Bµi gi¶ng vÒ ph¬ng ph¸p

kiÓm tra bét tõ

TS. §ç ThÞ NguyÖt Minh

ViÖn Khoa häc vµ Kü thuËt h¹t nh©n
 Giíi thiÖu chung

Sù tÝch tô h¹t tõ trªn phÇn ®· ®îc tõ hãa

1- Quan s¸t ngay trªn bÒ mÆt vËt kiÓm
2- Ph¸t hiÖn khuyÕt tËt lé trªn bÒ mÆt mµ kh«ng tæn h¹i ®Õn
vËt liÖu
3- Lùa chän tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ khuyÕt tËt: lo¹i bá hay chÊp
 Lý thuyÕt tõ hãa
Mäi ®èi tîng bÞ tõ hãa khi mét phÇn hay toµn bé
bÞ ph©n cùc theo híng b¾c nam.

C¸c m« men tõ trong vËt liÖu bÞ tõ

ho¸
Nam ch©m cã kh¶ n¨ng hót ®Èy t¹i hai phÇn
tËp trung lùc tõ gäi lµ cùc tõ
Víi toµn bé c¸c ®« men tõ t¹o nªn ®êng søc
§êng søc tõ trêng lµ ®êng khÐp kÝn hay mét m¹ch tõ

- TÊt c¶ c¸c ®êng søc t¹o nªn tõ trêng

- Lùc hót c¸c vËt liÖu cã thÓ tõ hãa kh¸c t¹i cùc tõ gäi
lµ dßng tõ tr¬ng ( magnetic flux)
 Nam ch©m h×nh mãng ngùa sÏ hót vËt cã
tÝnh s¾t tõ chØ t¹i chç nh÷ng ®êng søc
rêi khái nam ch©m hay ®i vµo nam ch©m.

Nam ch©m bÞ uèn cong , nÕu ®-

êng søc khÐp kÝn kh«ng cã lùc tõ
ngoµi
NÕu cã vÕt nøt sÏ ph¸ vì dßng
®êng søc vµ t¹o nªn dßng dß tõ
 Dßng tõ dß: C¸c ®êng søc tho¸t ra khái
mét cùc cña vËt vµo kh«ng khÝ vµ tíi cùc
®èi diÖn

T¹i chç cã dßng tõ dß, bét s¾t sÏ bÞ hót vµ chØ thÞ.

Díi bÒ mÆt víi dßng dß ®ñ lín.
Th«ng lîng tõ trêng lµ tæng c¸c ®êng søc cã trong mét
m¹ch tõ
MËt ®é ®êng søc hay ®é c¶m øng thêng ®o b»ng ®¬n vÞ
Gauss ®îc tÝnh b»ng th«ng lîng tõ trªn mét ®¬n vÞ diÖn
VÐc t¬ tõ trêng:

Khi 2 lùc tõ cïng ®Æt ®ßng thêi lªn mét vËt, nã

kh«ng bÞ tõ hãa theo 2 híng mµ lµ tæ hîp cña 2
vÐc t¬ tõ lùc

Fa lµ lùc thø nhÊt, Fb lµ lùc thø 2

Fa + Fb lµ hîp lùc
C¸c vËt liÖu tõ
Mét vËt liÖu tõ ®Æt trong tõ trêng sÏ bÞ tõ hãa.
Cêng ®é tõ hãa phô thuéc vµo kh¶ n¨ng c¶m øng tõ
cña vËt liÖu bÞ tõ hãa.
C¸c kim lo¹i nghÞch tõ : Cã kh¶ n¨ng c¶m øng tõ
thÊp v vµ ngîc høong ( ®Èy nhÑ ( ®ång thiÕc, vµng)
Kim lo¹i thuËn tõ: Kh¶ n¨ng c¶m øng tõ nhá vµ hót
nhÑ.( magiª, Molip®en, litium vµ titan)
Kim lo¹i s¾t tõ; kh¶ n¨ng c¶m øng tõ lín. Chóng cã
kh¶ n¨ng hót m¹nh vµ cã kh¶ n¨ng lu gi÷ tõ tÝnh sau
khi th«i tõ hãa.( s¾t, coban, niken) vµ chóng lµ
nh÷ng kim lo¹i thõong ®îc dïng ®Ó kiÓm tra b»ng
ph¬ng ph¸p tõ.
Qui t¾c bµn tay ph¶i vµ qui t¾c bµn
tay tr¸i

Theo qui t¾c bµn tay ph¶i: dßng ®iÖn ®i tõ

+ tíi -
Qui t¾c bµn tay tr¸i: dßng ®iÖn tö ®i tõ -
tíi +
ThÝ dô tõ hãa b»ng cuén d©y cã dßng ®iÖn
ch¹y qua
C¸c ®Æc tÝnh cña kim lo¹i liªn quan
®Õn ph¬ng ph¸p kiÓm tra bét tõ
TÝnh thÊm tõ (®é tõ thÈm): kh¶ n¨ng cho
dßng tõ ®i trong vËt kiÓm dÔ dµng
Tõ trë: sù kh¸ng cù cña vËt liÖu ®èi víi viÖc
t¹o ra dßng tõ. (ngîc víi ®Æc tÝnh trªn)
§é tõ d: Tæng sè tõ d sau khi lo¹i bá tõ tr-
êng bªn ngoµi
Tõ trÔ: Kh¶ n¨ng gi÷ l¹i tõ d
Lùc kh¸ng tõ: liªn quan tíi lùc ®¶o tõ cÇn
thiÕt ®Ó lo¹i bá tõ d
ThÝ dô thÐp cac bon cao.
 Bµi 2: c¸c kiÓu tõ hãa
Tõ hãa vßng trßn

Head shot (c¶m øng trùc tiÕp)

C¶m øng trùc tiÕp - Prods
Tõ hãa gi¸n tiÕp hay vËt dÉn t©m
Tõ trêng vßng trong c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c
nhau
VËt liÖu kh«ng dÉn tõ: ®êng søc chØ xuÊt hiÖn xung quanh
thanh

VËt liÖu s¾t tõ: ®êng søc

xuÊt hiÖn ngay trong vËt
kiÓm
ThÝ dô kiÓm tra bÊt liªn tôc b»ng ph¬ng ph¸p tõ

Bét tõ bÞ hót
t¹i vÞ trÝ co
dßng tõ dß (
chç vÕt nøt)
• Tõ hãa vßng sÏ ph¸t hiÖn ®îc c¸c khuyÕt tËt n»m díi gãc
450 vµ 900 so víi ®êng søc
• VÕt nøt n»m song song víi ®êng søc sÏ kh«ng ®ù¬c ph¸t
hiÖn
Tõ trêng t¹o bëi Prods chØ ph¸t hiÖn ®îc khuyÕt
tËt cã híng vu«ng gãc víi ®êng søc tõ trêng
 Tõ hãa däc
Tõ hãa däc ®îc t¹o ra trong vËt thÓ bëi cuén d©y vµ g«ng tõ (
Yoke)

Khi chiÒu dµi cña vËt kiÓm b»ng béi sè ®êng kÝnh
tiÕt diÖn mÆt c¾t ngang th× vËt ®îc tõ hãa b»ng
cuén d©y.
 Yoke t¹o ra tõ trêng däc.

ThÐp c¸c bon thÊp, tõ d thÊp, ®îc tõ hãa b»ng cuén

d©y
Tõ trêng t¹o bëi cuén d©y vµ c¸c vÕt bÊt liªn
tôc ®Þnh híng kh¸c nhau
 Bµi 3:
C¸c lo¹i dßng ®iÖn vµ ®êng cong tõ trÔ
Dßng ®iÖn xoay chiÒu: n¨ng lîng xuyªn thÊu Ýt nªn tèt
cho viÖc ph¸t hiÖn khuyÕt tËt ngay trªn bÒ mÆt. §æi
dÊu liªn tôc nªn bét s¨t linh ®éng h¬n, nh¹y víi dßng tõ dß
Dßng mét chiÒu DC dßng xoay chiÒu
mét pha hay dßng mét chiÒu nöa sãng
(HWDC)

§êng cong tõ trÔ: TÝnh chÊt thÊm

tõ cña vËt liÖu x¸c ®Þnh bëi sù
t¨ng cña lùc tõ §iÓm b·o hßa

Mçi vËt liÖu cã 1

gi¸ trÞ b·o hßa
ThiÕt lËp mèi liªn quan gi÷a dßng tõ
hãa (H) vµ mËt ®é dßng(B)

Khi lùc tõ gi¶m tíi 0 (®¶o tõ) tõ a tíi b, mËt ®é dßng gi¶m
tõ tõ.
Tõ o tíi b lµ tõ d
Khi ®¶o híng lùc tõ, mËt ®é ®êng søc trong vËt
®¹t tíi gi¸ trÞ 0 t¹i c.
§o¹n O C lµ lùc kh¸ng tõ.
 Khi lùc tõ ®¶o t¨ng lªn th× vËt bÞ tõ hãa
theo híng ngùîc l¹i (®o¹n tõ c tíi d).
-Vßng tõ trÔ ®ù¬c t¹o bëi mét vßng khÐp kÝn cña
dßng ®iÖn 60Hz

- Vßng tõ trÔ sö dông ®Ó tõ hãa vµ khö tõ. §é réng

cho thÊy vËt liÖu dÔ hay khã tõ hãa

ThÐp c¸c bon cao

§êng cong tõ trÔ ®èi víi thÐp c¸c bon
thÊp
 Bµi 4:
Ph©n bè cña tõ trêng trong c¸c lo¹i vËt dÉn
tõ

1. VËt dÉn kh«ng tõ tÝnh

2. Ph©n bè tõ trêng dßng DC trong vËt dÉn ®Æc, cã
tõ tÝnh
3. VËt dÉn cã lç rçng cã dÉn tõ
4. VËt dÉn tõ cã lç rçng kh«ng tõ tÝnh
Dßng mét chiÒu qua vËt dÉn t©m: trêng
cùc ®¹i n»m bªn trong cña vËt kiÓm
Ph©n bè tõ trêng cña dßng xoay chiÒu

Dßng cã xu híng ch¶y gÇn bÒ mÆt “hiÖu øng

da”
§é nh¹y cña c¸c ph¬ng ph¸p
 Bµi 5:
Yªu cÇu tÝnh to¸n vÒ dßng ®iÖn ®ù¬c sö
dông
§èi víi tõ trêng vßng: dßng ®iÖn cÇn lµ 300 ®Õn 1000
Ampe/inch cña chiÒu dµy vËt. Víi vËt cã chiÒu dµy lín
chØ cÇn nh©n hÖ sè 800 vµ 1000 víi chiÒu dµy vËt

800-1000A cho ®o¹n thø

nhÊt
2000-2500A cho ®o¹n thø 2

ThÝ dô : vËt cã kÝch thíc: 10”x3”x2”

Dßng ®iÖn sö dông lµ 1600 - 2000A
 C«ng thøc nµy còng ®ù¬c dïng cho vËt dÉn ë
t©m.

800-1000A nut
1600-2000 ring
2400-3000A
space
 TÝnh to¸n ®èi víi tõ trêng däc

Tõ trêng hãa x¸c ®Þnh b»nh tÝch sè Ampe dßng.

Mét dßng ®iÖn 800A qua cuén d©y cã 5 vßng sÏ t¹o ra tõ lùc = 800A x 5
vßng = 4000 A.vßng

N.I = 45000/L/D
I: cêng®é dßng ®iÖn
A
N: sè vßng cuén d©y
L: chiÒu dµi cña vËt
kiÓm
D: ®êng kÝnh hay
chiÒu dÇy vËt
 Tõ trêng Prods
T¹o tõ trêng côc bé, tõ trêng vßng.
X¸c ®Þnh cêng ®é dßng ®iÖn DC theo
kho¶ng c¸ch gi÷a 2 cùc cña prods.

ChiÒu dÇy mÆt c¾t (Inch)

K/c¸ch c¸c Prod
(in)
< 3/4 " (19 mm) 3/4”

2 ®Õn 4 200 ®Õn 300 A 300 ®Õn 400 A

tõ > 4 ®Õn < 6 300 ®Õn 400 A 400 ®Õn 600 A
6 ®Õn 8 400 ®Õn 600 A 600 ®Õn 800 A

Khi dïng dßng HWDC cêng ®é tõ trêng trªn Amper t¬ng

®¬ng víi dßng DC ë Prods 6-8inch
 Lý do khö tõ

Mét tõ tr- êng d- cã thÓlµ ®iÒu kh«ng mong muèn trong vËt do nh÷ng nguyªn nh©n sau:

1. Tõ d- sÏ ¶nh h- ëng ®Õn La bµn tõ hay t¹ o ra ¶nh h- ëng ®Õn ®é nhËy cña c¸ c dông cô
®o.
2. Tõ d- tån t¹ i trong vËt quay sÏ hót c¸ c h¹ t kim lo¹ i t¹ o ra sù mßn hay kÑt chÆ
t nã.
3. C¸ c phÇn còng cßn ®- î c khö tõ bëi v×tÊt c¶ c¸ c h¹ t tõ cã thÓlµm s¹ ch tr- í c khi cÇn
cho c¸ c c«ng ®o¹ n gia c«ng tiÕp theo.
4. Tõ d­ cã thÓg©y ra "Ch¸ y do hå quang ®iÖn” lµm thæi lÖch kim lo¹ i nãng ch¶y khi
hµn b»ng dßng DC.

Quan s¸ t vÒtõ d- :
1- Tõ d- cã cï ng h- í ng ví i tõ tr- êng .
2 - Tõ d- yÕu h¬n tõ tr- êng .
3 - Tõ lùc ban ®Çu lµ nguyªn nh©n cã tõ d- .
4 - Khi mét vËt ®· ®- î c tõ ho¸ theo h- í ng hai h- í ng trë lªn, c- êng ®é h- í ng
thø hai v- î t qu¸ h- í ng thø nhÊt. MÆc dï vËy ®iÒu nµy chØ®óng nÕu
tr- êng thø hai lí n h¬n tr- êng thø nhÊt.
Khi tr- êng thø hai ®- î c øng dông mµ kh«ng lí n h¬n tr- êng thø nhÊt sÏ
t¹ o nªn mét tr- êng d- tæng hî p.
 VËt ®îc tõ hãa vßng trßn nªn tõ hãa däc
råi míi khö tõ
Khö tõ mét vËt ®· ®îc tõ hãa däc
b»ng c¸ch gi¶m vµ ®¶o chiÒu dÉn ®Õn tõ d
gi¶m

ViÖc ®¶o tõ tr- êng b»ng c¸ ch

1- § ¶o vÞtrÝvËt trong tr- êng tõ .

2- § ¶o chiÒu dßng ®iÖn ch¹ y trong cuén d©y .
3 - § ¶o chiÒu cuén d©y (quay cuén d©y 180 ®é)

ViÖc gi¶m tõ tr- êng b»ng c¸ ch:

1 - Gi¶m dßng ®iÖn tõ ho¸

2- Di chuyÓn vËt khái cuén d©y .
3 - Di chuyÓn cuén d©y khái vËt .
 Quy tr×nh khö tõ

1. Ph- ¬ng ph¸ p cuén d©y dßng AC :

Dßng AC lµ dßng c¸ c ®iÖn tö truyÒn trong d©y dÉn, ban ®Çu theo
mét h- í ng sau ®ã theo h- í ng ng- î c l¹ i.
Mçi lÇn ®¶o chiÒu dßng ®iÖn, tõ tr- êng cña cuén d©y ®¶o chiÒu
(tho¶ m· n 1 trong 2 yªu cÇu cña viÖc khö tõ).
§ Óhoµn tÊt qu¸ tr×nh khö tõ, vËt ®- î c ®Æ
t trong tr- êng tõ nghÞch
®¶o nh- h×nh vÏ sau, vµ dßng ®iÖn tõ tõ vÒ®é lí n cña tr- êng tõ .
Mét biÕn trë th- êng ®- î c sö dông ®Ógi¶m dßng ch¹ y qua cuén d©y .

Gi¶m tõ tr- êng trong mét cuén d©y AC th- êng ®- î c thùc hiÖn bëi
viÖc dÞch chuyÓn tõ tõ vËt ra khái cuén d©y.
Ph¬ng ph¸p dïng dßng DC
Nguyªn t¾c: gi¶m tõ trêng sau ®ã ®¶o chiÒu.
Tèi thiÓu 10 lÇn ®¶o chiÒu vµ kh«ng qu¸ 30
lÇn
Bµi 6: C¸c thiÕt bÞ kiÓm tra MT

ThiÕt bÞ di ®éng
Lùa chän thiÕt bÞ
1. Lµ thiÕt bÞdï ng ph- ¬ng ph¸ p h¹ t tõ - í t hay kh«?
2. Yªu cÇu vÒtõ ho¸ (dï ng dßng AC hay DC)
3. Khö tõ - Lo¹ i tæhî p ( gi¶m vµ ®¶o chiÒu ) hay t¸ ch biÖt
4. Dßng ®iÖn yªu cÇu.
5. C¸ c møc ®iÖn ¸ p yªu cÇu.
Phô tï ng cÇn thiÕt hay ®- î c yªu cÇu
Ph¬ng ph¸p tõ ít liªn tôc
Ph- ¬ng ph¸ p bét kh«, tr- êng liªn tôc:
Ph- ¬ng ph¸ p nµy bét th- êng ®- î c sö dông tõ mét r©y l¾c, qu¶ bãp hay ßi
phun vµ theo c¸ c b- í c sau :
1 - Cung cÊp dßng ®iÖn ®Ótõ ho¸ .
2 - Phun bét lªn vï ng ®· ®- î c tõ ho¸ .
3 - Thæi bí t bét thuèc khái vËt .
4 - Ng¾t dßng cung cÊp tõ ho¸ .

ThiÕt bÞ khö tõ
VËt liÖu tõ vµ ph¬ng ph¸p chuÈn bÞ
Bµi 7: ¸p dông h¹t tõ

Mét vµi vÊn ®Ò c¬ b¶n sö dông cho viÖc

ph©n lo¹i c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm traMT
Ph¬ng ph¸p tõ d
Phong ph¸p liªn tôc
Dßng DC
dßng AC
VËt liÖu kiÓm tra: Bét tõ kh«, bét tõ ít
ChuÈn bÞ bÒ mÆt kiªm tra
VÞ trÝ cña khuyÕt tËt
Yªu cÇu vÒ khö tõ
Tõ hãa vËt trô ®Æc
Head shot: KiÓm tra khuyÕt tËt híng
däc
Coil shot: kiÓm tra c¸c khuyÕt tËt híng
ngang
Tõ hãa b¸nh r¨ng

Dïng head shot ®Ó tõ hãa vßng

Tõ hãa h×nh trô cã lç ng¾n
CURRENT
Tõ hãa vËt cã h×nh d¹ng bÊt kú
Tõ hãa c¸c mèi hµn lín
Tõ hãa vËt ®óc
 Bµi 8: §¸nh gi¸ c¸c khuyÕt tËt

C¸c bÊt liªn tôc cã thÓ chia lµm 3 lo¹i : do cè h÷u,

do gia c«ng vµ do sö dông
BÊt liªn tôc cè h÷u thêng ®ùoc t¹o nªn khi kim lo¹i
nãng ch¶y nh trong qu¸ tr×nh t¹o ph«i vµ vËt ®óc do
cung cÊp nguyªn liÖu kh«ng ®Çy ®ñ, nhiÖt ®é rãt
qu¸ cao vµ bÉy khÝ.
BÊt liªn tôc do gia c«ng liªn quan tíi qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kh¸c nhau nh : gia c«ng b»ng m¸y, rÌn, kÐo
thµnh sîi, cuèn, hµn, gia c«ng nhiÖt vµ c¸n thµnh
b¶n máng.
BÊt liªn tôc do sö dông liªn quan tíi ®iÒu kiÖn sö
dông nh øng suÊt, ¨n mßn bÒ mÆt, biÕn d¹ng mái
vµ mµi mßn.
 Tõ hãa qu¸ g©y nªn chØ thÞ kh«ng
thÝch hîp
 VËt kiÓm cã ®é dµy thay ®æi g©y nªn
dßng dß dÉn tíi chØ thÞ kh«ng thÝch hîp

Kh¸c nhau vÒ ®é tõ
thÈm g©y nªn chØ thÞ
kh«ng thÝch hîp
ChØ thÞ kh«ng thÝch hîp còng xuÊt hiÖn
t¹i chç c¸n cña c¸i ®ôc kh¸c nhau vÒ ®é
cøng
KhuyÕt tËt do ®óc

Co ngãt vµ vÈy kim lo¹i

NgËm xØ
R¹n nøt, co ngãt do nãng ®«ng ®Æc
Rçng do co ngãt
NgËm xØ
C¸c bÊt liªn tôc cña mèi hµn

Nøt d¹ng
sao

Nøt ngang

Nøt däc

Nøt do øng suÊt

C¸c bÊt liªn tôc cña mèi hµn (tiÕp)
Rç

NgËm xØ

NgËm tungsten

ThiÕu ngÊu
ch©n mèi hµn
BÊt liªn tôc do rÌn
chồng mép

nøt do rÌn
BÊt liªn tôc do mµi
BÊt liªn tôc do biÕn d¹ng mái (nøt mái)
Cảm ơn các bạn đã chú ý lắng nghe!