Bµi 6: X¸c ®Þnh ®iÖn trë vµ ®iÖn dung

b»ng m¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn neon

1. Môc ®Ých yªu cÇu

1.1. Môc ®Ých: Môc ®Ých cña bµi thÝ nghiÖm nµy lµ trang bÞ cho sinh viªn nh÷ng
kiÕn thøc vÒ sù phãng n¹p cña m¹ch ®iÖn RC dïng ®Ìn neon vµ kü n¨ng thùc
nghiÖm sö dông qu¸ tr×nh phãng n¹p nµy ®Ó x¸c ®Þnh trÞ sè cña ®iÖn trë vµ ®iÖn dung
cña tô ®iÖn.
1.2. Yªu cÇu
1. N¾m ®−îc c¬ së lý thuyÕt vÒ qu¸ tr×nh phãng n¹p x¶y ra ®èi víi m¹ch RC.
2. N¾m ®−îc nguyªn lý ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ thÝ nghiÖm. BiÕt c¸ch sö dông m¸y ®o
thêi gian.
3. BiÕt c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh trÞ sè cña ®iÖn trë vµ ®iÖn dung cña tô ®iÖn
sö dông m¹ch tÝch phãng dïng ®Ìn neon.
4. ViÕt ®−îc b¸o c¸o thÝ nghiÖm, tÝnh ®−îc sai sè theo yªu cÇu.

2. C¬ së lý thuyÕt

M¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn neon lµ mét m¹ch dao ®éng ®iÖn ®¬n
gi¶n (h×nh 1) gåm: ®Ìn neon Ne (lµ mét bãng thuû tinh nhá, bªn trong ®−îc hót
ch©n kh«ng ®Õn cì 10mmHg vµ cã hai ®iÖn cùc kim lo¹i A vµ K ®Æt c¸ch nhau 2 ÷
3mm), ®iÖn trë b¶o vÖ m¹ch ®iÖn R cã gi¸ trÞ cì mªga«m (MΩ) m¾c nèi tiÕp víi
®Ìn neon Ne, tô ®iÖn cã ®iÖn dung C cã gi¸ trÞ cì micr«fara (µF) m¾c song song
víi ®Ìn neon Ne, nguån ®iÖn kh«ng ®æi cã hiÖu ®iÖn thÕ Un.

P R L S UC

+ Ne US
Un C
- UT

E1 E E2 0 t 1 t 1' t 2 t '2 t 3 t 3' t

H×nh 1 H×nh 2
 §Çu tiªn, tô ®iÖn C tÝch ®iÖn tõ nguån ®iÖn Un. HiÖu ®iÖn thÕ U gi÷a hai cùc
cña tô ®iÖn C t¨ng dÇn tõ 0 ®Õn gi¸ trÞ Us. Khi U = Us: ®Ìn neon Ne bõng s¸ng (nã
trë thµnh vËt dÉn ®iÖn cã ®iÖn trë kh¸ nhá, nh−ng do cã ®iÖn trë R cì mªga«m m¾c
nèi tiÕp víi nã, nªn c−êng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch nhá chØ ®¹t kho¶ng chôc
micr«ampe). Tô ®iÖn C phãng ®iÖn qua ®Ìn neon Ne vµ hiÖu ®iÖn thÕ U gi÷a hai
cùc cña nã gi¶m rÊt nhanh tõ Us xuèng tíi gi¸ trÞ UT. Khi U = UT: ®Ìn neon Ne vôt
t¾t vµ trë thµnh vËt c¸ch ®iÖn. Tô ®iÖn C kh«ng phãng ®iÖn n÷a, mµ l¹i tÝch ®iÖn tõ
nguån ®iÖn Un vµ hiÖu ®iÖn thÕ U gi÷a hai cùc cña nã l¹i t¨ng dÇn tõ UT ®Õn gi¸ trÞ
Us. Khi U = Us: ®Ìn neon Ne l¹i bõng s¸ng. TiÕp sau ®ã, toµn bé qu¸ tr×nh tÝch
®iÖn vµ phãng ®iÖn cña ®Ìn neon Ne nãi trªn l¹i ®−îc lÆp l¹i tuÇn hoµn theo thêi
gian vµ gäi lµ dao ®éng tÝch phãng. Sù biÕn thiªn cña hiÖu ®iÖn thÕ U gi÷a hai cùc
cña tô ®iÖn C trong m¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn neon ®−îc biÓu diÔn trªn
h×nh 2. Gi¸ trÞ Us gäi lµ hiÖu ®iÖn thÕ s¸ng vµ gi¸ trÞ UT gäi lµ hiÖu ®iÖn thÕ t¾t.
Chu kú τ cña dao ®éng tÝch phãng b»ng kho¶ng thêi gian gi÷a hai lÇn bõng s¸ng
liªn tiÕp cña ®Ìn neon Ne trong m¹ch ®iÖn: τ = t2 - t1.
Cã thÓ t×m biÓu thøc chu kú τ cña dao ®éng tÝch phãng b»ng c¸ch ¸p dông
®Þnh luËt ¤m ®èi víi m¹ch ®iÖn trªn h×nh 1, ta cã:
Un − U
i= (1)
R
víi i lµ c−êng ®é dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch khi tô ®iÖn ®ang tÝch ®iÖn tõ nguån
®iÖn Un. Sau kho¶ng thêi gian rÊt nhá dt, ®iÖn tÝch cña tô ®iÖn t¨ng thªm mét l−îng
b»ng:
dq = idt (2)
Nh−ng ®iÖn tÝch cña tô ®iÖn q = CU, víi C lµ ®iÖn dung cña tô ®iÖn, nªn suy ra:
dq=CdU (3)
Thay (1) vµ (3) vµo (2), ta suy ra:
Un − U
CdU = dt
R
dU
hay dt = RC (4)
Un − U
Thùc tÕ, v× tô ®iÖn C phãng ®iÖn rÊt nhanh (gÇn nh− tøc thêi) nªn cã thÓ coi
gÇn ®óng: τ ≈ t 2 − t 1' , víi t 1' lµ thêi ®iÓm tô ®iÖn C l¹i b¾t ®Çu tÝch ®iÖn tõ nguån
®iÖn Un sau khi ®Ìn neon Ne vôt t¾t. Thùc hiÖn phÐp tÝch ph©n ®èi víi ph−¬ng tr×nh
(4) tõ thêi ®iÓm t 1' ®Õn thêi ®iÓm t2 øng víi c¸c gi¸ trÞ hiÖu ®iÖn thÕ UT vµ Us gi÷a
hai cùc cña tô ®iÖn C:
 t2 US
dU
τ ≈ ∫ dt = ∫ RC U
t1' UT n −U

ta t×m ®−îc chu kú τ cña m¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn neon:
Un − UT
τ = RC ln (5)
Un − Us
Nh− vËy, chu kú τ cña m¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn neon tû lÖ víi
®iÖn trë R vµ ®iÖn dung C trong m¹ch.
Trong thÝ nghiÖm nµy, ta sÏ kh¶o s¸t m¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn
neon b»ng c¸ch nghiÖm l¹i c«ng thøc (5). MÆt kh¸c, sö dông m¹ch dao ®éng tÝch
phãng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ ®iÖn trë Rx, hoÆc ®iÖn dung Cx trong m¹ch nµy.

3. Dông cô

Bé thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh ®iÖn trë vµ ®iÖn dung b»ng m¹ch tÝch phãng dïng
®Ìn neon (h×nh 3)
1. ThiÕt bÞ vËt lý MC - 956; 2. §iÖn trë mÉu R0; 3. §iÖn trë cÇn ®o Rx; 4. §iÖn trë
b¶o vÖ m¹ch ®iÖn R; 5. Tô ®iÖn mÉu C0; 6. Tô ®iÖn cÇn ®o Cx; 7. M¸y ®o thêi gian
®a n¨ng hiÖn sè MC - 963A; 8. §Çu c¶m biÕn thu - ph¸t quang ®iÖn hång ngo¹i.

H×nh 3: Bé thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh ®iÖn trë vµ ®iÖn dung

b»ng m¹ch tÝch phãng dïng ®Ìn neon
4. Tr×nh tù thÝ nghiÖm

4.1. §o hiÖu ®iÖn thÕ s¸ng Us vµ hiÖu ®iÖn thÕ t¾t UT cña ®Ìn neon

§o ®iÖn trë vµ ®iÖn dung b»ng

m¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn neon

+ -
+ 100V
S
P R Q
L

0 C Ne
E2
E1 E
K

H×nh 4: S¬ ®å bÒ mÆt thiÕt bÞ ®o ®iÖn trë vµ ®iÖn dung.

a. Ch−a c¾m phÝch lÊy ®iÖn cña bé thiÕt bÞ thÝ nghiÖm vËt lý MC - 956 vµo
nguån ®iÖn ~220V. Quan s¸t mÆt m¸y (h×nh 4).
b. M¾c m¹ch ®iÖn trªn mÆt m¸y cña bé thÝ nghiÖm MC - 956 theo s¬ ®å
h×nh 5, trong ®ã:
- §iÖn trë b¶o vÖ R = 100kΩ m¾c nèi tiÕp víi ®Ìn neon Ne gi÷a hai chèt P,
Q.
- V«n kÕ V m¾c song song víi ®Ìn neon Ne gi÷a hai chèt L, E (hai chèt S,
E2 dïng quan s¸t dao ®éng tÝch phãng trªn dao ®éng ký ®iÖn tö).
- Nóm xoay cña nguån ®iÖn Un ®Æt ë vÞ trÝ 0 (hiÖu ®iÖn thÕ cña nguån ®iÖn
nµy cã thÓ thay ®æi tõ 0 ®Õn 100V nhê mét biÕn trë nóm xoay m¾c gi÷a hai chèt P,
E1).
P R Q L

+
+
V Ne
- Un

E1 E
- Kho¸ K (c«ng t¾c) ®Æt ë tr¹ng th¸i ng¾t ®iÖn.
H×nh 5
 Chó ý: Tr−íc khi c¾m phÝch lÊy ®iÖn cña bé thÝ nghiÖm MC-956 vµo nguån
®iÖn ~220V ph¶i mêi gi¸o viªn tíi kiÓm tra m¹ch ®iÖn vµ h−íng dÉn c¸ch sö dông
®Ó tr¸nh lµm háng m¸y.
c. BÊm kho¸ K trªn mÆt m¸y MC - 956 ®Ó ®ãng ®iÖn vµo m¸y: ®Ìn LED
ph¸t s¸ng. VÆn tõ tõ nóm xoay cña nguån ®iÖn Un ®Ó t¨ng dÇn hiÖu ®iÖn thÕ U gi÷a
hai cùc cña ®Ìn neon Ne cho tíi khi ®Ìn bõng s¸ng. §äc vµ ghi gi¸ trÞ cña hiÖu
®iÖn thÕ s¸ng Us (Us lµ hiÖu ®iÖn thÕ lóc ®Ìn b¾t ®Çu s¸ng, kh«ng ph¶i lµ hiÖu ®iÖn
thÕ æn ®Þnh sau khi ®Ìn ®z s¸ng) chØ trªn v«n kÕ V vµo b¶ng sè liÖu.
Sau ®ã l¹i vÆn tõ tõ nóm xoay cña nguån ®iÖn Un ®Ó gi¶m dÇn hiÖu ®iÖn thÕ
U gi÷a hai cùc cña ®Ìn neon Ne cho tíi khi ®Ìn vôt t¾t. §äc vµ ghi gi¸ trÞ cña hiÖu
®iÖn thÕ t¾t UT chØ trªn v«n kÕ V vµo b¶ng sè liÖu.
Thùc hiÖn l¹i ®éng t¸c nµy 5 lÇn. §äc vµ ghi c¸c gi¸ trÞ t−¬ng øng cña US vµ
UT trong mçi lÇn ®o vµo b¶ng sè liÖu. (Cã thÓ m¾c thªm miliampekÕ A gi÷a hai
chèt Q, L ®Ó quan s¸t c−êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua ®Ìn neon Ne khi nã ph¸t s¸ng).
d. VÆn nóm xoay cña nguån ®iÖn Un vÒ vÞ trÝ 0. BÊm kho¸ K trªn mÆt m¸y
MC - 956 ®Ó ng¾t ®iÖn. Th¸o bá ®iÖn trë b¶o vÖ R ra khái m¹ch ®iÖn.

4.2. NghiÖm c«ng thøc x¸c ®Þnh chu kú τ cña m¹ch dao ®éng tÝch phãng
a. M¾c l¹i m¹ch ®iÖn trªn mÆt m¸y cña bé MC-956 theo s¬ ®å m¹ch ®iÖn
h×nh 6, trong ®ã:
- V«n kÕ V m¾c gi÷a hai chèt P, E1.
- Tô ®iÖn mÉu C0 m¾c song song víi ®Ìn neon Ne gi÷a hai chèt L, E.
- §iÖn trë mÉu R0 m¾c nèi tiÕp víi ®Ìn neon Ne gi÷a hai chèt P, Q.

P R0 Q L

+
+ C0
V Ne
- Un

E1 E
H×nh 6

b. §Æt ®Çu c¶m biÕn thu - ph¸t quang ®iÖn hång ngo¹i lªn mÆt m¸y sao cho
®Ìn neon Ne n»m gi÷a hai lç cöa sæ cña ®Çu c¶m biÕn. C¾m ®Çu c¶m biÕn vµo æ A
cña m¸y ®o thêi gian ®a n¨ng hiÖn sè MC - 963A (h×nh 7). VÆn nóm chän kiÓu ®o
“MODE” sang vÞ trÝ n = 50. G¹t nóm chän thang ®o thêi gian “TIME RANGE”
sang vÞ trÝ 99,99.
 Mêi gi¸o viªn tíi kiÓm tra m¹ch ®iÖn trªn mÆt m¸y MC - 956. C¾m phÝch
lÊy ®iÖn cña m¸y vµo nguån ®iÖn ~220V.
c. BÊm kho¸ K trªn mÆt m¸y MC - 956 ®Ó ®ãng ®iÖn vµo m¸y: ®Ìn LED
ph¸t s¸ng. VÆn nóm xoay cña nguån ®iÖn Un ®Ó v«n kÕ V chØ gi¸ trÞ Un = 90V vµ
gi÷ gi¸ trÞ nµy kh«ng ®æi trong thêi gian m¹ch ®iÖn R0C0 thùc hiÖn dao ®éng tÝch
phãng.

M¸Y §O THêI GIAN mc-963

A+ B A↔ B
00 0000 n=50
B
N=n-1 thêi gian A n=1
MODE
9,999 99,99

A B RESET TIME RANGE K

H×nh 7

Theo c«ng thøc (5), chu kú dao ®éng tÝch phãng τ0 cña m¹ch ®iÖn R0C0 tÝnh
b»ng:
Un − UT
τ 0 = R 0 C 0 ln (6)
U n − US
d. C¾m phÝch lÊy ®iÖn cña m¸y ®o thêi gian MC - 963A vµo nguån ®iÖn
~220V. BÊm kho¸ ®ãng ®iÖn K: c¸c ®Ìn chØ thÞ sè ph¸t s¸ng hiÖn trªn khung cöa
sæ “chu kú” vµ “thêi gian”. BÊm nót “RESET” ®Ó ®−a c¸c chØ thÞ sè vÒ tr¹ng th¸i
sè 0. Sau ®ã, m¸y ®o thêi gian MC - 963A tù ®éng ®o kho¶ng thêi gian t0 cña n =
50 chu kú dao ®éng tÝch phãng τ0 cña m¹ch ®iÖn R0C0 øng víi 51 lÇn bõng s¸ng
liªn tiÕp cña ®Ìn neon Ne.
Thùc hiÖn 5 lÇn phÐp ®o t0. §äc vµ ghi c¸c gi¸ trÞ t−¬ng øng cña t0 trong mçi
lÇn ®o vµo b¶ng sè liÖu. Tõ ®ã suy ra chu kú dao ®éng tÝch phãng τ0 cña m¹ch ®iÖn
R0C0 ®o b»ng:
t0 t0
τ0 = = (7)
n 50
DÔ dµng nghiÖm l¹i c«ng thøc (5) b»ng c¸ch so s¸nh kÕt qu¶ x¸c ®Þnh τ0
theo c¸c c«ng thøc (6) vµ (7).
c. VÆn nóm xoay cña nguån ®iÖn Un vÒ vÞ trÝ 0. BÊm kho¸ K trªn mÆt m¸y
MC - 958 ®Ó ng¾t ®iÖn.
4.3. X¸c ®Þnh ®iÖn trë Rx
a. Thay ®iÖn trë cÇn ®o Rx vµo vÞ trÝ cña ®iÖn trë mÉu R0 m¾c gi÷a hai chèt
P, Q trong s¬ ®å m¹ch ®iÖn h×nh 6. BÊm kho¸ K trªn mÆt m¸y MC - 956 ®Ó ®ãng
®iÖn vµo m¸y: ®Ìn LED ph¸t s¸ng.
VÆn nóm xoay cña nguån ®iÖn Un ®Ó v«n kÕ V chØ gi¸ trÞ Un = 90V vµ gi÷
gi¸ trÞ nµy kh«ng ®æi trong thêi gian m¹ch ®iÖn RxC0 thùc hiÖn dao ®éng tÝch
phãng.
Theo c«ng thøc (5), chu kú dao ®éng tÝch phãng τx cña m¹ch ®iÖn RxC0 tÝnh
b»ng:
Un − UT
τ x = R x C 0 ln (8)
Un − Us
b. BÊm nót “ RESET” cña m¸y ®o thêi gian MC - 963A ®Ó ®−a c¸c chØ thÞ
sè vÒ tr¹ng th¸i sè 0. Sau ®ã, m¸y ®o thêi gian MC - 963A tù ®éng ®o kho¶ng thêi
gian tx cña n = 50 chu kú dao ®éng tÝch phãng τx cña m¹ch ®iÖn RxC0 øng víi 51
lÇn bõng s¸ng liªn tiÕp cña ®Ìn neon Ne.
Thùc hiÖn 5 lÇn phÐp ®o tx. §äc vµ ghi c¸c gi¸ trÞ t−¬ng øng cña tx trong mçi
lÇn ®o vµo b¶ng sè liÖu. Tõ ®ã suy ra chu kú dao ®éng tÝch phãng τx cña m¹ch ®iÖn
RxC0 ®o b»ng:
tx tx
τx = = (9)
n 50
Chia c«ng thøc (8) cho (6), ®ång thêi chó ý ®Õn (7) vµ (9) ta t×m ®−îc:
τx t
Rx =R0 =R0 x (10)
τ0 t0
c. VÆn nóm xoay cña nguån ®iÖn Un vÒ vÞ trÝ 0. BÊm khãa K trªn mÆt m¸y
MC - 956 ®Ó ng¾t ®iÖn.

4.4. X¸c ®Þnh ®iÖn dung Cx

a. Thay tô ®iÖn cã ®iÖn dung Cx cÇn ®o vµo vÞ trÝ cña tô ®iÖn mÉu C0 m¾c
gi÷a hai chèt L, E, thay Rx b»ng R0 nh− trong s¬ ®å m¹ch ®iÖn h×nh 6. BÊm kho¸ K
trªn mÆt m¸y MC - 956 ®Ó ®ãng ®iÖn vµo m¸y: ®Ìn LED ph¸t s¸ng.
VÆn nóm xoay cña nguån ®iÖn Un ®Ó v«n kÕ V chØ gi¸ trÞ Un = 90V vµ gi÷
gi¸ trÞ nµy kh«ng ®æi trong thêi gian m¹ch ®iÖn R0Cx thùc hiÖn dao ®éng tÝch
phãng.
Theo c«ng thøc (5), chu kú dao ®éng tÝch phãng τ x' cña m¹ch ®iÖn R0Cx
tÝnh b»ng:
 Un − UT
τ 'x = R 0 C x ln (11)
Un − US
b. BÊm nót “RESET” cña m¸y ®o thêi gian MC - 963A ®Ó ®−a c¸c chØ thÞ sè
vÒ tr¹ng th¸i sè 0. Sau ®ã, m¸y ®o thêi gian MC - 963A tù ®éng ®o kho¶ng thêi
gian t 'x cña n = 50 chu kú dao ®éng tÝch phãng τ 'x cña m¹ch ®iÖn R0Cx øng víi 51
lÇn bõng s¸ng liªn tiÕp cña ®Ìn neon Ne.
Thùc hiÖn 5 lÇn phÐp ®o t 'x . §äc vµ ghi c¸c gi¸ trÞ t−¬ng øng cña t 'x trong
mçi lÇn ®o vµo b¶ng sè liÖu. Tõ ®ã suy ra chu kú dao ®éng tÝch phãng τ 'x cña
m¹ch ®iÖn R0Cx ®o b»ng:
t 'x t 'x
τ 'x = = (12)
n 50
Chia c«ng thøc (11) cho (6), ®ång thêi chó ý ®Õn (7) vµ (12) ta t×m ®−îc:
τ 'x t'
C x = C0 = C0 x (13)
τ0 t0
c. §äc vµ ghi c¸c sè liÖu sau ®©y vµo b¶ng sè liÖu:
- Gi¸ trÞ cùc ®¹i Um trªn thang ®o cña v«n kÕ V vµ cÊp chÝnh x¸c δV cña nã.
- §é chÝnh x¸c ∆t cña m¸y ®o thêi gian ®a n¨ng hiÖn sè MC - 963A.
- Gi¸ trÞ ®iÖn trë mÉu R0 vµ sai sè t−¬ng ®èi (%) cña nã.
- Gi¸ trÞ ®iÖn dung mÉu C0 vµ sai sè t−¬ng ®èi (%) cña nã.
d. VÆn nóm xoay cña nguån ®iÖn Un vÒ vÞ trÝ 0. BÊm c¸c kho¸ K trªn mÆt
m¸y MC - 956 vµ MC - 963A ®Ó ng¾t ®iÖn: c¸c ®Ìn LED ®Òu t¾t. Rót phÝch lÊy
®iÖn cña c¸c m¸y ra khái nguån ~220V. Thu xÕp gän gµng c¸c dông cô trªn bµn
thÝ nghiÖm.
5. B¸o c¸o thÝ nghiÖm
x¸c ®Þnh ®iÖn trë vµ ®iÖn dung
b»ng m¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn Neon

Líp ................................. X¸c nhËn cña gi¸o viªn

KÝp ............. Nhãm .........
Hä tªn..............................

Môc ®Ých thÝ nghiÖm

....................................................................................................................................
................................................................................................................................

KÕt qu¶ thÝ nghiÖm

B¶ng sè liÖu
- V«nkÕ: Um = ... (V); δV = ... (%)
- §iÖn trë mÉu: R0 = ... (Ω); δR = ... (%)
- §iÖn dung mÉu: C0 = ... (F) ; δC = ... (%)
- §é chÝnh x¸c cña m¸y ®o thêi gian M - 963A; ∆t = ... (s)

LÇn ®o USi ∆Usi UTi ∆UTi t0i ∆t0i txi ∆txi t 'xi ∆t 'xi
i=1
...
5
TB

Sai sè dông cô:

- cña v«nkÕ: ∆Udc = δVUm = ... = ... (V)
- cña m¸y ®o thêi gian MC - 963A: ∆tdc = ∆t = ... (s)

5.1. TÝnh gi¸ trÞ cña hiÖu ®iÖn thÕ s¸ng US vµ hiÖu ®iÖn thÕ t¾t UT
a. HiÖu ®iÖn thÕ s¸ng US
U S = U s ± ∆U S = ... ± ...(V)
 víi ∆U S = (∆U S ) dc + ∆U S = ... = ...( V)
b. HiÖu ®iÖn thÕ t¾t UT
U T = U T ± ∆U T = ... ± ...( V )
víi ∆U T = (∆U T ) dc + ∆U T = ... = ...( V)

5.2. NghiÖm c«ng thøc x¸c ®inh chu kú τ cña m¹ch dao ®éng tÝch phãng
a. TÝnh gi¸n tiÕp gi¸ trÞ cña chu kú τ0 theo c«ng thøc (6):
Un − UT
(τ 0 ) gt = R 0 C 0 ln = ... = ...(s)
Un − Us
b. TÝnh trùc tiÕp gi¸ trÞ trung b×nh cña chu kú τ0 theo c«ng thøc (7):
t0
τ0 = = ... = ...(s)
50
∆t 0 (∆t 0 ) dc + ∆t 0
víi ∆τ 0 = = = ... = ...(s)
50 50
suy ra τ 0 = τ 0 ± ∆τ 0 = ... ± ...(s)
c. So s¸nh gi¸ trÞ (τ0)gt víi τ0 trong ph¹m vi sai sè ∆τ0 ®Ó kÕt luËn:
C«ng thøc x¸c ®Þnh chu kú τ cña m¹ch dao ®éng tÝch phãng ... (nghiÖm
®óng hoÆc kh«ng nghiÖm ®óng).

5.3. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®iÖn trë Rx

a. Sai sè t−¬ng ®èi trung b×nh:
∆R x ∆R 0 ∆t x ∆t 0
δ= = + + = ... = ...
Rx R0 tx t0
∆t x = (∆t x ) dc + ∆t x = ... = ...(s)
víi
∆t 0 = (∆t 0 ) dc + ∆t 0 = ... = ...(s)
b. Gi¸ trÞ trung b×nh:
tx
Rx =R0 = ... = ...(Ω)
t0
c. Sai sè tuyÖt ®èi trung b×nh:
∆R x = δ R x = ... = ...(Ω)
d. KÕt qu¶ cña phÐp ®o Rx:
R x = R x ± ∆R x = ... ± ...(Ω)
5.4. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®iÖn dung Cx
a. Sai sè t−¬ng ®èi trung b×nh:
∆C x ∆C 0 ∆t 'x ∆t 0
δ= = + + = ... = ...
Cx C0 t 'x t0

∆t 'x = (∆t 'x ) dc + ∆t 'x = ... = ...(s)

víi
∆t 0 = (∆t 0 ) dc + ∆t 0 = ... = ...(s)
b. Gi¸ trÞ trung b×nh:
t 'x
C x = C0 = ... = ...(µF)
t0
c. Sai sè tuyÖt ®èi trung b×nh:
∆C x = δ C 'x = .......... . = .......... (µF)
d. KÕt qu¶ cña phÐp ®o Cx:
C x = C x ± ∆C x = ... ± ...(µF)

6. C©u hái kiÓm tra

1. M« t¶ m¹ch dao ®éng tÝch phãng dïng ®Ìn neon. VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn vµ chøng
minh c«ng thøc x¸c ®Þnh chu kú dao ®éng tÝch phãng cña m¹ch:
Un − UT
τ ≈ RC ln
U n − US
2. Tr×nh bµy c¸ch ®o hiÖu ®iÖn thÕ s¸ng Us vµ hiÖu ®iÖn thÕ t¾t UT cña ®Ìn neon.
T¹i sao trong m¹ch ®iÖn khi ®ã ph¶i m¾c mét ®iÖn trë R = 100kΩ nèi tiÕp víi ®Ìn
nªon. Nãi râ ph−¬ng ph¸p nghiÖm l¹i c«ng thøc x¸c ®Þnh chu kú dao ®éng tÝch
phãng cña m¹ch RC.
3. Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®iÖn trë vµ ®iÖn dung b»ng m¹ch dao ®éng tÝch
phãng dïng ®Ìn neon. T¹i sao kh«ng dïng ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó ®o c¸c ®iÖn trë vµ
®iÖn dung cã gi¸ trÞ nhá?