Professional Documents
Culture Documents
توطًع ثط ً٘ل٘ت ؾَز زض اٗي ًتبة ،اظ هٌظط تحل٘لگطاى اؾتّ .سف ٗي تحل٘ل
هبلٖ ،ؾٌدف ػولٌطز قطًت خْت اضظٗبثٖ اٗي اهط اؾت ًِ ػولٌطز خبضٕ تب چِ
ه٘عاى ثِػٌَاى قبذم ػولٌطز آتٖ هٖتَاًس هس ًظط هطاض گ٘طز ٍ ثط اؾبؼ اٗي تحل٘ل
هٖتَاى تؼ٘٘ي ًوَز ًِ آٗب ه٘وت خبضٕ ؾْن ث٘بًگط اضظـ شاتٖ قطًت هٖثبقس ٗب
ذ٘ط؟ اظ اٗي زٗسگبُ ؾَز ثب ً٘ل٘ت ثبالّ ،وبى چ٘عٕ اؾت ًِ ثِعَض زه٘ن هٌؼٌؽ
ًٌٌسٓ ػولٌطز خبضٕ قطًت ثَزُ ٍ قبذم ذَثٖ خْت ػولٌطز آتٖ ٍ هؼ٘بض هٌبؾجٖ
خْت اضظٗبثٖ اضظـ قطًت اؾت .ؾَز ضا ٍهتٖ ثب ً٘ل٘ت تلوٖ هًٖوبٗ٘ن ًِ ضهن ؾَز
ثتَاًس اضظـ شاتٖ قطًت ضا ثِعَض زه٘ن توَٗن ًوبٗس .زض ازث٘بت حؿبثساضٕ اظ چٌ٘ي
ؾَزٕ ثبػٌَاى "ؾَز پبٗساضٗ "1بز هًٖوبٌٗس .ثِ اٗي هَضَع هٖتَاى ثِ گًَِإ زٗگط
ً٘ع تَخِ ًوَز ٍ آى اٗي اؾت ًِ ٍهتٖ ؾَز ثب ً٘ل٘ت اؾت ًِ ًؿجت ثبظزُ ثِ حوَم
نبحجبى ؾْبم 2هؼ٘بض هٌبؾجٖ اظ ًطخ ثبظزٓ زاذلٖ 3هدوَػِ پطٍغُّبٕ خبضٕ قطًت
ثبقس.
ضهن ؾَزٕ ًِ هؼطف ؾبلَاضُ خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ هَضز اًتظبض ثبقس ،ثِ احتوبل
ظٗبز ّن پبٗساض ٍ ّن هبثل پ٘فثٌٖ٘ اؾت .اهب پبٗساضٕ ٍ هبثل٘ت پ٘فثٌٖ٘ ؾَز ثِ
تٌْبٖٗ خْت اتالم ػٌَاى ً٘ل٘ت ثبال ثِ ؾَز ًبكٖ ً٘ؿت .4هسٗطاى اؿلت ػالهِهٌس
ّؿتٌس ًِ ؾَز ،پبٗساض ٍ هبثل پ٘فثٌٖ٘ ثبقس ،ظٗطا اٗي هكرهبت ،اكعاٗف اػتجبض هسٗط
ًعز تحل٘ل گطاى ٍ ؾطهبِٗگصاضاى ضا زض پٖ زاضز .اهب اگط ّو٘ي ؾَز ًتَاًس اضظـ شاتٖ
قطًت ضا ثِ زضؾتٖ توَٗن ًوبٗس ،ثب ً٘ل٘ت پبٗ٘ي تلوٖ هٖقَزً .وَزاض ،2-1اٗي اهط ضا
زض قطًت اًطٍى ًكبى هٖزّس .هٌحٌّٖب ،ؾَز ؾِ هبّٔ ّط ؾْن ٍ 5ؾَز ؿ٘ط هٌتظطُ
ّط ؾْن ضا حس كبنل ؾِ هبّٔ اٍل ؾبل 1998تب ؾِ هبّٔ ؾَم ؾب
ل ً 2001كبى هٖزٌّس.
1
Permanent earnings
2
return on equity
3
internal rate of return
4چوجطل٘ي ٍ آًٌت٘ل ( ،)2003زض ذهَل اٗي ًِ چطا ثطذٖ هوطضات حؿبثساضٕ ّوچَى ضٍـ اؾتْالى ،ثب
ٍخَز ًبؾتي ًَؾبًبت ؾَزً ،بضثطز آى ضا ثِ ػٌَاى هؼ٘بض ؾَز پبٗساض ًبّف هٖ زّس ثحث ًوَزًس .ضٍخطؾَى
( ٍ )1997ضٗچلؿتبٗي (ً٘ ) 2000ع ثِ نَضت ًظطٕ ،ضٍـ ّبٖٗ ضا ثطإ اؾتْالى هغطح ًوَزًس ًِ هٖ تَاًس
هٌتح ثِ گعاضـ ؾَزٕ پبٗساض قَز.
5
Earnings per share
61 فصل دوم :تعریف کیفیت سود
ؾَز ؿ٘ط هتطهجِ حبنل ًؿط اخوبع پ٘فثٌٖ٘ ؾَز ّط ؾْن تَؾظ تحل٘لگطاى اظ ؾَز ٍاهؼٖ
ّط ؾْن هٖثبقس ()2-1
هٌجغ :زازُّبٕ First callاظ ثبًي اعالػبتٖ Thomson Financial and compustat
ًوَزاض ً 2-1كبى هٖزّس ًِ تب پبٗبى ؾبل ،2000قطًت اًطٍى ّوَاضُ زاضإ ؾَز
هثجت ؾِ هبّٔ ّط ؾْن ٍ هوساض ًوٖ ؾَز هثجت ؿ٘طهٌتظطُ ؾِ هبّٔ ّط ؾْن ثَزُ
اؾت .ثٌبثطاٗي زض ًَتبُ هست ،ؾَز آى قطًت ّن پبٗساض ٍ ّن هبثل پ٘فثٌٖ٘ ثَزُ
اؾت (تَخِ ًوبٗ٘س ًِ ؾَز ؿ٘طهٌتظطُ ؾپتبهجط 2001ثط هجٌبٕ پ٘فثٌٖ٘ ؾَزٕ
اؾت ًِ هجلؾ 1/01ه٘ل٘بضز زالض (ّط ؾْن 1/11زالض) ّعٌِّٗبٕ ؿ٘طهؿتوط ضا
هؿتثٌٖ ًوَزُ اؾت) .اهب ّوبىعَض ًِ اًٌَى هٖزاً٘ن ،عٖ اٗي ؾبلّب هسٗطاى قطًت
اًطٍى زض حبل پٌْبى ًوَزى ظٗبى ّبٕ ذَز اظ عطٗن ٍاحسّبٕ تدبضٕ ثب هوبنس ذبل
ثَزُاًس .ؾَز اًطٍى ث٘ي (ؾبلْبٕ 1998تب ؾِ هبّٔ زٍم ؾبل )2001قبذم ذَثٖ
ثطإ ػولٌطز خبضٕ قطًت ًجَز ،خْت پ٘فثٌٖ٘ ػولٌطز آتٖ هل٘س ًجَز (ثِزل٘ل
ظٗبًْبٕ ػوسُ ضخ زازُ زض ؾِ هبّٔ ؾَم ؾبل ٍ 2001پؽ اظ آى) ٍ اضظـ شاتٖ
کیفیت سود 61
قطًت ضا ثِزضؾتٖ توَٗن ًوًٖطز .ث ب ّط تهَضٕ اظ ً٘ل٘تٍ ،اضح اؾت ًِ ؾَز اػالم
قسُ تَؾظ قطًت اًطٍى اظ ً٘ل٘ت پبٌٖٗ٘ ثطذَضزاض ثَزُ اؾت.
ًٌتِإ ًِ الظم اؾت ثِ آى اقبضُ قَز اٗي اؾت ًِ عجن تؼطٗق هب اظ ً٘ل٘ت ،ؾَز
اًطٍى زاضإ ً٘ل٘ت پبٌٖٗ٘ ثَزُ اؾت .پبٗساضٕ ث٘كتط ؾَز ضا تٌْب ظهبًٖ هٖتَاى ثِ
ػٌَاى هؼطف ً٘ل٘ت ثبالٕ ؾَز تلوٖ ًوَز ًِ ؾَز ثِزضؾتٖ هٌؼٌؽ ًٌٌسُ ٕ
ػولٌطز زٍضٓ خبضٕ ثَزُ ٍ ػولٌطز زٍضٓ خبضٕ ،زض زٍضُّبٕ آتٖ ً٘ع تساٍم زاقتِ
ثبقس .ثٌبثطاٗي ًوٖتَاى پبٗساضٕ ضا ثِ تٌْبٖٗ ثِ ػٌَاى قبذهٖ هٌبؾت خْت ً٘ل٘ت
ثبالٕ ؾَز زض ًظط گطكت .زض اٗي ذهَل الظم اؾت ًِ خطٗبى ؾَز ،هٌؼٌؽ ًٌٌسٓ
اضظـ شاتٖ قطًت ً٘ع ثبقس.
حتٖ زض نَضت ػسم زؾتٌبضٕ تؼوسٕ ؾَز ،ثِ زل٘ل ًوف اهالم تؼْسًٕ٘ ،ل٘ت
ؾَز ث٘ي قطًتّبٕ هرتلق هتلبٍت اؾت .ثطذالف خطٗبىّبٕ ًوسٕ ،تؼ٘٘ي ؾَز
هؿتلعم هضبٍتّب ٍ ثطآٍضزّبٖٗ اؾت ٍ الظم اؾت ًِ ثطذٖ قطًتّب (ًؿجت ثِ
قطًتّبٕ زٗگط) ثطآٍضزّب ٍ پ٘فثٌّٖ٘بٕ ث٘كتطٕ زاقتِ ثبقٌس .ثِػٌَاى هثبل،
قطًتّبٕ كؼبل زض نٌبٗغ زض حبل ضقس ،ػوَهبً زاضإ اهالم تؼْسٕ ث٘كتطٕ ّؿتٌس
ًِ اٗي اهط ثِ اٗدبز قجِْ زض ذهَل هبثل٘ت اتٌبٕ ؾَز هٌدط هٖقَز ،ظٗطا اهالم
تؼْسٕ حبٍٕ ذغبٕ ثطآٍضز ّؿتٌس ٍ ذغبٕ ثطآٍضز ،پبٗساضٕ ؾَز ضا ًبّف هٖزّس.
(ظٗطا ثبٗس زض ؾَزّبٕ آتٖ انالح قًَس) ٍ خْت هوبنس اضظٗبثٖ ًبهطثَط تلوٖ هٖ-
قًَ س .ثٌبثطاٗي حتٖ ٍهتٖ قطًت هغبثن انَل پصٗطكتِ قسُ حؿبثساضٕ ضكتبض ًوَزُ ٍ
ػولٌطز كطنت علجبًِ إ اظ ذَز ثطٍظ ًسّس ،اهالم تؼْسٕ ثعضٍ (ثب ّط ػالهتٖ) هٖ-
تَاًٌس ًكبًگط ًَؾبى اؾبؾٖ ٍ ثعضگٖ زض ػول٘بت قطًت ٍ ً٘ل٘ت پبٗ٘ي ؾَز(ثب تَخِ
ثِ تؼطٗق هب) ثبقٌس.
ثب تَخِ ثِ تؼطٗق هب اظ ً٘ل٘ت ؾَز ،قطًتّبٖٗ ثب كطنتّبٕ ضقس ثبال ،ثِ احتوبل
ظٗبز زاضإ ً٘ل٘ت پبٗ٘ي ؾَز ّؿتٌس.ثطإ هثبلٗ ،ي تحل٘لگط هبلٖ زض تحل٘ل ذَز اظ
ٗي قطًت كؼبل زض نٌؼت ثَ٘تٌٌَلَغٕ هوٌي اؾت زضٗبثس ًِ ؾَز ؾبلخبضٕ خْت
پ٘ف ثٌٖ٘ ؾَزّبٕ آتٖ ٗب تؼ٘٘ي اضظـ شاتٖ قطًت ًبضثطز ثؿ٘بضًوٖ زاضز .اضظـ
چٌ٘ي قطًتٖ هوٌي اؾت توبهبً زض گطٍ هَكو٘ت ٗي زاضٍٕ ذبل ثبقس .هب ثِ اٗي
قطًت ثِ ػٌَاى قطًتٖ ثب ً٘ل٘ت پبٗ٘ي ؾَز ًگبُ هًٌٖ٘ن؛ ظٗطا ؾَز اهطٍظ ثطإ
هوبنسٕ چَى اضظٗبثٖ ػولٌطز خبضٕ ،پ٘فثٌٖ٘ ػولٌطز آتٖ ٗب تؼ٘٘ي اضظـ قطًت
ػوالً ً بهطثَط اؾت .زض اٗي هَضز ،ؾَز ثب ً٘ل٘ت پبٗ٘ي ،حو٘وتب ًبقٖ اظ ذغبٕ ؾ٘ؿتن
69 فصل دوم :تعریف کیفیت سود
اٗي هؿئلِ ًِ آٗب اثط ّوَاضؾبظٕ اهالم تؼْسٕ ،ؾَز ضا ثِ ٗي ؾَز پبٗساض ًعزٗيتط
ٍ ٗب زٍضتط هًٌٖس ،ثِ چبلكٖ اؾبؾٖ ًعز تسٍٗي ًٌٌسگبى اؾتبًساضّبٕ حؿبثساضٕ
تجسٗل قسُ اؾت .اگط ثرَاّ٘ن اظ ٍاغُ قٌبؾٖ تسٍٗيًٌٌسگبى اؾتبًساضز اؾتلبزُ
ًوبٗ٘ن ،چبلف ثٍِخَز آهسُ ،ثِ تَاظى هطثَط ثَزى ٍ هبثل اتٌب ثَزى هطثَط اؾت.
ضهو ٖ هبثل اتٌب اؾت ًِ هبثل تبٗ٘س ثَزُ ٍ ثِ نَضتٖ هؼوَل ػبضٕ اظ ذغب ٍ ؾَگ٘طٕ
ثبقس .ضهن هبثل اتٌب حبٍٕ هضبٍت ٗب ثطآٍضز ثؿ٘بض ًوٖ اؾت .ضهوٖ هطثَط اؾت ًِ
ضوي ثِ هَهغ ثَزى ،حبٍٕ اضظـ پ٘فثٌٖ٘ ًٌٌسگٖ خْت هوهس اضظٗبثٖ ثبقس .اظ
زٗسگبُ ًظطٕ اگط ضهوٖ ثطإ هوبنس اضظٗبثٖ هطثَط ثَزُ ،اهب هبثل اتٌب ًجبقس ،هل٘س
تلوٖ ًوٖقَز .ثطإ هثبل ،كطو ًوبٗ٘س هسٗطاى قطًتٖ ثِ اضائِ ٕ ثطآٍضزٕ اظ ؾَز
پبٗساض هبزض ثبقٌس .ثب تَخِ ثِ اعالػبتٖ ًِ هسٗطاى زاضًس ،ضهن اػالم قسُ ثِػٌَاى ؾَز
ثؿ٘بض هطثَط اؾت .اهب اظ آًدب ًِ اٗي ضهن هبثل تبٗ٘س ً٘ؿت ،هٖتَاًس ؿ٘ط هبثل اتٌب ثَزُ
ٍ ثٌبثطاٗي ثطإ هوبنس اضظٗبثٖ ًبضثطز ًساقتِ ثبقس .زض ّو٘ي ضاؾتبٗ ،ي ضهن هبثل اتٌب
ً٘ع لعٍهبً هطثَط ًوٖثبقس.
ّط زٍ ٍٗػگٖ هبثل اتٌب ٍ هطثَط ثَزى خْت زؾت٘بثٖ ثِ ؾَزٕ ثب ً٘ل٘ت ثبال
ضطٍضٕ اؾت ،اهب اّو٘ت ًؿجٖ اٗي زٍ ػبهل ضا ًوٖتَاى ثِ ؾبزگٖ ػٌَاى ًوَز .تٌْب
هٖتَاى ث٘بى ًطز ًِ ؾَز ٗي قطًتٍ ،هتٖ ثب ً٘ل٘تتط اظ زٗگط قطًتّب اؾت ًِ ّن
هبثل اتٌبتط ثَزُ ٍ ّن هطثَطتط ثبقس.
1هسل هؼبزلِ 1-2ضا هٖتَاى ثط حؿت خطٗبى ًوس آظاز ( خطٗبىّبٕ ًوسٕ هتؼلن ثِ توبهٖ ؾطهبِٗ گصاضاى زض
قطًت) ً٘ع تؼطٗق ًوَز.
26 فصل دوم :تعریف کیفیت سود
Dtؾَز توؿ٘وٖ ثِ نبحجبى ؾْبم ػبزٕ پؽ اظ ًؿط ّط گًَِ ؾْبم نبزض قسُ
ً reطخ ّعٌِٗ ٕ ؾطهبِٗ قطًت
اگط ؾَز ًوسٕ ٍ ٗب خطٗبىّبٕ آظاز ٍخِ ًوس ،قبذمّبٕ هطثَعٖ خْت اضظٗبثٖ
ثبقٌسٗ ،ي ؾَال ٍاضح پ٘ف هٖآٗس ًِ چطا تحل٘لگطاى ثبٗس خْت اضظٗبثٖ ،ثِ ً٘ل٘ت
ؾَز تَخِ ًٌٌس .چطا تحل٘لگطاى ًوٖتَاًٌس ثِ ؾبزگٖ خْت هحبؾجِ ه٘وت ؾْن ٍ
پ٘كٌْبز ذطٗس ؾْبم ،ثط پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ ًوسٕ توطًع ًوبٌٗس .ثب ٍخَز اٌٌِٗ
ًتبة ّبٕ هسٗطٗت هبلٖ ػوَهبً ثط هسلّبٕ تٌعٗل خطٗبىّبٕ ًوسٕ تبً٘س زاضًس،
تحل٘ل گطاى ثِ زٍ زل٘ل ثبٗس ثِ ً٘ل٘ت ؾَز ثطإ اضظٗبثٖ حوَم نبحجبى ؾْبم تَخِ
ًٌٌس .اٍل آًٌِ اظ هٌظط تدطثٖ ،اؾتلبزُ اظ ؾَز خْت اضظٗبثٖ ثؿ٘بض هؼوَل اؾت .زض
تحو٘وٖ ًِ زض ؾبل 1991تَؾظ ثالى 1اًدبم قسًُ ،كبى زازُ قس ًِ 46زضنس اظ
تحل٘لگطاى ّ٘چگبُ اظ تٌٌٌْ٘بٕ اضظـ كؼلٖ خْت تؼ٘٘ي اضظـ اؾتلبزُ ًٌوَزُاًس ٍ
تٌْب 11/8زضنس تحل٘لگطاى ،هسل تٌعٗل ؾَزّبٕ ًوسٕ ضا ثِ ػٌَاى هسلٖ ثب اّو٘ت
زض ًظط هٖگ٘طًسٍ .هتٖ اظ تحل٘لگطاى ذَاؾتِ قس ًِ اعالػبت ًل٘سٕ كطاٌٗس اضظٗبثٖ
ضا زؾتِثٌسٕ ًوبٌٗس ،ثِ ًظط آًْب ؾَز زض ضتجٔ اٍل ٍ ؾَز توؿ٘وٖ زض ضتجِ ٕ آذط
عجوِثٌسٕ گطزٗس .ثؿ٘بضٕ اظ تحل٘لگطاى ػٌَاى ًوَزًس ًِ خْت تؼ٘٘ي اضظـ
قطًتّب ،اظ ًؿجت ه٘وت ثِ ؾَز اؾتلبزُ هًٖوبٌٗس ٍ ً٘ل٘ت ؾَز ثِ ػٌَاى ٌٖٗ اظ
اخعا هْن ًؿجت ه٘وت ثِ ؾَز عجوِ ثٌسٕ گطزٗس.
زٍم ،اٍّلؿَى 2اظ زٗسگبُ ًظطٕ ًكبى زاز ًِ هسل تٌعٗل ؾَز ًوسٕ ضا هٖتَاى ثط
حؿت ؾَز ٍ اضظـ زكتطٕ ث٘بى ًوَز (ّوچٌ٘ي تَؾظ پطٌٗطٗچ ،1938،3ازٍاضزظ ٍ
ثل .)19765ًٖ ٍ1961،4زض اٗي حبلت هٖتَاى هسل ضا ثِ ػٌَاى هسل ؾَز ثبه٘وبًسُ زض
ًظط گطكت .زض ازاهِ ثِعَض هرتهط تلل٘وٖ اظ زٍ هسل تٌعٗل ؾَز ًوسٕ ٍ هسل ؾَز
ثبه٘وبًسُ اضائِ هٖگطزز.
گبم اٍل زض تجسٗل هسل تٌعٗل ؾَز ًوسٕ ثِ هسل ؾَز ثبه٘وبًسُ ،هجَل كطو هبظاز
پبى 6اؾت .حؿبثساضٕ هبظاز پبى هجتٌٖ ثط اٗي اهط اؾت ًِ اكعاٗف اضظـ زكتطٕ
1
Block
2
Ohlson
3
Preinreich
4
Edwards and Bell
5
Kay
6
clean surplus
کیفیت سود 22
حوَم نبحجبى ؾْبم تٌْب اظ عطٗن ؾَز ذبلم ٍ ًبّف آى اظ عطٗن توؿ٘ن ؾَز
ًوسٕ نَضت هٖپصٗطز ٍ هؼبهالت هطثَط ثِ ؾْبمّ ،ن هٖتَاًس ثِ اكعاٗف ٍ ّن ثِ
ًبّف حوَم نبحجبى ؾْبم هٌدط قَز:
(الق )2-2
(ة )2-2
CEtحوَم نبحجبى ؾْبم ػبزٕ قطًت (اضظـ زكتطٕ آى) زض تبضٗد NIt ٍ tؾَز
ذب لم قطًت ثطإ زٍضُ هٌتْٖ ثِ ( tؾَز ذبلم خبهغ) اؾت .خْت پ٘فثٌٖ٘ ؾَز
ًوسٕ زض هسل تٌعٗل ؾَزّبٕ ًوسٕ ،ؾَز ٍ اضظـ زكتطٕ هبثل خبٗگعٗي قسى ّؿتٌس.
هٖتَاى هسل تٌعٗل ؾَزّبٕ ًوسٕ ضا ثِنَضت هسل ؾَز ثبهٖ هبًسُ ثِقطح ظٗط
ثبظًَٗؿٖ ًطز:
()2-3
Peه٘وت ثبظاض ثطآٍضزٕ ؾْبم ػبزٕ زض تبضٗد نلط ٍ CE0حوَم نبحجبى ؾْبم
ػبزٕ قطًت زض تبضٗد نلط اؾت .ثرف زٍم هؼبزلِ ،اضظـ كؼلٖ ؾَز ثبه٘وبًسُ اٗدبز
قسُ تَؾظ قطًت زض اكن ظهبًٖ هحسٍز ٍ هبثل پ٘فثٌٖ٘ ضا ًكبى هٖزّس .ؾَز
ثبه٘وبًسُ هؼبزل ثب هبظاز ؾَز قطًت (ً )NItؿجت ثِ ًطخ هَضز اًتظبض ّعٌِٗ ٕ ؾطهبِٗ
قطًت ( )re CEt+1اؾت .هؼبزلِ ٕ ً 2-3كبى هٖزّس ًِ حوَم نبحجبى ؾْبم ٗي
قطًت هؼبزل اضظـ زكتطٕ آى اؾت ،هگط اٌٌِٗ قطًت زاضإ ؾَز ثبه٘وبًسُ ثبقس .اگط
ؾَز ثبه٘وبًسُ هثجت ثبقس ،اضظـ قطًت ث٘ف اظ اضظـ زكتطٕ ذَاّس ثَز.1
ًؿجت اضظـ ثبظاض ثِ اضظـ زكتطٕ (ً ٍ )MV/BVؿجت ه٘وت ثِ ؾَز ضا ً٘ع
هٖ تَاى زض هبلت ؾَز ثبه٘وبًسُ ث٘بى ًوَز .اگط ّط زٍ عطف هسل ؾَز ثبه٘وبًسُ ضا ثط
1زٗچَّ ،بتَى ٍ اؾلَاى (ً ،)1999كبى زازًس ًِ ه٘بًگ٘ي پبٗساضٕ ؾَز ثبهٖ هبًسُ زض ه٘بى ؾغح گؿتطزُ إ
اظ قطًت ّب 0.62اؾت .اٗي ضهن ًكبى هٖ زّس ًِ ؾَز ثبهٖ هبًسُ ثِ ًٌسٕ ثِ ؾوت ه٘بًگ٘ي ه٘ل هًٌٖس.
22 فصل دوم :تعریف کیفیت سود
اضظـ زكتطٕ حوَم نبحجبى ؾْبم توؿ٘ن ًوبٗ٘نً ،ت٘دِ ثطاثط اؾت ثب ًؿجت اضظـ
زكتطٕ ثِ اضظـ ثبظاض (:)MV/BV
()2-4
ً ROEؿجت ثبظزُ ثِ حوَم نبحجبى ؾْبم اؾت ٍ ًؿجت P/Eثِقطح ظٗط هحبؾجِ
هٖقَز:
()2-5
1
Lundholm and Sloan
کیفیت سود 22
زٌّس .زض كهل ثؼس ثِ خؿتدَٕ تحو٘وبتٖ ذَاّ٘ن پطزاذت ًِ اٗي هؿئلِ تدطثٖ ضا
هَضز ثطضؾٖ هطاض زازُاًس.
1
ثحث ضكت ًِ ّسف اهالم تؼْسٕ (ٍ ثٌبثطاٗي ؾَز) چ٘ؿت .اؾتَضٕ ٍ اؾتَضٕ
( )1998چبلف هَخَز زض اًسٗكِ ٍ ضٍـ حؿبثساضٕ زض ذهَل زٗسگبُّبٕ ًبؾبظگبض
زض ذهَل ؾَز ضا ثِ ضقتِ تحطٗط زضآٍضزًس:
-1ؾَز اكعاٗف ثطٍت ٗب تؿلظ ثط هٌبثغ اهتهبزٕ اؾت.
-2ؾَز قبذم ػولٌطز ٗي ثٌگبُ اهتهبزٕ ٍ هسٗطٗت آى اؾت .
ًظط اٍل هغبثن ثب زٗسگبُ تطاظًبهِإ زض ذهَل نَضتْبٕ هبلٖ ثِػٌَاى ٗي
هدوَػِ اؾت .ثطاثط اٗي زٗسگبُّ ،سف حؿبثساضٕ اًساظُگ٘طٕ زاضاّٖٗب ٍ ثسّّٖب عجن
اضظـ ثبظاض ٗب اضظـ هٌهلبًِ ثَزُ ٍ نَضت ؾَز ٍ ظٗبى هؼطف تـ٘٘طات زض اٗي اضظـّب
اؾت .اگط تؼسٗالت اهالم تؼْسًٕ ،بقٖ اظ تـ٘٘طات ًبپبٗساض زاضاّٖٗب ٍ ثسّّٖب ثبقس،
ثٌبثطاٗي ؾَز احتوبالً ًؿجت ثِ خطٗبىّبٕ ًوسٕ خبضٕ (ثِ هٌظَض پ٘فثٌٖ٘
خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ) ًوتط هل٘س ذَاّس ثَز.
زٗسگبُ زٍم ّوؿَ ثب انل قٌبذت زضآهس ٍ انل تغبثن اؾت .انل قٌبذت زضآهس
العام هًٖوبٗس ًِ زضآهسً ،ؿت قسُ ٍ تحون ٗبكتِ ثبقس ٍ انل تغبثن ،قٌبؾبٖٗ ّعٌِٗ
ضا تب ظهبى قٌبؾبٖٗ زضآهس هطتجظ ثب آى ّعٌِٗ ثِ تأذ٘ط هٖاًساظز .اگط تؼسٗالت اهالم
تؼْسٕ اؾبؾبً ًبضثطز اٗي زٍ انل ضا هٌؼٌؽ ًوبٗس ،ثٌبثطاٗي ؾَز ًؿجت ثِ خطٗبىّبٕ
ًوسٕ هؼ٘بض ثْتطٕ اظ ػولٌطز خبضٕ ٍ ّوچٌ٘ي ؾَز پبٗساض اؾت .زض اٗي هَضز ،ثطإ
پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ ً٘ع ،ؾَز هؼ٘بض ثْتطٕ ًؿجت ثِ خطٗبىّبٕ ًوسٕ
خبضٕ اؾت.
اؾتبًساضزّبٕ ًًٌَٖ حؿبثساضٕ هطثَط ثِ اًساظُگ٘طٕ ؾَز ،تطً٘جٖ اظ اٗي زٍ
زٗسگبُ ضا هٌؼٌؽ هًٖوبٗس .ثٌبثطاٗي تؼ٘٘ي اٌٌِٗ اهالم تؼْسٕ ،ث٘ف اظ خطٗبىّبٕ
ًوسٕ ،تَاى پ٘فثٌٖ٘ ؾَز ضا ثْجَز هٖثركٌس چٌساى ضٍقي ً٘ؿت .ثطذٖ اظ اهالم
هتؼْسٕ ثِ اٗي اهط هٌدط هٖقًَس ٍ ثطذٖ ذ٘ط .زض ػول هعٗت ًْبٖٗ اهالم تؼْسٕ،
اثْبم ث٘كتطٕ زاضز .اهالم تؼْسٕ هؿتلعم ثطآٍضز ّؿتٌس ٍ ذغبٕ ثطآٍضز (ذَاُ ػوسٕ ٍ
ذَاُ ؾَْٕ) تَاًبٖٗ ؾَز زض اًؼٌبؼ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ضا ًبّف هٖزّس .ثٌبثطاٗي اٗي
پطؾف تدطثٖ ٍخَز زاضز ًِ اظ ث٘ي ؾَز ٍ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ًسام ٗي پبٗساضتط ثَزُ ٍ
ًسام ٗي خطٗبىّبٕ ًوسٕ ضا ثْتط هٌؼٌؽ هًٌٖس.
1
Storey and Storey
کیفیت سود 21
تحو٘ن زض ذهَل هعٗت ًؿجٖ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ٍ ؾَز خْت اهط اضظٗبثٖ (ٗؼٌٖ
ثطضؾٖ اٗي ًِ ثب تَخِ ثِ تؼطٗق هب اظ ً٘ل٘تً ،سام هؼ٘بض ً٘ل٘ت ثبالتطٕ زاضز)،
هؿتلعم اؾتلبزُ اظ ٍٗػگّٖبٕ هرتللٖ خْت هضبٍت اؾت .ؾَز ٍ خطٗبى ّبٕ ًوسٕ
ٍهتٖ ثب ً٘ل٘تتط تلوٖ هٖ قًَس ًِ ٍاخس قطاٗظ ظٗط ثبقٌس:
-1پبٗساضٕ ث٘كتط ٍ ًَؾبى ًوتط.
-2اضتجبط هَٕ تط ثب خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ.
-3اضتجبط هَٕتط ثب ه٘وت ؾْبم ٗب اضظـ ثبظاض.
ّطٗي اظ اٗي ٍٗػگّٖب ضا هٖتَاى هَضز ًوس هطاض زاز .ثطإ هثبلٍٗ ،ػگٖ قوبضُ ٗي
كطو هٖ ًوبٗس ًِ پبٗساضٕ ؾَز ،تَاى ؾَز زض تَل٘س اعالػبت هطتجظ ثب اضظـ ضا ثْجَز
هٖ ثركس .اهب كطو ًٌ٘س ًِ قطًتٖ زض ّطٗي اظ چٌس ؾبل گصقتِ ،پٌح زالض ؾَز
گعاضـ ًوَزُ اؾت .اٗي ؾَز ثب ثجبت ثَزُ ٍ ًَؾبى پبٌٖٗ٘ زاضز .اهب اٗي ؾَز هوٌي
اؾت خْت اًساظُگ٘طٕ ؾَز هَضز اًتظبض چٌساى هطثَط ًجبقس ٍ اٗي اهط هل٘س ثَزى
ؾَز خْت هوبنس اضظٗبثٖ ضا ًبّف زّس .زض ّو٘ي ضاثغٍِٗ ،ػگٖ قوبضُ زٍ كطو
هًٖوبٗس ًِ خْت اضظق٘بثٖ قطًت ،پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ ًوسٕ هل٘س اؾت .اهب
خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ ٍاهؼٖ ،هؼ٘بضٕ پطاًٌسُ خْت اضظٗبثٖ اؾت .ضوي آًٌِ پػٍّكگط
ثبٗس خْت پ٘فثٌٖ٘ ،ضهوٖ هكرم ضا ثِػٌَاى خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ تؼ٘٘ي ًوبٗس.
اؾتلبزُ اظ ٍٗػگٖ قوبضٓ 3ثِ ػٌَاى الگَٖٗ خْت هضبٍت زض ذهَل ً٘ل٘ت ؾَز
كطو هٖ ًوبٗس ًِ ثبظاضّب ًبضا ثَزُ ٍ ه٘وت ؾْن ثِ ؾطػت زض هوبثل اعالػبت
زضزؾتطؼ ػوَم ٍاًٌف ًكبى هٖزّس .اگط ؾطهبِٗ گصاضاى ثط ٌٖٗ اظ قبذمّب (چِ
ؾَز ٍ چِ خطٗبى ّبٕ ًوسٕ) توطًع ًوبٌٗس ٍ ثِ اعالػبت زٗگط تَخِ ًٌٌٌسٍ ،خَز
اضتجبط هؼٌٖ زاض تٌْب ًكبى زٌّسٓ آى اؾت ًِ ؾطهبِٗگصاضاى اظ قبذم ذبنٖ خْت
اضظٗبثٖ اؾتلبزُ هًٖوبٌٗس ٍ ًِ اٌٌِٗ ثْتط اؾت اظ آى قبذم اؾتلبزُ ًٌٌس.
خْت اًساظُگ٘طٕ پبٗساضٕ ،پػٍّكگطاى ػوَهب ضگطؾَ٘ى اضظـ آتٖ ٗي هتـ٘ط ثط
اضظـ خبضٕ آى ضا ثطآٍضز هًٖوبٌٗسٗ ،ؼٌٖ؛
()2-6
21 فصل دوم :تعریف کیفیت سود
1ازث٘بت هطثَط ثِ ؾطٕ ّبٕ ظهبًٖ ؾَز ؾبالًِ ثؿ٘بض گؿتطزُ اؾت .اٍل٘ي هغبلؼبت ،قبهل پػٍّف ثبل ٍ ٍاتع
(ٍ ٍ )1972اتع ٍ للتَٗچ ( )1977هٖ ثبقس.
2ث٘بًِ٘ قوبضُ ّ٘ 95بت اؾتبًساضزّبٕ حؿبثساضٕ هبلٖ) ، (FASB 1987قطًتّب ضا اظ ؾبل ،1987هلعم ثِ
اضاِٗ خطٗبى ّبٕ ًوسٕ زض هبلت نَضت خطٗبى ٍخَُ ًوس ًوَزُ اؾت .ثٌبثطاٗي زٍضُ ٕ ظهبًٖ اٗي تحل٘ل هؼ٘بض
ٌٌَٗاذتٖ اظ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ضا هَضز اؾتلبزُ هطاض هٖزّس ًِ اظ اؾتٌتبج اظ زازُّبٕ تطاظًبهِ ثؿ٘بض زه٘نتط
اؾت (ّبضٗجبض ٍ ًبلٌ٘ع.)2002 .
3
Dechow
کیفیت سود 21
جدول -2-6پایداری اقالم صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد
6911 – 2002
هَضَع ثطآٍضز پبضاهتط پبٗساضٕ
كطٍـ 0/85
ؾَز ػول٘بتٖ هجل اظ اؾتْالى 0/76
ؾَز ػول٘بتٖ پؽ اظ اؾتْالى 0/76
ؾَز هجل اظ ًؿط هبل٘بت 0/72
ؾَز هجل اظ اهالم اؾتثٌبٖٗ 0/71
ؾَز هجل اظ اهالم ؿ٘ط هتطهجِ 0/71
خطٗبىّبٕ ًوسٕ كؼبل٘تّبٕ ػول٘بتٖ 0/65
خطٗبىّبٕ ًوسٕ آظاز 0/41
خطٗبى ّبٕ ًوسٕ كؼبل٘تّبٕ تبه٘ي هبلٖ 0/30
خطٗبىّبٕ ًوسٕ كؼبل٘تّبٕ ؾطهبِٗ گصاضٕ 0/25
هوبالت هتؼسزٕ ثِنَضت هؿتو٘ن ػولٌطز ًؿجٖ ؾَز ٍ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ضا زض
1
ذهَل پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ هَضز آظهَى هطاض زازُاًس (ٍٗػگٖ .)2كٌ٘گط
ه٘عاى ذغبٕ پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ٗي ،چْبض ٍ ّكت ؾبل آتٖ ثب اؾتلبزُ اظ
ؾَز ٍ خطٗبى ّبٕ ًوسٕ ػول٘بتٖ ضا هَضز آظهَى هطاض زاز ٍٕ .زضٗبكت ًِ خْت پ٘ف
ثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ٌٗؿبل آتٖ ،ذغبٕ پ٘فثٌٖ٘ ثب اؾتلبزُ اظ خطٗبى ًوس ػول٘بتٖ
اًسًٖ ًوتط اظ ذغبٕ پ٘فثٌٖ٘ ثب اؾتلبزُ اظ ؾَز اؾت .اهب خْت پ٘فثٌٖ٘
خطٗبىّبٕ ًوسٕ چْبضٍّكت ؾبل آتٖ ،ؾَز ٍ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ثِ ٗي اًساظُ هل٘س
ثَزُاًس .زٗچًََ ،تبضٕ ٍ ٍاتع )1998( 2ثب اؾتلبزُ اظ زازُّبٕ هطثَط ثِ ؾبلْبٕ (1963
تب ً )1992كبى زازًس ًِ زض اكنّبٕ ظهبًٖ ثلٌس هست ٍ زض ذهَل قطًتّبٖٗ ثب
چطذِ ٕ ػول٘بتٖ عَالًٖ ،ؾَز ًبضثطز ث٘كتطٕ خْت پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ آتٖ ٍخِ
ًوس زاضز.
ثبضتً ،طام ٍ ًلؿَى )2001( 3ثِ اٗي ًت٘دِ ضؾ٘سًس ًِ خْت پ٘فثٌٖ٘ خطٗبى
ّبٕ ًوسٕ آتٖ ،ؾَز اًجبقتِ ثِ اًساظُ ٕ خطٗبًْبٕ ًوسٕ خبضٕ هل٘س ً٘ؿت؛ اهب
1
Finger
2
Dechow, Kothari, and Watts
3
Barth, Cram, and Nelson
29 فصل دوم :تعریف کیفیت سود
ّوچٌ٘ي زضٗبكتٌس ًِ تلٌ٘ي اخعإ تؼْسٕ ؾَز (ثِ تـ٘٘ط حؿبثْبٕ زضٗبكتٖ ،تـ٘٘ط
حؿبثْبٕ پطزاذتٖ ،تـ٘٘ط هَخَزّٕبٕ ًبال ٍ اؾتْالى) ،اعالػبت هل٘سٕ ضا خْت
پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ كطاّن هٖ ًوبٗس .آًْب ًت٘دِ گطكتٌس ًِ اهالم تؼْسٕ
(ًِ ّوؿَ ثب انل قٌبذت زضآهس ٍ تغبثن ّؿتٌس) ،ثِ اكعاٗف تَاى پ٘فثٌٖ٘ ًٌٌسگٖ
ؾَز ًؿجت ثِ خطٗبىّبٕ ًوسٕ هٌدط هٖقَز ٍ اهالم تؼْسٕ ؿ٘ط ػول٘بتٖ هٌلٖ ٍ
ًبپبٗساض (هثل اهالم اؾتثٌبٖٗ) ثبػث هٖقًَس ًِ ؾَز اًجبقتِ ًؿجت ثِ خطٗبىّبٕ
ًوسٕ اًجبقتِ ًوتط هل٘س ثبقس .زض كهل ّبٕ 9 ٍ 7زض ذهَل اهالم اؾتثٌبٖٗ ث٘كتط
ثحث ذَاّ٘ن ًطز.
1
پٌوبى ٍؾَگ٘بً٘ؽ ( )1998ؾَز ٍ خطٗبىّبٕ ًوسٕ ضا زض چبضچَة اضظٗبثٖ ؾَز
ثبه٘وبًسُ هَضز ثطضؾٖ هطاض زازًس .آًْب ٗي هسل اضظٗبثٖ اضائِ ٕ ًوَزًس ًِ اظ ؾَز ثِ
ػٌَاى ٍضٍزٕ انلٖ اؾتلبزُ هًٖوَز ٍ زٍ هسل زٗگط ً٘ع اضائِ ًوَزًس ًِ اظ ؾَز
توؿ٘وٖ ٗب خطٗبىّبٕ ًوسٕ ثِػٌَاى ٍضٍزٕ انلٖ اؾتلبزُ هٖ ًطز .ؾپؽ ثطضؾٖ
ًطزًس ًِ ًسام هسل ،اضظـ قطًت ضا ًعزٗيتط ثِ اضظـ ٍاهؼٖ هكبّسُ قسُ زض ثبظاض
(ٍٗػگٖ )3ثطآٍضز هًٖوبٗس .2آًْب ًت٘دِ گطكتٌس ًِ تٌٌٌْ٘بٕ هجتٌٖ ثط پ٘فثٌٖ٘
ؾَز تؼْسٕ هغبثن ثب انَل پصٗطكتِ قسُ حؿبثساضٕ ،حبٍٕ ذغبٕ اضظٗبثٖ ًوتطٕ
ًؿجت ثِ تٌٌٌْ٘بٕ هجتٌٖ ثط پ٘ف ثٌٖ٘ ؾَز ًوسٕ ٗب خطٗبى ّبٕ ًوسٕ ّؿتٌس( 3ل
.)347
ثِعَض ذالنًِ ،تبٗح تحو٘وبت ًكبى هٖزّس ًِ ثِعَض هؼوَل ؾَز زاضإ پبٗساضٕ
ث٘كتطٕ ًؿجت ثِ خطٗبىّبٕ ًوسٕ اؾت .اهب ًتبٗح زض ذهَل تَاًبٖٗ ًؿجٖ ؾَز ٍ
خطٗبىّبٕ ًوسٕ زض پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ ًوسٕ آتٖ ،هـكَـ اؾتً .ل٘س زضى تَاى
پ٘فثٌٖ٘ ؾَز ،اضظٗبثٖ اٗي اهط اؾت ًِ آٗب اهالم تؼْسٕ ،اثعاضٕ خْت اخطإ انل
تغبثن ٍ انل قٌبذت زضآهس اؾت ٍ ٗب اثعاضٕ خْت تؼسٗل اضظـ زاضاّٖٗب ٍ ثسّّٖبٕ
1
Penman and Sougiannis
2زض ٍاهغ آًْب زض تحل٘ل ذَز اضظـ ّ بٕ ّط قطًت ضا هحبؾجِ ًٌطزًس .هسل هوبٗؿِ إ ،ثط هجٌبٕ ؾجسٕ اظ
قطًت ّب ،ثِ هٌظَض هحبؾجِ ه٘بًگ٘ي قٌبؾبٖٗ ؾَز ّبٕ ؿ٘طهٌتظطُ ٍ ًبًبضاٖٗ ثبظاض زض عٖ زٍضُ تحو٘ن اٗدبز
گطزٗس.
3الًسَّلن ٍ اًٍ٘ق ( ) 2001ازػب ًوَزًس ًِ ٗبكتِ ّبٕ پٌوبى ٍ ؾَگ٘بً٘ؽ ًبقٖ اظ كطو تلبٍت زض اضظـ
ًْبٖٗ ثطإ هسل ّبٕ ؾَز ٍ خطٗبى ّبٕ ًوسٕ اؾت ،ظٗطا ّط زٍ ضٌٍٗطز ثبٗس ثِ ًت٘دِ ٌٗؿبًٖ هٖ ضؾ٘سًس.
پٌوبى ( ،) 2001bزض هوبثل اؾتسالل ًوَز ًِ حؿبثساضٕ تؼْسٕ زض هوبثل حؿبثساضٕ ًوسٕ ،زض اكن ظهبًٖ
هحسٍز اّو٘ت هٖ ٗبثس.
کیفیت سود 20
گعاضـ قسُ زض تطاظًبهِ .اگط ثرف هبثل هالحظِ إ اظ ؾَز زض ًت٘دِ اهالم تؼْسٕ ؿ٘ط
ػول٘بتٖ (ّوچَى ّعٌِّٗبٕ تدسٗس ؾبذتبض ٗب ؾَز ٍ ظٗبى حبنل اظ كطٍـ زاضاّٖٗبٕ
ؿ٘ط خبضٕ) اٗدبز قسُ ثبقس ،ؾَز اًجبقتِ احتوبالً هٖتَاًس خْت پ٘فثٌٖ٘ خطٗبىّبٕ
ًوسٕ آتٖ ًؿجت ثِ خطٗبى ًوس خبضٕ ثطتطٕ زاقتِ ٍ تدعِٗ ؾَز ثِ اخعإ
تكٌ٘لزٌّسٓ آى هٖتَاًس اّو٘ت ٗبثس .زض ًْبٗت ثطإ ًوًَِّبٕ ثعضگٖ اظ قطًتّب،
هسلّبٕ اضظٗبثٖ هجتٌٖ ثط ؾَز ثط هسلّبٕ اضظٗبثٖ هجتٌٖ ثط خطٗبىّبٕ ًوسٕ ثطتطٕ
زاضًس .اهب زض ذهَل اٗي ًت٘دِ ثبٗس احت٘بط ًوَز ،ظٗطا اضظـ قطًت ثبٗس هجتٌٖ ثط
ه٘وت ؾْن ثبقس .اگط اٗيعَض ًجبقسً ،ت٘دِ هوٌي اؾت هج٘ي اٗي ثبقس ًِ اگطچِ
كؼبالى ثبظاض ثِعَض هؼوَل خْت تؼ٘٘ي اضظـ قطًتّب اظ ؾَز اؾتلبزُ هًٖوبٌٗس ،اهب
زض ّوِ هَاضز اٗي ًبض لعٍهبً نح٘ح ً٘ؿت.