‫پٌُْتْى علْم طبی کابل‬

‫دیپارتوٌت فارهکْلْژی‬
‫رٌُوْد کارُای عولی سوستر اّل فارهکْلْژی‬

‫‪۸۹۳۱‬‬
‫‪1‬‬
 ‫فارهکْلْژی) ‪(Pharmacology‬‬ ‫‪.I‬‬
‫فاؼِک‪ٌٛٛ‬ژی اؾ ظ‪ ٚ‬کٍّٗ ی‪ٔٛ‬أی ِهتك نعٖ اقت‪ ،‬کٗ ‪ Pharmakon‬تٗ ِؼٕی ػالج یا ظ‪ٚ‬ا ‪ logos ٚ‬تٗ‬
‫ِؼٕی ػٍُ یا ِطاٌؼٗ ِیثانع‪.‬‬
‫فاؼِک‪ٌٛٛ‬ژی ػٍُ ِطاٌؼٗ ظ‪ٚ‬ا ‪ ٚ‬تاثیؽات ِتماتً آْ تا ػُ‪ٛ‬یت أكاْ ِیثانع‪.‬‬
‫دّا‪:‬‬

‫‪ Drug‬اؾکٍّٗ فؽأك‪ٛ‬ی ‪ Drogue‬گؽفتٗ نعٖ کٗ تٗ ِؼٕی گیاٖ ضهک نعٖ ِیثانع‪ .‬ظ‪ٚ‬ا ػثاؼت اقت اؾ‬
‫ِ‪ٛ‬اظی کٗ خ‪ٙ‬ت ِؼاٌدٗ‪ ،‬تعا‪ٚ‬ی‪ٚ ،‬لایٗ‪ ٚ ،‬تهطیى اِؽاٌ اقتفاظٖ ِیه‪ٛ‬ظ‪ .‬تٗ ػثاؼت ظیگؽ ظ‪ٚ‬ا ػثاؼت‬
‫اقت ِاظٖ یی اقت کٗ غؽٌ تؼعیً ‪ٚ‬ظایف فؿی‪ٌٛٛ‬ژیک یا تغییؽ زاٌت پتاٌ‪ٛ‬ژیک ‪ ٚ‬یا تٗ ِٕظ‪ٛ‬ؼ ِؼایٕٗ‬
‫أكاج ظؼ تعْ تطثیك نعٖ ِ‪ٛ‬ؼیکٗ تٗ ٔفغ نطى تطثیك ن‪ٔٛ‬عٖ تانع‪.‬‬

‫هٌابع دّا‪:‬‬
‫ِّکٓ ِثیؼی ‪ ٚ‬یا تؽکیثی تانع‪.‬‬
‫ِٕاتغ ٔثاتی‪ِٛ :‬ؼفیٓ‪ ،‬اتؽ‪ٚ‬پیٓ ‪ ٚ‬ظید‪ٛ‬کكیٓ‬
‫ِٕاتغ زی‪ٛ‬أی‪ :‬أك‪ٌٛ‬یٓ ‪٘ ٚ‬یپاؼیٓ‬
‫ِٕؽاي ٘ا‪ :‬آ٘ٓ‪ ،‬کٍكیُ‪ِ ،‬گٕیؿی‪ َٛ‬قٍفیت‬
‫ِٕثغ أكأی‪ٛ٘ :‬ؼِ‪ٔ ْٛ‬ه‪ ،ّٛٔ ٚ ٛ‬ایّی‪ٛٔٛ‬گٍ‪ٛ‬ت‪ٌٛ‬یٓ‬
‫ِٕاتغ تؽکیثی‪ :‬کیٕ‪٘ ٌْٛٛ‬ا‪ ،‬ا‪ِٚ‬یپؽاؾ‪ٚ‬ي‪ ،‬قٍفاِیع ٘ا‬
‫ًام ُای ادّیَ‬
‫یک ظ‪ٚ‬ا زعالً ظاؼای قٗ ٔاَ ِیثانع‪.‬‬
‫‪ٔ ‬اَ کیّیا‪ٚ‬ی‬
‫‪ٔ ‬اَ خٕؽیک‬
‫‪ٔ ‬اَ تداؼتی‪.‬‬
‫یک ظ‪ٚ‬ا اؾ ظ‪ ٚ‬خؿء قاضتٗ نعٖ اقت‪ِ :‬اظٖ ِ‪ٛ‬ثؽٖ ‪ِ ٚ‬اظٖ ٔگٗ ظاؼٔعٖ )‪(Excipient‬‬

‫‪2‬‬
 ‫هعرفی هستحضرات دّایی‬ ‫‪.II‬‬
‫ظؼ ِؼؽفی ِكتسُؽ ظ‪ٚ‬ایی ٔکات غیً ِ‪ ُٙ‬اقت‪:‬‬
‫‪ٛٔ -1‬ع ِكتسُؽ )‪ِ :(Dosage form‬ثال تاتٍیت‪ ،‬نؽتت‪ ،‬کپك‪ٛ‬ي‪ ،‬آِپ‪ٛ‬ي ‪ٚ ٚ‬یاي‬
‫‪ٔ -2‬اَ خٕؽیک )‪(Generic Name‬‬
‫‪ٔ -3‬اَ تداؼتی ظ‪ٚ‬ا )‪(Brand Name‬‬
‫‪ِ -4‬معاؼ ظ‪ٚ‬ا )‪(Strenght‬‬
‫‪ -5‬تاؼیص ت‪ٌٛ‬یع ‪ ٚ‬تاؼیص أمُاء‬

‫ِثاي‪:‬‬
‫ٔ‪ٛ‬ع ِكتسُؽ‪ :‬تاتٍیت‬
‫ٔاَ خٕؽیک‪ :‬آقپؽیٓ‬
‫ٔاَ تداؼتی‪Loprin :‬‬
‫ِمعاؼ‪ِ 75 :‬یٍیگؽاَ‬
‫تاؼیص أمُاء‪:‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ تصٌیف هستحضرات دّایی ًظر بَ طرق تطبیك‬.III
،‫ٔع‬ٛ‫ اؾ ِؽیك ُّ٘ی خػب ِیه‬:Enteral ‫ ِكتسُؽات‬-1
Tablet 
Capsule 
Syrup 
Suspension 
Powder 

:‫ ِكتسُؽات ؾؼلی‬-2
Ampoule 
Vial 
Infusion 
IV fluid/ Iv Solution 
:‫َؼی‬ِٛ ‫ ِكتسُؽات‬-3
Ointment 
Cream 
Paste 
Spray 
Inhaler 
Lotion 
Patch 
Drop 
Suppository 
Gel 
Powder 

4
‫تابلیت ‪ِٕ :‬ظ‪ٛ‬ؼ اؾ تاتٍیت‪ ،‬نکً ِتؽاکُ ‪ٚ‬خاِع ظ‪ٚ‬ا ِیثانع کٗ اغٍثا ً ِع‪ٚ‬ؼ اقت‪ .‬لثً اؾ ایٕکٗ ظ‪ٚ‬ا تٗ نکً‬
‫تاتٍیت ظؼ تیایع ِ‪ٛ‬اظ ظیگؽی تٗ پ‪ٛ‬ظؼ آْ اَافٗ ِیکٕٕع ِثً ِ‪ٛ‬اظی کٗ تاػث چكپیعْ اخؿای تاتٍیت تٗ ُ٘‬
‫ِیه‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫تاتٍیت ٘ا ظؼ أعاؾٖ ‪ٚ ٚ‬ؾْ ض‪ٛ‬ظ ؾیاظ ِتفا‪ٚ‬ت أع‪ ،‬کٗ ایٓ تفا‪ٚ‬ت ِؽت‪ ِٛ‬تٗ ِمعاؼ لكّت فؼاي ظ‪ٚ‬أ (ِاظٖ‬
‫ِ‪ٛ‬ثؽٖ آْ)‪ ،‬پ‪ٛ‬ل‪ ٚ ،‬تكتٗ تٕعی اظ‪ٚ‬یٗ ِیثانع‪.‬‬

‫تؼُی تاتٍیت ٘اظاؼای یک ضّ ظؼ ‪ٚ‬قّ ض‪ٛ‬ظ ِیثانٕع کٗ ِیت‪ٛ‬اْ آٔؽا تٗ آقأی ًٔف ّٔ‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫تؽای ِؽیُاْ کٗ ظؼ تٍؼیعْ تاتٍیت ِهکً ظاؼٔع ِیت‪ٛ‬اْ تاتٍیت ٘ای ؼا کٗ پ‪ٛ‬ل ٔعاؼٔع ِیعٖ ‪ٚ‬ض‪ٛ‬ؼظکؽظ‪.‬‬
‫تابلیت پْش داریا ‪ : Coated tablet‬نکً ِتؽاکُ اظ‪ٚ‬یٗ کٗ ؼ‪ٚ‬ی آْ تا ِ‪ٛ‬اظ لٕعی ‪ٚ‬یا لهؽض‪ٛ‬ل ِؿٖ‬
‫پ‪ٛ‬نأیعٖ نعٖ تا آٔؽا تیهتؽ ض‪ٛ‬ل ِؿٖ ‪ٚ‬لاتً خػب قاؾظ‪.‬‬

‫‪ -‬تاتٍیت ٘ای پ‪ٛ‬ل ظاؼ تایع تع‪ ْٚ‬تغییؽ نکً ت‪ٛ‬يیٗ گؽظظ ؾیؽا تا تؽِؽف کؽظْ یا تغییؽ ظاظْ پ‪ٛ‬ل آْ‬
‫ِؼُ ٔاض‪ٛ‬ل آیٕع ظ‪ٚ‬ا انکاؼ ِی گؽظظ‪.‬‬

‫تابلیت ُای پْش ضذٍ هعائی (‪:) Enteric coated‬‬

‫تاتٍیت پ‪ٛ‬ل ظاؼ تا ِاظٖ ِ‪ٛ‬ثؽٖ آْ‪ ،‬تا ‪ٚ‬لتیکٗ ظؼ اِؼا ک‪ٛ‬چک ٔؽقع زً ٔط‪ٛ‬ا٘ع نع‪.‬‬

‫ظ‪ٚ‬ا٘ای کٗ تاثیؽ ِطؽل تاالی ِؼعٖ ظاؼٔع ‪ ٚ‬قثة ٔاؼازتی (ظؼظ) ِؼعٖ ِیه‪ٔٛ‬ع تٗ ایٓ نکً قاضتٗ ِیه‪ٔٛ‬ع‪.‬‬

‫‪ -‬تاتٍیت ٘ای ‪٘ enteric coated‬یچگاٖ ٔثایع ِیعٖ ‪ٚ‬ض‪ٛ‬ؼظگؽظظ‪ ،‬ؾیؽا ِ‪ٛ‬خ‪ٛ‬ظیت پ‪ٛ‬ل ظؼ ؼ‪ٚ‬ی تاتٍیت‬
‫قثة ِسافظت ِؼعٖ اؾ تطؽیم ِی گؽظظ‪.‬‬

‫تابلیت تحت اللساًی‪:‬لؽو ک‪ٛ‬چک کٗ ظؼ ؾیؽ ؾتاْ لؽاؼ ظاظٖ نعٖ ‪ ٚ‬تؿ‪ٚ‬ظی زً ِی گؽظظ‪ ،‬ظؼیٓ ِؽیك‬
‫ِاظٖ فؼا ي آؾاظ نعٖ ظ‪ٚ‬ا‪ِ ،‬كتمیّا ً ظاضً ظ‪ٚ‬ؼاْ ض‪ ْٛ‬خػب ِی گؽظظ‪.‬‬

‫تاتٍیت ٘ای تست اٌٍكأی تایع ظؼ تست ؾتاْ کٗ ؾیاظ ‪ٚ‬ػائی اقت زً گؽظظ‪.‬ایٓ ِؽیمٗ ظؼ خػب قؽیغ ظ‪ٚ‬ا‬
‫ظؼ ظ‪ٚ‬ؼاْ ض‪ ْٛ‬کّک ّٔ‪ٛ‬ظٖ ‪ ٚ‬قثة ِیه‪ٛ‬ظ کٗ ظ‪ٚ‬ا ظؼ یک تا پٕح ظلیمٗ اثؽ ّٔایع‪.‬ایٓ ظ‪ٚ‬ا٘ا ٔثایع خ‪ٛ‬یعٖ‬
‫یاتٍؼیعٖ ن‪ٔٛ‬ع‬

‫‪5‬‬
‫کپسْل ‪ :‬کپك‪ٛ‬ي یک پ‪ٛ‬نم ژالتیٕی اقت‪ٛ‬أٗ ای نکً اقت کٗ تٗ نکً کأتیٕؽ یا ِست‪ٛ‬ی ک‪ٛ‬چک ِیا ْ‬
‫ضاٌی ت‪ٛ‬ظٖ کٗ ِؼّ‪ٛ‬أل اؾ ژالتیٓ ‪ٚ‬گٍیكؽیٓ قاضتٗ نعٖ ‪ ٚ ،‬تطاِؽ لؽاؼ ظاظْ یک ظ‪ٚ‬ا ظؼ تیٓ آْ اقتفاظٖ‬
‫ِیه‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫‪ٚ‬لتی کپك‪ٛ‬ي تٍؼیعٖ ِیه‪ٛ‬ظ پ‪ٛ‬ل ژالتیٕی آْ تاؾ نعٖ ‪ ٚ‬ظ‪ٚ‬ای ظاضً آْ ؼ٘ا ِیه‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫ػّعتؤ کپك‪ٛ‬ي ٘ا خ‪ٙ‬ت اؾتیٓ تؽظْ ِؼُ ٔاگ‪ٛ‬اؼ ظ‪ٚ‬ا تکاؼتؽظٖ ِی ن‪ٔٛ‬ع‪ .‬ظ‪ٚ‬ایکٗ ظؼ ظاضً آْ لؽاؼ ظاؼظ‬
‫ِّکٓ تهکً پ‪ٛ‬ظؼ ‪ِ ،‬ایغ ‪ٚ ،‬یاگؽأ‪ٛ‬ي( ظأٗ ٘ا ک‪ٛ‬چک) تانع‪.‬‬

‫ظ‪ٛٔ ٚ‬ع ايٍي وپك‪ٛ‬ي ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ظ ظاؼظ‪:‬‬

‫كپسْل ژالتیٌي سخت‪ِ :‬ؼّ‪ٛ‬ال تؽاي ظ‪ٚ‬ا٘اي خاِع تٗ واؼ ِي ؼ‪ٚ‬ظ‪ .‬ایٓ ٔ‪ٛ‬ع ناًِ تعٔٗ اقت‪ٛ‬أٗاي نىً‬
‫‪ ٚ‬ظؼپ‪ٛ‬ل اقت وٗ تؼع اؾ پؽنعْ وپك‪ٛ‬ي ؼ‪ٚ‬ي تعٔٗ لؽاؼ ِي گیؽظ‪ .‬اِؽ‪ٚ‬ؾٖ اوثؽ وپك‪ٛ‬ي ٘اي اقتفاظٖ نعٖ‬
‫ظؼ واؼضأدات ظ‪ٚ‬اقاؾي ت‪ٙ‬یٗ ِي ن‪ٔٛ‬ع ‪ٌٚ‬ي گا٘گا٘ي ِّىٓ اقت تؽاي پؽوؽظْ وپك‪ٛ‬ي ٘اي قطت تٗ‬
‫ضً‪ٛ‬و ظؼ ظ‪ٚ‬اضأٗ نفاضأٗ ‪ ،‬تٗ ظ‪ٚ‬اقاؾ ٔیاؾ تانع‪.‬‬

‫كپسْل ُاي ژالتیٌي ًرم ‪ :‬وپك‪ٛ‬ي ٘اي یه تىٗ اي ِي تانٕع وٗ قٗ ػًّ نىً گیؽي‪،‬پؽوؽظْ ‪ ٚ‬تكتٗ‬
‫نعْ )‪ (Sealing‬ظؼ یه پؽ‪ٚ‬قٗ ت‪ٌٛ‬یع ي‪ٛ‬ؼت ِي گیؽظ‪ِ .‬ست‪ٛ‬یات ایٓ گ‪ ٗٔٛ‬وپك‪ٛ‬ي ٘ا ِؼّ‪ٛ‬ال ِسٍ‪ٛ‬ي ٘ا یا‬
‫ظ‪ٚ‬ا٘اي پؽاګٕعٖ ظؼ ِایؼات غیؽآتي ِي تانٕع‪.‬‬

‫وپك‪ٛ‬ي ٘ا تایع تٗ ي‪ٛ‬ؼت واًِ ‪ ٚ‬تا آب وافي تٍؼیعٖ ن‪ٔٛ‬ع‪.‬‬

‫کپك‪ٛ‬ي ٘ا ی تع‪ ْٚ‬پ‪ٛ‬نم تٗ ضاِؽ تدؿیٗ قؽیغ ِاظٖ ِؤثؽٖ ‪ ،‬خػب ؾ‪ٚ‬ظ ‪ٚ‬تؽاي تؼُی ِؽیُاْ ایىٗ ظؼ‬
‫تٍؼیعْ کپك‪ٛ‬ي ِهکً ظانت تانٕع ِّکٓ تاؾ ن‪ٔٛ‬ع‪.‬‬

‫ِؼُ ٔا گ‪ٛ‬اؼ ِست‪ٛ‬یات کپك‪ٛ‬ي ِّکٓ تا ت‪ٛ‬يیٗ یک ِمعاؼِایغ کٗ ِؼُ ض‪ٛ‬ب ظاؼظ‪ ،‬تغییؽ ّٔایع‪ِ ،‬ایغ ظاظٖ‬
‫نعٖ ٔثایعتاثیؽاقاقی ظ‪ٚ‬ا ؼا تغییؽظ٘ع‪.‬‬

‫کپسْل پْش ضذٍ هعائی‪Enteric Coated Capsule‬‬

‫کپك‪ٛ‬ي ٘ای پ‪ٛ‬ل ظاؼ ِؼایی تا یک ِاظٖ ِما‪ِ َٚ‬ماتً افؽاؾات ِؼعٖ کٗ تست تاثیؽ افؽاؾات ِؼعٖ زً‬
‫ّٔیه‪ٛ‬ظ‪ ،‬قاضتٗ نعٖ أع‪.‬ایٓ کپك‪ٛ‬ي ٘ا ظؼ اِؼا ؼلیمٗ تست تاثیؽ افؽاؾات لٍ‪ٛ‬ی اِؼؤ ؼلیمٗ تدؿیٗ ‪ٚ‬زً‬
‫ِیه‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ -‬کپك‪ٛ‬ي ٘ای پ‪ٛ‬ل ظاؼ تایع تع‪ ْٚ‬تغییؽ نکً تٍؼیعٖ ن‪ٛ‬ظ‪ ،‬ؾیؽا پ‪ٛ‬ل آْ ِ‪ٛ‬ؼی قاضتٗ نعٖ کٗ اؾ تطؽیم‬
‫ِؼعٖ خٍ‪ٛ‬گیؽی ِیّٕایع‪.‬‬

‫کپك‪ٛ‬ي ٘ای تا تؤثیؽ ِ‪ٛ‬الٔی یا کپك‪ٛ‬ي ٘ای ‪ : sustained release‬کٗ تٕاَ ٘ای ( ‪extended release,‬‬
‫‪ٔ )long acting ,timed release‬یؿ یاظ ِی گؽظظ‪.‬‬

‫ظ‪ٚ‬ا تهکً گؽأ‪ٛ‬ي ٘ا (ظأٗ ٘ا) یا غؼات ظؼکپك‪ٛ‬ي ٘ا خا ظاظٖ نعٖ ‪ ٚ‬تا ِ‪ٛ‬اظ ِطتٍف کٗ ؾِیٕٗ ؼا تؽای زً‬
‫کؽظْ آْ ظؼ ا‪ٚ‬لات ِتفا‪ٚ‬ت ِكاػع ِیكاؾظ‪ ،‬پ‪ٛ‬ل نعٖ أع‪.‬‬

‫ایٓ نکً ظ‪ٚ‬ا تطاِؽ آؾاظ نعْ ِتعا‪ِ َٚ‬ماظیؽکُ ظ‪ٚ‬ا ظؼ یک ِعت ؾِاْ ِ‪ٛ‬الٔی ت‪ٙ‬یٗ نعٖ اقت کٗ تاثیؽ ظ‪ٚ‬ا‬
‫ِیت‪ٛ‬أع ظؼ زع‪ٚ‬ظ ‪ 2‬تا ‪ 12‬قاػت ظ‪ٚ‬اَ ّٔ‪ٛ‬ظٖ کٗ ایٓ تاثیؽ ِؽت‪ ِٛ‬تٗ ِست‪ٛ‬ی ِ‪ٛ‬اظی کٗ ظؼ پ‪ٛ‬ل تکاؼ تؽظٖ‬
‫نعٖ‪ِ ،‬یثانع‪.‬‬

‫‪٘ -‬یچگاٖ ایٓ کپك‪ٛ‬ي ٘ا لثً اؾ اقتؼّاي ٔثایع تاؾ ‪ٚ‬یا لطغ ن‪ٛ‬ظ ‪.‬تغییؽ ظؼ نکً آْ ِٕتح تٗ خػب قؽیغ ‪ٚ‬‬
‫قّیت نعٖ ِیت‪ٛ‬أع‪.‬‬

‫تابلیت چْضیذًی)‪ Troche‬یا ‪ :) Lozenge‬ظ‪ٚ‬ا٘ای أع کٗ تا ِ‪ٛ‬اظ لٕعی ‪ ٚ‬یک ػًاؼٖ ٌؿ‪ٚ‬ج ِطٍ‪ِٛ‬‬
‫نعٖ ‪ ،‬قپف تٗ انکاي ّ٘‪ٛ‬اؼ‪ِ ،‬ع‪ٚ‬ؼ یا ِؽتغ لاٌة تٕعی گؽظیعٖ کٗ ؾِیٕٗ ؼا تؽای تدؿیٗ ‪ ٚ‬زً نعْ آْ ظؼ‬
‫ظ٘ٓ ِكاػع قاضتٗ ‪ ٚ‬تعیٓ تؽتیة خ‪ٙ‬ت تؤثیؽ ِ‪َٛ‬ؼی ِمعاؼ ؾیاظی اؾ ظ‪ٚ‬ا آؾاظ ِیگؽظظ‪.‬‬

‫‪ Troche‬تایع اخاؾٖ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ تا ظؼ ظ٘ٓ زً ن‪ٛ‬ظ ‪٘ ٚ‬یچگاٖ ٔثایعکاِال تٍؼیعٖ یا خ‪ٛ‬یعٖ ن‪ٛ‬ظ‪ ،‬ؾیؽا ایٕ‪ٙ‬ا تٗ‬
‫ِٕظ‪ٛ‬ؼ ت‪ٌٛ‬یع تؤثیؽ ِ‪َٛ‬ؼی ظؼ ظ٘ٓ ‪ ٚ‬گٍ‪ ٛ‬قاضتٗ نعٖ أع‪.‬‬

‫طرق تطبیك دّا‬ ‫‪.IV‬‬

‫‪ِ -1‬ؽیمٗ آٔتؽاي ‪Enteral‬‬
‫‪ -2‬پؽأتؽاي ‪Parenteral‬‬
‫‪ -3‬قایؽ ِؽق تطثیك‬
‫‪ ‬أهالی‬
‫‪َِٛ ‬ؼی‬

‫‪7‬‬
 ‫تطبیك فوی ادّیَ )‪(Oral‬‬

‫ِؿایای ِؽیك تطثیك فّی‬

‫• ِؽیك ًِ‪ ٚ ْٛ‬آقاْ اقت‬

‫• اؼؾاْ‬
‫• ت‪ٛ‬قّ ِؽیٍ تطثیك ِی ن‪ٛ‬ظ‬
‫• تؽای ِؽیٍ ؼازت ‪ِٕ ٚ‬اقة اقت‬
‫ٔمایى ِؽیك تطثیك فّی‬

‫• نؽ‪ٚ‬ع تؤثیؽ تطی‬

‫• ِؽیُأی کٗ نؼ‪ٛ‬ؼ ناْ ِطتً نعٖ‪ٚ ،‬یا اقتفؽاغات ظاؼٔع گؽفتٗ ّٔیت‪ٛ‬إٔع‬
‫• تست اثؽ اقیع ِؼعٖ ‪ٚ‬یا ت‪ٛ‬قّ تاثیؽات ِتماتً ِ‪ٛ‬اظ غػایی وّتؽ خػب ن‪ٔٛ‬ع ‪ ٚ‬یا ض‪ٛ‬او آٔ‪ٙ‬ا تغییؽ‬
‫ّٔایع‬
‫• خػب ظ‪ٚ‬ا غیؽ ِٕظُ اقت‬
‫• اقتمالب ظؼ ػث‪ٛ‬ؼ اتتعایی‬
‫• تطؽیم ِؼعی‪ِ -‬ؼایی‬

‫طریك تحت اللساًی )‪(Sublingual‬‬

‫ظؼ ِ‪ٛ‬الؼی وٗ تؤثیؽ ف‪ٛ‬ؼی ظ‪ٚ‬ا ِعٔظؽ تانع‪ ،‬یا ایٕىٗ تطثیك فّی ظ‪ٚ‬ا قثة تدؿیٗ ظ‪ٚ‬ا ظؼ وثع ن‪ٛ‬ظ اؾ ایٓ‬
‫ِؽیك اقتفاظٖ ِیه‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫ِؿیت‬
‫• خػب آْ قؽیغ اقت‬
‫• اؾ اقتمالب اتتعایی(‪ )first pass metabolism‬ظ‪ٚ‬ا ظؼ کثع خٍ‪ٛ‬گیؽی ِی ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫ٔمایى‬
‫‪ِّ ‬کٓ قثة تمؽزات غهای ِطاِی گؽظظ‬
‫‪ ‬اظ‪ٚ‬یٗ غیؽ ِٕسً ظؼ نسُ اؾ ایٓ ِؽیك تطثیك ّٔی ن‪ٛ‬ظ‬

‫‪8‬‬
 ‫طریك هعایی هستمین )‪(Rectal‬‬
‫اظ‪ٚ‬یٗ اؾ ِؽیك ‪ٚ‬ؼیع تاق‪ٛ‬ؼی یا ٘یّ‪ٛ‬ؼ‪ٚ‬یعاي ظاضً ظ‪ٚ‬ؼاْ قیكتیّیه ِیه‪ٛ‬ظ‪ .‬ضً‪ٛ‬يا ظؼ ػعَ ت‪ٛ‬أائی ظؼ‬
‫اضػ فّی ِإٔع ظٌثعی ‪ ٚ‬اقتفؽاغات‪ ٚ ،‬یا ظؼ ي‪ٛ‬ؼتی وٗ ظ‪ٚ‬ا ظاؼای تؤثیؽ ِطؽل تاالی ِؼعٖ تانع‪ ،‬اؾ ایٓ‬
‫ِؽیك اقتؼّاي ِیه‪ٛ‬ظ‪ .‬تطثیمات ؼکتاي ِیت‪ٛ‬أع غؽٌ زً‪ٛ‬ي تؤثیؽات قیكتّیه ‪ ٚ‬یا زً‪ٛ‬ي تؤثیؽات‬
‫ِ‪َٛ‬ؼی تاالی ؼکتُ ت‪ٛ‬يیٗ ن‪ٛ‬ظ‪ٌٚ.‬ی اکثؽا کّتؽ ِ‪ٛ‬ؼظ لث‪ٛ‬ي ِؽیٍ لؽاؼ ِیگیؽظ‪.‬‬

‫حاالتیکَ تجْیس طرق زرلی صرفا بَ آى هحذّد گردیذٍ است‪:‬‬

‫‪ -1‬تعا‪ٚ‬ي ػاخً اِؽاٌ پیهؽ‪ٔٚ‬عٖ ‪ ٚ‬ضطؽٔان‬
‫‪ -2‬ػعَ تسًّ ِؽق فّی‬
‫‪ِ -3‬هکً ظؼ خػب ظ‪ٚ‬ا ِثال اق‪ٙ‬االت یا اقتفؽاغات‬
‫‪ِٛ -4‬خ‪ٛ‬ظیت ِكتسُؽ ظ‪ٚ‬ائی يؽفا ؾؼلی‬
‫‪ -5‬ازتّاي ایٕکٗ ِؽیٍ ظ‪ٚ‬ا ؼا اؾ ِؽیك فّی اضػ ّٕٔایع‬
‫‪ٔ -6‬یاؾ تٗ غٍظت تٍٕع ظ‪ٚ‬ایی ظؼ أكاج‬

‫ًْالص طرق زرلی‬

‫• ت‪ٛ‬قّ ض‪ٛ‬ظ ِؽیٍ تطثیك نعٖ ّٔی ت‪ٛ‬أع‬
‫• ازتّاالت ِٕتٓ نعْ‬
‫تؽ‪ِٚ‬ث‪ٛ‬ؾ ‪ٚ‬ؼیعی‪ ،‬آِث‪ٌٛ‬ي‬ ‫•‬
‫• قؽایت اِؽاٌ‬
‫• ػال‪ٚ‬تا ً چ‪ ْٛ‬ظ‪ٚ‬ا ِكتمیّا ً ظاضً ظ‪ٚ‬ؼاْ ض‪ِ ْٛ‬ی ن‪ٛ‬ظ‪ ،‬ایداب تؼییٓ ِمعاؼ ظلیك ؼا ِی ّٔایع‪.‬‬
‫• ػ‪ٛ‬اؼٌ ٔانی اؾ ؾؼق قؽیغ اظ‪ٚ‬یٗ‪ ،‬ؾؼق تٗ آ٘كتگی ي‪ٛ‬ؼت گیؽظ‬
‫• ٘ؿیٕٗ تعا‪ٚ‬ی تٍٕع‬
‫• ظؼظ‪ ،‬آقیة ػًة ‪ ٚ‬قایؽ أكاج‬

‫‪9‬‬
 ‫طرق استعوال اضکال همذاری ادّیَ‬ ‫‪.V‬‬

‫اؼائٗ ِؼٍ‪ِٛ‬ات تٗ ؾتاْ قاظٖ ‪ٚ‬ػاَ ف‪ ُٙ‬ظؼِ‪ٛ‬ؼظ اقتؼّاي یک لطؽٖ چهُ تٗ یک ِفً ‪ٚ‬یا اقتؼّاي یک‬
‫ایؽ‪ٚ‬ؾ‪ٚ‬ي أهالی تیک ِؽیٍ‪ ،‬کاؼ قاظٖ ‪ٚ‬ق‪ّٔ ًٙ‬یثانع کٗ ظؼیٓ تطم ِؽزٍٗ تٗ ِؽزٍٗ ؼّٕ٘‪ٛ‬ظ٘ای تطثیك‬
‫انکاي ِمعاؼی اظ‪ٚ‬یٗ ت‪َٛ‬یر گؽظیعٖ اقت‪ .‬ایٓ ِؼٍ‪ِٛ‬ات تؽای نّا ِٕسیث تد‪ٛ‬یؿ کٕٕعٖ‪ ،‬ت‪ٛ‬ؾیغ کٕٕعٖ ‪ٚ‬یا‬
‫اقتفاظٖ کٕٕعٖ اظ‪ٚ‬یٗ ِ‪ِٚ ُٙ‬ؤثؽ ِیثانع‪.‬‬

‫َؽ‪ٚ‬ؼاقت کٗ تؽای ِؽیٍ ت‪َٛ‬یر گؽظظ کٗ چط‪ٛ‬ؼ یک ظ‪ٚ‬ای تد‪ٛ‬یؿنعٖ ؼا تط‪ٛ‬ؼ ظلیك ‪ٚ‬ظؼقت تطثیك‬
‫ّٔائیع‪ .‬ػال‪ٚ‬تؤ اؼایٗ چٕیٓ ِؼٍ‪ِٛ‬ات تؽای قایؽکاؼِٕعاْ ِثی ٔیؿ ِؤثؽ ِیثانع‪.‬‬

‫ایٓ ٘عایات ت‪ٛ‬قّ انکاي ٔهاْ ظاظٖ نعٖ اقت کٗ ّ٘چٕاْ ِیت‪ٛ‬اْ آٔؽا ظؼکاغػ ِؼٍ‪ِٛ‬اتی تؽای ِؽیُاْ‬
‫ٔ‪ٛ‬نتٗ ‪ٚ‬یا اگؽِانیٓ ف‪ٛ‬ت‪ٛ‬کاپی ظؼاضتیاؼتانع چٕیٓ ِؼٍ‪ِٛ‬ات ٘ا ؼا کاپی ّٔ‪ٛ‬ظٖ تؽای ؼّٕ٘ایی ِؽیُاْ‬
‫ت‪ٛ‬ؾیغ ّٔائیع‪.‬‬

‫لبل از تطبیك ادّیَ بایذ ًکات ریل درًظر گرفتَ ضْد‪:‬‬

‫‪1-‬‬ ‫‪Right Drug‬‬
‫‪2-‬‬ ‫‪Right Patient‬‬
‫‪3-‬‬ ‫‪Right Dose‬‬
‫‪4-‬‬ ‫‪Right Route‬‬
‫‪5-‬‬ ‫‪Right Time‬‬
‫‪6-‬‬ ‫‪Right Documentation‬‬

‫لطرٍ ُای چطن‬

‫‪ .1‬ظقت ٘ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫‪ .2‬لكّت ق‪ٛ‬ؼاش لطؽٖ چکاْ ؼاظقت ٔؿٔیع‪.‬‬
‫‪ .3‬تطؽف تاال ظیعٖ ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫‪ .4‬لكّت خفٓ قفٍی تطؽف پائیٓ کم گؽظظ لكّتی کٗ یک ِیؿاتٗ( یا آتؽ‪ )ٚ‬تهکیً گؽظظ‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫‪ .5‬تؼعأ لطؽٖ چکاْ تاأعاؾٖ ِّکٕٗ تٗ ایٓ ِیؿاتٗ (یا آتؽ‪ٔ)ٚ‬ؿظیک قاضتٗ ‪ٌٚ‬ی ٔثایع تٗ آْ یا‬
‫چهُ تّاـ ّٔایع‪.‬‬
‫‪ِ .6‬معاؼاظ‪ٚ‬یٗ تد‪ٛ‬یؿنعٖ ؼا اؾلطؽٖ چکاْ تٗ ایٓ ِیؿاتٗ یا آتؽ‪ ٚ‬تؽیؿیع‪.‬‬
‫‪ .7‬چهُ ٘ا تؽای ِعت تمؽیثؤ ‪ 2‬ظلیمٗ تكتٗ گؽظظ( چهُ ٘ا تكیاؼتٗ نعت تكتٗ ٔه‪ٛ‬ظ)‬
‫‪ِ .8‬ایغ اَافی ت‪ٛ‬قّ یک پاؼچٗ ِؼمُ تؽِؽف گؽظظ‪.‬‬
‫‪ .9‬اگؽاَافٗ اؾیک ٔ‪ٛ‬ع لطؽٖ چکاْ تد‪ٛ‬یؿنعٖ تانع‪ ،‬زعالً ‪ 5‬ظلیمٗ خ‪ٙ‬ت تطثیك لطؽٖ‬
‫چکاْ ظ‪ِٚ‬ی تایع ِٕتظؽت‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫لطؽٖ ٘ای چهُ قثة ازكاـ ق‪ٛ‬ؾل نعٖ اِا ایٓ ازكاـ ٔثایع تیهتؽ اؾچٕع ظلیمٗ ظ‪ٚ‬اَ ّٔایع اگؽازكاـ‬
‫ق‪ٛ‬ؾل ظ‪ٚ‬اِعاؼ نع تاظاکتؽ یا فاؼِكیكت ِه‪ٛ‬ؼٖ گؽظظ‪.‬‬

‫در صْرتیکَ لطرٍ چطن بَ اطفال تجْیسضذٍ باضذ دریٌحالت‪:‬‬

‫‪ .1‬گػانتٗ ن‪ٛ‬ظ کٗ ِفً تٗ ػمة تط‪ٛ‬اتع ‪ٚ‬قؽل ؼاقت تانع‪.‬‬

‫‪ .2‬چهُ ٘ا تكتٗ تانع‪.‬‬
‫‪ .3‬لطؽٖ تد‪ٛ‬یؿنعٖ ظؼؾا‪ٚ‬یٗ چهُ چکأعٖ ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫‪ .4‬قؽِفً ؼاقت ٔگ‪ٙ‬عانتٗ ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫‪ِ .5‬ایؼات اَافی تؽِؽف گؽظظ‪.‬‬

‫هرُن چطن‬
‫‪ .1‬ظقت‪ٙ‬ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ٛٔ .2‬ک تی‪ٛ‬پ (ِؽُ٘ چهُ) تٗ ٘یچ چیؿ تّاـ ٔکٕع‬
‫‪ .3‬قؽکّی تطؽف ضٍف ِتّایً گؽظظ‬
‫‪ِ .4‬ؽُ٘ ظؼیک ظقت گؽفتٗ ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬تا ظقت ظیگؽخفٓ قفٍی تطؽف پائیٓ کم نعٖ تا ایٕکٗ یک آتؽ‪ٚ‬یا‬
‫ِیؿاتٗ تهکً ّٔایع‬
‫‪ .5‬تازع ِّکٓ ٔ‪ٛ‬ک تی‪ٛ‬پ ِؽُ٘ چهُ تٗ آتؽ‪ ٚ‬یا ِیؿاتٗ ِػک‪ٛ‬ؼ ٔؿظیک گؽظظ‬
‫‪ .6‬تؼعا ِمعاؼِؽُ٘ تد‪ٛ‬یؿنعٖ تاالی چهُ تطثیك گؽظظ‬
‫‪11‬‬
 ‫‪ .7‬قپف چهُ ٘ا ؼا تؽای ِعت ‪ 2‬ظلیمٗ تكتٗ گؽظظ‬
‫‪ِ .8‬ؽُ٘ اَافی تایک پاؼچٗ پاک تؽِؽف گؽظظ‬
‫لكّت ٔ‪ٛ‬ک تی‪ٛ‬پ تایک پاؼچٗ ِؼمُ ظیگؽ ظ‪ٚ‬تاؼٖ پاک گؽظظ‬ ‫‪.9‬‬

‫لطرٍ ُای گْش‬

‫‪ .1‬لطؽٖ گ‪ٛ‬ل ؼاتا لؽاؼظاظْ آْ تٗ کف ظقت ‪ٚ‬یا ؾیؽتغً گؽَ ّٔایع‪ .‬اِا اؾظؽف آب گؽَ ‪ٚ‬یا زؽاؼت‬
‫تعیٓ ِٕظ‪ٛ‬ؼ اقتفاظ ّٕٔایع‪.‬‬
‫‪ .2‬قؽتٗ یک ِؽف زؽکت ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬یا ایٕکٗ ِؽیٍ تٗ پ‪ ٍٛٙ‬افتیعٖ ‪ٚ‬تا گ‪ٛ‬ل ‪ٚ‬ی تطؽف تاال‬
‫لؽاؼتگیؽظ‪.‬‬
‫‪ٌٛ .3‬ب گ‪ٛ‬ل کم گؽظظ تاایٕکٗ کأاي گ‪ٛ‬ل ّٔایاْ گؽظظ‪ِ .4.‬معاؼلطؽٖ تد‪ٛ‬یؿنعٖ تطثیك گؽظظ‪.‬‬
‫‪ .4‬لثً اؾایٕکٗ اظ‪ٚ‬یٗ تگ‪ٛ‬ل ظیگؽچکأعٖ ن‪ٛ‬ظ تایع ‪ 5‬ظلیمٗ ِٕتظؽتّأیُ‪.‬‬
‫‪ .5‬خ‪ٙ‬ت تكتٗ ّٔ‪ٛ‬ظْ کأاي گ‪ٛ‬ل‪ ،‬تؼعاؾتطثیك اظ‪ٚ‬یٗ اؾپٕثٗ ای اقتفاظٖ ّٔائیع کٗ کّپٕی ٘ای ِ‪ٌٛ‬ع چٕیٓ‬
‫ٔ‪ٛ‬ع پٕثٗ ٘ای ِطً‪ٛ‬و‪ ،‬اقتفاظٖ أؽا ت‪ٛ‬يیٗ ّٔ‪ٛ‬ظٖ تانع‪.‬‬

‫لطرٍ بیٌی‬
‫‪ .1‬تیٕی تطٍیٗ گؽظظ‬
‫‪ٔ .2‬هكتٗ ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬قؽتٗ ػمة ِتّایً گؽظظ ‪ٚ‬یا ایٕکٗ تٗ زاٌت اقتؽازت لؽاؼگؽفتٗ ‪ٚ‬ظؼلكّت نأٗ ٘ا‬
‫تاٌم خا ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬قؽؼاقت تانع‪.‬‬
‫‪ .3‬لطؽٖ چکاْ تیٕی ظؼزع‪ٚ‬ظ یک قأتی ِتؽ ظؼق‪ٛ‬ؼاش تیٕی ظاضً گؽظظ‪.‬‬
‫‪ِ .4‬معاؼلطؽٖ تد‪ٛ‬یؿنعٖ تطثیك گؽظظ‬
‫‪12‬‬
 ‫‪ .5‬تؼعاؾآْ قؽف‪ٛ‬ؼأ تٗ ِؽف لعاَ ِتّایً گؽظظ ( قؽظؼتیٓ ؾأ‪٘ٛ‬ا)‬
‫‪ .6‬تؼع اؾچٕع ثأیٗ ٔهكتٗ ن‪ٛ‬ظ تؼع لطؽٖ ٘ا ظؼٔازیٗ تٍؼ‪ َٛ‬ض‪ٛ‬ا٘ع ؼیطت‬
‫‪ .7‬ظؼي‪ٛ‬ؼت َؽ‪ٚ‬ؼت ِؽؾاٌؼًّ ف‪ٛ‬ق اٌػکؽ ؼا ظؼِؽف ِماتً تیٕی ُ٘ اخؽا ّٔ‪ٛ‬ظٖ ِیت‪ٛ‬أیع‪.‬‬
‫‪ .8‬لطؽٖ چکاْ ّ٘ؽای آب خ‪ٛ‬ل آتکم گؽظظ‬

‫سپری بیٌی‬
‫‪ .1‬تیٕی تطٍیٗ گؽظظ‬
‫‪ .2‬لكّی ٔهكتٗ ن‪ٛ‬ظ کٗ قؽکّی تطؽف لعاَ ِتّایً گؽظظ‬
‫‪ .3‬قپؽی تکاْ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ .4‬تؼعا ٔ‪ٛ‬ک ت‪ٛ‬تً قپؽی ظاضً تیٕی گؽظظ‬
‫‪ .5‬ظ٘ٓ ‪ٚ‬ق‪ٛ‬ؼاش تیٕی تكتٗ گؽظظ‬
‫‪ .6‬تؼعا ت‪ٛ‬تً قپؽی فهاؼظاظٖ ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬تٗ ا٘كتگی اقتٕهاق ي‪ٛ‬ؼت تگیؽظ‬
‫‪ .7‬ت‪ٛ‬تً قپؽی اؾتیٕی ظ‪ٚ‬ؼگؽظیعٖ ‪ِٚ‬ؽیٍ تٗ لعاَ ضّیعٖ ن‪ٛ‬ظ ( قؽظؼتیٓ ؾأ‪٘ٛ‬ا لؽاؼتگیؽظ)‬
‫‪ .8‬تؼع اؾچٕع ثأیٗ ظ‪ٚ‬تاؼٖ ٔهكتٗ ن‪ٛ‬ظ ظؼأً‪ٛ‬ؼت ِ‪ٛ‬اظ قپؽی نعٖ تٗ لكّت تٍؼ‪ َٛ‬ض‪ٛ‬ا٘ع ؼیطت‬
‫‪ .9‬اؾِؽیك ظ٘ٓ تٕفف اخؽا گؽظظ‬
‫‪ .11‬ظؼي‪ٛ‬ؼت َؽ‪ٚ‬ؼت ِؽؾاٌؼًّ ف‪ٛ‬ق ظؼق‪ٛ‬ؼاش ظیگؽتیٕی ُ٘ اخؽا نعٖ ِیت‪ٛ‬أع‬
‫‪ٛٔ .11‬ک ت‪ٛ‬تً قپؽی ت‪ٛ‬قّ آب خ‪ٛ‬ل آتکم گؽظظ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫ایرّزّل‬
‫‪ .1‬قؽفٗ ّٔایع تاایٕکٗ ِمعاؼتٍغُ ت‪ٙ‬ؽأعاؾٖ ایکٗ ِّکٓ تانع اضؽاج گؽظظ‬
‫‪ .2‬لثً اؾاقتؼّاي‪ ،‬ت‪ٛ‬تً ایؽ‪ٚ‬ؾ‪ٚ‬ي تکاْ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ .3‬تؼعأ ت‪ٛ‬تً ایؽ‪ٚ‬ؾ‪ٚ‬ي ؼا لكّیکٗ کّپٕی ِ‪ٌٛ‬ع آْ ٘عایت ظاظٖ‪ ،‬تگیؽیع( ِؽیمٗ ِؼّ‪ٛ‬ي ایٕكت کٗ لكّت‬
‫تاالی ت‪ٛ‬تً تطؽف پائیٓ گؽفتٗ ن‪ٛ‬ظ)‬
‫‪ .4‬قپف ٌة ٘ا ظؼاِؽاف لكّت ِطً‪ٛ‬و ت‪ٛ‬تً ایؽ‪ٚ‬ؾ‪ٚ‬ي( کٗ تٕاَ لكّت ظٕ٘ی یاظ ِیه‪ٛ‬ظ) ِسکُ‬
‫گؽفتٗ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ .5‬قؽتطؽف ضٍف ِتّایً گؽظظ‬
‫‪ .6‬ضاؼج ّٔ‪ٛ‬ظْ ٘‪ٛ‬ا اؾ ؼیٗ تٗ آ٘كتگی ي‪ٛ‬ؼت تگیؽظ ‪ ٚ‬ؼیٗ ٘ا اؾ٘‪ٛ‬ا تا أعاؾٖ ِّکٕٗ تطٍیٗ گؽظظ‬
‫‪ .7‬تؼعأ ّ٘ؿِاْ تا اخؽای تٕفف ػّیك‪ ،‬ایؽ‪ٚ‬ؾ‪ٚ‬ي فؼاي گؽظظ( پف گؽظظ) ‪ ٚ‬ؾتاْ ظؼپائیٓ ٔگ‪ٙ‬عانتٗ‬
‫ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫‪ .8‬ک‪ٛ‬نم گؽظظ کٗ ٔفف تؽای ظٖ تا پأؿظٖ ثأیٗ لیع گؽظظ‬
‫‪ .9‬تؼعأ تٕفف اؾِؽیك تیٕی اخؽا گؽظظ‬
‫‪ .11‬ظ٘ٓ تا آب گؽَ اتکم گؽظظ‬

‫‪14‬‬
 ‫جْاًب عولی زرلیات‬
‫تؽػال‪ ٖٚ‬تکٕیک ِهطى ؾؼلیات‪ ،‬ل‪ٛ‬اػع ػّ‪ِٛ‬ی غیً ؼا ٔیؿ تطاِؽ تكپاؼیع‪:‬‬

‫‪ .1‬تاؼیص أمُا‬
‫تاؼیص أمُا ٘ؽلٍُ اظ‪ٚ‬یٗ تایع کٕتؽ‪ٚ‬ي گؽظظ‬

‫‪ .2‬ظ‪ٚ‬ا‪:‬‬
‫ض‪ٛ‬ظ ؼا ِتیمٓ قاؾیع کٗ ِكتسُؽ‪ِٚ‬ست‪ٛ‬ی ‪ٚ‬یاي ‪ٚ‬یا اِپ‪ٛ‬ي تد‪ٛ‬یؿنعٖ ظؼقت ِیثانع‪.‬‬

‫‪ِ .3‬ؼمُ ت‪ٛ‬ظْ‪:‬‬

‫ظؼتّاَ ِؽازً ت‪ٙ‬یٗ ‪ٚ‬آِاظٖ قاضتٓ یک ظ‪ٚ‬ا تؽای ؾؼق‪ ،‬ک‪ٛ‬نم گؽظظ کٗ ِ‪ٛ‬اظ ِؼمُ ٔگ‪ٙ‬عانتٗ ن‪ٛ‬ظ‪ .‬لثً‬
‫اؾنؽ‪ٚ‬ع کؽظْ تٗ اِاظٖ ّٔ‪ٛ‬ظْ ؾؼلیات تایع ظقت ٘ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‪ .‬خٍع ٔازیٗ ای کٗ ظؼاْ ؾؼق ي‪ٛ‬ؼت‬
‫ِیگیؽظ تایع ت‪ٛ‬قّ ِاظٖ أتی قپتیک تؼمُ گؽظظ‪.‬‬

‫‪ .4‬ػعَ ِ‪ٛ‬خ‪ٛ‬ظیت زثاتات‪:‬‬

‫ِتیمٓ تانیع کٗ زثاب ٘ای ٘‪ٛ‬ائی ظؼظاضً قؽٔح ِ‪ٛ‬خ‪ٛ‬ظ ٔیكت ایٓ ِكؤٌٗ ظؼؾؼلیات ظاضً ‪ٚ‬ؼیعی‬
‫تكیاؼِ‪ ُٙ‬اقت‪.‬‬

‫‪ .5‬ازتیاِ‪:‬‬
‫‪ٚ‬لتیکٗ قؽپ‪ٛ‬ل ِسافظ‪ٛ‬ی ق‪ٛ‬ؾْ ؼا ظ‪ٚ‬ؼّٔ‪ٛ‬ظیع ِؽالثت ‪ٚ‬ازتیاِ اَافی تیهتؽَؽ‪ٚ‬ؼت ِیثانع ٘یچ‬
‫چیؿ تایع تٗ ق‪ٛ‬ؾْ کٗ پ‪ٛ‬ل ِسافظ‪ٛ‬ی ٔعاؼٔع تّاـ ّٕٔایع‪ .‬یکثاؼکٗ ؾؼق اخؽأ گؽظیع تایع ِستاِ ت‪ٛ‬ظ کٗ‬
‫اؾق‪ٛ‬ؾْ تؽای ض‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬یا قایؽیٓ اقتفاظٖ ٔه‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫‪ِٛ .6‬اظ اَافی تیکاؼٖ‪:‬‬

‫ظؼ اضیؽ ِ‪ٛ‬اظ تیکاؼٖ ‪ٚ‬اَافی ِٕتٓ تایع ب‪ِٛ9‬ؼ ًِؤ‪ ْٚ‬خاتدا ‪ٚ‬یا اؾتیٓ تؽظٖ ن‪ٛ‬ظ‬

‫کص ًوْدى دّا ازاهپْل بَ سرًج‬

‫هْاد هْرد ضرّرت‬

‫قؽٔح ‪ ٚ‬ق‪ٛ‬ؾْ تٗ قایؿ ِٕاقة‪ ،‬اِپ‪ٛ‬ي ّ٘ؽاٖ تا ظ‪ٚ‬ای ض‪ٛ‬اقتٗ نعٖ ‪ٚ‬یا ِسًٍ‪ ،‬گاؾ‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫طرزالعول‬

‫‪ .1‬ظقت ٘ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‬

‫‪ .2‬ق‪ٛ‬ؾْ ظؼقؽٔح خاتدا گؽظظ‬
‫‪ِ .3‬ایغ اؾلكّت گؽظْ اِپ‪ٛ‬ي ت‪ٛ‬اقطٗ َؽتٗ آ٘كتٗ ‪ٚ‬یا تا زؽکت ظاظْ ٔ‪ٛ‬قأی یا ظ‪ٚ‬ؼأی قؽیغ‬
‫تطؽف پائیٓ تؽِؽف گؽظظ‬
‫‪ .4‬تؼعا ت‪ٛ‬قّ اٌٗ لطغ کٕٕعٖ لكّت گؽظْ اِپ‪ٛ‬ي اؾضّ ٔهأی نعٖ ق‪٘ٛ‬اْ گؽظظ‬
‫‪ .5‬ظؼي‪ٛ‬ؼتیکٗ اِپ‪ٛ‬ي نیهٗ یی تانع ظقتاْ تاْ ؼا تا گاؾ ِسافظٗ ّٔائیع‬
‫‪ .6‬تط‪ٛ‬ؼِستاِأٗ قؽاِپ‪ٛ‬ي ؼا تهکٕیع ( ظؼي‪ٛ‬ؼتیکٗ اِپ‪ٛ‬ي پالقتیکی تانع‪ ،‬قؽآْ تاب ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ)‬
‫‪ِ .7‬ایغ اؾاِپ‪ٛ‬ي تٗ قؽٔح کم گؽظظ‬
‫‪ٛ٘ .8‬ااؾقؽٔح تؽِؽف گؽظظ‬
‫‪ِٛ .9‬اظ اَافی خّغ ا‪ٚ‬ؼی ‪ٚ‬تط‪ٛ‬ؼ ًِؤ‪ ْٚ‬اؾتیٓ تؽظٖ نعٖ‪ ،‬ظقت‪ٙ‬ا ظ‪ٚ‬تاؼٖ نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‬

‫زرق تحت الجلذی‬

‫هْاد هْرد ضرّرت‬

‫قؽٔح تااظ‪ٚ‬یٗ لاتً تطثیك ( کٗ قؽٔح تایع تع‪ٛ٘ ْٚ‬ا تانع) ق‪ٛ‬ؾْ (‪ 25 Gauss‬ک‪ٛ‬تاٖ ‪ٚ‬تاؼیک) ِایغ أتی‬
‫قپتیک‪ ،‬پٕثٗ‪ ،‬پالقتؽ‬

‫طرز العول زرق تحت الجلذی‬

‫‪ .1‬ظقت ٘ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‬

‫‪ .2‬تٗ ِؽیٍ اِّیٕاْ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ ‪ِٚ‬ؽؾاٌؼًّ ؾؼق تٗ ‪ٚ‬ی تهؽیر گؽظظ‬
‫‪ .3‬قازٗ کٗ ؾؼق ظؼاْ ي‪ٛ‬ؼت ِیگیؽظ تؽٕ٘ٗ گؽظظ ( لكّت ػٍ‪ٛ‬ی تاؾ‪ ،ٚ‬پا ‪ ٚ‬یاتطٓ)‬
‫‪ .4‬خٍع تؼمیُ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ .5‬خٍع ت‪ٛ‬قّ چٕعک لات گؽظظ‬
‫‪ .6‬ق‪ٛ‬ؾْ تاؾا‪ٚ‬یٗ ‪ 21‬تا‪ 31‬ظؼخٗ ظؼلاػعٖ لات نعگی ظاضً گؽظظ‬
‫‪ .7‬خٍع ظ‪ٚ‬تاؼٖ اؾاظ گؽظظ‬

‫‪16‬‬
‫‪ .8‬تً‪ٛ‬ؼت تكیاؼضفیف پكت‪ ْٛ‬پیچکاؼی کم ن‪ٛ‬ظ ( اقپایؽت ضفیف) اگؽض‪ ْٛ‬آِع ق‪ٛ‬ؾْ کهیعٖ نعٖ‬
‫ظ‪ٚ‬تاؼٖ ظؼیک قازٗ ظیگؽ ؾؼق ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬پؽ‪ٚ‬قٗ اؾِؽزٍٗ ‪ 4‬ظ‪ٚ‬تاؼٖ نؽ‪ٚ‬ع گؽظظ‬
‫‪ .9‬ؾؼق تٗ آ٘كتگی اخؽا گؽظظ ( ظؼظؽف ٔیُ اٌی ‪ 2‬ظلیمٗ)‬
‫‪ .11‬ق‪ٛ‬ؾْ تكؽػت کهیعٖ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ .11‬تاالی قازٗ ِػک‪ٛ‬ؼ پٕثٗ ِؼمُ تا فهاؼگؽفتٗ نعٖ تاالی اْ پالقتؽ تثثیت گؽظظ‬
‫‪ِ .12‬ؽیٍ اؾٔظؽػکف اٌؼًّ اظ‪ٚ‬یٗ ظ‪ٚ‬تاؼٖ کٕتؽ‪ٚ‬ي گؽظظ ‪ٚ‬ظؼي‪ٛ‬ؼت َؽ‪ٚ‬ؼت ظ‪ٚ‬تاؼٖ تٗ ‪ٚ‬ی‬
‫اِّیٕاْ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ِٛ .13‬اظ اَافی اؾتیٓ تؽظٖ ن‪ٛ‬ظ‬
‫ظقت ٘ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‬ ‫‪.14‬‬

‫زرق داخل عضلی‬

‫هْاد هْرد ضرّرت‬

‫قؽٔح تا اظ‪ٚ‬یٗ کٗ تایع تطثیك گؽظظ (تع‪ٛ٘ ْٚ‬ا) ق‪ٛ‬ؾْ (‪ِٛ ،22 Gauss‬یً ‪ٚ‬تا َطاِت ِت‪ٛ‬قّ) ِایغ أتی‬
‫قپتیک‪ ،‬پٕثٗ‪ ،‬پالقتؽ‬

‫طرزالعول‬
‫‪ .1‬ظقت ٘ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ .2‬تٗ ِؽیٍ اِّیٕاْ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ ‪ِٚ‬ؽؾاٌؼًّ ؾؼق تٗ ‪ٚ‬ی تهؽیر گؽظظ‬
‫‪ .3‬قازٗ کٗ ظؼ آْ ؾؼق ي‪ٛ‬ؼت ِیگیؽظ تؽٕ٘ٗ گؽظظ (ِؽتغ ػٍ‪ٛ‬ی ‪ٚ‬زهی اٌی‪ٛ‬ی ؾیؽا کتٍٗ ػٍُی‬
‫ؾیاظ اقت لكّی ‪ٚ‬زهی ‪ٚ‬ػٍ‪ٛ‬ی پا ‪ٚ‬ػٍُٗ ‪)Deltoid‬‬
‫‪ .4‬خٍع تاأتی قپتیک پاک ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪17‬‬
 ‫‪ .5‬تٗ ِؽیٍ گفتٗ ن‪ٛ‬ظ کٗ ػُالت ض‪ٛ‬ظؼا اقتؽضا تع٘ع‬
‫‪ .6‬ق‪ٛ‬ؾْ تاؾا‪ٚ‬یٗ ‪ 91‬ظؼخٗ تا قؽػت ظاضً گؽظظ ( ِت‪ٛ‬خٗ ػّك تایع ت‪ٛ‬ظ)‬
‫‪ .7‬ضفیفا پكت‪ ْٛ‬پیچکاؼی کم ن‪ٛ‬ظ ( اقپایؽیهٓ تكیاؼضفیف) اگؽض‪ ْٛ‬ظا٘ؽن‪ٛ‬ظ ق‪ٛ‬ؾْ کهیعٖ نعٖ‬
‫‪ٚ‬ظ‪ٚ‬تاؼٖ ظؼ قازٗ ظیگؽ ؾؼق ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬پؽ‪ٚ‬قٗ اؾِؽزٍٗ ‪ 4‬ظ‪ٚ‬تاؼٖ اغاؾگؽظظ‬
‫‪ .8‬ؾؼق تٗ آ٘كتگی اخؽا گؽظظ ( کٗ کّتؽظؼظٔاک ِیثانع)‬
‫‪ .9‬ق‪ٛ‬ؾْ ظ‪ٚ‬تاؼٖ تاقؽػت کهیعٖ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ .11‬تؼعا تاالی قازٗ ِػک‪ٛ‬ؼ پٕثٗ ِؼمُ تا فهاؼگؽفتٗ ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬پالقتؽتاالی آْ تثثیت گؽظظ‬
‫‪ِ .11‬ؽیٍ اؾٔظؽػکف اٌؼًّ اظ‪ٚ‬یٗ ظ‪ٚ‬تاؼٖ کٕتؽ‪ٚ‬ي ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬ظؼي‪ٛ‬ؼت َؽ‪ٚ‬ؼت ظ‪ٚ‬تاؼٖ تٗ ‪ٚ‬ی‬
‫اِّیٕاْ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ِٛ .12‬اظ اَافی اؾتیٓ تؽظٖ ن‪ٛ‬ظ‬
‫‪ .13‬ظقت ٘ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‬

‫زرق داخل ّریذی‬

‫هْاد هْرد ضرّرت‬
‫قؽٔح ّ٘ؽاٖ تا ظ‪ٚ‬ای لاتً تطثیك (تع‪ٛ٘ ْٚ‬ا)‪ ،‬ق‪ٛ‬ؾْ ( ‪ِٛ 21 Gauss‬یً ‪ ٚ‬تا َطاِت ِت‪ٛ‬قّ‬
‫ظؼقؽٔح) ِسٍ‪ٛ‬ي أتی قپتیک‪ ،‬پٕثٗ‪ ،‬پالقتؽ ‪ ٚ‬ت‪ٛ‬ؼٔیکیت‬

‫طرزالعول‬

‫‪ .1‬اتتعا ظقت‪ٙ‬ا نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫‪ .2‬تٗ ِؽیٍ اِّیٕاْ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ ‪ِٚ‬ؽؾاٌؼًّ ؾؼق تٗ ‪ٚ‬ی تهؽیر گؽظظ‪.‬‬
‫‪18‬‬
 ‫‪ .3‬تاؾ‪ٚ‬ی ِؽیٍ تؽٕ٘ٗ گؽظظ ‪.‬‬
‫‪ِ .4‬ؽیٍ ؼازت ت‪ٛ‬ظٖ ‪ ٚ‬تاؾ‪ٚ‬ی ِ‪ٛ‬ؼظ ٔظؽ ثثیت ‪ٚ‬تم‪ٛ‬یت گؽظظ‪.‬‬
‫‪ .5‬تؼعأ ت‪ٛ‬ؼٔیکیت تكتٗ نعٖ ‪ٚٚ‬ؼیع ِٕاقة أتطاب گؽظظ‪.‬‬
‫‪ِٕ .6‬تظؽتانیع تا‪ٚ‬ؼیع ِ‪ٛ‬ؼظ ٔظؽ ِت‪ٛ‬ؼَ گؽظظ‪.‬‬
‫‪ .7‬خٍع تا ِ‪ٛ‬اظ أتی قپتیک تؼمیُ گؽظظ‪.‬‬
‫‪ٚ .8‬ؼیع ِ‪ٛ‬ؼظ ٔظؽ ت‪ٛ‬قّ کم ّٔ‪ٛ‬ظْ خٍع تٗ اقتماِت ِ‪ٛ‬الٔی تثثیت گؽظظ ‪ٚ‬ایٓ ػًّ ؼا تاظقت کٗ‬
‫اؾاظ اقت أداَ ظ٘یع ( ٔٗ تآْ ظقت کٗ ت‪ٛ‬قّ آْ قؽٔح ؼا گؽفتٗ ایع)‪.‬‬
‫‪ .9‬ق‪ٛ‬ؾْ ؼاتایک ؾا‪ٚ‬یٗ ‪ 35‬ظؼخٗ ظاضً ّٔائیع‪.‬‬
‫‪ .11‬خٍع ق‪ٛ‬ؼاش ‪ ٚ‬ق‪ٛ‬ؾْ ؼاتٗ أعاؾٖ خؿئی ظاضً ‪ٚ‬ؼیع زؽکت تع٘یع ( ‪ٍِ 5-3‬ی ِتؽ)‪.‬‬
‫‪ .11‬پیچکاؼی ‪ٚ‬ق‪ٛ‬ؾْ اقت‪ٛ‬اؼ ‪ٚ‬ثاتت گؽفتٗ ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫‪ .12‬قپف قؽٔح کم گؽظظ‪ ،‬اگؽ ض‪ ْٛ‬ظا٘ؽ گؽظیع‪ ،‬قؽٔح اقت‪ٛ‬اؼ گؽفتٗ ن‪ٛ‬ظ‪ .‬ؾیؽانّا ظؼ‪ٚ‬ؼیع ٘كتیع‬
‫اگؽض‪ ْٛ‬ظؼقؽٔح ظا٘ؽ ٔهع ظؼأً‪ٛ‬ؼت ک‪ٛ‬نم ظ‪ٚ‬تاؼٖ ي‪ٛ‬ؼت گیؽظ‪.‬‬
‫‪ .13‬ت‪ٛ‬ؼٔیکت ؼ٘ا گؽظظ‪.‬‬
‫‪ .14‬ؾؼق تكیاؼا٘كتٗ ي‪ٛ‬ؼت گیؽظ ‪ٚ‬اؾٔظؽ ظؼظ‪ ،‬ت‪ٛ‬ؼَ ‪٘ٚ‬یّات‪ ُ٘ َٛ‬کٕتؽ‪ٚ‬ي ي‪ٛ‬ؼت گیؽظ‪.‬‬
‫اگؽٕ٘‪ٛ‬ؾُ٘ ظؼِ‪ٛ‬ؼظ ایٕکٗ آیا ظاضً ‪ٚ‬ؼیع ٘كتیع‪ِ ،‬هک‪ٛ‬ک تانیع ظ‪ٚ‬تاؼٖ قؽٔح ؼا تطٍف کم ّٔائیع‪.‬‬
‫‪ .15‬ق‪ٛ‬ؾْ تا زؽکت قؽیغ کهیعٖ ن‪ٛ‬ظ ‪ ٚ‬پٕثٗ تا فهاؼ ظؼٔازیٗ ظض‪ٌٛ‬ی ق‪ٛ‬ؾْ گؽفتٗ ن‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬تا پالقتؽ‬
‫ِسکُ گؽظظ‪.‬‬

‫‪ .16‬ػکف اٌؼًّ ِؽیٍ کٕتؽ‪ٚ‬ي گؽظیعٖ ‪ٚ‬ظؼي‪ٛ‬ؼت َؽ‪ٚ‬ؼت تٗ ِؽیٍ ظ‪ٚ‬تاؼٖ اِّیٕاْ ظاظٖ ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫‪ .17‬قازٗ پاک نعٖ ِ‪ٛ‬اظ اَافی تط‪ٛ‬ؼًِؤ‪ ْٚ‬اؾتیٓ تؽظٖ نعٖ ‪ٚ‬ظقتاْ نكتٗ ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫اختصارات برای هستحضرات(اضکال دّایی)‬ ‫‪.VI‬‬
‫‪ = Cap‬کپك‪ٛ‬ي‬
‫‪= Elix‬اٌکكیؽ‬
‫‪ = Inf‬أف‪ٛ‬ژْ‬
‫‪ = Ol‬ؼ‪ٚ‬غٓ یا ‪oil‬‬
‫‪ = Pulv‬پ‪ٛ‬ظؼ‬
‫‪ِ = Sol‬سٍ‪ٛ‬ي‬
‫‪ = Supp‬نیاف‬
‫‪ = Tab‬تاتٍیت‬
‫‪ِ = Ung‬ؽُ٘ (‪)ointment‬‬
‫اختصارات برای دفعات ّ ّلت تجْیس ادّیَ‬
‫‪ =ac‬لثً اؾ غػا‬
‫‪= bid‬ظ‪ِ ٚ‬ؽتثٗ ظؼ ؼ‪ٚ‬ؾ‬
‫‪= hs‬ظؼ ٕ٘گاَ اقتؽازت یا ظؼ ‪ٚ‬لت ض‪ٛ‬اب‬
‫‪ = pc‬تؼع اؾ غػا‬
‫‪ = Prn‬ظؼ ي‪ٛ‬ؼت َؽ‪ٚ‬ؼت(ظ‪ٚ‬ؾ تکؽاؼ ن‪ٛ‬ظ)‬
‫‪٘ = qh‬ؽ قاػت‬
‫‪ = qid‬چ‪ٙ‬اؼ ِؽاتثٗ ظؼ ؼ‪ٚ‬ؾ‬
‫‪٘ = q2h, q3h, etc.‬ؽ ظ‪ ٚ‬قاػت تؼع ‪٘ ،‬ؽ قٗ قاػت تؼع ‪ٚ‬غیؽٖ‬
‫‪٘ = qd‬ؽ ؼ‪ٚ‬ؾ‬
‫‪ = SOS‬ظؼ ي‪ٛ‬ؼت َؽ‪ٚ‬ؼت یک ظ‪ٚ‬ؾ‬
‫‪ = Stat‬ف‪ٛ‬ؼأ‬
‫‪ = tid‬قٗ ِؽتثٗ ظؼ یک ؼ‪ٚ‬ؾ‬
‫اختصارات برای طریك ّ هحل تطبیك ادّیَ‬
‫‪٘ = H‬ایپ‪ٛ‬ظؼِیک(أكاج تست اٌدٍعی)‬

‫‪20‬‬
 ‫‪ = Inhal‬أهاق ِؽق تٕفكی‬
‫‪ = IM‬ؾؼق ظاضً ػٍُی‬
‫‪ = ID‬ؾؼق ظاضً ِثمٗ ظؼَ‬
‫‪ = IV‬ؾؼق ظاضً ‪ٚ‬ؼیعی‬
‫‪ = MM‬غهای ِطاِی‬
‫‪ٚ OD‬یا ‪ = R eye‬چهُ ؼاقت‬
‫‪ٚ OS‬یا ‪ = L eye‬چهُ چپ‬
‫‪٘ = OU‬ؽ ظ‪ ٚ‬چهُ‬
‫‪ = PO‬اؾ ِؽیك ظ٘ٓ‬
‫‪ٚ PR‬یا ‪ = Per rectum‬اؾ ِؽیك ؼکتُ‬
‫‪ٚ SC‬یا‪ٚ Subc‬یا ‪ = SQ‬اؾ ِؽیك تست اٌدٍعی‬
‫‪ = SL‬تست اٌكاْ (ؾیؽ ؾتاْ)‬
‫‪َِٛ = Topic‬ؼی یا قاز‪ٛ‬ی (‪ِ ) topical‬ثً تطثیك ظ‪ٚ‬ا تاالی خٍع‬
‫‪ = Ureth‬اؾ ِؽیك ازٍیً‬
‫‪ = Vag‬اؾ ِؽیك ِ‪ٙ‬ثً‬

‫‪21‬‬
 ‫‪ .IIV‬سٌجص دّز دّا‬

‫ظ‪ٚ‬ؾ ِمعاؼ ظ‪ٚ‬ایكت وٗ یه ِؽتثٗ تد‪ٛ‬یؿ ِیه‪ٛ‬ظ‪ .‬تٗ ‪ٚ‬ؾْ (ِإٔع گؽاَ‪ٍِ ،‬یگؽاَ) ‪،‬زدُ (ٍِیٍتؽ) ‪ٚ،‬ازع تیٓ‬
‫اٌٍٍّی ( ‪ ٚ)IU‬پف (اظ‪ٚ‬یٗ ایؽ‪ٚ‬ؾ‪ٚ‬ي) اؼائٗ ِیه‪ٛ‬ظ‪ّ .‬احذ بیي الوللي پیّایم ِؼیاؼي تأثیرات بیْلْژیك یه‬
‫ظ‪ٚ‬اي ضاو اقت‪.‬‬

‫ِ‪ٛ‬ؼِثاي یه ‪ٚ‬ازع تیٓ اٌٍٍّي پٕیكیٍیٓ ‪ِ 1.6‬ایىؽ‪ٚ‬گؽاَ ‪ ٚ‬یه ‪ٚ‬ازع تیٓ اٌٍٍّي أك‪ٌٛ‬یٓ ‪ِ 45.5‬ایىؽ‪ٚ‬گؽاَ‬
‫‪ٚ‬ؾْ ظاؼظ‪.‬‬

‫دّزاژ‪:‬ػثاؼت اؾ تؼیٓ ِمعاؼ‪ ،‬ظفؼات ‪ ٚ‬تؼعاظ ظ‪ٚ‬ؾ٘ا اقت‪.‬‬

‫دّز ثابت‪:‬یؼٕی تاثیؽات فاؼِى‪ٌٛٛ‬ژیه اؾاثؽ تطثیك ِمعاؼ وّتؽ اؾ ِمعاؼ قّی آْ زايً ِی ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫٘عف اؾ تؼییٓ ظ‪ٚ‬ؾ ِٕاقة تأهیي غلظت كافی دّا ظؼ هحل تأثیر ‪ٚ‬خٍ‪ٛ‬گیؽی اؾ ظ‪ٛٙ‬ؼ تأثیرات سوی آْ ِی‬
‫تانع‬

‫ظ‪ٚ‬ؾ ٘اي ِٕمكُ تف‪ٛ‬ايً ؾِأي ِٕظُ ‪ِ :‬إٔع ٘ؽ ٘هت قاػت تؼع‪٘ ،‬ؽ ظ‪ٚ‬اؾظٖ قاػت تؼع کٗ ظؼ ایٓ زاٌت‬
‫ِؽاػات فايٍٗ ؾِأی ِ‪ ُٙ‬ت‪ٛ‬ظٖ ‪ ٚ‬اؾ ايطالذ ؼ‪ٚ‬ؾ ظ‪ٚ‬تاؼ یا ؼ‪ٚ‬ؾ قٗ تاؼ تٗ ػ‪٘ ٌٛ‬ؽ ظ‪ٚ‬اؾظٖ قاػت تؼع‪،‬‬
‫‪٘ ٚ‬ؽ ٘هت قاػت تؼع اختٕاب گؽظظ‪ .‬ؾیؽا ِّکٓ ِؽیٍ ظؼ ظؽف ظٖ قاػت ٘ؽ قٗ ظ‪ٚ‬ؾ ظ‪ٚ‬ا ؼا کٗ تایع‬
‫٘ؽ ٘هت قاػت تؼع ِیگؽفت‪ ،‬اضػ ّٔایع‪ِ .‬ثال ظ‪ٚ‬ؾ ؼأیتیعیٓ ‪ِ 311‬یٍی گؽاَ ؼ‪ٚ‬ؾأٗ تٗ ظ‪ ٚ‬ظ‪ٚ‬ؾ ِٕمكُ ٔؿظ‬
‫کاً٘ اقت‪ ،‬کٗ تایع ٘ؽ ظ‪ٚ‬اؾظٖ قاػت تؼع ‪ِ 151‬یٍیگؽاَ ؼا اضػ ّٔایع‪.‬‬

‫ظ‪ٚ‬ؾ تٗ زكاب في ویٍ‪ٛ‬گؽاَ ‪ٚ‬ؾْ تعْ‪ِ :‬ثال ظ‪ٚ‬ؾ قفاٌکكیٓ تؽای اِفاي ‪ِ 51 – 25‬یٍیگؽاَ فی کیٍ‪ٛ‬گؽاَ‬
‫‪ٚ‬ؾْ تعْ ف ی ؼ‪ٚ‬ؾ تٗ قٗ ظ‪ٚ‬ؾ ِٕمكُ اؾ ِؽیك ظ٘ٓ اقت‪ ،‬پف ِفً یک قاٌٗ کٗ ظٖ کیٍ‪ٛ‬گؽاَ ‪ٚ‬ؾْ ظانتٗ‬
‫تانع تایع ؼ‪ٚ‬ؾأٗ ‪ِ 511 – 251‬یٍیگؽاَ تٗ ي‪ٛ‬ؼت ِدّ‪ٛ‬ػی اضػ ّٔایع‪ .‬کٗ ٘ؽگاٖ ایٓ ِمعاؼ ؼا تٗ قٗ ظ‪ٚ‬ؾ‬
‫ِٕمكُ تمكیُ ّٔاییُ‪ ،‬تایع ظؼ زع‪ٚ‬ظ ‪ِ 85‬یٍیگؽاَ اٌی ‪ِ 151‬یٍیگؽاَ ٘ؽ ٘هت قاػت تؼع اضػ ّٔایع‪.‬‬

‫ِساقثٗ لطؽات ظؼ فی ظلیمٗ اؾ ِسٍ‪ٛ‬الت ؾؼلی ‪ٚ‬ؼیعی‪ :‬خثؽاْ ِایؼات ِؼیٓ تایع ا‪ٚ‬قّ ت‪ٛ‬قّ ّ٘اْ ٔ‪ٛ‬ع‬
‫ِایغ ظؼ ‪ٚ‬لت ِهطى آْ ي‪ٛ‬ؼت گیؽظ ظؼ غیؽ آْ ِ‪ٛ‬ثؽ ٔط‪ٛ‬ا٘ع ت‪ٛ‬ظ ‪ ٚ‬قثة َؽؼ ض‪ٛ‬ا٘ع نع‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫هحاسبَ لطرٍ‬
‫اؾِؽیك ف‪ٛ‬ؼِ‪ٛ‬ي غیً لطؽات ِسٍ‪ٛ‬ي ؾؼلی ت‪ٛ‬يیٗ نعٖ ِساقثٗ ِیه‪ٛ‬ظ‬
‫‪Number of drop per minute = Volume (mL) X Number of Drops / Intended‬‬
‫)‪duration (mint‬‬
‫ِثاي‪ :‬یک ِؽیٍ ظی‪ٙ‬ایعؼیهٓ نعیع تٗ ‪ِ 311‬یٍی ٌیتؽ ِایغ ؾؼلی ظؼ ظؽف قی ظلیمٗ َؽ‪ٚ‬ؼت ظاؼظ‪،‬‬
‫ِؽیٍ ِػک‪ٛ‬ؼ ظؼ یک ظلیمٗ چٕع لطؽٖ تایع اضػ ّٔایع؟‬
‫زدُ‪ِ 311 :‬یٍی ٌیتؽ‬
‫ؾِاْ‪ 31 :‬ظلیمٗ‬
‫‪Number of drop per minute = 311 (mL) X 21 / 31 (mint) = 200 drop / Mint‬‬

‫هحاسبَ اًفیْژى‬
‫ظؼ ایٓ ٔ‪ٛ‬ع قٕدم ظ‪ٚ‬ا ظؼ یک ِسٍ‪ٛ‬ي ػال‪ ٖٚ‬نعٖ ‪ ٚ‬قپف أفی‪ٛ‬ژْ لطؽات ِسٍ‪ٛ‬ي ِػک‪ٛ‬ؼ تٕظیُ ِیه‪ٛ‬ظ‪.‬‬
‫ِثال اؾ ِؽیك أفی‪ٛ‬ژْ تطی ‪ٚ‬ؼیعی تٗ ِٕظ‪ٛ‬ؼ ت‪ٌٛ‬یع ظؼظ٘ای ‪ٚ‬الظی ظؼ ِؽیٍ ًِاب تٗ ٘ایپ‪ٛ‬ت‪ٔٛ‬ی ػٍُٗ‬
‫ؼزُ ظؼ اتتعا تٗ ِمعاؼ ‪ِ 2 – 1‬یٍی ی‪ٔٛ‬ت ِؼاظي ‪ 1.111‬اٌی ‪ 1.112‬ی‪ٔٛ‬ت فی ظلیمٗ (٘ؽگاٖ یک ِیٍی ٌیتؽ‬
‫زا‪ٚ‬ی ‪ٚ 11‬ازع آْ تا ‪ِ 1111‬یٍی ٌیتؽ ِسٍ‪ٛ‬ي ؾؼلی زً ن‪ٛ‬ظ غٍظت ‪ِ 11‬یٍی ی‪ٔٛ‬ت یا ‪ٚ 1.11‬ازع فی‬
‫ِیٍی ٌیتؽ زايً ِیگؽظظ کٗ ّ٘یٓ ِمعاؼ ِؼاظي تمؽیثا تیكت لطؽٖ اقت ٌػا ظؼ نؽ‪ٚ‬ع قؽػت تطثیك اؾ‬
‫ِسٍ‪ٛ‬ي ٘ؿاؼ ِیٍی ٌیتؽ زا‪ٚ‬ی ‪ٚ 11‬ازع‪ ،‬اؾ ‪ 4‬لطؽٖ فی ظلیمٗ اَافٗ ِیه‪ٛ‬ظ)‪.‬‬

‫‪D/X = H/V‬‬
‫‪ = D‬ظ‪ٚ‬ؾ ِ‪ٛ‬ؼظ ٔیاؾ‬
‫‪ =H‬ظ‪ٚ‬ؾ لاتً ظقتؽـ‬
‫‪ =V‬زدُ ِسٍ‪ٛ‬ي (ِیٍی ٌیتؽ)<< لطؽٖ‬
‫‪ِ =X‬معاؼی کٗ تایع تطثیك ن‪ٛ‬ظ‬
‫ظؼ ایٓ ِثاي ‪ٚ1.112 = D‬ازع‪ٚ 11 = H ،‬ازع‪ ٚ ،‬زدُ = ‪ِ 1111‬یٍی ٌیتؽ کٗ ‪ 21111‬لطؽٖ ِیه‪ٛ‬ظ‪ ،‬چ‪ْٛ‬‬
‫یک ِیٍی ٌیتؽ ِكا‪ٚ‬ی تٗ تیكت لطؽٖ اقت‪ .‬پف‬
‫‪1.112 /X = 10/20000‬‬
‫‪X= 0.002 * 20000/10‬‬
‫‪X= 4 drop/ mint‬‬

‫‪23‬‬
‫ِثاي ظ‪:َٚ‬یک ِؽیٍ ًِاب ناک تٗ أفی‪ٛ‬ژْ ظ‪ٚ‬پاِیٓ تٗ ظ‪ٚ‬ؾ ‪َ 5mcg/kg/mint‬ؽ‪ٚ‬ؼت ظاؼظ‪ٚ ،‬ؾْ‬
‫ِؽیٍ ‪ 61‬کیٍ‪ٛ‬گؽاَ اقت‪،‬‬
‫زً‪ :‬زدُ ِسٍ‪ٛ‬ي ‪ِ 1111‬یٍی ٌیتؽ تانع‪ِ ،‬معاؼ لاتً ظقتؽـ ظ‪ٚ‬پاِیٓ کٗ ظؼ ِسٍ‪ٛ‬ي ػال‪ِ ٖٚ‬یه‪ٛ‬ظ ‪811‬‬
‫ِیٍیگؽاَ تانع‪ ،‬پف‬
‫‪D= 5mcg* 60 kg = 300 mcg / min = 0.3 mg/ min‬‬
‫‪H= 800 mg‬‬
‫‪V= 20000 drop‬‬
‫‪0.3mg / x = 800 mg/ 20000 drop‬‬
‫‪X= 0.3 * 20000 / 800‬‬
‫‪X= 7.5 drop / min‬‬

‫هحاسبَ فیصذی دّا ّ هحلْالت‬

‫‪ِ1%‬ؼٕی ِیع٘ع کٗ ‪ 1‬گؽاَ ِاظٖ ِٕسٍٗ ظؼ ‪ِ 111‬یٍی ٌیتؽ زً نعٖ اقت‬
‫‪ِ %5‬ؼٕی ِیع٘ع کٗ ‪ 5‬گؽاَ ِاظٖ ِٕسٍٗ ظؼ ‪ِ 111‬یٍی ٌیتؽ زً نعٖ اقت‬
‫‪ِ %11‬ؼٕی ِیع٘ع کٗ ‪ 11‬گؽاَ ِاظٖ ِٕسٍٗ ظؼ ‪ِ 111‬یٍی ٌیتؽ زً نعٖ اقت‬
‫ِثاي‪ِ 1111 :‬یٍی ٌیتؽ ِسٍ‪ٛ‬ي ‪ %5‬گٍ‪ٛ‬ک‪ٛ‬ؾ چی ِمعاؼ گٍ‪ٛ‬ک‪ٛ‬ؾ ظاؼظ؟‬
‫‪%5 = 5g‬‬ ‫‪100 mL‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪1000 mL‬‬
‫‪5g*1000mL/ 100mL = 50g Glucose‬‬

‫‪24‬‬
 ‫‪ .IIIV‬هراحل ساخت‪ ،‬ارزیابی ّ آزهایص ادّیَ جذیذ‬
‫لثً اؾ نؽ‪ٚ‬ع تؽؼقی تاثیؽ یک ظ‪ٚ‬ا تؽ‪ٚ‬ی أكاْ ‪ ،‬تایع تا ِطاٌؼات التؽات‪ٛ‬اؼی اکثؽ تاثیؽات تی‪ٌٛٛ‬ژیک آْ‬
‫ِاٌیک‪ٛ‬ي ظؼ حیْاًات ِهطى ن‪ٛ‬ظ ‪ ٚ‬پیم اؾ آٔکٗ ِد‪ٛ‬ؾ ًِؽف ػّ‪ِٛ‬ی یک ظ‪ٚ‬ا خعیع ياظؼ ن‪ٛ‬ظ تایع‬
‫ظؼ سَ هرحلَ بر رّی اًساى آؾِایم ن‪ٛ‬ظ هرحلَ چِارم یعٌی هرحلَ جوع آّری اطالعات ت‪ٛ‬ظٖ کٗ تؼع اؾ‬
‫يع‪ٚ‬ؼ ِد‪ٛ‬ؾ ًِؽف ػّ‪ِٛ‬ی ظ‪ٚ‬ا اخؽا ِی ن‪ٛ‬ظ‪.‬‬

‫ازهایطات پری کلیٌیکل‬

‫ِؽکة خعیع ٔؿظ زی‪ٛ‬أات تطثیك ‪ِٛ ٚ‬ؼظ اؾِایم لؽاؼ ِی گیؽظ ‪َِٛٛ ٚ‬ػات آتی اؼؾیاتی ِی گؽظظ‪:‬‬
‫• اؼؾیاتی قّیت تهّ‪ٛ‬ي ِطاٌؼات ظؼ ِ‪ٛ‬ؼظ قّیت زاظ‪ -‬تست اٌساظ ‪ ٚ‬قّیت ِؿِٓ‬
‫• اؼؾیاتی ًِؤٔیت ‪ِ ٚ‬ؤثؽیت ‪ِ ٚ‬ؼٍ‪ّٛٔ َٛ‬ظْ أعکف تیؽاپی‪ٛ‬تیک‬
‫• ِطاٌؼات فاؼِک‪ٛ‬کٕتیک‬
‫آزهایطات کلیٌیکی‬
‫هرحلَ اّل‪ :‬ظ‪ٚ‬ا تؽای یکتؼعاظ افؽاظ ظا‪ٍِٚ‬ة(کّتؽ اؾ ‪ٔ 51‬فؽ) تٗ ِٕظ‪ٛ‬ؼ ظأكتٓ ِ‪َٛٛ‬ػات غیً تد‪ٛ‬یؿ‬
‫ِی گؽظظ‪:‬‬
‫• اثثات ‪ ٚ‬تؤییع ًِؤٔیت ظ‪ٚ‬ایی‬
‫• ظأكتٓ تاثیؽات(فاؼِک‪ٛ‬ظیٕاِیک) ‪ ٚ‬فاؼِک‪ٛ‬کٕتیک آْ ظ‪ٚ‬ا‬
‫• ِؽذ ظ‪ٚ‬ؾ ًِؤْ خ‪ٙ‬ت اقتفاظٖ ایٓ ظ‪ٚ‬ا‬

‫هرحلَ دّم‪ :‬اگؽ ِؽزٍٗ ا‪ٚ‬ي ِؤفمأٗ ت‪ٛ‬ظ‪ ،‬ایٓ ِؽکة خعیع ظ‪ٚ‬ایی تٗ ِؽزٍٗ ظ‪ َٚ‬آؾِایم تٗ ِٕظ‪ٛ‬ؼ ِمايع‬
‫غیً ِؼؽفی ِی گؽظظ‪:‬‬
‫• اؼؾیاتی تیهتؽ ِؤثؽیت‬
‫• اؼؾیاتی تاثیؽات ٔاگ‪ٛ‬اؼ‬
‫• ظ‪ٚ‬ؾ ِٕاقة‬
‫• تاثیؽات ِفًً فاؼِک‪ٌٛٛ‬ژیک ‪ٚ‬کیّیا‪ٚ‬ی‬
‫• آؾِایهات ِؽزٍٗ ظ‪ٔ َٚ‬ؿظ ‪ٔ 311-111‬فؽ ِؽیٍ اخؽأ ِی گؽظظ کٗ ِؽیُاْ ِػک‪ٛ‬ؼ اؾآْ ٔ‪ٛ‬ع‬
‫اِؽاٌ ؼٔح ِی تؽٔع کٗ ایٓ ظ‪ٚ‬ای خعیع تست آؾِایم تؽای تعا‪ٚ‬ی آْ کهف نعٖ اقت‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫هرحلَ سْم‪ :‬اگؽ تؤییع نع کٗ ِؽزٍٗ ظ‪ِ َٚ‬ؤثؽ ‪ ٚ‬ظؼ َّٓ ًِؤْ ت‪ٛ‬ظ‪ِ ،‬ؽزٍٗ ق‪ َٛ‬اؾِایهات کٍیٕیکی‬
‫لاتً اخؽأ ِی تانع‪ .‬کٗ ظؼیٓ ِؽزٍٗ ظ‪ٚ‬ای خعیع تٗ یکتؼعاظ ٔكثتا ً تیهتؽ اؾ ِؽیُاْ أتطاب نعٖ‬
‫(‪ٔ1111>251‬فؽ ِؽیٍ) تد‪ٛ‬یؿ ِی گؽظظ تا ِمايع غیً اؼؾیاتی ن‪ٛ‬ظ‪:‬‬
‫• ِؿایا‪ِ ٚ‬ؤثؽیت ایٓ ظ‪ٚ‬ا خعیع ظؼ ّ٘اْ ِؽٌ ِهطى‬
‫• ِؼٍ‪ّٛٔ َٛ‬ظْ ػ‪ٛ‬اؼٌ خأثی ِطفی‬
‫• لاتٍیت تسًّ‬
‫• ِؽذ ؼژیُ ِمعاؼی تؽای گؽ‪ٚ‬پ ٘ای ِطتٍف ِؽیُاْ‬
‫هرحلَ چِارم‪ :‬اگؽ ِؽزٍٗ ق‪ َٛ‬ؼَایت تطم ت‪ٛ‬ظ ظ‪ٚ‬ای خعیع تٗ ِاؼکیت ػؽَٗ ِی گؽظظ تٗ ایٓ‬
‫ِؽزٍٗ ‪ٔ post marketing surveillance‬یؿ ِی گ‪ٛ‬یٕع‪ .‬ایٓ ِؽزٍٗ تؽای اؼؾیاتی ِ‪ٛ‬یً اٌّعت‬
‫ًِؤٔیت ظ‪ٚ‬ایی تكیاؼ ِ‪ ُٙ‬اقت‪ِ .‬ؽزٍٗ چ‪ٙ‬اؼَ تؽای ظؼیافت ِؼٍ‪ِٛ‬ات ظؼ ِ‪ٛ‬ؼظ ًِؤٔیت قیكتّیک‬
‫ظ‪ٚ‬ایی کّک ِی ّٔایع‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪ .IX‬کتگْری بٌذی ادّیَ در حاهلگی‪:‬‬
‫ًظؼ تٗ خع‪ٚ‬ي غیً کتگ‪ٛ‬ؼی تٕعی ِیه‪ٔٛ‬ع‬

‫‪27‬‬
28
X. Definitions of Drug dosage forms:

Capsule: to form a capsule the drug is contained in a cylindrically shaped shell,

which breaks open and the drug is released. This include gelatin capsules.
Caplet: a caplet is an oval shaped tablet.
Oral Solutions: the drug is dissolved completely into a liquid form.
Oral Suspension: The drug is mixed with, but not completely dissolved into a
liquid. It needs to be shaken before administration in order to suspend the drug
particles evenly.
Syrups: contain a high concentration of sucrose or sugar to sweeten for ease of
use.
Elixirs: elixir contain between 5% and 40% alcohol.
Tinctures: May contain as little as 17% alcohol or as much as 80% alcohol.
Emulsions: and emulsion is a suspension involving one liquid in a second liquid
with which the first will not mix. (Oil in water)
Oral powders: drugs which are in a powder form and are usually dissolved in
juice or water before administration.
Lozenge and Troches: lozenges and troches are meant to be dissolved slowly in
the mouth and generally have a local effect.
Rectal suppositories: solid or semi- solid bullet shape dosage forms. They melt at
body temperature, dispersing the medication.
Enemas: drug is suspended in a solution and infused into the rectum.
Transdermal Patches: A medicated adhesive patch applied directly on the skin to
deliver a specific dosage of a drug. They have systemic effects and should be
rotated to different sites on the body.
Inhalation: inhaled through the mouth or nose and usually act directly on the
respiratory system before entering into the bloodstream. They are often used to
treat respiratory diseases, but gases are inhaled for general anesthesia as well

29