Professional Documents
Culture Documents
Trong
CHÖÔNG III
CAÂN BAÈNG ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG
NỘI DUNG
Trong quaù trình vaän haønh, trong ñoäng cô toàn taïi caùc löïc vaø caùc moment taùc duïng
treân beä maùy vaø thaân maùy khieán cho ñoäng cô rung ñoäng. Caùc löïc vaø caùc moment
ñoù goàm:
Löïc quaùn tính cuûa khoái löôïng chuyeån ñoäng tònh tieán P j.
Löïc quaùn tính cuûa khoái löôïng chuyeån ñoäng quay Pk.
Moment xoaén Mx taùc duïng leân khuyûu truïc luoân thay ñoåi.
Muoán cho ñoäng cô ñöôïc caân baèng, phaûi thieát keá sau cho hôïp löïc cuûa caùc löïc quaùn
tính caáp 1 vaø caáp 2 cuûa khoái löôïng chuyeån ñoäng tònh tieán; hôïp löïc cuûa löïc quaùn
tính cuûa khoái löôïng chuyeån ñoäng quay ñeàu baèng 0. Toång moment cuûa chuùng sinh ra
treân caùc maët phaúng chöùa ñöôøng taâm truïc khuyûu cuõng baèng 0. Nhö vaäy ñieàu kieän
sô boä ñeå caân baèng ñoäng
in
cô ñoù laø:
Pj1 mR 2 cos 0
i 1
i n
Pj 2 mR 2 cos 2 0
i 1
i n
PK mr R 2 0
i 1
i n (3–1)
M j1 i 1
amR 2 cos 0
in
M j2 a mR 2 cos 2 0
i 1
in
MK i 1
amr R 2 0
II. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CƠ CẤU
Trong đó:
ΣPj1 : Hợp lực của lực quán tính chuyển động tịnh tiến cấp 1
ΣPj2 : Hợp lực của lực quán tính chuyển động tịnh tiến cấp 2
ΣPk : Hợp lực của lực quán tính chuyển đông quay
ΣMj1 : Tổng momen của hợp lực quán tính chuyển động tịnh tiến cấp 1
ΣMj2 : Tổng momen của hợp lực quán tính chuyển động tịnh tiến cấp 2
ΣMk : Tổng momen của hợp lực quán tính chuyển đông quay
Ñeå ñaûm baûo tính naêng caân baèng cuûa ñoäng cô, trong quaù trình thieát keá vaø cheá taïo
caùc chi tieát, trong quaù trình laép raùp vaän haønh ñoäng cô v.v… caàn phaûi ñaûm baûo caùc
yeâu caàu chính sau ñaây:
Troïng löôïng cuûa caùc nhoùm piston laép treân moät ñoäng cô phaûi baèng nhau.
Troïng löôïng cuûa caùc thanh truyeàn phaûi baèng nhau, troïng taâm cuûa caùc thanh
truyeàn phaûi gioáng nhau.
Phaûi duøng phöông phaùp caân baèng ñoäng vaø caân baèng tónh ñeå caân baèng truïc
khuyûu vaø caùc chi tieát quay cuûa ñoäng cô.
Dung tích laøm vieäc cuûa caùc xylanh phaûi baèng nhau, cô caáu phoái khí cuûa caùc
xylanh phaûi ñöôïc ñieàu chænh ñeå coù caùc thoâng soá kỹ thuaät gioáng nhau.
Tyû soá neùn vaø hình daïng buoàng chaùy cuûa caùc xylanh phaûi gioáng nhau.
Goùc ñaùnh löûa sôùm (cuûa ñoäng cô xaêng) vaø góc phun sôùm (cuûa ñoäng cô diesel)
của caùc xylanh phải giống nhau.
Thaønh phaàn khí hoãn hôïp (trong ñoäng cô xaêng) vaø löôïng daàu cung caáp (trong
ñoäng cô diesel) cuûa caùc xylanh phaûi gioáng nhau.
II. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CƠ CẤU
Sô boä ñaùnh giaù tính naêng caân baèng cuûa ñoäng cô ñoát trong coù theå duøng heä
soá sau ñaây cuûa Steâkin vaø Côlimoáp:
1 1
j1 4 j 2
P P 6l M j 1
4
M j 2
(3–2)
mdc 2 D mdc 2 D (l 2 h 2 )
P Kn
6l M Kn
(3–3)
2 2 2 2
mdc D mdc D (l h )
Trong ñoäng cô moät xylanh toàn taïi caùc löïc sau ñaây chöa ñöôïc caân baèng:
a. Löïc quaùn tính chuyeån ñoäng tònh tieán caùc caáp:
Pj1 = mR2cos
Pj2 = mR2cos2
Caùc löïc quaùn tính naøy taùc duïng treân ñöôøng taâm xylanh, trò soá vaø
chieàu taùc duïng cuûa löïc tuøy thuoäc vaøo goùc .
1. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ MỘT XYLANH
PK = mr R2 = const
Löïc naøy taùc duïng treân ñöôøng taâm choát khuyûu, chieàu theo höôùng ly taâm.
Do ñoù phaân löïc Pñj1 ñaõ trieät tieâu löïc quaùn tính chuyeån ñoäng tònh tieán caáp 1
treân phöông thaúng ñöùng. Tuy nhieân treân phöông naèm ngang laïi xuaát hieän moät
phaân löïc khaùc cuûa Pñj :
Pñj2 = mR2 sin(180o + ) = - mR2
sin
Pñj2 khaùc Pj1 veà chieàu cuõng nhö veà trò soá, nhöng trò soá cöïc ñaïi cuûa chuùng laïi
baèng nhau. Trò soá cöïc ñaïi cuûa Pñj2 xuaát hieän treân phöông naèm ngang, trò soá
cöïc ñaïi cuûa Pj1 xuaát hieän treân phöông thaúng ñöùng.
Do ñoù veà thöïc chaát neáu chæ ñôn thuaàn laép ñoái troïng nhö treân, thì khoâng theå
naøo caân baèng ñöôïc löïc quaùn tính chuyeån ñoäng tònh tieán maø chæ chuyeån chieàu
taùc duïng cuûa löïc quaùn tính.
1. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ MỘT XYLANH
CÂN BẰNG LỰC QUÁN TÍNH CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN
Muoán caân baèng hoaøn toaøn löïc quaùn tính chuyeån ñoäng tònh tieán caáp 1 vaø
caáp 2, coù theå duøng cô caáu caân baèng Laêngsetcherô (hình 3.1b).
Caùc baùnh raêng 1, 3 vaø 4 (hình 3.1b) coù kích thöôùc baèng nhau.
Baùnh raêng 1 laép chaët treân truïc khuyûu, quay vôùi toác ñoä goùc neân toác ñoä
goùc cuûa caùc baùnh raêng 3 vaø 4 cuõng laø (daãn ñoäng qua baùnh raêng trung
gian 2)
Caùc baùnh raêng 3 vaø 4 ñeàu laép chaët treân truïc 5 vaø 6. Treân caùc baùnh raêng
3 vaø 4 cuõng nhö treân ñaàu kia cuûa truïc 5 vaø 6 ñeàu laép ñoái troïng coù khoái
löôïng laø mñ.
1. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ MỘT XYLANH
CÂN BẰNG LỰC QUÁN TÍNH CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN
Trong ñoù:
rn – khoaûng caùch töø taâm quay ñeán troïng
taâm cuûa ñoái troïng.
Rj = 4 mñrn2cos
1. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ MỘT XYLANH
CÂN BẰNG LỰC QUÁN TÍNH CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN
mñ mR
16r 'n
1. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ MỘT XYLANH
Nhö vaäy khi truïc khuyûu quay vôùi toác ñoä goùc khoái löôïng naøy sinh ra moät
löïc ly taâm baèng:
PñK = mrR2 = - PK
1. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ MỘT XYLANH
CÂN BẰNG LỰC QUÁN TÍNH CHUYỂN ĐỘNG QUAY
Chieàu cuûa PñK vaø PK ngöôïc nhau (hình 3.2a). Do ñoù löïc PK ñöôïc caân baèng.
Trong tröôøng hôïp naøy phaûi ñaûm baûo khoái löôïng m rx sinh ra löïc ly taâm PñKx
caân baèng vôùi löïc quaùn tính chuyeån ñoäng quay PK.
PñKx = PK => mrxrx2 = mrR2 mr R
mrx
rx
Trong ñoù: mrx – khoái löôïng cuûa ñoái troïng.
rx – baùn kính quay cuûa ñoái troïng.
Ta thaáy löïc quaùn tính cuûa khoái löôïng chuyeån ñoäng quay hoaøn toaøn coù theå
duøng ñoái troïng ñeå caân baèng.
1. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ MỘT XYLANH
Trong ñoäng cô ñoát trong kieåu piston khoâng caân baèng ñöôïc moment laät. Vì vaäy
sau naøy chæ khaûo saùt vaán ñeà caân baèng löïc quaùn tính chuyeån ñoäng tònh tieán
vaø löïc quaùn tính ly taâm maø thoâi.
Trong quaù trình ñoäng cô laøm vieäc, moment laät taùc duïng leân beä ñaët ñoäng cô
gaây neân dao ñoäng cuûa thaân vaø beä.
Moment thanh truyeàn coù trò soá nhoû, aûnh höôûng khoâng ñaùng keå maø caân
baèng noù cuõng raát phöùc taïp, neân cuõng thöôøng boû qua khoâng xeùt.
2. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ HAI XYLANH
Keát caáu truïc khuyûu cuûa loaïi ñoäng cô hai xylanh thöôøng boá trí theo hai kieåu
sau ñaây:
a. Taâm cuûa hai choát khuyûu cuõng naèm treân moät ñöôøng thaúng (goùc leäch
khuyûu = 360o baèng goùc coâng taùc K).
2. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ HAI XYLANH
Ta thaáy baát cöù goùc ñoä naøo, löïc quaùn tính cuûa hai truïc khuyûu ñeàu nhö
nhau (hình 3.3) neân hôïp löïc cuûa caùc löïc quaùn tính taùc duïng treân hai
xylanh ñeàu coù trò soá lôùn gaáp ñoâi trò soá cuûa caùc löïc quaùn tính khoâng ñöôïc
caân baèng trong ñoäng cô 1 xylanh. 2
Pj1 2Pj1 2mR cos
P j2 2 Pj 2 2 mR 2 cos 2
P K PK 2mr R 2
Do keát caáu cuûa truïc khuyûu boá trí caùc khuyûu ñoái xöùng vôùi nhau neân cacù
moment do löïc quaùn tính sinh ra ñeàu töï caân baèng.
2. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ HAI XYLANH
b. Ñöôøng taâm cuûa hai choát khuyûu ñoái xöùng nhau qua ñöôøng taâm truïc
khuyûu (goùc leäch khuyûu = 180o).
2. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ HAI XYLANH
Thôøi gian giöõa hai laàn noå lieân tieáp cuûa hai xylanh tính theo goùc quay cuûa
truïc khuyûu laø 180o ÷ 540o
Ở vị trí x bất kì nào ta cũng có Pj(1) (2)
1 Pj1 và ngược chiều
Vì vậy: P j1 mR 2
cos cos(180 0
) 0
coù trò soá cöïc ñaïi baèng trò soá cöïc ñaïi
cuûa Mj1
2. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ HAI XYLANH
Hôïp löïc cuûa löïc quaùn tính chuyeån ñoäng tònh tieán caáp 2 khoâng ñöôïc caân
baèng:
Pj 2 mR 2 cos 2 cos 2( 1800 ) 2 mR 2 cos 2 2 Pj 2
Moment do Pj2 sinh ra baèng 0: Mj2 = 0 vì löïc quaùn tính Pj2 cuûa hai xylanh luùc naøo
cuõng cuøng chieàu.
Hôïp löïc cuûa caùc löïc quaùn tính chuyeån ñoäng quay:
P K mr R 2 mr R 2 0
Moment MK hoaøn toaøn coù theå duøng ñoái troïng ñeå caân baèng.
3. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ BA XYLANH
3. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ BA XYLANH
Hôïp löïc cuûa caùc löïc quaùn tính chuyeån ñoäng tònh tieán caáp 1 Pj1 treân maët
phaúng thaúng goùc chöùa ñöôøng taâm truïc khuyûu baèng:
2 1 3 1 3
mR cos cos sin cos sin 0
2 2 2 2
Caùc löïc naøy sinh ra moment uoán ΣMj1
3
2 3
mR a sin cos
2 2
3. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ BA XYLANH
Hôïp löïc cuûa löïc quaùn tính chuyeån ñoäng tònh tieán caáp 2.
M j1 mR 2 c cos 2 (c a ) cos 2( 120 0 ) (c 2a) cos 2( 240 0 )
3. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ BA XYLANH
Hôïp löïc cuûa löïc quaùn tính chuyeån ñoäng quay treân phöông thaúng goùc laø:
Kt r
P m R 2
cos cos( 120 0
) cos( 240 0
) 0
Hôïp löïc treân phöông naèm ngang laø:
Moment do löïc quaùn tính chuyeån ñoäng quay gaây ra treân phöông thaúng goùc baèng:
M Kt mr R 2 c cos (c a ) cos( 1200 ) (c 2a) cos( 240 0 )
3 3
mr R 2 a sin cos
2 2
Moment do löïc quaùn tính chuyeån ñoäng quay gaây ra treân phöông naèm ngang baèng:
Haàu heát loaïi ñoäng cô 4 kyø 4 xylanh ñeàu coù goác coâng taùc K = 1800. Truïc
khuyûu cuûa ñoäng cô naøy coù theå coi nhö taäp hôïp cuûa 2 truïc khuyûu cuûa ñoäng
cô 2 xylanh coù goùc leäch khuyûu = 1800 boá trí ñoái xöùng (hình 3.6).
Do ñoù tính caân baèng cuûa loaïi ñoäng cô naøy töông ñoái toát. Neáu nhö ôû ñoäng
cô 2 xylanh coù goùc leäch khuyûu = 1800 nghieân cöùu ôû phaàn treân ta ñaõ coù:
P 2
j1 0 P 2
j2 0 P K
2
0
M 2
j1 0 M 2
j2 0 M 2
K 0
Thì ñoái vôùi ñoäng cô 4 kyø 4 xylanh ta cuõng ruùt ra keát luaän:
P 4
j1 0 Pj41 mR 2 cos cos( 180 0 ) cos( 180 0 ) cos( 360 0 ) 0
(soá muõ trong caùc coâng thöùc chæ soá xylanh cuûa
ñoäng cô).
4. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ BỐN XYLANH
Töông töï nhö treân ta coù theå ruùt ra keát luaän nhö sau:
P 4
j2 4 mR 2 cos 2
P K
4
0
Do truïc khuyûu cuûa ñoäng cô 4 xylanh coù keát caáu ñoái xöùng neân caùc moment
ΣMj1 4 và ΣMk 4 đều bằng 0
M 4
j1 mR 2 c cos (c a ) cos( 180 0 ) (c b a ) cos( 180 0 ) (c b 2a) cos 360 o 0
Còn ΣMk 4 = 0 vì moment naøy do löïc quaùn tính chuyeån ñoäng quay PK cuûa
xylanh thöù 1 vaø thöù 2 sinh ra ngöôïc chieàu vôùi moment do löïc quaùn tính
chuyeån ñoäng quay PK cuûa xylanh thöù 3 vaø thöù 4 sinh ra. Vì vaäy chuùng
trieät tieâu nhau.
5. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ SÁU XYLANH
5. CÂN BẰNG ĐỘNG CƠ SÁU XYLANH
Töø hình veõ ta thaáy: ñoäng cô 6 xylanh coù theå coi laø taäp hôïp cuûa hai ñoäng cô
3 xylanh saép xeáp ñoái xöùng vôùi nhau.
P 3
j1 0 P 3
j2 0 P
3
K 0
ÔÛ ñoäng cô 3 xylanh :
M 3
j1 0 M 3
j2 0 M 3
K 0
Nhöng do truïc khuyûu cuûa ñoäng cô 6 xylanh boá trí caùc khuyûu truïc ñoái xöùng
vôùi nhau neân caùc moment do löïc quaùn tính gaây ra ñeàu trieät tieâu laãn nhau.
M 6
j1 0 M 6
j2 0 M 6
K 0