Ths.NguyÔn D¬ng Bé _§T:0988.865.807_Su tÇm.

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o k× thi chän häc sinh giái quèc gia
líp 12 THPT n¨m 2004
®Ò thi chÝnh thøc
M«n: vËt lÝ - B¶ng A
Thêi gian: 180 phót (kh«ng kÓ thêi gian giao ®Ò)
Ngµy thi thø nhÊt: 11/3/2004

BµI I
Hai chiÕc ®Üa trßn ®ång chÊt gièng nhau
chuyÓn ®éng trªn mÆt ph¼ng n»m ngang rÊt nh½n, 1 2
theo ®êng th¼ng nèi t©m c¸c ®Üa, ®Õn gÆp nhau.
C¸c ®Üa nµy quay cïng chiÒu quanh trôc th¼ng
®øng qua t©m cña chóng víi c¸c vËn tèc gãc t¬ng
øng lµ 1 vµ 2.
T¸c dông cña lùc ma s¸t gi÷a c¸c ®Üa vµ mÆt
bµn kh«ng ®¸ng kÓ, cßn t¸c dông cña lùc ma s¸t xuÊt hiÖn ë ®iÓm tiÕp xóc hai ®Üa víi nhau
th× ®¸ng kÓ. BiÕt c¸c ®Üa cã khèi lîng m, cã d¹ng trô trßn th¼ng ®øng, hai ®¸y ph¼ng, b¸n
kÝnh R; phÇn t©m ®Üa cã khoÐt mét lç thñng h×nh trô trßn ®ång t©m víi vµnh ®Üa, b¸n
kÝnh R/2.
1. TÝnh m«men qu¸n tÝnh ®èi víi trôc quay nãi trªn cña mçi ®Üa.
2. H·y x¸c ®Þnh vËn tèc gãc cña c¸c ®Üa sau va ch¹m, biÕt r»ng vµo thêi ®iÓm va ch¹m
kÕt thóc, tèc ®é cña c¸c ®iÓm va ch¹m trªn c¸c ®Üa theo ph¬ng vu«ng gãc víi ®êng nèi
t©m cña chóng lµ b»ng nhau.
3. X¸c ®Þnh thµnh phÇn vËn tèc t¬ng ®èi cña hai ®iÓm tiÕp xóc nhau cña hai ®Üa theo
ph¬ng vu«ng gãc víi ®êng nèi t©m cña chóng ngay sau lóc va ch¹m.

BµI II
CP
Cho mét mol khÝ lÝ tëng cã hÖ sè   . BiÕt nhiÖt dung mol cña khÝ nµy phô thuéc
CV
vµo nhiÖt ®é tuyÖt ®èi T theo c«ng thøc C = a + bT, trong ®ã a, b lµ c¸c h»ng sè.
1. TÝnh nhiÖt lîng cÇn truyÒn cho mol khÝ nµy ®Ó nã t¨ng nhiÖt ®é tõ T1 lªn T2.
2. T×m biÓu thøc thÓ hiÖn sù phô thuéc cña thÓ tÝch V vµo nhiÖt ®é tuyÖt ®èi T
cña mol khÝ nµy.

BµI III
Cho m¹ch ®iÖn cã s¬ ®å nh h×nh vÏ bªn. R1
Cho biÕt: R1 = 3; R2 = 2; C = 100nF ;
L lµ cuén d©y thuÇn c¶m víi L = 0,1H; R A  0; V1 R2
A A M B
R V1  R V2   . Ampe kÕ vµ von kÕ lµ ampe
kÕ vµ von kÕ nhiÖt.
L C
§Æt vµo hai ®Çu A, B hiÖu ®iÖn thÕ
uAB = 5 2 cost (V). V2
1. Dïng c¸ch vÏ gi¶n ®å vect¬ Frexnen
t×m biÓu thøc cña c¸c hiÖu ®iÖn thÕ
hiÖu dông U R , UC vµ cêng ®é dßng ®iÖn hiÖu dông qua R 2 theo hiÖu ®iÖn thÕ
1

hiÖu dông U = UAB, R1, R2, L, C vµ .

Ths.NguyÔn D¬ng Bé _§T:0988.865.807_Su tÇm.
2. T×m ®iÒu kiÖn cña  ®Ó ampe kÕ cã sè chØ lín nhÊt cã thÓ. T×m sè chØ cña c¸c
von kÕ V1 vµ V2 khi ®ã.
3. T×m ®iÒu kiÖn cña  ®Ó c¸c von kÕ V1 vµ V2 cã sè chØ nh nhau. T×m sè chØ cña
ampe kÕ vµ c¸c von kÕ khi ®ã.

BµI IV A
Cho mét l¨ng kÝnh cã tiÕt diÖn th¼ng lµ mét tam gi¸c
®Òu ABC, c¹nh tam gi¸c lµ a. ChiÕu mét tia s¸ng tr¾ng SI
®Õn mÆt bªn AB díi gãc tíi nµo ®ã, sao cho c¸c tia bÞ ph¶n I
x¹ toµn phÇn ë mÆt AC råi lã ra ë mÆt BC. ChiÕt suÊt cña
l¨ng kÝnh ®èi víi tia ®á lµ n ® = 1,61; ®èi víi tia tÝm lµ n t =
S
1,68. (Tia SI n»m trong mÆt ph¼ng h×nh vÏ bªn).
1. TÝnh gãc lÖch cùc ®¹i gi÷a tia tíi SI vµ tia lã mµu B a C
®á.
2. Chøng tá r»ng chïm tia lã lµ chïm song song. TÝnh
bÒ réng cña chïm tia Êy theo a trong trêng hîp gãc lÖch gi÷a tia tíi SI vµ tia lã mµu ®á
®¹t cùc ®¹i.

 ThÝ sinh kh«ng ®îc sö dông tµi liÖu.

 Gi¸m thÞ kh«ng gi¶i thÝch g× thªm.
Ths.NguyÔn D¬ng Bé _§T:0988.865.807_Su tÇm.

®¸p ¸n vµ thang ®iÓm Bµi thi Ngµy thø nhÊt B¶ng A

(§Ò chÝnh thøc)

Lêi gi¶i §iÓm

Ths.NguyÔn D¬ng Bé _§T:0988.865.807_Su tÇm.
Bµi I (C¬) ( 6 ®iÓm)
R
m (R 2  r 2 )
1. M« men: I =  (  3
) 2 r dr ; r = R/2, I =m =
r ( R 2  r 2 )
1 1
2 1,0
2
5mR
8
2. Gäi X lµ xung lùc cña lùc ma s¸t ë n¬i tiÕp xóc gi÷a hai ®Üa; v1,
v2 t¬ng øng lµ ®é lín thµnh phÇn vu«ng gãc cña vËn tèc hai ®Üa víi
®êng nèi t©m cña chóng, cã ph¬ng ngîc víi chiÒu quay cña c¸c ®Üa 0,5
nµy:
m1v1= m2v2 (1)
I(1  1 )   RX ;
'

I ('2   2 )   RX 0,5
 1  1  2  2
' '
(2)
0,5
m1v1 =  I(1  1 ) / R
'
(3)
Theo gi¶ thiÕt, sau va ch¹m, thµnh phÇn vu«ng gãc cña vËn tèc dµi cña c¸c tiÕp
®iÓm ë hai vµnh ®Üa b»ng nhau:
1,0
v = 1' R  v1  '2 R  v 2 (4)
Gi¶i hÖ 4 ph¬ng tr×nh, 4 Èn: '1, '2, v1;v2;
1' 
I
2
 1'  1   '2  I 2  '2  2  (5).
mR mR
Tõ (2) vµ (5):
(1 
2I
)1  2 1 2
1'  mR 2
2I
,
2 1,0
mR 2
2I
(1  2
) 2  1
mR 5mR 2
2 
'
; Thay I=
2I 8
2 2
mR
, th×:
91  4 2 9  41
1'  ; '2  2 . Cßn
13 13
5(1   2 )R
v1= ; 0,5
26
(   2 ) R
v = 1 R  v1 = 1
'

2
( nÕu 1>2 v > 0, vËn tèc nµy cã híng theo chiÒu quay cña ®Üa 1)

1,0
Ths.NguyÔn D¬ng Bé _§T:0988.865.807_Su tÇm.

Bµi II (NhiÖt) ( 4 ®iÓm) 1,0

T2
b (T  T ) 2 2

1: Q =  (a  bT)dT = a(T2-T1) + 2 1

T1 2
0,5
2. XÐt mét mol khÝ. Theo nguyªn lÝ I:
iRdT
dQ = dU +dA = 2
+pdV;
CP i  2 0,5
  ; i = 2/(-1); p = RT/V ;
CV i
iRdT RTdV
( a + bT) dT = 2
+ V ;
dV adT bdT idT
V
= RT  R - 2T ;
a 1 1,0
lnV = R ln T - (   1) lnT + bT/R + const
a 1 bT
V= AT ( R   1 ) e R , A= h.s.

1,0

Bµi III (§iÖn) ( 5 ®iÓm)

1) U AB  U AM  U MB ; (1)
y
UMB = IR2; (2) UA 0,5
1
L 
UAM = IR1. R1= IL
; (3) C B
ChiÕu (1) lªn 0x vµ 0y cã: UL
UAB .X = IR2cos  = IR2.IL/I = UA R2IL;
UM
UAB.y = IR2sin  + UAM I 0,5
1
M
UR2
L  IR B (h×nh
UAB.y = IL C (R1+R2)/R1 
0 vÏ)
Do ®ã U2 = U AB.X
2
 U 2AB. y = I 2L 1 IL x
 R1  R 2 
2
 R R  2  1  
2

   1 2
   L    UC
 R1   R 1  R 2   C  

0,5
 RR 
§Æt R   1 2  (*), chó ý tíi (3) cã
 R1  R 2 

UR 1
IL = R2  1 
2
;
R 2   L  
 C 
Ths.NguyÔn D¬ng Bé _§T:0988.865.807_Su tÇm.
1
L 
UR C
IR1 = R 1R 2 2
 1 
R 2   L  
 C 

 1 
2
0,5
R   L 
2
1 
UR  C 
I= I 2L  I 2R1  2 (4)
R 1R 2  1 
R   L 
2

 C 
1
L 
UR C
UR1 = IR1R1 = R2 2 (5)
 1 
R 2   L  
 C 

UR 1
UC = IL/C  = R2 2

C R 2   L 
1 

(6)
 C 
Víi R tÝnh bëi (*)
2) XÐt biÓu thøc cña I, ta thÊy biÓu thøc díi dÊu c¨n (kÝ hiÖu lµ y)
lµ
R 12  (L  1 / C) 2 R 12  R 2
y  1  1,0
R 2  (L  1 / C) 2 R 2  (L  1 / C) 2
Bëi R1>R, y ®¹t cùc ®¹i, tøc lµ sè chØ ampe kÕ kh¶ dÜ lín nhÊt khi
1
  10 4 rad / s .
LC
Khi ®ã theo (4), (5) vµ (6): Imax=U/R2=5/2=2,5(A)
Sè chØ cña V2 lµ:
5
UC=U/R2C= 7
 2500( V )(!)
2.10 .10 4

3) Ta cã
UV1=UV2--> UR1 = UC --> L-1/C=1/(C)
2
-->    1,41.10 4 rad / s .
LC
RU R 12  0,25L2  2 víi
I
R 1R 2 R 2  0,25L2  2
1,0
R  R2 2L
R 1  1,2(), L   2 .10 ()  I  1(A);
3

R1  R 2 C

UR L
U R1  U C   3(V).
2R 2 R  (0,5L) 2
2
Ths.NguyÔn D¬ng Bé _§T:0988.865.807_Su tÇm.

1,0
Bµi IV (Quang) (5 ®iÓm)
1) Gãc lÖch D®max: XÐt gãc c¸c A H
tam gi¸c thÝch hîp 1
D® = 2( i1-r1®) + 1800-2{600 -r1®)}=
600 + 2i1 I J
i1 lín nhÊt ®Ó mäi tia ®Òu bÞ ph¶n 0,5
x¹
B K PM C
0 3(n 2  1)  1 0,5
sini1 = n sin ( 60 -igh) = Q
2 (h×nh
Víi n® = 1,61 nhá nhÊt; vÏ)
1
sinigh® = n  0,6211; i gh® 38,40.
d 1
----> D®max = 1330;
1
(víi nt = 1,68; sin ight = n  0,5952; i ght 36,520)
t

2) XÐt c¸c tam gi¸c thÝch hîp, chøng minh ®îc c¸c gãc khóc x¹ 0,5
cña c¸c tia t¹i mÆt AB b»ng c¸c gãc tíi cña tia tíi mÆt BC.
Cã: sini1/sinr1 = n; sink1/sink2 = 1/n.
k1 lµ gãc tíi cña tia tíi mÆt BC
k2 ...........khóc x¹ cña tia lã ra khái BC.
k1 = r1  k2 = i  TÊt c¶ c¸c tia lã ra khái mÆt BC cïng mét 0,5
gãc  Chïm tia lã lµ chïm song song
 TÝnh bÒ réng:
sinr1® = sini1max/n® = 0,368 cosr1®  0,9298 ; r1® = 21,590
IJ/sin600 = AJ/cosr1®  IJ = 0,9314.AJ
T¬ng tù: KJ = 0,9314.CJ
 HK = IJ + KJ = 0,9314.AB.
 MP = HPtg( r1® - r1t )  HKtg( r1® - r1t ) = 0,01512.AB
 KM = PMcosr1®  0,01406.AB
 KQ = KMcosi1max = 0,0113.AB
 KQ = 0,0113.a
1