You are on page 1of 48

HỌC PHẦN

THÔNG TIN VỆ TINH

Phạm Thị Thúy Hiền


Bộ môn vô tuyến
Khoa Viễn Thông 1
giíi thiÖu M«n häc
 Tổng lượng kiến thức : 30 tiết (2đvht)
 Phân bổ kiến thức:
 Lên lớp: 30 tiết.
 Mục tiêu:
Cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ sở
về thông tin vệ tinh và các hệ thống thông tin vệ
tinh
Nội dung
 Ch­¬ng 1. Tæng quan c¸c hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh
 Ch­¬ng 2. C¸c quü ®¹o vµ phãng vÖ tinh
 Ch­¬ng 3. TruyÒn sãng vµ ph©n cùc sãng trong th«ng tin
vÖ tinh
 Ch­¬ng 4. Anten trong hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh
 Ch­¬ng 5. PhÇn kh«ng gian cña hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh

 Ch­¬ng 6. PhÇn mÆt ®Êt cña hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh


 Ch­¬ng 7. ThiÕt kÕ ®­êng truyÒn vÖ tinh
 Ch­¬ng 8. §a truy nhËp trong th«ng tin vÖ tinh
Tµi liÖu tham kh¶o

 [1] NguyÔn §×nh L­¬ng, Bµi gi¶ng th«ng tin vÖ


tinh, Häc viÖn CNBCVT, 2001
 [2] Dennis Roddy, "Satellite Communications",
McGraw Hill, 2001
 [3] Thimothy Bratt and Others, "Satellite
Communications" John Wiley & Sons, 2001
 [4] Bruno Prattan, "Satellite Based Cellular
Communications", McGraw Hill, 1998
C1:Tæng quan c¸c hÖ thèng th«ng tin vÖ
tinh
C1:Tæng quan c¸c hÖ thèng th«ng tin vÖ
tinh
 1.1 Më ®Çu
 Nh÷ng mèc lÞch sö
 N¨m 1957 Liªn x« phãng thµnh c«ng vÑ tinh SPOUTNIK
(bay vßng quanh tr¸i ®Êt 16 ngµy)
 N¨m 1960, Mü phãng vÖ tinh ECHO, lµ mét qu¶ cÇu kim lo¹i
ho¸ ®Ó ph¶n x¹ sãng ®iÖn tõ, thùc hiÖn viÖc chuyÓn tiÕp
thô ®éng.
 N¨m 1963, AT&T thö nghiÖm liªn l¹c v« tuyÕn b»ng vÖ tinh
chuyÓn tiÕp tÝch cùc, -- lµ vÖ tinh TELSTAR 1, cã quü ®¹o
ellip (viÔn ®iÓm 5632 km, cËn ®iÓm 953 km), nghiªng 45 0
so víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o.
 Còng n¨m 1963, Mü ®­a vÖ tinh SYNCOM lªn quü ®¹o ®Þa
tÜnh.
Nh÷ng mèc lÞch sö
(tiÕp)
 N¨m 1965 phãng vÖ tinh ®Þa tÜnh INTELSAT 1 vµ thµnh lËp
tæ chøc INTELSAT, më ®Çu cho kû nguyªn th«ng tin toµn cÇu
b»ng vÖ tinh.
 Còng n¨m 1965, Liªn x« phãng hÖ vÖ tinh viÔn th«ng
MOLNYA, cã quü ®¹o ellip (viÔn ®iÓm ë 40 000 km, cËn
®iÓm 550 km), nghiªng 630 so víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o, gåm 3
vÖ tinh c¸ch ®Òu nhau trªn cïng quü ®¹o ®Ó phñ sãng toµn bé
Liªn x« cò. Së dÜ chän quü ®¹o nµy lµ v× phÇn lín l·nh thæ Liªn
x« n»m ë vïng vÜ ®é cao, nh­ng b·i phãng ë xa xÝch ®¹o vµ tªn
löa phãng lóc ®ã ch­a ®ñ m¹nh.
 Tõ 1975, Liªn x« cã tªn löa Proton ®ñ søc ®­a vÖ tinh lªn th¼ng
quü ®¹o ®Þa tÜnh, ®· phãng mét lo¹t vÖ tinh ®Þa tÜnh dïng
cho viÔn th«ng.
Më ®Çu (tiÕp)

 C¸c ­u ®iÓm cña th«ng tin vÖ tinh


 Vùng phủ sóng rộng, do quĩ đạo của các vệ tinh có độ cao lớn so
với trái đất, các vệ tinh có thể nhìn thấy một vùng rộng của trái
đất.
 Dung lượng thông tin lớn, do sử dụng băng tần công tác rộng và
kỹ thuật đa truy nhập cho phép đạt dung lượng lớn trong thời
gian ngắn mà ít loại hình thông tin khác có thể đạt được.
 Độ tin cậy và chất lượng thông tin cao, do liên lạc trực tiếp giữa
vệ tinh và trạm mặt đất, xác suất hư hỏng trên tuyến liên lạc rất
thấp và ảnh hưởng do nhiễu và khí quyển không đáng kể.
 Tinh linh hoạt cao, do hệ thống liên lạc vệ tinh được thiết lập rất
nhanh chóng và có thể thay đổi rất linh hoạt tuỳ theo yêu cầu sử
dụng.
 Có khả năng ứng dụng trong thông tin di động và thông tin liên
lạc toàn cầu
Më ®Çu (tiÕp)
 C¸c nh­îc ®iÓm
 Đầu tư ban đầu cao
 Thời gian làm việc tương đối ngắn (7 – 10 năm)
 Có một số giới hạn sử dụng, như: quĩ đạo, phân chia
tần số, công suất bức xạ,...
 Khả năng truy cập tới người sử dụng đôi khi gặp khó
khăn về kỹ thuật hoặc những nguyên nhân khác
 Khó khăn hoặc chi phí rất tốn kém cho bảo dưỡng
 Phụ thuộc thiết bị phóng
 ….
C1:Tæng quan c¸c hÖ thèng th«ng tin vÖ
tinh
 1.2 Ph©n bæ tÇn sè cho th«ng tin vÖ tinh
 Mục đích:
 Nhằm hạn chế can nhiễu lẫn nhau giữa các vệ tinh và với
các trạm, đài phát sóng
 Giới hạn của dải phổ làm việc
 Thủ tục: Thường được tiến hành trước khi phóng 5 năm
 Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của vệ tinh, lựa chọn băng tần
làm việc
 Lựa chọn các tần số riêng biệt khác (up/downlink)
 Làm thủ tục đăng ký tần số với Uỷ ban Quản lý tần số quốc
tế (IFRB) thuộc Hiệp hội viễn thông quốc tế (ITU) - cấp chính
phủ
 ITU chấp nhận và phân bổ tần số
Ph©n bæ tÇn sè cho th«ng tin vÖ tinh
(tiÕp)
 Chia thµnh 3 vïng
 Vïng 1: Ch©u ¢u, Ch©u Phi, Liªn x« cò vµ M«ng Cæ

 Vïng 2: B¾c Mü, Nam Mü vµ §¶o Xanh

 Vïng 3: Ch©u ¸ (trõ vïng 1), óc vµ T©y nam Th¸i B×nh D­¬ng

 B¨ng tÇn ®­îc ph©n bæ cho c¸c dÞch vô vÖ tinh kh¸c nhau
 C¸c dÞch vô vÖ tinh cè ®Þnh (FSS)

 C¸c dÞch vô vÖ tinh qu¶ng b¸ (BSS)

 C¸c dÞch vô vÖ tinh di ®éng (MSS)

 C¸c dÞch vô vÖ tinh ®¹o hµng

 C¸c dÞch vô vÖ tinh khÝ t­îng

 ...
Ph©n bæ tÇn sè cho th«ng tin vÖ tinh
(tiÕp)

C¸c ký hiÖu b¨ng tÇn
D¶i tÇn, GHz Ký hiÖu
0,1 - 0,3
VHF
0,3 - 1,0
UHF
1,0 - 2,0
2,0 - 4,0 L
4,0 - 8,0 S
8,0 - 12,0 C
12,0 - 18,0 X
18,0 - 27,0 Ku
27,0 - 40,0 K
40,0 - 75 Ka
75 - 110 V
110 - 300 W
300 - 3000 mm
µm
Ph©n bæ tÇn sè cho th«ng tin vÖ tinh
(tiÕp)
 B¨ng Ku: sö dông cho
 c¸c vÖ tinh qu¶ng b¸ trùc tiÕp (d¶i th­êng ®­îc sö dông lµ vµo
kho¶ng tõ 12 ®Õn 14 GHz vµ ®­îc ký hiÖu lµ 14/12 GHz)
 mét sè dÞch vô vÖ tinh cè ®Þnh.
 B¨ng C : sö dông cho
 c¸c dÞch vô vÖ tinh cè ®Þnh (d¶i con ®­îc sö dông réng r·i nhÊt
lµ vµo kho¶ng tõ 4 ®Õn 6 GHz, ®­îc ký hiÖu lµ 6/4 GHz )
 c¸c dÞch vô qu¶ng b¸ trùc tiÕp kh«ng ®­îc sö dông b¨ng nµy.
 B¨ng VHF : sö dông cho mét sè dÞch vô di ®éng vµ
®¹o hµng vµ ®Ó truyÒn sè liÖu tõ c¸c vÖ tinh thêi
tiÕt.
 B¨ng L : sö dông cho c¸c dÞch vô di ®éng vµ c¸c hÖ
thèng ®¹o
Một số hệ thống TTVT

 Intelsat: Có 3 vùng phủ chính: Đại tây dương


(AOR), Ấn độ dương (IOR), Thái bình
dương(POR)
 Vệ tinh nội địa, DOMSAT
 Các hệ thống thông tin di động vệ tinh
 Dịch vụ di động của hệ thống GSO: dịch vụ cho Bắc
Mỹ, dịch vụ cho Châu Âu
 Dịch vụ di động vệ tinh quỹ đạo không phải địa tĩnh:
dịch vụ di đông vệ tinh LEO nhỏ, LEO lớn.
C2: C¸c quü ®¹o vÖ tinh

 2.1 C¸c ®Þnh luËt Keppler


 §Þnh luËt Kepler thø nhÊt: ®­êng chuyÓn ®éng cña
mét vÖ tinh xung quanh vËt thÓ s¬ cÊp sÏ lµ mét
h×nh elip
Trôc phô b

F1 F2

T©m Elip
Trôc chÝnh b

a a
§Þnh luËt Kepler thø nhÊt (tiÕp)
 T©m khèi l­îng cña hÖ thèng hai vËt thÓ nµy ®­îc gäi lµ
t©m bary lu«n lu«n n»m t¹i mét trong hai tiªu ®iÓm.( ë
®©y cã sù kh¸c biÖt rÊt lín gi÷a khèi l­îng cña qu¶ ®Êt vµ vÖ
tinh, t©m khèi l­îng trïng víi t©m cña tr¸i ®Êt vµ v× thÕ t©m
tr¸i ®Êt lu«n n»m trong mét tiªu ®iÓm).
 B¸n trôc chÝnh cña Elip ®­îc ký hiÖu lµ a vµ b¸n trôc phô
®­îc ký hiÖu lµ b.
 §é lÖch t©m e : e  a 2  b 2 (1)
a
 §é lÖch t©m vµ b¸n trôc chÝnh lµ hai th«ng sè ®Ó x¸c
®Þnh c¸c vÖ tinh quay quanh tr¸i ®Êt.
 0 < e <1 ®èi víi mét quü ®¹o vÖ tinh.
 Khi e=0 quü ®¹o trë thµnh ®­êng trßn.
§Þnh luËt Kepler thø hai
 Ph¸t biÓu: trong c¸c kho¶ng thêi gian b»ng nhau, vÖ tinh sÏ quÐt
c¸c diÖn tÝch b»ng nhau trong mÆt ph¼ng quü ®¹o cña nã víi tiªu
®iÓm t¹i t©m bary.

Qu¶ ®Êt A2

S2

A1

S1
VÖ tinh

 NhËn xÐt: vÖ tinh ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó bay hÕt mét
qu·ng ®­êng cho trø¬c khi nã c¸ch xa qu¶ ®Êt h¬n.
 Thuéc tÝnh nµy ®­îc sö dông ®Ó t¨ng kho¶ng thêi gian mµ mét vÖ
tinh cã thÓ nh×n thÊy c¸c vïng quy ®Þnh cña qu¶ ®Êt.
§Þnh luËt Kepler thø ba
 Ph¸t biÓu: b×nh ph­¬ng chu kú quü ®¹o tû lÖ bËc ba víi
kho¶ng c¸ch trung b×nh gi÷a hai vËt thÓ (b¸n trôc chÝnh
a).
 §èi víi c¸c vÖ tinh nh©n t¹o bay quanh qu¶ ®Êt, ta cã :

a 
3
n2
n lµ sù chuyÓn ®éng trung b×nh cña vÖ tinh (rad/s)
 lµ h»ng sè hÊp dÉn ®Þa t©m qu¶ ®Êt.  =
3,9860051014m3/sec2
 Chu kú quü ®¹o (tÝnh b»ng
2gi©y):
P
n
2.2 §Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ cho quü
®¹o qu¶ ®Êt Z

Perigee

Oe 
Y
 i
Ascending Node
Vernal X
Equinox

Apogee
§Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ cho quü
®¹o qu¶ ®Êt (tiÕp)
N
§ ­ ê ng d­ í i
vÖ tinh

ha
La t. iN
La
i hp

ch ®¹ o

La t.iS

La t.iN= vÜ®é B¾c


La t.iS = vÜ®é Na m

§é cao viÔn ®iÓm ha, cËn ®iÓm hp vµ gãc nghiªng i. La ®­êng nèi c¸c
®iÓm cùc
§Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ cho quü
®¹o qu¶ ®Êt (tiÕp)
 ViÔn ®iÓm (Apogee). §iÓm xa qu¶ ®Êt nhÊt. §é cao viÔn
®iÓm ®­îc ký hiÖu lµ ha vµ ®­îc tÝnh ha = a(1+e) - R
 CËn ®iÓm (Perigee). §iÓm gÇn qu¶ ®Êt nhÊt. §é cao cËn
®iÓm ký hiÖu lµ hp vµ ®­îc tÝnh hp = a(1- e) - R .
 §­êng nèi c¸c ®iÓm cùc (Line of apsides). §­êng nèi c¸c viÔn
®iÓm vµ cËn ®iÓm qua t©m tr¸i ®Êt.
 §iÓm lªn (ascending node). lµ ®iÓm giao nhau giữa quü ®¹o
vÖ tinh vµ mÆt ph¼ng xÝch ®¹o khi vÖ tinh ®i tõ d­íi xÝch
®¹o (nam b¸n cÇu) lªn trªn xÝch ®¹o (b¾c b¸n cÇu).
 §iÓm xuèng (Descending node). lµ ®iÓm giao nhau giữa quü
®¹o vÖ tinh vµ mÆt ph¼ng xÝch ®¹o khi vÖ tinh ®i tõ trªn
xÝch ®¹o (b¾c b¸n cÇu) xuèng d­íi xÝch ®¹o (nam b¸n cÇu).
§Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ cho quü
®¹o qu¶ ®Êt (tiÕp)
 Gãc nghiªng (Inclination). Gãc gi÷a mÆt ph¼ng
quü ®¹o cña vÖ tinh vµ mÆt ph¼ng xÝch ®¹o,
kÝ hiÖu i.
 Quü ®¹o ®ång h­íng (Prograde Orbit)) hay quü
®¹o trùc tiÕp (Direct Orbit). Quü ®¹o mµ ë ®ã
vÖ tinh chuyÓn ®éng cïng víi chiÒu quay cña
qu¶ ®Êt, i = 00 ®Õn 900.
 Quü ®¹o ng­îc h­íng (Retrograde Orbit). Quü
®¹o mµ ë ®ã vÖ tinh chuyÓn ®éng ng­îc víi
chiÒu quay cña qu¶ ®Êt, i = 900 ®Õn 1800.
§Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ cho quü
®¹o qu¶ ®Êt (tiÕp)

Equatorial orbit Prograde orbit

Polar orbit Retrograde orbit


§Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ cho quü
®¹o qu¶ ®Êt (tiÕp)
 Góc lªn đúng cña ®iÓm lªn (Right Ascension of Ascending
Node), , lµ gãc ph¼ng xÝch ®¹o gi÷a trôc OX (trôc xu©n ph©n
®­îc tÝnh theo h­íng ®«ng trong hÖ to¹ ®é) vµ ®iÓm lªn.
§Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ cho quü
®¹o qu¶ ®Êt (tiÕp)
 Argument cËn ®iÓm, , lµ gãc ®­îc tÝnh theo chiÒu cña chuyÓn
®éng vÖ tinh tõ ®iÓm lªn tíi cËn ®iÓm.
§Þnh nghÜa c¸c thuËt ng÷ cho quü
®¹o qu¶ ®Êt (tiÕp)
 VÞ trÝ hiÖn t¹i cña vÖ tinh, , lµ gãc tÝnh trong mÆt ph¼ng quü
®¹o theo chiÒu chuyÓn ®éng cña vÖ tinh tõ cËn ®iÓm tíi vector
vÞ trÝ cña vÖ tinh. Víi hÖ hai phÇn tö, chØ vÞ trÝ hiÖn t¹i vÖ tinh
lµ thay ®æi víi thêi gian do vÖ tinh di chuyÓn quanh quü ®¹o cña
nã.


C¸c tham sè cña quü ®¹o vÖ tinh

 C¸c vÖ tinh nh©n t¹o ®­îc ®Þnh nghÜa b»ng


s¸u tham sè ®­îc gäi lµ tËp phÇn tö Kepler
 a = b¸n trôc lín cña quü ®¹o
 e = ®é lÖch t©m
 i = gãc nghiªng cña mÆt ph¼ng quü ®¹o
  = góc lªn đúng cña ®iÓm lªn
  = Argument cËn ®iÓm
  = vÞ trÝ hiÖn t¹i cña vÖ tinh
C¸c tham sè cña quü ®¹o vÖ tinh (tiÕp)

S¸u tham sè quü ®¹o x¸c ®Þnh: a


 Độ lín quü ®¹o
 H×nh d¹ng quü ®¹o e
i & 
 H­íng cña quü ®¹o
- X¸c ®Þnh mÆt ph¼ng quü ®¹o trong vò trô
- VÞ trÝ quü ®¹o trong mÆt ph¼ng cña nã
 VÞ trÝ cña vÖ tinh trong quü ®¹o 

2.3 C¸c kiÓu quü ®¹o vÖ tinh
MEO
HEO
HEO
40.000 km
40.000 km
10.000 1.000km
1.000 km
10.000km
km

GSO
GEO

36.000
36.000km
km

LEO

H×nh 1. C¸ c quü ®¹ o vÖ tinh


2.3.1 C¸c kiÓu quü ®¹o vÖ tinh
 Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt
 Quü ®¹o ®Þa tÜnh (Geostationary Orbit)
 Quü ®¹o nghiªng elip (Eliptical Inclined Orbit)
 Quü ®¹o ®ång bé mÆt trêi (Sun – synchronous Orbit)
 Quü ®¹o b¸n ®ång bé (Semi – synchronous )
 Ph©n lo¹i theo ®é cao
 GSO (Geostationary Orbit): quü ®¹o ®Þa tÜnh
 MEO (Medium Earth Orbit): quü ®¹o trung
 LEO (Low Earth Orbit): quü ®¹o thÊp.
 HEO (Highly Elpitical Orbit): quü ®¹o elip cao
Quü ®¹o thÊp (LEO)

 Quü ®¹o cña c¸c chßm


vÖ tinh TTD§ lµ nh÷ng
LEO cã mÆt ph¼ng
quü ®¹o n»m nghiªng
(®é nghiªng phô thuéc
vµo nhiÖm vô cña vÖ
tinh, nh­ng cµng gÇn 900
th× vïng bao phñ cµng
lín).
Quü ®¹o trung gian (MEO)
 Quü ®¹o trung gian MEO ë ®é
cao 10 000~20 000 km. ¥ ®é
cao nµy, chØ cÇn 10 vÖ tinh lµ
phñ sãng toµn cÇu, trong khi ë
quü ®¹o thÊp ph¶i hµng t¸, cã
khi ph¶i mÊy tr¨m qu¶.
 So víi vÖ tinh ®Þa tÜnh, vÖ
tinh MEO cho chÊt l­îng truyÒn
th«ng tèt h¬n (Ýt tiÕng väng
h¬n, thêi gian trÔ ng¾n h¬n),
dïng Ýt c«ng suÊt h¬n ®Ó
truyÒn tin
Quü ®¹o ellip cao (HEO)
 VÖ tinh th«ng tin cho nh÷ng vïng vÜ
®é cao ph¶i dïng quü ®¹o ellip cao.
VÖ tinh Molnya cña LX cò, víi cËn
®iÓm ë 400-600 km trªn nam b¸n
cÇu vµ viÔn ®iÓm ë 40 000 km trªn
b¾c b¸n cÇu, mÆt ph¼ng quü ®¹o
nghiªng 630 , chu kú T= 12 giê. Mçi
vÖ tinh bay ë phÇn trªn cña quü ®¹o
trong 2/3 T ë trong tÇm nh×n cña
phÇn lín b¸n cÇu B¾c. §Ó th«ng tin
24/24 giê, cÇn cã 3 vÖ tinh bè trÝ
c¸ch ®Òu nhau trªn cïng mét quü ®¹o
2.3.2 Quü ®¹o ®Þa tÜnh
Quü ®¹o ®Þa tÜnh(tiÕp)
 Mét vÖ tinh ë quü ®¹o ®Þa tÜnh sÏ trë nªn bÊt ®éng
so víi mÆt ®Êt v× thÕ nã ®­îc gäi lµ vÖ tinh ®Þa tÜnh
 §iÒu kiÖn ®Ó quü ®¹o lµ ®Þa tÜnh
 VÖ tinh ph¶i quay theo h­íng ®«ng víi tèc ®é quay b»ng tèc
®é quay cña qu¶ ®Êt (Chu kú quay vÖ tinh ®Þa tÜnh lµ 23 giê
56 phót 4 gi©y )
 Quü ®¹o lµ ®­êng trßn (rót ra tõ ®Þnh luËt Kepler thø hai )
 Gãc nghiªng cña quü ®¹o b»ng 0 (tr¸nh khái viÖc vÖ tinh
chuyÓn ®éng sang B¾c hoÆc Nam vµ ®iÒu nµy cã nghÜa
lµ quü ®¹o n»m trong mÆt ph¼ng qua xÝch ®o¹ cña qu¶
®Êt).
Quü ®¹o ®Þa tÜnh(tiÕp)
 B¸n kÝnh quü ®¹o
1
 P 2  3
a GSO    = 42164 km
 4 
2
 §é cao quü ®¹o ®Þa tÜnh

hGSO  aGSO  aE  35.786(km)


aE:b¸n kÝnh xÝch ®¹o cña tr¸I ®Êt, 6387 km
 Quü ®¹o ®Þa tÜnh coi nh­lµ mét tµi nguyªn vµ cÇn
®iÒu hµnh viÖc sö dông nã mét c¸ch cÈn thËn trªn c¬ së
tho¶ tuËn quèc tÕ vµ quèc gia.
2.3.3 TÝnh to¸n c¸c th«ng sè cho quü
®¹o ®Þa tÜnh
 C¸c gãc nh×n cña anten mÆt ®Êt lµ gãc ph­¬ng vÞ (Az) vµ
gãc ngÈng (EL) ®Ó anten cã thÓ h­íng th¼ng ®Õn vÖ tinh
 Ba th«ng sè x¸c ®Þnh gãc nh×n cña quü ®¹o ®Þa tÜnh
 VÜ ®é tr¹m mÆt ®Êt ký hiÖu E
 Kinh ®é tr¹m mÆt ®Êt ký hiÖu lµ E
 Kinh ®é ®iÓm d­íi vÖ tinh (gäi t¾t lµ kinh ®é vÖ tinh) ký hiÖu lµ SS
 Quy ®Þnh:
 C¸c vÜ ®é b¾c lµ c¸c gãc d­¬ng vµ c¸c vÜ ®é nam lµ c¸c gãc ©m.
 C¸c kinh ®é ®«ng lµ c¸c gãc d­¬ng vµ c¸c kinh ®é t©y lµ c¸c gãc ©m
H×nh häc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh gãc
nh×n vÖ tinh ®Þa tÜnh
N

ES

R 
E
aE
 ES: tr¹m mÆt ®Êt aE d
SS
 SS: ®iÓm d­íi vÖ tinh
h
 S: vÖ tinh
 d: kho¶ng c¸ch tõ vÖ tinh s
®Õn tr¹m mÆt ®Êt
 Gãc  lµ gãc cÇn x¸c ®Þnh.
Hình cầu tam giác và tam giác phẳng

a) N b)

c B
A a
b
d
R
E C b
s
a GSO= aE +h
ss
E
H×nh häc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh gãc
nh×n vÖ tinh ®Þa tÜnh (tiÕp)
 C¸c th«ng tin vÒ tam gi¸c cÇu nh­sau:
 a = 900
 c = 900 - E
 B = E - SS
 Sö dông c¸c quy t¾c Napier
 b = arccos (cosB cosE)
 sin B 
A  arcsin 
 sin b 

(tiÕp)

 Quy t¾c Napier


 Tr¹m mÆt ®Êt n»m ë phÝa t©y ®iÓm d­íi vÖ tinh, B
<0
 Tr¹m mÆt ®Êt n»m ë phÝa ®«ng ®iÓm d­íi vÖ tinh, B
>0
 VÜ ®é tr¹m mÆt ®Êt lµ B¾c, c < 900
 VÜ ®é tr¹m mÆt ®Êt lµ Nam, c > 900
C¸c gãc ph­¬ng vÞ liªn quan ®Õn ®Õn
gãc A N
b) N
a)

SS A
A SS
ES ES

N N
c) d) Ad
A ES
ES c

SS
SS
C¸c gãc nh×n cña anten

 C¸c gãc ph­¬ng vÞ Az


H×nh E B Az, ®é
a <0 <0 A
b <0 >0 3600 - A
c >0 <0 1800 - A
d >0 >0 1800 + A

 Kho¶ng c¸chd tõ tr¹m


R 2 mÆt
a GSO
2
®Êt
2Ra®Õn vÖ
GSO cos b tinh
a 
EL  arccos GSO sin b 
 Gãc ngÈng  d 
C¸c giíi h¹n tÇm nh×n
 TÇm nh×n tõ tr¹m mÆt ®Êt ®Õn cung quü ®¹o ®Þa tÜnh sÏ
bÞ giíi h¹n ë phÝa ®«ng vµ phÝa t©y. C¸c giíi h¹n nµy ®­îc
thiÕt lËp b»ng c¸c to¹ ®é cña tr¹m mÆt ®Êt vµ gãc ngÈng
anten
 XÐt mét tr¹m mÆt ®Êt trªn ®­êng xÝch ®¹o cã anten h­íng vÒ
phÝa b¾c hoÆc phÝa nam theo ®­êng ch©n trêi

aGSO aGSO
j j
a
C¸c giíi h¹n tÇm nh×n (tiÕp)
 Gãc giíi h¹n
aE 6378
  arccos = arccos = 81,30
a GSO 42164
 Thùc tÕ, c¸c giíi h¹n tÇm nh×n còng phô thuéc vµo vÜ
®é cña tr¹m mÆt ®Êt
 R 
b = 180 -  min  arcsin 
0
sin  min  víi min= 900 + ELmin
 aGSO 
 cos b 
B  arccos 
 cos  E min 

 Sau khi t×m ®­îc gãc B ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc kinh ®é cña vÖ
tinh
Quü ®¹o ®ång bé mÆt trêi
 Quü ®¹o ®ång bé mÆt trêi lµ mét
quü ®¹o gÇn nh­®Þa cùc, mÆt
ph¼ng quü ®¹o gi÷ mét gãc kh«ng
®æi so víi trôc Qu¶ ®Êt-MÆt trêi.
Nhê gãc nµy kh«ng ®æi, vÖ tinh
bao giê còng bay qua mét ®iÓm ®·
cho trªn mÆt ®Êt vµo mét giê kh«ng
®æi cña ®Þa ph­¬ng ®ã, lµm cho tõ
lÇn quan s¸t nµy ®Õn lÇn kÒ theo
®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng cña mÆt trêi
hÇu nh­kh«ng ®æi, - trõ nh÷ng thay
®æi theo mïa - viÖc so s¸nh c¸c bøc
¶nh chôp vµo nh÷ng ngµy kh¸c nhau
sÏ dÔ dµng h¬n.
Quü ®¹o ®ång bé mÆt trêi (tiÕp
theo)
 §Ó lµm cho quü ®¹o trë thµnh ®ång bé mÆt trêi ph¶i dùa vµo
hiÖn t­îng tuÕ sai, tøc lµ hiÖn t­îng giao ®iÓm cña quü ®¹o vÖ
tinh víi mÆt xÝch ®¹o quay trßn quanh t©m tr¸i ®Êt.
 Nguyªn nh©n tuÕ sai lµ do tr¸i ®Êt kh«ng ph¶i lµ h×nh cÇu
lý t­ëng, mµ ph×nh to ra mét chót ë mÆt xÝch ®¹o. NÕu tr¸i
®Êt lµ h×nh cÇu lý t­ëng vµ hoµn toµn ®ång nhÊt, th× mÆt
ph¼ng quü ®¹o mäi vÖ tinh nh©n t¹o sÏ lµ cè ®Þnh ®èi víi
c¸c v× sao, nh­ng thùc tÕ kh«ng ph¶i nh­vËy, nªn míi cã tuÕ
sai.
 Kh«ng thÓ lo¹i trõ tuÕ sai, nh­ng cã thÓ chñ ®éng chän biªn
®é, nh­chän cho nã b»ng 3600/n¨m ®Ó mÆt ph¼ng quü ®¹o
quay 0,9850/ngµy vµ gi÷ mét gãc kh«ng ®æi víi h­íng mÆt
trêi.
Quü ®¹o ®ång bé mÆt trêi (tiÕp
theo)
 VÒ mÆt to¸n häc, ®iÒu kiÖn tuÕ sai
0,9850/ngµy ®­îc diÔn ®¹t b»ng mét quan hÖ
tuyÕn tÝnh ®¬n gi¶n gi÷a ®é nghiªng quü ®¹o
vµ chiÒu dµi nöa trôc lín: víi mét ®é cao viÔn
®iÓm ®· cho, cã vµ chØ cã mét ®é nghiªng t­¬ng
øng mµ th«i. Víi c¸c quü ®¹o trßn ë ®é cao tõ 200
®Õn 1500 km, ®é nghiªng t­¬ng øng trong ph¹m
vi 96~1020 , v× vËy quü ®¹o ®ång bé mÆt trêi
bao giê còng ph¶i lµ quü ®¹o gÇn nh­®Þa cùc
(chuÈn ®Þa cùc)

You might also like