Së gd vµ ®t Tuyªn quang ®Ò thi chän hsg líp 12

Tr-êng thpt hµm yªn häc 2007 –2008

M«n thi: vËt lÝ

Thêi gian lµm bµi: 180 phót
§Ò thi cã 02 Trang.

C©u 1 (4®)
T¹i hai ®iÓm A vµ B c¸ch nhau mét
Q1 Q2 Q3
kho¶ng AB = a = 5cm cã hai qu¶ cÇu nhá a
-7 -7
mang ®iÖn tÝch lµ Q1= 9.10 C vµ Q2=-10 C
®-îc gi÷ cè ®Þnh. Mét h¹t cã khèi l-îng m A B
-7
= 0,1g mang ®iÖn tÝch Q3= 10 C, chuyÓn (H×nh 1)
®éng tõ rÊt xa ®Õn theo ®-êng BA (H×nh 1
). H¹t ®ã ph¶i cã vËn tèc ban ®Çu v0 tèi
thiÓu lµ bao nhiªu ®Ó nã cã thÓ ®Õn ®-îc ®iÓm B ? Bá qua t¸c dông cña träng tr-êng.
C©u 2 (3®)
Mét b×nh cã thÓ tÝch V chøa mét mol khÝ lÝ L
t-ëng vµ cã mét c¸i van b¶o hiÓm lµ mét xilanh (cã
kÝch th-íc rÊt nhá so víi b×nh) trong ®ã cã mét pÝt
t«ng diÖn tÝch S, gi÷ b»ng lß xo cã ®é cøng k (h×nh
2). Khi nhiÖt ®é cña khÝ lµ T1 th× pÝtt«ng ë c¸ch lç
tho¸t khÝ mét ®o¹n lµ L. NhiÖt ®é cña khÝ t¨ng tíi
gi¸ trÞ T2 th× khÝ tho¸t ra ngoµi. TÝnh T2? H×nh 2

C©u 3 (4®) 1 2
Cho m¹ch ®iÖn nh- (h×nh 3). M + -
+ -
Cho biÕt 1=6V, r1=0,5 ; 2=9V, r1 r2
r2=0,5 ; R1=8 ; R3=10 ; C1
R4=0,5 ; P
C¸c tô ®iÖn cã ®iÖn dung C1=6 F ; R3
§ R4
C2=4 F. §Ìn § cã ghi 12V-18W.
§Ìn s¸ng b×nh th-êng. TÝnh: A B
N
a. R2. R2
b. c«ng suÊt cña mçi nguån. R1
c. c«ng suÊt cña m¹ch ngoµi. C
d. ®iÖn tÝch trªn c¸c tô.
C2

H×nh 3

C©u 4 (4®)

1
 Mét tÊm v¸n cã khèi l-îng lµ m1 tùa trªn ba con l¨n gièng nhau vµ cã cïng khèi

l-îng m 2
. TÊm v¸n chÞu t¸c dông cña lùc ngang F h-íng vÒ bªn ph¶i, (H×nh 4). Coi
nh- kh«ng x¶y ra hiÖn t-îng tr-ît gi÷a tÊm v¸n vµ c¸c con l¨n còng nh- gi÷a c¸c
con l¨n vµ nÒn ngang. T×m gia tèc cña tÊm v¸n?
Coi c¸c con l¨n nh- nh÷ng khèi trô ®ång chÊt. Bá qua ma s¸t l¨n. 
F

H×nh 4
C©u 5 (5®)
Trªn mét mÆt bµn nh½n n»m ngang cã mét thanh m¶nh AB ®ång chÊt cã khèi
l-îng m, chiÒu dµi lµ 2 l ®ang n»m yªn. Mét viªn ®¹n cã khèi l-îng m bay ngang
víi vËn tèc v0 tíi c¾m vu«ng gãc vµo ®Çu B cña thanh. (va ch¹m lµ hoµn toµn kh«ng
®µn håi)
a. T×m vÞ trÝ vµ vËn tèc cña khèi t©m G cña hÖ thanh vµ ®¹n sau va ch¹m ;
b. T×m vËn tèc gãc quay quanh G cña thanh sau va ch¹m ;
c. T×m ®é gi¶m ®éng n¨ng cña hÖ do va ch¹m.
d. Ngay sau va ch¹m cã mét ®iÓm C trªn thanh cã vËn tèc tuyÖt ®èi b»ng kh«ng (gäi
lµ t©m quay tøc thêi). X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña C. Cho biÕt m«men qu¸n tÝnh cña thanh ®èi
víi ®-êng trung trùc cña nã lµ m l
2
/3.
- HÕt -
Gi¸m thÞ coi thi kh«ng gi¶i thÝch g× thªm.

2
 Së gd vµ ®t Tuyªn quang
Tr-êng thpt hµm yªn

§¸P ¸N vµ h-íng dÉn chÊm

®Ò thi häc sinh giái n¨m häc 2007 - 2008

M«n thi: vËt lÝ

I/ H-íng dÉn chung:
1. NÕu häc sinh lµm bµi theo c¸ch kh¸c nh-ng vÉn cã ®¸p sè ®óng th× vÉn cho ®iÓm nh- quy
®Þnh.
2. NÕu häc sinh ghi kÕt qu¶ thiÕu ®¬n vÞ th× trõ 0,25®iÓm
3. NÕu cã c¸ch lµm ®óng nh-ng tÝnh sai kÕt qu¶ cã thÓ cho nöa sè ®iÓm theo quy ®Þnh.
II/ §¸p ¸n vµ thang ®iÓm.

C©u Néi dung ®iÓm Tæng

®iÓm
C©u 1 (4®)
1
3
Q1 Q2 C Q3
a

A B
(H×nh 1)


Q1 t¸c dông lªn Q3 mét lùc ®Èy F1

t¸c dông lªn Q 3 mét lùc hót
Q2 F2

T¹i ®iÓm C (th¼ng hµng víi A vµ B)

 
C¸ch B mét ®o¹n lµ x 0 Th× F1 c©n b»ng víi F2 , v× ®iÖn tr-êng tæng hîp do
Q1 vµ Q2 g©y ra t¹i C b»ng kh«ng.
k Q1 k Q2
- VÞ trÝ cña C ®-îc x¸c ®Þnh tõ E1=E2  2
= 2
=>
( x0 a) ( x0 )

a
x0 2 , 5 cm ;…………………………………………………… 1,0
2
NÕu Q3 c¸ch B mét ®o¹n x x 0 th× lùc do Q 1 t¸c dông lªn Q 3 lín h¬n lùc
do do Q 2 t¸c dông lªn Q 3 => lùc tæng hîp t¸c dông lªn Q 3 lµ lùc ®Èy.
k Q 3Q 1 k Q 3Q 2
+ ThËt v©y: F1 2
; F2 2
=> F1 F2 =
(x a) (x )

Q1 Q2 7 (4 x a )( 2 x a) a
k Q3 ( 2 2
) =k Q 3 10 ( 2 2
) 0 v× x . NÕu
(a x) x x (a x) 2

3
 a
x x0 th× F1 - F 2 <0
2
Lùc do Q 2 t¸c dông lªn Q 3 lín h¬n lùc do Q 1 t¸c dông lªn Q 3 .
Do ®ã h¹t chuyÓn ®éng chËm dÇn ®Õn C. Muèn cho h¹t ®Õn ®-îc B th× Ýt
nhÊt h¹t ph¶i ®Õn ®-îc C, sau ®ã lùc tæng hîp t¸c dông lªn h¹t lµ lùc hót do
®ã h¹t sÏ chuyÓn ®éng nhanh dÇn ®Õn ®iÓm B
Chøng minh ®-îc: H¹t cã vËn tèc nhá nhÊt lµ v 0 ®Ó nã cã thÓ ®Õn ®-îc
®iÓm B th× chØ cÇn vËn tèc v 0 ®Ó ®Õn ®-îc ®iÓm C; ..…………………….. 0,5
2
mv
§éng n¨ng ban ®Çu cña h¹t: E1
0
(1) ; …………………….………… 0,75
2

kQ 1 Q 3 kQ 2 Q 3
ThÕ n¨ng t-¬ng t¸c ®iÖn cña h¹t t¹i B: E2 (2) ; …..……. 0,75
a x0 x0

Theo ®Þnh luËt b¶o toµn n¨ng l-îng E1 E2 (3); …….…………………….. 0,5
2
mv 0
E1
2
Ta cã hÖ ph-¬ng tr×nh: kQ 1 Q 3 kQ 2 Q 3
E2
a x0 x0

E1 E2

Gi¶i hÖ ph-¬ng tr×nh ta ®-îc:

2 kQ 1 Q 3 kQ 2 Q 3
v0 = 12 m/s; …………………………………….. 0,5
m ( x0 a) x0

2 C©u 2 (3®) 3
KÝ hiÖu P1 vµ P2 lµ c¸c ¸p suÊt øng víi nhiÖt ®é T 1 vµ T 2 ; l lµ ®é co ban
®Çu cña lß xo, ¸p dông ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña piston ta lu«n cã:
k. l p 1 S ; k .( l L) p2S => k . L ( p 2 p 1 ) S ; (1) ;
V× thÓ tÝch cña xilanh kh«ng ®¸ng kÓ so víi thÓ tÝch V cña b×nh nªn cã thÓ
coi thÓ tÝch cña khèi khÝ kh«ng ®æi vµ b»ng V ;…………………………….
1
¸p dông ph-¬ng tr×nh tr¹ng th¸i ta lu«n cã:
P1V
R ; => ; P1 .V RT 1
.
T1 R
=> P2 P1 (T 2 T1 ) (2);.. 1
P2V
R => ; P 2 .V RT 2
. V
T2

R
P2 P1 (T 2 T1 )
Tõ (1) vµ (2) ta cã hÖ ph-¬ng tr×nh V ;………… 0,5
kL ( P2 P1 ) S

Nh- vËy khÝ tho¸t ra ngoµi khi nhiÖt ®é cña khÝ lªn ®Õn:
kLV
T2 T1 ;….………………………………………………………….. 0,5
RS

3 C©u 3 (4®) 4
a/ V× hai nguån m¾c nèi tiÕp nªn ®iÖn trë trong vµ suÊt ®iÖn ®éng cña
4
 bé nguån lÇn l-ît lµ:
r tm r1 r2 1 ;…………..……………………...…
; tm 1 2
15 V 0,25
§Ìn s¸ng b×nh th-êng nªn c-êng ®é dßng ®iÖn qua ®Ìn lµ
p dm 18
I dm 1,5 A ; ............................................................................ 0,25
U dm
12

U BA tm
¸p dông ®Þnh luËt «m cho ®o¹n m¹ch BA chøa nguån ®iÖn: I
r tm

U U IR 15 12 I .0 ,5
= tm AB tm dm 4
=> I 2A ;……………… 0,5
r tm r tm 1

U
§o¹n m¹ch ACN chøa R1 , R 2 ta lu«n cã: I 12
dm

R1 R2

U U 12
I I dm
dm
=> R2
dm
R1 = 8 =16 ;……………….. 0,5
R1 R2 I I dm 2 1,5

b / C«ng suÊt cña mçi nguån:

Nguån 1 : P1= 1 I 6 . 2 12 W ;………………………….………….. 0,5
Nguån 2 : P2= 2 I 9 . 2 18 W ;……………………….……………..
0,5

c / C«ng suÊt m¹ch ngoµi:

PN= UI (U dm IR 4 ) I (12 2 . 0 , 5 ). 2 26 W ;…………………………… 0,5

d / §iÖn tÝch trªn c¸c tô:

U MP
U MA
U AN
U NP
( Ir 1 1
) U dm
0 7V ; …………………….
0,25
§iÖn tÝch trªn tô C1 lµ: Q1 C 1 .U MP
6 .7 42 C ; ……………………….
0,25
U BC
U 4
U1 IR 4
I 1 R1 IR 4
(I I dm ) R 1 1 0 ,5 . 8 5V ; ….......
0,25
§iÖn tÝch trªn tô C2 lµ: Q2= C 2 .U BC =5.4= 20 C ;…………………………
0,25

4 C©u 4 (4®) 4

   F
F1 F2 F3
  
FV 1 FV 2 FV 3

 1  2  3
FN1 FN FN3
2

5
 XÐt nh÷ng lùc theo ph-¬ng ngang (nh÷ng lùc trùc tiÕp g©y ra gia tèc
cho c¸c con l¨n vµ tÊm v¸n)
XÐt con l¨n sau cïng (con l¨n 1) chÞu t¸c dông cña c¸c lùc:

Lùc ma s¸t nghØ do v¸n t¸c dông: F V 1

Lùc ma s¸t nghØ do nÒn t¸c dông: FN1 .
 
T-¬ng tù ®èi víi con l¨n 2 chÞu t¸c dông cña c¸c lùc: FV 2 , FN2
 
§èi víi con l¨n 3 chÞu t¸c dông cña c¸c lùc: FV 3 , FN3
VÏ h×nh biÓu diÔn vµ ph©n tÝch lùc:……………………………………….. 1
   
FV 1 FV 2 FV 3 FV
Mµ     ; ……………………..………………
FN1 FN2 FN3 FN
0,5

   
TÊm v¸n chÞu t¸c dông cña lùc F Vµ c¸c lùc ma s¸t nghØ: F1 , F 2 , F 3
  
Vµ F1 F2 F3 ; …………………………………………….………….. 0,5

Ph-¬ng tr×nh ®Þnh luËt II Niu ton cho tÊm v¸n: F F1 F2 F3 = m 1 a (1)..
0,5

Ph-¬ng tr×nh ®Þnh luËt II Niuton cho c¸c con l¨n gièng nhau, ®èi víi mét
con l¨n bÊt k× ta lu«n cã:
FV FN m 2 a KT
(I) ; ( a KT : Lµ gia tèc khèi t©m cña mét con l¨n) ;…..…
M FV
M FN
I 0,5

F1 F2 F3 FV

M FV
RF V

M FN
RF N

2
( II ) m2R
I
2
;……………………………………………. 0,5
a KT

R
a 2 a KT

KÕt hîp c¸c hÖ ph-¬ng tr×nh (I) ,(II) vµ ph-¬ng tr×nh (1) ta cã:
8F
a ;…………………..………………………………………. 0,5
9m 2
8m1

6
6 C©u 5 (5®) 4
a/ Khi ®¹n c¾m vµo thanh th× vÞ trÝ G cña khèi t©m ®-îc x¸c ®Þnh:
mx mx l
xG
1 2
; (víi x1 0; x 2 l ); …………………………………. 0,5
m m 2

B 0 G A

Sau va ch¹m ®¹n c¾m vµo thanh vµ hÖ chuyÓn ®éng song ph¼ng ;
- §éng l-îng cña hÖ tr-íc va ch¹m lµ: P1 mv 0 .
- §éng l-îng cña hÖ sau va ch¹m lµ : P 2 2 mv ;
Thêi gian va ch¹m rÊt ng¾n. ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn ®éng l-îng:
P1 P2 mv 0 2 mv . Do ®ã vËn tèc khèi t©m trô sau va ch¹m lµ:

v0
v ; ………………………………………………..………….. 0,5
2

b/
* M«men ®éng l-îng cña hÖ ®èi víi G ngay tr-íc va ch¹m chØ b»ng
momen ®éng l-îng cña ®¹n ®èi víi G ®ã lµ:
2
mlv ml 2 v0
L1 IT . T
0
; (víi : IT , T
) ;………………………. 0,5
2 4 l
* Sau va ch¹m hÖ quay quanh G víi vËn tèc gãc lµ do ®ã m«men ®éng
2 2
ml ml
l-îng cña thanh ®èi víi G lµ: L’ = IG ; víi IG = ( + ) – (§Þnh lÝ
3 4
Huyghen- Stenno);
2
ml
M«men ®éng l-îng cña ®¹n ®èi víi G lµ: L” = ID2. = .
4
Do ®ã m«men ®éng l-îng cña hÖ ®èi víi G sau va ch¹m lµ:
2
5 ml
L2=L’ +L” = ; ………………………………………………..……..
6 0,5
2
5 ml
(Víi IS = lµ m«men qu¸n tÝnh cña hÖ ®èi víi G sau va ch¹m)
6
Theo ®Þnh luËt b¶o toµn m«men ®éng l-îng ta lu«n cã: L1=L2
2
5 ml mlv 3v 0
= 0
=> vËn tèc gãc quay quanh G cña hÖ lµ: ; ……… 0,5
6 2 5l

2
mv 0
c. - §éng n¨ng cña hÖ tr-íc va ch¹m lµ: K1= ;(®éng n¨ng cña ®¹n)
2

- §éng n¨ng cña hÖ sau va ch¹m b»ng ®éng n¨ng cña chuyÓn ®éng
tÞnh tiÕn cña khèi t©m G cña hÖ + ®éng n¨ng cña hÖ chuyÓn ®éng quay
2 2 2 2
2 mv mv 5 ml 3v 0 1
quanh G : K2= I = 0
( )
2
=0,4 mv 0
; ………… 0,75
2 2 4 6 5l 2

7
=> §é gi¶m ®éng n¨ng cña hÖ do va ch¹m lµ:
2

K=K1-K2=
mv 0
0 , 4 mv
2
0 ,1 mv
2
; ………………..………………….. 0,75
0 0
2

d. Chän ®iÓm c¬ b¶n lµ khèi t©m G cña hÖ. Khi ®ã sau va ch¹m vËn tèc
   
cña mét ®iÓm C bÊt k× trªn vËt ®-îc x¸c ®Þnh: v C v R ; …..... 0,5
   v0 3v 0
mµ vC 0 v R . VÒ ®é lín ta lu«n cã v R ,  R
2 5l

=> R
5l
. VËy t¹i ®iÓm cã vËn tèc b»ng kh«ng c¸ch G mét ®o¹n R
5l
. 0,5
6 6