chuyÓn thµnh n-íc ë nhiÖt ®é
c©n bµng tc (víi tc > t2), ®· thu vµo mét l-îng
nhiÖt :
Q2  m2 qnc  m2 cn (tc  t2 ) (6)
trong ®ã qnc lµ nhiÖt nãng ch¶y riªng cña n-íc
®¸.
Do cã vá c¸ch nhiÖt tèt, nªn cã thÓ coi
b×nh nhiÖt l-îng kÕ nh- hÖ c« l©p, kh«ng trao
®æi nhiÖt víi bªn ngoµi : Q = 0. Trong tr-êng
hîp nµy, ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn n¨ng
l-îng cho c¸c vËt bªn trong b×nh nhiÖt l-îng
kÕ, ta cã thÓ viÕt :
Q2  Q1 (7)
Thay (5) (6) vµo (7), ta t×m ®-îc :
 m1  m* 
qnc  cn  t1  tc   tc  t2  (8)
 m2 
Trong thÝ nghiÖm nµy, b×nh nhiÖt l-îng kÕ cã
®-¬ng l-îng n-íc m* = 26 g .
f) Thùc hiÖn 3 lÇn c¸c phÐp ®o nªu trªn.
Ghi c¸c gi¸ trÞ cña m1 , t1 , m2 , t2 , tc trong mçi
lÇn ®o vµo B¶ng 1 .
V. C©u hái kiÓm tra
1. §Þnh nghÜa vÒ pha vµ chuyÓn pha. Nªu vÝ
dô vÒ pha vµ chuyÓn pha cña n-íc. ChuyÓn
pha cña mét chÊt cã ®Æc ®iÓm g× ?
2. Èn nhiÖt chuyÓn pha lµ g× ? ViÕt biÓu thøc vµ
nãi râ ®¬n vÞ ®o nhiÖt nãng ch¶y riªng vµ nhiÖt
ng-ng tô riªng cña mét chÊt.
3. M« t¶ cÊu t¹o cña b×nh nhiÖt l-îng kÕ.
Tr×nh bµy ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nhiÖt nãng
ch¶y riªng cña n-íc ®¸ vµ nhiÖt ng-ng tô
riªng cña h¬i n-íc theo ph-¬ng ph¸p dïng
b×nh nhiÖt l-îng kÕ.
4. T×m c«ng thøc x©c ®Þnh nhiÖt nãng ch¶y
riªng cña n-íc ®¸ theo ph-¬ng ph¸p dïng
b×nh nhiÖt l-îng kÕ.
5. Nªu nguyen t¾c cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña
c©n kü thuËt . Tr×nh bµy ph-¬ng ph¸p c©n khèi
l-îng cña vËt trªn c©n nµy.
4
6. Trong thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh nhiÖt nãng ch¶y 8. H·y dù ®o¸n nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu
riªng cña n-íc ®¸, t¹i sao lÊy nhiÖt ®é c©n b»ng tc g©y nªn sai sè lín trong thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh
cña hçn hîp n-íc trong b×nh nhiÖt l-îng kÕ øng nhiÖt nãng ch¶y cña n-íc ®¸ ?
víi nhiÖt ®é gi¶m tíi gi¸ trÞ thÊp nhÊt cña hçn hîp
nµy tr-íc khi nã b¾t ®Çu t¨ng ?

H-íng dÉn b¸o c¸o thÝ nghiÖm

kh¶o s¸t qu¸ tr×nh chuyÓn pha cña n-íc.

X¸c ®Þnh nhiÖt nãng ch¶y cña n-íc ®¸

X¸c nhËn cña thµy gi¸o

Tr-êng ...................................................
Líp ............................Tæ .......................
Hä tªn ....................................................

I. Môc ®Ých thÝ nghiÖm

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................

II. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm

1- X¸c ®Þnh nhiÖt nãng ch¶y riªng cña n-íc ®¸
a) B¶ng 1

- NhiÖt dung riªng cña n-íc : cn = 4180 J/kg. K

- §-¬ng l-îng n-íc cña b×nh nhiÖt l-îng kÕ : m* = 0,026 kg
- §é chÝnh x¸c cña nhiÖt kÕ hiÖn sè : t = …………. (0C)
- §é chÝnh x¸c cña c©n kü thuËt : m = …………. (kg)
m1 t1 m2 t2 tc qnc qnc
LÇn ®o 0 0 0
(kg) ( C) (kg) ( C) ( C) (J/kg) (J/kg)
1

TB

b) KÕt qu¶ cña phÐp ®o :

qnc  q nc  ( qnc ) max = ……………………………………. (J/kg)

2- NhËn xÐt kÕt qu¶