Së gd&®t vÜnh phóc K× THI CHäN HSG LíP 12 THPT N¡M HäC 2009-2010

-------------------- §Ò THI M¤N VËT Lý

§Ò CHÝNH THøC (Dµnh cho häc sinh THPT)
Thêi gian lµm bµi: 180 phót, kh«ng kÓ thêi gian giao ®Ò

C©u 1 (2,5 ®iÓm): Trªn mÆt ph¼ng ngang cã mét b¸n cÇu khèi lîng m. Tõ ®iÓm cao nhÊt cña b¸n
cÇu cã mét vËt nhá khèi lîng m trît kh«ng vËn tèc ®Çu xuèng. Ma s¸t gi÷a vËt nhá vµ b¸n cÇu cã thÓ bá
qua. Gäi  lµ gãc gi÷a ph¬ng th¼ng ®øng vµ b¸n kÝnh vÐc t¬ nèi t©m b¸n cÇu víi vËt (h×nh 1).
1) B¸n cÇu ®îc gi÷ ®øng yªn.
a) X¸c ®Þnh vËn tèc cña vËt, ¸p lùc cña vËt lªn mÆt b¸n cÇu khi vËt cha rêi 
b¸n cÇu, tõ ®ã t×m gãc =m khi vËt b¾t ®Çu rêi khái b¸n cÇu.
b) Khi  < m, h·y t×m ¸p lùc cña b¸n cÇu lªn mÆt ph¼ng ngang.
2) B¸n cÇu cã thÓ trît trªn mÆt ph¼ng ngang víi hÖ sè ma s¸t trît b»ng hÖ sè H×nh 1
ma s¸t nghØ cùc ®¹i lµ . T×m  biÕt r»ng khi =30 th× b¸n cÇu b¾t ®Çu
0

trît trªn mÆt ph¼ng ngang.

3) Gi¶ sö bá qua ma s¸t gi÷a b¸n cÇu vµ mÆt ph¼ng ngang. T×m  §1 §2
khi vËt b¾t ®Çu rêi khái b¸n cÇu.
C©u 2 (2 ®iÓm): Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 2. BiÕt E1=6V, E2=3V,
r1=r2=0,5. §Ìn §1 lo¹i 2V-1,5W, ®Ìn §2 lo¹i 4V-3W, R4 lµ b×nh R3 R4
®iÖn ph©n ®ùng dung dÞch CuSO4 cã ®iÖn cùc d¬ng b»ng ®ång,
C1=1F, C2=C3=2F. C¸c ®Ìn s¸ng b×nh thêng. E1, r1 E2, r2
A M B
a) TÝnh khèi lîng ®ång ®îc gi¶i phãng ë ®iÖn cùc trong thêi gian
16 phót 5 gi©y.
C1
b) TÝnh R3 vµ R4. C2 C3
c) Ban ®Çu c¸c tô cha ®îc tÝch ®iÖn. TÝnh ®iÖn tÝch trªn mçi N
b¶n tô nèi víi ®iÓm N. H×nh 2
C©u 3 (2 ®iÓm): Mét lß xo nhÑ cã chiÒu dµi tù nhiªn lo  125cm
®îc treo th¼ng ®øng, ®Çu trªn ®îc gi÷ cè ®Þnh, ®Çu díi ®îc g¾n mét qu¶ cÇu nhá khèi lîng m. Chän
trôc Ox th¼ng ®øng, chiÒu d¬ng híng xuèng díi, gèc O ë vÞ trÝ c©n b»ng cña qu¶ cÇu. Qu¶ cÇu dao
2
®éng ®iÒu hßa theo ph¬ng tr×nh x  10 cos(t  )cm . Trong qu¸ tr×nh dao ®éng cña vËt, tû sè gi÷a
3
®é lín lín nhÊt vµ nhá nhÊt cña lùc ®µn håi cña lß xo lµ 7/3. TÝnh chu k× dao ®éng vµ chiÒu dµi cña
lß xo t¹i thêi ®iÓm ban ®Çu. Cho g2 (m/s2).
C©u 4 (2 ®iÓm): Mét con l¾c lß xo treo th¼ng ®øng dao ®éng ®iÒu hßa, chiÒu dµi tù nhiªn cña lß xo
lµ lo  60cm . Khèi lîng vËt nÆng lµ m=200g. Cho g=10m/s 2. Chän chiÒu d¬ng híng xuèng díi, gèc O
trïng vÞ trÝ c©n b»ng cña vËt. T¹i thêi ®iÓm t=0 lß xo cã chiÒu dµi l  59cm , vËn tèc cña vËt b»ng 0 vµ
®é lín lùc ®µn håi b»ng 1N.
a) ViÕt ph¬ng tr×nh dao ®éng cña vËt.
b) Gi¶ sö cã thÓ ®Æt thªm mét vËt nhá m’ lªn trªn vËt m khi vËt m ®Õn vÞ trÝ thÊp nhÊt trong dao
®éng nãi trªn. H·y x¸c ®Þnh m’ ®Ó hai vËt kh«ng dêi nhau trong qu¸ tr×nh dao ®éng sau ®ã.
C©u 5 (1,5 ®iÓm): Trong thÝ nghiÖm giao thoa sãng níc, hai viªn bi nhá S1, S2 g¾n ë cÇn rung c¸ch
nhau 2cm vµ ch¹m nhÑ vµo mÆt níc. Khi cÇn rung dao ®éng theo ph¬ng th¼ng ®øng víi tÇn sè
f=100Hz th× t¹o ra sãng truyÒn trªn mÆt níc víi vËn tèc v=60cm/s. Mét ®iÓm M n»m trong miÒn giao
thoa vµ c¸ch S1, S2 c¸c kho¶ng d1=2,4cm, d2=1,2cm. X¸c ®Þnh sè ®iÓm dao ®éng víi biªn ®é cùc ®¹i
trªn ®o¹n MS1.
 ----------------------hÕt---------------------
(Gi¸m thÞ coi thi kh«ng gi¶i thÝch g× thªm)
híng dÉn chÊm tHI HäC SINH GiáI VËT Lý 12 KH¤NG CHUY£N
(§¸P ¸N Cã 3 TRANG)
C© Lêi gi¶i §iÓ
u m
1 2,5
1) Khi vËt trît trªn mÆt cÇu vËt chÞu t¸c dông cña träng lùc P vµ ph¶n lùc Q cña mÆt
cÇu cã tæng hîp t¹o ra gia tèc víi hai thµnh phÇn tiÕp tuyÕn vµ híng t©m. Qu¸ tr×nh

chuyÓn ®éng tu©n theo sù b¶o toµn c¬ n¨ng: Q

0,25
1 mv a
2

mv  mgR1  cos   , Fht  P. cos   Q 
2

2 P
R 0,25
a) Suy ra: v  2 gR1  cos   , Q   3 cos   2 .mg
VËt rêi b¸n cÇu khi b¾t ®Çu x¶y ra Q = 0. Lóc ®ã: H×nh 1
0,5
2
cos   cos  m      m  48,2 0 .
3
b) XÐt vÞ trÝ cã  < m:
Lùc mµ b¸n cÇu t¸c dông lªn sµn bao gåm hai thµnh phÇn: ¸p lùc N vµ lùc ®Èy ngang 0,25
Fngang:
N  PcÇu  Q. cos   mg 1  2 cos   3 cos 2  
2) B¸n cÇu b¾t ®Çu trît trªn sµn khi  = 300, lóc ®ã vËt cha rêi khái mÆt cÇu. Thµnh
phÇn n»m ngang cña lùc do vËt ®Èy b¸n cÇu lµ: Fngang  Q sin    3 cos   2 mg . sin 
0,25
Ta cã: Fms  Fngang   .N
Fngang  3 cos   2 mg. sin   3 cos   2 sin 
   
N mg 1  2 cos   3 cos  
2
1  2 cos   3 cos 2 
Thay sè:   0,197  0,2 0,25
3) Gi¶ sö bá qua ®îc mäi ma s¸t.
XÐt trong HQC chuyÓn ®éng víi vËn tèc b»ng vËn tèc V cña b¸n cÇu vµo thêi
®iÓm vËt rêi b¸n cÇu. §©y lµ HQC qu¸n tÝnh. Trong HQC nµy, t¹i thêi ®iÓm nãi trªn,
b¸n cÇu ®øng yªn, vËt cã vËn tèc vr vµ ®ang chuyÓn ®éng trßn, ta cã thÓ viÕt c¸c ph¬ng
tr×nh sau:
mv r2 0,25
+ Ph¬ng tr×nh ®Þnh luËt II Niut¬n chiÕu lªn ph¬ng b¸n kÝnh: mg cos   (1)
R
+ Ph¬ng tr×nh b¶o toµn ®éng lîng. CÇn nhí lµ trong HQC nµy th× ban ®Çu c¶ vËt vµ
b¸n cÇu ®Òu cã vËn tèc V híng theo ph¬ng ngang: 2mV = mvrcosα (2)
V2 1
+ B¶o toµn c¬ n¨ng: 2m  mgR(1  cos  )  mv r2 (3)
2 2 0,25
Tõ (2): V = vr (cos)/2
1 2 1
Thay vµo (3) ta ®îc: v r cos 2   mgR(1  cos  )  v r2 (4) 0,25
4 2
Tõ (1)  v r2  gR cos  . Thay vµo (4) ta cã: 6 cos   cos 3   4  0  cos   3 1
   = 42,90.
2 2,00
a) V× c¸c ®Ìn s¸ng b×nh thêng nªn H§T thùc trªn c¸c ®Ìn b»ng H§T ®Þnh møc cña mçi
®Ìn, dßng ®iÖn thùc qua mçi ®Ìn b»ng dßng ®iÖn ®Þnh møc cña mçi ®Ìn. Do ®ã ta cã:
U AB  U D1  U D 2  6V .
¸p dông ®Þnh luËt ¤m cho ®o¹n m¹ch BMA
§1 §2
chøa nguån ta cã:

U BA  E1  E2 6  6  3
I   3A
r1  r2 0,5  0,5 R3 R4 0,25
P2 3
Do I2=I®møc2=   0, 75 A E1, r1 E2, r2
U2 4 M
A B
T¹i nót B ta cã I  I 2  I 4  I 4  2, 25 A
tAI 4 965.64.2, 25 0,25
T¹i catot thu ®îc khèi lîng ®ång lµ: m    0, 72 gam
Fn 96500.2
P1 1,5
b) Cêng ®é dßng ®iÖn qua ®Ìn §1: I1=I®møc1=   0, 75 A .
U1 2
T¹i nót A ta cã I  I1  I 3  I 3  2, 25 A 0,25

U4=U2=4V, U3=U1=2V nªn §1 §2 0,5

U4 4 16 U 2 8
R4    , R3  3   
I 4 2, 25 9 I 3 2, 25 9
R3 R4
c) Gi¶ sö dÊu ®iÖn tÝch trªn c¸c tô nh h×nh vÏ.
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn ®iÖn tÝch cho nót E1, r1 E2, r2
A M B
N ta cã: q3  q1  q2  0(1) 0,25
+
q q - C1
MÆt kh¸c U AB  U AN  U NB  2  3  6(2) C2 C3
C2 C3
+ - N + -
§Þnh luËt ¤m cho ®o¹n m¹ch MA chøa nguån
0,25
U MA  E1
E1 ta cã: I   U MA  Ir1  E1  3.0,5  6  4,5V
r1

q2 ( q1 )
U AM  U AN  U NM    4,5(3)
C2 C1 0,25
6 6 6
Gi¶i hÖ (1), (2), (3) ta cã: q1  1, 2.10 C , q2  6, 6.10 C , q3  5, 4.10 C .
6 6 6
=> §iÖn tÝch c¸c b¶n tô nèi víi N lµ :  q1  1, 2.10 C ,  q2  6, 6.10 C ,  q3  5, 4.10 C
3 2,00
Gäi l lµ ®é gi·n cña lß xo t¹i VTCB. §é lín lín nhÊt vµ nhá nhÊt cña lùc ®µn håi cña lß
xo t¬ng øng víi vÞ trÝ biªn díi vµ biªn trªn cña qu¶ cÇu, tøc lµ:
Fmax  k (l  A), Fmin  k l  A  k (l  A) (ë ®©y l  A v× nÕu l  A th× Fmin=0 0,5
(®¹t ®îc khi vËt ®i qua vÞ trÝ lß xo cã chiÒu dµi tù nhiªn), ®iÒu nµy m©u thuÉn gi¶
thiÕt).
0,5
 Fmax 7 l  A 7
Theo gi¶ thiÕt ta cã:     l  25cm
Fmin 3 (l  A) 3
0,5
k g 2 l
T¹i VTCB, k .l  mg     T   2  1( s)
2

m l  g
2
T¹i thêi ®iÓm ban ®Çu (t=0) ta cã: x  10 cos( )  5cm
3 0,5
do vËy chiÒu dµi cña lß xo khi ®ã lµ l  lo  l  x  125  25  (5)  145cm .
4 2,00
a/ Khi lß xo cã ®é dµi l  59cm th× lß xo bÞ nÐn mét ®o¹n l  1cm vµ lùc ®µn håi cã
gi¸ trÞ Fdh  k .l  1N  k  100( N / m) . 0,25

mg
Khi treo vËt m=200g vµo, lß xo bÞ d·n mét ®o¹n: lo   2cm . Khi vËt nÆng cha
k
dao ®éng, lß xo cã ®é dµi l1  lo  lo  62cm . 0,25
Trong qu¸ tr×nh dao ®éng, t¹i biªn trªn th× v=0, lß xo cã ®é dµi 59cm, vËy biªn ®é dao
®éng cña vËt lµ A  l1  l  3cm . 0,25

k 0,25
TÇn sè gãc cña dao ®éng:    10 5rad / s .
m
Ph¬ng tr×nh dao ®éng cña vËt cã d¹ng x  3cos(10 5t   )cm
T¹i t=0, x=-3 nªn ta cã: 3  3cos      (rad )
0,25
VËy ph¬ng tr×nh dao ®éng cña vËt lµ: x  3cos(10 5t   )cm 0,25

b/ ¸p dông §L II Niut¬n cho vËt m’ khi hÖ dao ®éng: m’g-N=m’x”

Trong ®ã x”=a=-’2x. 0,25
§Ó m’ kh«ng dêi khái m th× N0 và A’>0 => mg+’2x0 => mg’2A’ => ’2≤g/A’
A’=A-m’g/k; ’2=k/(m+m’) => m’kA/2g –m/2 => m’50g. Mà A’=A-m’g/k>0
0,25
=>m’<300g . Vậy 50g≤m’<300g.
5 1,5
v 60
Ta cã:     0, 6cm
f 100 0,5
Gäi sè ®iÓm cùc ®¹i trong kho¶ng S1S2 lµ k ta cã:
S1S2 SS 2 2 0,5
 k  1 2  k  3,33  k  3,33  k  0, 1, 2, 3 .
  0, 6 0, 6
Nh vËy trong kho¶ng S1S2 cã 7 ®iÓm dao ®éng cùc ®¹i.
T¹i M ta cã d1- d2=1,2cm=2.  M n»m trªn ®êng cùc ®¹i k=2, cho nªn trªn ®o¹n MS1 cã
6 ®iÓm dao ®éng cùc ®¹i. 0,5

Gi¸m kh¶o lu ý:
- Ngoµi ®¸p ¸n nªu trªn nÕu häc sinh lµm theo c¸c c¸ch kh¸c mµ ®ñ vµ ®óng c¸c bíc th× vÉn cho ®iÓm
tèi ®a
- NÕu trong mét bµi thiÕu ®¬n vÞ cña c¸c ®¹i lîng cÇn tÝnh 2 lÇn trë lªn hoÆc kh«ng ghi ®¬n vÞ th×
trõ 0,25 ®iÓm cho toµn bµi.