‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺷﺒﻬﺎﺕ ﻭﻫﺎﺑﯿﺎﻥ ﺑﺮ ﺭﻭﺍﯾﺎﺕ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺣﻨﯿﻒ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﻮﺳﻞ‬

‫ﭘﺪﯾﺪﺁﻭﺭﺩﻩ )ﻫﺎ( ‪ :‬ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻤﻠﮑﯽ‪،‬ﻣﺤﺴﻦ؛ﻓﺮﻣﺎﻧﯿﺎﻥ ﺁﺭﺍﻧﯽ‪،‬ﻣﻬﺪﯼ‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﮐﻼﻡ ‪ ::‬ﮐﻼﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ ‪ ::‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪ ،1392‬ﺳﺎﻝ ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﺩﻭﻡ‪ -‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪) 86‬ﻋﻠﻤﯽ‪-‬‬
‫ﭘﮋﻭﻫﺸﯽ(‬
‫ﺍﺯ ‪ 29‬ﺗﺎ ‪58‬‬
‫ﺁﺩﺭﺱ ﺛﺎﺑﺖ ‪http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1013906 :‬‬

‫ﺩﺍﻧﻠﻮﺩ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ‪ :‬ﺳﯿﺪﺷﻬﺎﺏ ﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺮﯾﻔﯽ‬

‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺩﺍﻧﻠﻮﺩ ‪11/09/1395 :‬‬

‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﯼ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ )ﻧﻮﺭ( ﺟﻬﺖ ﺍﺭﺍﺋﮥ ﻣﺠﻼﺕ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ‪،‬ﻣﺠﻮﺯ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻣﺠﻼﺕ‪،‬‬
‫ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﻫﻤﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺎﺩﯼ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻘﺎﻻﺕ‪ ،‬ﻣﺠﻼﺕ ﻭ ﺗﺄﻟﯿﻔﺎﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ "ﻣﺮﮐﺰ ﻧﻮﺭ" ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺍﯾﻦ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺮ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﻭ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻏﺬﯼ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻥ‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻭ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎﺯﻣﻨﺪ ﮐﺴﺐ ﻣﺠﻮﺯ ﻻﺯﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻣﺠﻼﺕ ﻭ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ‬
‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﯼ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ )ﻧﻮﺭ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺗﺨﻠﻒ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﯿﮕﺮﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﮐﺴﺐ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻗﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﻣﺠﻼﺕ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﻮﺭ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﯿﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﻣﺠﻼﺕ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﻮﺭ‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫فهّ‪ٙ‬أ‪ّٕٖ ٝ‬ی‪ -‬پػ‪ٞٚ‬كی‬
‫والْ اؾالٔی‪ ،‬ؾاَ ‪، 22‬‬
‫قٕاض‪ ،86ٜ‬نفح‪57-29:ٝ‬‬

‫پاسخ به شبهات وهابیان بر روایات‬

‫عثمانبه حنیف در خصوص توسل‬
‫‪1‬‬
‫محسه عبدالملکی‬
‫‪2‬‬
‫مُدی فرماویان آراوی‬

‫چکیدٌ‪:‬‬

‫اؾت و‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت تا ٔ‪ٛ‬ي‪ٔٛ‬‬ ‫ٖثٕاٖتٗح‪ٙ‬یف اظ خّٕ‪ ٝ‬انحاب پیأثط اوطْ‬

‫ت‪ٛ‬ؾُ ضا ٘مُ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ایٗ ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت اظ خ‪ٟ‬ت ضخاِی ذاِی اظ اقىاَ اؾت‪.‬‬
‫اظ خ‪ٟ‬ت زضایی ‪ ٚ‬زالِی ٘یع تط خ‪ٛ‬اظ ‪ٚ ٚ‬ل‪ ٔٛ‬ؾ‪ ٔٛ٘ ٝ‬ت‪ٛ‬ؾُ زالِت ٔیو‪ٙ‬س‪:‬‬
‫زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬پؽ اظ حیات حًطتف؛‬ ‫ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای پیأثط اوطْ‬
‫زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬پؽ اظ حیات آٖ حًطت ‪ٚ‬‬ ‫ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات پیأثط اوطْ‬
‫زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬پؽ اظ حیات ایكاٖ‪.‬‬ ‫ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬خا‪ٔ ٚ ٜ‬ماْ پیأثط اوطْ‬
‫‪ٞٚ‬اتیاٖ زض ٔیاٖ ٔ‪ٛ‬اضز ٔصو‪ٛ‬ض ت‪ٟٙ‬ا ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای آٖ حًطت زض ظٔاٖ حیات‬
‫ایكاٖ ضا خایع زا٘ؿت‪ ،ٝ‬ؾایط ٔ‪ٛ‬اضز ضا ٘أكط‪ ٚ ٔٚ‬تسٖت ٔیزا٘‪ٙ‬س‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ‬
‫آ٘‪ٟ‬ا تالـ وطز‪ٜ‬ا٘س تا َطح قث‪ٟ‬ات ضخاِی ‪ ٚ‬زالِی زضتاض‪ ٜ‬ایٗ ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت‪ ،‬آ٘‪ٟ‬ا‬
‫ٔرس‪ٚ‬ـ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ضا‪ ٜ‬اؾتفاز‪ ٜ‬ضا تط ٔراِفاٖ ٖمیس‪ ٜ‬ذ‪ٛ‬ز تث‪ٙ‬س٘س‪ٔ .‬ماِ‪ ٝ‬حايط زض‬
‫نسز اؾت تا ٘مس ‪ ٚ‬تطضؾی ایٗ قث‪ٟ‬ات‪ ،‬نحت ؾ‪ٙ‬س ‪ ٚ‬زالِت ایٗ ‪ٞ‬ط ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت‬
‫ضا اثثات ٕ٘ایس‪.‬‬

‫ياژ‏های ‏کلیدی‪ :‬ت‪ٛ‬ؾُ‪ ،‬ض‪ٚ‬ایت ضخُ يطیط‪ ،‬ض‪ٚ‬ایت ضخُ اٖٕی‪ٖ ،‬ثٕاٖتٗ‬
‫ح‪ٙ‬یف‪ ،‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪ .1‬واضق‪ٙ‬اؾی اضقس والْ اؾالٔی (ٌطایف ‪ٞٚ‬اتیتق‪ٙ‬اؾی)‪ٛٔ -‬ؾؿ‪ ٝ‬أاْ نازق‬
‫‪ .2‬اؾتازیاض زا٘كٍا‪ ٜ‬ازیاٖ ‪ٔ ٚ‬صا‪ٞ‬ة اؾالٔی‪.‬‬
‫* زضیافت‪ 92/5/10 :‬تإییس‪.92/6/15 :‬‬
‫** ضایا٘أ‪amsmskiamskemaksemalak :ٝ‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫مقدمه‏ ‏‬
‫تس‪ ٖٚ‬قه ازِ‪ٗٔ ٝ‬تثط ض‪ٚ‬ایی ؾ‪ ٟٓ‬تؿعایی زض تكریم ٔ‪ٛ‬اضز ‪ٔ ٚ‬هازیك ٔكط‪ٚ ٔٚ‬‬
‫٘أكط‪ ٔٚ‬ت‪ٛ‬ؾُ زاض٘س‪.‬‬
‫زض ٔ‪ٙ‬اتٕ حسیثی ا‪ ُٞ‬ؾ‪ٙ‬ت ض‪ٚ‬ایات ٔتٗسزی زض تاب ت‪ٛ‬ؾُ ٔصو‪ٛ‬ض اؾت‪ .‬اظ خّٕ‪ٝ‬‬
‫ایٗ ض‪ٚ‬ایات‪ ،‬ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف اؾت و‪ ٝ‬ت‪َ ٝ‬طق ٔرتّفی زض ٔ‪ٙ‬اتٕ ا‪ ُٞ‬ؾ‪ٙ‬ت‬
‫٘مُ قس‪ ٚ ٜ‬حىایتٌط ‪ٚ‬ل‪ٌٞٝ٘ٛ ٔٛ‬ایی اظ ت‪ٛ‬ؾُ اؾت‪.‬‬
‫‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا اظ‬ ‫ض‪ٚ‬ایت ٘رؿت حىایتٌط ٔطاخٗ‪ٔ ٝ‬طزی ٘اتی‪ٙ‬ا ت‪ ٝ‬پیأثط اوطْ‬
‫آٖ حًطت اؾت‪.‬‬
‫ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬تیاٌٖط ز‪ٔ ٚ‬اخطاؾت‪٘ .‬یٕ‪٘ ٝ‬رؿت آٖ حىایتٌط ٔاخطایی اؾت و‪ٝ‬‬
‫‪ ٚ‬زض ض‪ٚ‬ظٌاض ذّیف‪ ٝ‬ؾ‪ ْٛ‬ضخ زاز‪ ٜ‬اؾت‪ ًٖٕٛٔ .‬ایٗ‬ ‫پؽ اظ ‪ٚ‬فات پیأثط اوطْ‬
‫ترف اظ ض‪ٚ‬ایت ٔاخطای ٔطز ٌطفتاضی اؾت و‪ ٝ‬اظ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف زضذ‪ٛ‬اؾت وٕه‬
‫ضا ت‪ٚ ٝ‬ی آٔ‪ٛ‬ذت‪٘ .‬یٕ‪ ٝ‬پایا٘ی ایٗ ض‪ٚ‬ایت‪ ،‬تیاٍ٘ط‬ ‫وطز ‪ ٚ‬ا‪ ٚ‬زؾت‪ٛ‬ضإُِٗ پیأثط اوطْ‬
‫‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا اظ آٖ حًطت اؾت‪.‬‬ ‫ٔاخطای ٔطاخٗ‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا ت‪ ٝ‬پیأثط اوطْ‬
‫تط ایٗ اؾاؼ ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬اظ ز‪ٚ ٚ‬یػٌی تطذ‪ٛ‬ضزاض اؾت‪ :‬یه) ٘اْط ت‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬ظٔاٖ اؾت؛‬
‫‪ ٚ‬شیُ آٖ تیاٍ٘ط ؾرٗ ایكاٖ‬ ‫ز‪ )ٚ‬نسض آٖ حاوی اظ فُٗ یىی اظ نحات‪ ٝ‬پیأثط اوطْ‬
‫اؾت‪ .‬ایٗ ‪ٞ‬ط ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ت‪ ٝ‬خ‪ٟ‬ت اقتٕاَ تط ؾرٗ حًطت ٔطف‪ٔ ٖٝٛ‬حؿ‪ٛ‬ب ٔیق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬اظ ِحاِ ضخاِی ‪ ٚ‬زضایی ٔحُ تًاضب آضاء ّٖٕاء لطاض ٌطفت‪ ،ٝ‬ز‪ ٚ‬زؾت‪ٝ‬‬
‫زیسٌا‪ ٜ‬زض ایٗتاض‪ٚ ٜ‬خ‪ٛ‬ز زاضز‪:‬‬
‫دسته ايل‪ :‬تی اشکالی ريایی ي درایی دي رايیت ي داللت تر جًاز سه وًع تًسل‬ ‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫اوثط ّٖٕای اؾالٔی ٔٗتمس٘س اؾ‪ٙ‬از ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ٔ‪ٙ‬م‪ َٛ‬اظ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف اظ‬
‫‪ٞ‬طٌ‪ ٝ٘ٛ‬اقىاِی و‪ ٝ‬ضا‪ ٜ‬ضا تط اؾت‪ٙ‬از ‪ ٚ‬اؾتفاز‪ ٜ‬اظ آ٘‪ٟ‬ا تث‪ٙ‬سز‪ٔ ،‬ثطاؾت‪ .‬اظ ٍ٘ا‪ ٜ‬آ٘‪ٟ‬ا ایٗ ز‪ٚ‬‬
‫ض‪ٚ‬ایت زاَ تط خ‪ٛ‬اظ ؾ‪ ٔٛ٘ ٝ‬ت‪ٛ‬ؾُ اؾت‪ :‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات‪ ،‬خا‪ٔ ٚ ٜ‬ماْ ‪ ٚ‬زٖای پیأثط‬
‫زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬پؽ اظ ‪ٚ‬فات حًطت‪ .‬ایٗ زیسٌا‪ٔ ٜ‬تّٗك ت‪ ٝ‬قیٗیاٖ ‪ٚ‬‬ ‫اوطْ‬
‫تؿیاضی اظ ٔؿّٕا٘اٖ غیط ‪ٞٚ‬اتی اؾت‪.‬‬
‫دسته ديم‪ :‬ضعف رجالی ي داللی ريایت ديم ي حصر داللت ريایت ايل در جًاز تًسل ته عمل‬
‫در زمان حیات‬ ‫صالح ي تًسل ته دعای پیامثر اکرم‬
‫زضذه‪ٛ‬ل ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬تطذی اظ ‪ٞٚ‬اتیاٖ ضا‪ ٜ‬تكىیه زض اؾ‪ٙ‬از ضا پیف ٌطفت‪ٝ‬ا٘س‪ ،‬أا‬
‫تؿیاضی اظ ‪ٞٚ‬اتیاٖ ؾ‪ٙ‬س ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا نحیح زا٘ؿت‪ٝ‬ا٘س‪ .‬ایٗ ٌط‪ٗٔ ٜٚ‬تمس٘س ض‪ٚ‬ایت ٔعت‪ٛ‬ض‬

‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫زض ظٔاٖ حیات ایكاٖ زالِت زاضز ‪ ٚ‬تٕٗیٓ‬ ‫ت‪ٟٙ‬ا تط خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای پیأثط اوطْ‬
‫زالِت آٖ ت‪ ٝ‬ظٔاٖ پؽ اظ ‪ٚ‬فات آٖ حًطت نحیح ٘یؿت‪ .‬ت‪ٙ‬اتطایٗ زٖای پیأثط فمٍ‬
‫ت‪ ٝ‬ایكاٖ ٔطاخٗ‪ٚ ٝ‬‬ ‫قأُ ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ای ت‪ٝ‬ذه‪ٛ‬نی و‪ ٝ‬زض ظٔاٖ حیات پیأثط اوطْ‬
‫‪ ٚ‬زٖای‬ ‫زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٔ ،ٜ‬یق‪ٛ‬ز ‪٘ ٚ‬اتی‪ٙ‬ایا٘ی و‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ظٌاض حیات پیأثط اوطْ‬
‫ایكاٖ ضا زضن ٘ىطز‪ٜ‬ا٘س‪ٕ٘ ،‬یت‪ٛ‬ا٘‪ٙ‬س تطای َّة ٖافیت اظ ایٗ زٖا ت‪ٟ‬ط‪ ٜ‬تثط٘س (اتٗتیٕی‪،ٝ‬‬
‫‪.)223 :1 ،1416‬‬
‫ٖإِاٖ ‪ٞٚ‬اتی ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬ضا اظ ِحاِ ضخاِی ٔرس‪ٚ‬ـ ٔیزا٘‪ٙ‬س‪ .‬اظ ِحاِ زالِی ٘یع‬
‫آٖ ضا قاش‪ٙٔ ،‬ىط ‪ ٚ‬یا زض‪ ٘ٚ‬پ‪ٙ‬ساقت‪ ،ٝ‬آٖ ضا غیط لاتُ اؾت‪ٙ‬از ٔیزا٘‪ٙ‬س‪.‬‬
‫اتٗتیٕی‪ ٝ‬ا‪ِٚ‬یٗ وؿی اؾت و‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬قث‪ٟٝ‬افى‪ٙ‬ی زضتاض‪ ٜ‬ایٗ ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت پطزاذت‪ .‬پؽ اظ‬
‫ا‪ ٚ‬پیط‪ٚ‬ا٘ف تا افع‪ٚ‬زٖ تط حدٓ اقىاالت تط نحت ازٖا‪ٞ‬ای اتٗ تیٕی‪ ٝ‬زض ایٗ تاب‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫پافكاضی وطز٘س‪ .‬زض ٔیاٖ پیط‪ٚ‬اٖ فىطی اتٗتیٕی‪ٔ ،ٝ‬حٕس ٘انط اِسیٗ اِثا٘ی ت‪ ٝ‬زِیُ‬
‫افع‪ٚ‬زٖ قث‪ ٟٝ‬تط ض‪ٚ‬ایات ت‪ٛ‬ؾُ‪ ،‬اظ ق‪ٟ‬طت تیكتطی تطذ‪ٛ‬ضزاض اؾت‪.‬‬
‫زض ٔماتُ‪ٖ ،‬إِاٖ ٔؿّٕاٖ (ت‪ٚ ٝ‬یػ‪ٖ ٜ‬إِاٖ ا‪ُٞ‬ؾ‪ٙ‬ت) اظ ظٔاٖ ؾطتطآ‪ٚ‬ضزٖ اتٗتیٕی‪ٚ ٝ‬‬
‫پسیساض قسٖ قث‪ٟ‬ات ٔطت‪ ٌٛ‬ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایات ت‪ٛ‬ؾُ‪ٕٛٞ ،‬اض‪ ٜ‬زض نسز پاؾدٌ‪ٛ‬یی ‪ ٚ‬زفأ اظ ایٗ‬
‫ض‪ٚ‬ایات ت‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘س‪ « .‬شفبء السقبم فٖ سٗبرٓ خ٘ز االًبم» اثط تمی اِسیٗ ؾثىی قافٗی‪« ،‬رَّز‬
‫الوٌظن» اثط اتٗحدط ‪ٞ‬یثٕی‪« ،‬رفغ الوٌبرُ لتخزٗذ احبدٗج التَسل ٍ الشٗبرٓ» اثط ٔحٕ‪ٛ‬ز‬
‫ؾٗیس ٕٔس‪ٚ‬ح‪« ،‬ارغبم الوجتذع الغجٖ ثزَاس التَسل ثبلٌجٖ» اثط غٕاضی‪ ،‬حانُ تركی اظ ایٗ‬
‫تالـ‪ٞ‬ا ٔیتاقس‪.‬‬
‫ٔماِ‪ ٝ‬حايط زض نسز اؾت نحت ضخاِی ‪ ٚ‬زالِی ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ٔ‪ٛ‬ضز تحث ضا ت‪ ٝ‬اثثات‬
‫ضؾا٘س‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ ت‪ٌ ٝ‬طزآ‪ٚ‬ضی تٕأی قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ایٗ ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ‪ ٚ‬پاؾد‬
‫ٔ‪ُٙ‬می آ٘‪ٟ‬ا ‪ٕٞ‬ت ٌٕاضز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬زض ازأ‪ ٝ‬پؽ اظ تطضؾی اٖتثاض ‪ٚ ٚ‬ثالت ٖثٕاٖ تٗ‬
‫ح‪ٙ‬یف‪ ،‬ت‪ ٝ‬تطضؾی ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ٔ‪ٙ‬م‪ َٛ‬اظ ا‪ ٚ‬پطزاذت‪ ٚ ٝ‬قث‪ٟ‬ات پیطأ‪ ٖٛ‬آ٘‪ٟ‬ا ضا پاؾد‬
‫ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬یٓ ٌفت‪.‬‬

‫يثاقت‏عثمان‏به‏حىیف‏ ‏‬
‫(اتٗ حدط‬ ‫ٖثٕاٖتٗ ح‪ٙ‬یف ا٘هاضی ا‪ٚ‬ؾی‪ ،‬اظ خّٕ‪ ٝ‬انحاب پیأثط اوطْ‬
‫ٖؿمال٘ی‪ )112 :7 ،1326 ،‬اؾت و‪ ٝ‬زض غع‪ ٜٚ‬تسض (‪ ،ٕٛٞ‬تیتا‪ ،)372 :4 ،‬احس ‪ٚ‬‬
‫خ‪ًٞٙ‬ای تٗسی (اتٗاثیط‪ ،‬تیتا‪570 :3 ،‬؛ ٖالءاِسیٗ‪ )141 :9 ،1422 ،‬حايط ت‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬

‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫اتٖٗثساِثط زضتاض‪ ٜ‬ا‪ٔ ٚ‬ی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫ّٖٕا تا اثط ‪ ٚ‬ذثط ٌفت‪ٝ‬ا٘س ٖٕط تٗ ذُاب تا نحات‪ ٝ‬زضتاض‪ ٜ‬ا٘تراب ٕ٘ای‪ٙ‬س‪ٜ‬ای زض ٖطاق‬
‫ٔك‪ٛ‬ضت وطز‪ .‬تٕاْ نحات‪ ٝ‬اظ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ٘اْ آ‪ٚ‬ضز٘س‪ .‬آ٘‪ٟ‬ا ٌفت‪ٙ‬س ٖثٕاٖ تٗ‬
‫ح‪ٙ‬یف چ‪ٙ‬اٖ تهیطت ‪ٖ ٚ‬مُ ‪ٗٔ ٚ‬طفت ‪ ٚ‬تدطت‪ٝ‬ای زاضز و‪ ٝ‬اظ ٖ‪ٟ‬س‪ ٜ‬واضی ٔ‪ٕٟ‬تط اظ ایٗ‬
‫‪ ٓٞ‬تط ٔیآیس (اتٖٗثساِثط‪.)1033 :3 ،1412 ،‬‬
‫ٔعی ٘یع ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫تراضی زض وتاب االزب إِفطز ‪ ٚ‬تطٔصی ‪٘ ٚ‬ؿائی ‪ ٚ‬اتٗ ٔاخ‪ ٝ‬زض وتة ذ‪ٛ‬یف اظ‬
‫ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ض‪ٚ‬ایت آ‪ٚ‬ضز‪ٜ‬ا٘س (ٔعی‪.)358 :19 ،1400 ،‬‬
‫ٖدّی ‪ ٚ‬اتٗحثاٖ ٘یع زض وتة اِثمات ذ‪ٛ‬یف ٘اْ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ضا آ‪ٚ‬ضز‪ٜ‬ا٘س‬
‫(ٖدّی‪327 :1405 ،‬؛اتٗحثاٖ‪ .)261 :3 ،1393 ،‬زض وتاب ؾیط ؾّف اِهاِحیٗ ٘یع اظ‬
‫ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ٘أثطز‪ ٜ‬قس‪ ٜ‬اؾت (االنث‪ٟ‬ا٘ی‪ ،‬تیتا‪.)618 :‬‬
‫تا ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬ای‪ٙ‬ى‪ٖ ٝ‬ثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف اظ نحات‪ ٝ‬اؾت ‪ ٚ‬تٕاْ نحات‪ٖ ٝ‬ازِ‪ٙ‬س پؽ‬
‫ٖساِت ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف أطی لُٗی ٘عز ا‪ ُٞ‬ؾ‪ٙ‬ت اؾت‪.‬‬

‫بررسی‏ريایت‏ايل ‏‬
‫مته ريایت ايل‬
‫احٕس تٗ ح‪ٙ‬ثُ ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا ایٌٗ‪٘ ٝ٘ٛ‬مُ ٔیو‪ٙ‬س‪:‬‬
‫ٔطزی ٘اتی‪ٙ‬ا ذسٔت ضؾ‪َٛ‬ذسا ضؾیس ‪ٌ ٚ‬فت‪ :‬اظ ذسا تر‪ٛ‬ا‪ ٜ‬ت‪ٖ ٗٔ ٝ‬افیت ‪ ٚ‬ؾالٔتی‬
‫ُٖا و‪ٙ‬س‪ .‬ضؾ‪ َٛ‬ذسا پاؾد زاز‪ :‬اٌط تط ایٗ ٔطیًی ‪ ٚ‬ؾرتی نثط و‪ٙ‬ی تطای ت‪ ٛ‬ت‪ٟ‬تط‬
‫اؾت‪ ،‬أا اٌط تر‪ٛ‬ا‪ٞ‬ی تطایت زٖا ٔیو‪ .ٓٙ‬ا‪ ٚ‬پاؾد زاز ٘‪ ،ٝ‬تطایٓ زٖا وٗ‪ .‬ضؾ‪َٛ‬ذسا ت‪ٝ‬‬
‫ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا ٌفت‪ٚ :‬ي‪ ٛ‬تٍیط ‪ ٚ‬ز‪ ٚ‬ضوٗت ٕ٘اظ تر‪ٛ‬اٖ ‪ ٚ‬ؾپؽ ایٗ زٖا ضا تر‪ٛ‬اٖ‪ :‬اللُْنَّ إًِِّٖ‬
‫أَسِأَلُكَ ٍَأَتَََرَُِّ إِلَِ٘كَ ثٌَِجِِّ٘كَ هُحَوَّذٍ صَلَّى اهللُ ػَلَِِِ٘ ٍَسَلَّنَ ًَجِِّٖ الزَّحِؤَِ‪َٗ ،‬ب هُحَوَّذُ إًِِّٖ أَتَََرَُِّ ثِكَ إِلَى‬
‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫رَثِّٖ فِٖ حَبرَتِٖ َّذُِِ فَتَقْضِٖ‪ٍَ ،‬تُشَفِّؼٌُِٖ فِِِ٘‪ٍَ ،‬تُشَفِّؼُُِ فَِّٖ‪ٖ .‬ثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ٔیٌ‪ٛ‬یس ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا‬
‫زائٕا ایٗ زٖا ضا ذ‪ٛ‬ا٘س تا آ٘ى‪ ٝ‬قفا یافت (اتٗح‪ٙ‬ثُ‪.)478 :28 ،1421 ،‬‬
‫سىد ريایت ايل از وگاٌ محدثیه‬
‫تطذی اظ ٔحسثیٗ ‪ٔ ٚ‬حممیٗ ٔا٘‪ٙ‬س تطٔصی (‪ ،)569 :5 ،1395‬حاوٓ ٘یكات‪ٛ‬ضی‬
‫(‪ٔ ،)458 :1 ،1411‬حممیٗ ٔؿ‪ٙ‬س احٕس (اتٗخ‪ٙ‬ثُ‪ٕٞ ،‬اٖ) ‪ ٚ‬تّیسی‪ٔ ،‬حكی ت‪ٟ‬صیة‬
‫اِرهائم (ؾی‪َٛ‬ی‪ )366 ،1410 ،‬ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا نحیح تطقٕطز‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫شبٍُ در سىد ريایت‬
‫ؾّیٕاٖ تٗ ؾٕحاٖ ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬

‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫ایٗ ض‪ٚ‬ایت غیط ٔحف‪ ِٛ‬ت‪ٛ‬ز‪ ،ٜ‬زاضای یه اقىاَ ٔك‪ٟٛ‬ض اؾت‪ .‬زض ؾ‪ٙ‬س آٖ ٘اْ ٖیؿى‬
‫تٗ ٔا‪ٞ‬اٖ اِطاظی اِتیٕی ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز زاضز (اتٗؾٕحاٖ‪.)268 :1426 ،‬‬
‫تؿیاضی اظ ّٖٕای ضخاَ اتٗٔا‪ٞ‬اٖ ضا تًٗیف ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬اتٗحدط زضتاض‪ ٜ‬ا‪ٔ ٚ‬یٌ‪ٛ‬یس‪:‬‬
‫اوثط ٔحسثیٗ ا‪ ٚ‬ضا يٗیف قٕطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬احٕس ا‪ ٚ‬ضا ل‪ٛ‬ی ٘سا٘ؿت‪ ،ٝ‬ات‪ٛ‬حاتٓ ا‪ ٚ‬ضا نس‪ٚ‬ق‬
‫زا٘ؿت‪ ٝ‬اؾت‪ .‬اتٗإِسی‪ٙ‬ی ا‪ ٚ‬ضا ثمة ٔثتال ت‪ ٝ‬اذتالٌ ٔیزا٘س‪ .‬زض خای زیٍط ٌفت‪ ٝ‬اؾت‬
‫حسیث ا‪ٛ٘ ٚ‬قت‪ٔ ٝ‬یق‪ٛ‬ز اال ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬ا‪ٔ ٚ‬ثتال ت‪ ٝ‬ذُا اؾت‪ .‬لال٘ؿی ٔیٌ‪ٛ‬یس ا‪ ٚ‬فطزی‬
‫ؾیئ اِحفّ اؾت‪ .‬اتٗحثاٖ ٔٗتمس اؾت ‪ٚ‬ی ض‪ٚ‬ایات ٔ‪ٙ‬ىط ضا ٘مُ ٔیو‪ٙ‬س‪ .‬ات‪ٛ‬ظضٖ‪ٝ‬‬
‫ٔیٌ‪ٛ‬یس ا‪ ٚ‬ظیاز ت‪ ٓٞٚ ٝ‬زض ض‪ٚ‬ایت ٔثتال ٔیقس‪ .‬ش‪ٞ‬ثی ٘یع ٔی٘‪ٛ‬یؿس ضاظی تیٕی اتٗ‬
‫خٗفط ضاظی تٕیٓ و‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬و‪ٙ‬ی‪ٝ‬اـ ق‪ٟ‬طت یافت‪ ٝ‬اؾت‪٘ ،‬أف ٖیؿی تٗ ات‪ٖ ٛ‬یؿی‬
‫ٖثساهلل تٗ ٔا‪ٞ‬اٖ اؾت ‪ ٚ‬انُ ا‪ ٚ‬اظ ٔط‪ ٚ‬اؾت و‪ٔ ٝ‬ساْ تطای تداضت ت‪ ٝ‬ضی ٔیضفت‪ .‬ا‪ٚ‬‬
‫نس‪ٚ‬ق ‪ ٚ‬تس حافٓ‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ز ت‪ ٝ‬ذه‪ٛ‬ل اظ ٔغیط‪.ٖ( ٜ‬ن‪ .‬اتٗؾٕحاٖ‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)269-268 :‬‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫پاسخ‬
‫ٔؿّٕا٘اٖ غیط ‪ٞٚ‬اتی ؾ‪ٙ‬س ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬ضا ثاتت ‪ ٚ‬تس‪ ٖٚ‬اقىاَ ٔیزا٘‪ٙ‬س‪ .‬تؿیاضی اظ‬
‫ٖإِاٖ ‪ٞٚ‬اتی ٘ٓیط اِثا٘ی (‪ ٚ )84 :1421‬ناِح آَقید (‪ ،)623 :1424‬ضفاٖی (‪:1399‬‬
‫‪ ٚ )166‬حافّ حىٕی (‪ )521 :2 ،1410‬ت‪ ٝ‬پیط‪ٚ‬ی اظ اتٗ تیٕی‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬نحت یا حؿٗ‬
‫ت‪ٛ‬زٖ ؾ‪ٙ‬س ایٗ ض‪ٚ‬ایت تهطیح وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬تٗساز تؿیاض ٔٗس‪ٚ‬زی اظ ‪ٞٚ‬اتیاٖ تطای ذسق‪ ٝ‬زض‬
‫اؾ‪ٙ‬از ایٗ ض‪ٚ‬ایت تالـ وطز‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫اِثا٘ی زض ایٗتاض‪ٔ ٜ‬ی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫تطذی ٌٕاٖ وطز‪ٜ‬ا٘س ٔمه‪ٛ‬ز اظ ات‪ٛ‬خٗفط قرم اتٗ خٗفط ٖیؿى تٗ ٔا‪ٞ‬اٖ ضاظی‬
‫اؾت‪ ،‬و‪ ٝ‬اِثت‪ٚ ٝ‬ی فطزی نس‪ٚ‬ق أا ؾیئ اِحفّ اؾت‪ِ .‬ىٗ ایٗ ٌٕاٖ ٔطز‪ٚ‬ز اؾت‪.‬‬
‫ظیطا ٔمه‪ٛ‬ز ات‪ٛ‬خٗفط ذُٕی اؾت ٘‪ ٝ‬ضاظی ‪ ٚ .‬احٕس تٗ ح‪ٙ‬ثُ زض ض‪ٚ‬ایت زیٍطی ت‪ٝ‬‬
‫٘اْ ذُٕی تهطیح ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ایٗ اقتثا‪ ٚ ٜ‬ات‪ٟ‬اْ ضا ضفٕ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬زض ٔٗدٓ نغیط‬
‫َثطا٘ی ٘یع تا ‪ٚ‬نف ذُٕی ‪ٕٞ‬طا‪ ٜ‬اؾت َثطا٘ی زض آ٘دا تاویس ٔیو‪ٙ‬س و‪ٝ‬‬
‫ات‪ٛ‬خٗفطی و‪ ٝ‬اظ ٖٕاض‪ ٜ‬تٗ ذعیٕ‪٘ ٝ‬مُ ض‪ٚ‬ایت ٔیو‪ٙ‬س‪ٕٞ ،‬اٖ ذُٕی اؾت (اِثا٘ی‪،‬‬
‫‪.)69 :1421‬‬
‫ناِح آَقید ٘یع تهطیح ٔیو‪ٙ‬س و‪ٔ ٝ‬مه‪ٛ‬ز اظ اتاخٗفط ‪ٕٞ‬اٖ ٖٕیط تٗ یعیس‬
‫ا٘هاضی ذُٕی اؾت و‪ ٝ‬نس‪ٚ‬ق اؾت (آَقید‪.)42 :1422 ،‬‬
‫شبُات مربًط بٍ داللت ريایت ايل ي پاسخَا‬
‫ٔح‪ٛ‬ض انّی اذتالفات ‪ٞٚ‬اتیاٖ ‪ ٚ‬ؾایط ٔؿّٕیٗ زض زالِت ایٗ ض‪ٚ‬ایت اؾت‪ٞٚ .‬اتیاٖ‬
‫زض ظٔاٖ حیات آٖ‬ ‫ٔٗتمس٘س ایٗ ض‪ٚ‬ایت ت‪ٟٙ‬ا تط خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای پیأثط اوطْ‬
‫‪00‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫حًطت زالِت ٔیو‪ٙ‬س ‪ ٚ‬خ‪ٛ‬اظ ؾایط ٔ‪ٛ‬اضز ت‪ٛ‬ؾُ اظ ایٗ ض‪ٚ‬ایت ت‪ ٝ‬زؾت ٕ٘یآیس‪ .‬زض‬
‫ٔماتُ ؾایط ٔؿّٕیٗ ٔٗتمس٘س اظ ایٗ ض‪ٚ‬ایت خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ٔ ٚ‬ماْ پیأثط اوطْ‬
‫٘یع اؾتفاز‪ٔ ٜ‬یق‪ٛ‬ز (ق‪ٛ‬وا٘ی‪.)212 :1984 ،‬‬
‫شبٍُ ايل‬

‫‪ٞٚ‬اتیاٖ ٔسٖی ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س زٖای پیأثط اوطْ ‪ ،‬ضوٗ انّی ض‪ٚ‬ایت اؾت (اِثا٘ی‪،‬‬
‫‪ٕٞ‬اٖ‪ ٚ )74 ٚ 71 :‬ت‪ٟٙ‬ا تط خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای آٖ حًطت زض ظٔاٖ حیات ایكاٖ‬
‫زالِت زاضز‪ .‬ایٗ ازٖا تا چ‪ٙ‬س زِیُ ‪ٕٞ‬طا‪ ٜ‬اؾت‪:‬‬
‫‪ّٖ )1‬ت انّی ٔطاخٗ‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا ت‪ ٝ‬پیأثط اوطْ ‪ ،‬زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا اظ ایكاٖ‬
‫ت‪ٛ‬ز‪ٔ .‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا تا آ٘ى‪ٔ ٝ‬یت‪ٛ‬ا٘ؿت زض ذا٘‪ ٝ‬ت‪ٙ‬كی‪ٙ‬س ‪ ٚ‬شات ‪ٔ ٚ‬ماْ پیأثط ضا ‪ٚ‬ؾیّ‪ٝ‬‬
‫لطاض ز‪ٞ‬س‪٘ ،‬عز ایكاٖ ضفت ‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا ٕ٘‪ٛ‬ز (اِثا٘ی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)70 :‬‬
‫‪ )2‬اٌط ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ٔ ٚ‬ماْ ضا ٔكط‪ ٚ ٔٚ‬خائع ٔیزا٘ؿت ٘یاظی ت‪ٝ‬‬
‫ٔطاخٗ‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬پیأثط ‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا اظ ایكاٖ ٘ث‪ٛ‬ز‪ ،‬حاَ آ٘ى‪٘ ٝ‬عز حًطت ضفت ‪ ٚ‬اظ‬
‫ایكاٖ زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا ٕ٘‪ٛ‬ز (حىٕی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)523 :2 ،‬‬
‫تا ٌفتِٗ خّٕة «اٌط نثط و‪ٙ‬ی تطای ت‪ ٛ‬ت‪ٟ‬تط اؾت‪ ،‬أا اٌط‬ ‫‪ )3‬پیأثط اوطْ‬
‫تر‪ٛ‬ا‪ٞ‬ی تطایت زٖا ٔیو‪ ،»ٓٙ‬ت‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا ‪ٖٚ‬س‪ ٜ‬زٖا زاز ‪ ٚ‬چ‪ٔ ٖٛ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا تط‬
‫زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا انطاض ‪ٚ‬ضظیس‪ٚ ،‬فاء ت‪ٖٚ ٝ‬س‪ ٜ‬تط پیأثط ‪ٚ‬اخة قس (اِثا٘ی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)71 :‬‬
‫ضا ف‪ٕٟ‬یس‪ٜ‬ا٘س‪،‬‬ ‫‪ّٕٖ )4‬اء اظ ض‪ٚ‬ایت ضخُ اٖٕی ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای پیأثط اوطْ‬
‫ظیطا آٖ ضا زض تاب ٔٗدعات ‪ ٚ‬زٖا‪ٞ‬ای ٔؿتداب حًطت شوط وطز‪ٜ‬ا٘س (‪ٕٞ‬اٖ‪.)74 :‬‬
‫‪ )5‬زض لیاؼ‪ٚ ،‬خ‪ٛ‬ز ٕٔاثّت ‪ ٚ‬اقتطان ٔیاٖ ٔمیؽ ‪ٔ ٚ‬میؽ ّٖی‪ ٝ‬قطٌ اؾت‪ ،‬حاَ‬ ‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫و‪ ّْٛٗٔ ٝ‬قس ؾثة ٔح‪ٛ‬ض انّی ض‪ٚ‬ایت ‪ ٚ‬زِیُ قفا یافتٗ ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا‪ ،‬زٖای پیأثط ت‪ٛ‬ز‪ٜ‬‬
‫اؾت‪ ،‬پؽ افطاز ٔحط‪ ْٚ‬اظ زٖای حًطت فالس ضوٗ انّی ت‪ٛ‬ز‪ٕ٘ ،ٜ‬یت‪ٛ‬ا٘‪ٙ‬س ذ‪ٛ‬ز ضا ت‪ٝ‬‬
‫تطذ‪ٛ‬ضزاض قس‪ ،ٜ‬لیاؼ و‪ٙٙ‬س؛ ظیطا‬ ‫ضخُ اٖٕی و‪ ٝ‬اظ ٔ‪ٞٛ‬ثت زٖای پیأثط اوطْ‬
‫چ‪ٙ‬یٗ لیاؾی (لیاؼ ٔیاٖ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای پیأثط زض حیات ‪ ٚ‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬پیأثط زض‬
‫ٕٔات) فالس قطٌ ٕٔاثّت ‪ ٚ‬اقتطان اؾت (ٖط‪ٚ‬ؾی‪.)749 :2 ،1432 ،‬‬
‫ت‪ٛ‬ز‬ ‫‪ )6‬اٌط ٖأُ انّی قفا یافتٗ ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬پیأثط اوطْ‬
‫پؽ تایس ‪٘ ٕٝٞ‬اتی‪ٙ‬ایاٖ نحات‪ ٝ‬یا تطذی اظ آ٘اٖ پؽ اظ ُٖٕ ت‪ ٝ‬زؾت‪ٛ‬ضإُِٗ ٔصو‪ٛ‬ض زض‬
‫ض‪ٚ‬ایت ‪ ٚ‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬حًطت‪ ،‬اظ ٔ‪ٞٛ‬ثت قفا ‪ٖ ٚ‬افیت تطذ‪ٛ‬ضزاض ٔیقس٘س؛ حاَ‬

‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫آ٘ى‪ ٝ‬چ‪ٙ‬یٗ ذثطی اظ نحات‪ ٝ‬ت‪ٔ ٝ‬ا ٘طؾیس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬نحات‪ ُٕٖ ٝ‬ت‪ ٝ‬ایٗ ؾفاضـ ضا‬
‫تطن ٌفت‪ٝ‬ا٘س زِیّی ٔحىٓ تط ٖسْ ٔكط‪ٖٚ‬یت چ‪ٙ‬یٗ ت‪ٛ‬ؾّی اؾت (‪ٕٞ‬اٖ‪.)750 :‬‬
‫پاسخ‪:‬‬
‫زضتاض‪ ٜ‬ایٗ قث‪ ٟٝ‬چ‪ٙ‬س ٘ىت‪ ٝ‬لاتُ شوط اؾت‪:‬‬
‫‪ )1‬اظ ٔ‪ُٛٙ‬ق ض‪ٚ‬ایت ٔكط‪ٖٚ‬یت پ‪ٙ‬ح ٔ‪ٛ‬ضز اظ ٔ‪ٛ‬اضز ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زؾت ٔیآیس‪ :‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ٝ‬‬
‫زض ظٔاٖ حیات‪ ،‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای آٖ‬ ‫ُٖٕ ناِح‪ ،‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای پیأثط اوطْ‬
‫حًطت پؽ اظ حیات‪ ،‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات حًطت زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات حًطت‬
‫پؽ اظ حیات‪.‬‬
‫زض ٔیاٖ ٔ‪ٛ‬اضز ٔصو‪ٛ‬ض ت‪ٟٙ‬ا ٔكط‪ٖٚ‬یت ٔ‪ٛ‬ضز ا‪ ٚ َٚ‬ز‪ٔ ْٚ‬حُ اتفاق اؾت‪ٔ .‬كط‪ٖٚ‬یت‬
‫ٔ‪ٛ‬ضز ؾ‪ ٚ ْٛ‬پ‪ٙ‬دٓ تا زض ٘ٓط ٌطفتٗ یه انُ ٔ‪ ٟٓ‬ت‪ ٝ‬زؾت ٔیآیس ‪ ٚ‬آٖ ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬آیات ‪ٚ‬‬
‫ض‪ٚ‬ایات زاضای ٖٕ‪ ْٛ‬ظٔا٘ی ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬اذتهال زازٖ آ٘‪ٟ‬ا ت‪ ٝ‬ظٔا٘ی ذال‪٘ ،‬یاظٔ‪ٙ‬س زِیُ‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫ت‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا آٔ‪ٛ‬ذت تسؾت‬ ‫اؾت‪ٔ .‬كط‪ٖٚ‬یت ٔ‪ٛ‬ضز چ‪ٟ‬اضْ اظ زٖایی و‪ ٝ‬پیأثط اوطْ‬
‫ٔیآیس‪ْٟٛ .‬ض ‪ ٚ‬زالِت ز‪ ٚ‬وّٕ‪« ٝ‬ت‪ٙ‬ثیّه» ‪« ٚ‬ته» زض زٖای حًطت‪ ،‬تط ٔكط‪ٖٚ‬یت‬
‫ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ایكاٖ لاتُ ا٘ىاض ٘یؿت‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ ٔ‪ٙ‬حهط وطزٖ زالِت ض‪ٚ‬ایت زض‬
‫اؾتثٗاز ٔحى ‪ ٚ‬پ‪ٙ‬ساضی تاَُ اؾت‪.‬‬ ‫ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای پیأثط اوطْ‬
‫‪ )2‬تطذی اظ لًایایی و‪ ٝ‬ت‪ٖٛٙ ٝ‬اٖ زِیُ شوط قس‪ٜ‬ا٘س‪ ،‬ؾر‪ٙ‬ا٘ی زضؾت اؾت‪ ،‬أا ضتُی‬
‫ت‪ٔ ٝ‬حُ ٘عأ ٘ساضز‪ .‬ت‪ٖٛٙٝ‬اٖ ٔثاَ تیتطزیس ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا تطای زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا اظ پیأثط‬
‫ت‪ ٝ‬ایكاٖ ٔطاخٗ‪ ٝ‬وطز‪ ،‬أا حًطت ت‪ٚ ٝ‬ی ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ضا آٔ‪ٛ‬ذت‪ .‬ایٗ ز‪ٚ‬‬ ‫اوطْ‬
‫لاتُ خٕٕ ت‪ٛ‬ز‪ ،ٜ‬ؾاظٌاض تا ‪ٞ ٓٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪ .‬يٕٗ آ٘ى‪ٞٚ ٝ‬اتیاٖ ْا‪ٞ‬ط فُٗ نحاتی (ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا)‬
‫ضا اذص وطز‪ ٚ ٜ‬اظ ْا‪ٞ‬ط ٖثاضت زٖای پیأثط نطف ٘ٓط ٔیو‪ٙٙ‬س‪ ،‬حاَ آ٘ى‪ ٝ‬تس‪ ٖٚ‬قه‬
‫تط فُٗ ‪ ٚ‬ؾرٗ نحاتی ضخحاٖ زاضز‪.‬‬ ‫فُٗ ‪ ٚ‬ؾرٗ پیأثط اوطْ‬
‫‪ )3‬تطذی اظ لًایایی و‪ ٝ‬ت‪ٖٛٙٝ‬اٖ زِیُ شوط قس‪ٜ‬ا٘س ٘ازضؾت اؾت‪ .‬ت‪ٖٛٙٝ‬اٖ ٔثاَ شوط‬
‫یه ض‪ٚ‬ایت شیُ ٖ‪ٛٙ‬اٖ ‪ٛٔ ٚ‬ي‪ٖٛ‬ی ذال ت‪ٙٗٔ ٝ‬ای تیٍاٍ٘ی اظ ؾایط ٖ‪ٙ‬ا‪ٚ‬یٗ ‪ٛٔ ٚ‬ي‪ٖٛ‬ات‬
‫٘یؿت‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ شوط ایٗ ض‪ٚ‬ایت زض شیُ تاب ٔٗدعات ‪ ٚ‬زٖا‪ٞ‬ای ٔؿتداب پیأثط‬
‫تط ٘ازضؾتی ل‪ٔ َٛ‬راِفاٖ ‪ٞٚ‬اتیاٖ زالِت ٘ساضز‪ .‬ت‪ٖٛٙٝ‬اٖ ٔثاَ فمی‪ٍٙٞ ٝ‬اْ‬ ‫اوطْ‬
‫ٔطاخٗ‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایات‪ ،‬اظ ض‪ٚ‬ایات ٔصو‪ٛ‬ض زض شیُ ٖ‪ٙ‬ا‪ٚ‬یٗ غیطٔطت‪ ٌٛ‬تا تحث ذ‪ٛ‬ز چكٓپ‪ٛ‬قی‬
‫ٕ٘یو‪ٙ‬س‪ ،‬تّى‪ٌ ٝ‬ا‪ ٜ‬ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایاتی اؾت‪ٙ‬از ٔیخ‪ٛ‬یس و‪ ٝ‬زض شیُ ات‪ٛ‬اب ‪ٖٙ ٚ‬ا‪ٚ‬ی‪ٙ‬ی تیٍا٘‪ ٝ‬اظ‬

‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫ٔ‪ٛ‬ي‪ ٔٛ‬تحث فمی‪ ٝ‬شوط قس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ شوط ایٗ ض‪ٚ‬ایت زض شیُ تاب ٔٗدعات ‪ٚ‬‬
‫تط ٘ازضؾتی ل‪ٔ َٛ‬راِفاٖ ‪ٞٚ‬اتیاٖ زالِت ٘ساضز‪.‬‬ ‫زٖا‪ٞ‬ای ٔؿتداب پیأثط اوطْ‬
‫٘ىت‪ ٝ‬خاِة آ٘ى‪ ٝ‬تٗساز ا٘سوی اظ ٔحسثیٗ‪ ،‬ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا شیُ تاب ٔٗدعات ‪ ٚ‬زٖا‪ٞ‬ای‬
‫آ‪ٚ‬ضز‪ٜ‬ا٘س (تی‪ٟ‬می‪ ٚ )325 :1 ،2009 ،‬ؾایط ٔحسثیٗ‪ ،‬ض‪ٚ‬ایت‬ ‫ٔؿتداب پیأثط اوطْ‬
‫ٔعت‪ٛ‬ض ضا زض ات‪ٛ‬اب زیٍطی ٘مُ وطز‪ٜ‬ا٘س (ٖ‪.‬ن‪ .‬اتٗذعیٕ‪ ،ٝ‬تیتا‪224 :2 ،‬؛ تىطز‪ٚ‬ـ‪،‬‬
‫‪447 :2 ،1415‬؛ حاوٓ ٘یكات‪ٛ‬ضی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)700 :1 ،‬‬
‫ضفت ‪ ٚ‬حًطت ‪ٖٚ‬س‪ٜ‬‬ ‫‪ )4‬ای‪ٙ‬ى‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا تطای زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا ٘عز پیأثط اوطْ‬
‫زٖا ت‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬زاز‪ ٚ ،‬زض ٖیٗ حاَ ت‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا زٖا آٔ‪ٛ‬ذت‪ ،‬خٍّٕی لًایای نازقا٘س‪ ،‬أا‬
‫زض ٖثاضت «ات‪ٛ‬خ‪ٝ‬‬ ‫ؾرٗ زض ًٕٔ‪ٔ ٚ ٖٛ‬حت‪ٛ‬ای زٖای پیأثط اؾت‪ .‬پیأثط اوطْ‬
‫اِیه ت‪ٙ‬ثیه» ‪ ٚ‬خای زیٍط اظ ایٗ ض‪ٚ‬ایت‪ ،‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ذ‪ٛ‬زـ ضا ت‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا آٔ‪ٛ‬ذت‪.‬‬
‫‪ )5‬تطذی اظ ازِ‪ٔ ٝ‬صو‪ٛ‬ض ت‪ٟٙ‬ا احتٕاالتی ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س و‪٘ ٝ‬یاظٔ‪ٙ‬س اثثات ٔیتاق‪ٙ‬س‪ٞٚ .‬اتیاٖ‬
‫زض ٔیاٖ احتٕاالت ٔرتّف‪ ،‬احتٕاالت ٔ‪ٛ‬افك تا ضای ذ‪ٛ‬ز ضا تس‪ٞ ٖٚ‬یچ ٔطخحی تطٌعیس‪،ٜ‬‬
‫‪ ٚ‬اظ شوط احتٕاالت ٔراِف چكٓپ‪ٛ‬قی ٔیو‪ٙٙ‬س‪ .‬ت‪ٖٛٙٝ‬اٖ ٔثاَ ایٗ زِیُ و‪« ٝ‬اٌط ٔطز‬
‫٘اتی‪ٙ‬ا ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ٔ ٚ‬ماْ ضا ٔكط‪ ٚ ٔٚ‬خائع ٔیزا٘ؿت‪ ،‬زیٍط ٘یاظی ت‪ٔ ٝ‬طاخٗ‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬پیأثط‬
‫‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا اظ ایكاٖ ٘ث‪ٛ‬ز» (حىٕی‪ٕٞ ،‬اٖ) اظ ایٗ ؾ‪ٙ‬د اؾت‪ٔ .‬ثاَ زیٍط زض ‪ٕٞ‬یٗ‬
‫تاب ایٗ ؾرٗ ‪ٞٚ‬اتیاٖ اؾت و‪ٔ ٝ‬یٌ‪ٛ‬ی‪ٙ‬س‪ٔ« :‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا تا آ٘ى‪ٔ ٝ‬یت‪ٛ‬ا٘ؿت زض ذا٘‪ٝ‬‬
‫ت‪ٙ‬كی‪ٙ‬س ‪ ٚ‬شات ‪ٔ ٚ‬ماْ پیأثط ضا ‪ٚ‬ؾیّ‪ ٝ‬لطاض ز‪ٞ‬س‪٘ ،‬عز ضؾ‪َٛ‬ذسا ضفت ‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا‬
‫‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت زٖا اظ‬ ‫ٕ٘‪ٛ‬ز» (اِثا٘ی‪ٕٞ ،‬اٖ‪ .)70 :‬ت‪ٛ‬يیح ای‪ٙ‬ى‪ٔ ٝ‬طاخٗ‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬پیأثط اوطْ‬
‫ایكاٖ‪ ،‬تا اٖتماز ت‪ ٝ‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات حًطتف ت‪ٙ‬افی ‪ ٚ‬تًازی ٘ساضز‪ٔ .‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا ت‪ ٝ‬زِیُ‬ ‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫اٖتماز ت‪ ٝ‬آتط‪ٙٔٚ‬سی آٖ حًطت ٘عز ذسا‪٘ٚ‬س‪ ،‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای ایكاٖ ضا اظ ت‪ٛ‬ؾُ ذ‪ٛ‬زـ ت‪ٝ‬‬
‫شات آٖ حًطت‪٘ ،‬عزیهتط ت‪ ٝ‬اخاتت ٔیزا٘س‪ِ ،‬صا ٘عز ایكاٖ ٔیض‪ٚ‬ز‪.‬‬
‫زاؾتاٖ ضخُ اٖٕی تا ض‪ٚ‬ایت ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ ٚ‬اظ ظٔاٖ آٔسٖ ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا ٘عز پیأثط‬
‫آغاظ ٔیق‪ٛ‬ز‪ ٝ٘ ،‬تا ض‪ٚ‬ایت ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا ‪ ٚ‬اظ زاذُ ذا٘‪ٚ ٝ‬ی‪ .‬ت‪ٙ‬اتطایٗ ٖثٕاٖ تٗ‬ ‫اوطْ‬
‫ح‪ٙ‬یف ت‪ٟٙ‬ا اظ ٔكا‪ٞ‬س‪ ٜ‬ذ‪ٛ‬ز ذثط ٔیز‪ٞ‬س ‪ ٚ‬اظ آ٘چ‪ ٝ‬زض ذا٘‪ ٚ ٝ‬ذّ‪ٛ‬ت ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا ضخ زاز‪ٜ‬‬
‫اَالٖی زض زؾت ٘یؿت‪ٕٔ .‬ىٗ اؾت ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا زض ذا٘‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز ت‪ ٝ‬شات یا ٔماْ پیأثط‬
‫ٔت‪ٛ‬ؾُ قس‪ ٜ‬تاقس‪ٌ ،‬طچ‪ ٝ‬احتٕاَ ذالف ایٗ ُّٔة ٘یع ٔیض‪ٚ‬ز! ٘ىت‪ ٟٓٔ ٝ‬آٖ اؾت و‪ٝ‬‬
‫تطٌعیسٖ ‪ٞ‬طیه اظ ایٗ ز‪ ٚ‬احتٕاَ ٘یاظٔ‪ٙ‬س زِیُ اؾت‪.‬‬

‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫٘ىت‪ ٝ‬زیٍط آ٘ى‪ ،ٝ‬حتی اٌط زض ٔتٗ ض‪ٚ‬ایت ت‪ ٝ‬ایٗ ُّٔة اقاض‪ٔ ٜ‬یقس و‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا‬
‫ٔیاٖ ضفتٗ ٘عز پیأثط ‪ٔ ٚ‬ا٘سٖ زض ذا٘‪ ٚ ٝ‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات یا ٔماْ پیأثط‪ ،‬تطخیح زاز ٘عز‬
‫پیأثط تط‪ٚ‬ز‪ ،‬تاظ‪ ٓٞ‬ایٗ فُٗ ٔطز ٘اتی‪ٙ‬ا تط ٖسْ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ زض غیاب پیأثط زالِت ٘ساضز‪.‬‬
‫زض ضاتُ‪ ٝ‬تا زِیُ پ‪ٙ‬دٓ ‪ٞٚ‬اتیاٖ تایس ٌفت‪ٔ :‬كط‪ٖٚ‬یت ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات تطآٔس‪ ٜ‬اظ لیاؼ‬
‫٘یؿت‪ ،‬تّى‪ ٝ‬اظ ٔ‪ُٛٙ‬ق ض‪ٚ‬ایت ت‪ ٝ‬زؾت ٔیآیس‪.‬‬
‫زض پاؾد ت‪ ٝ‬زِیُ قكٓ ٘یع ٌفت‪ٙ‬ی اؾت‪ :‬تطاؾاؼ ٔ‪ُٛٙ‬ق ض‪ٚ‬ایت ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف‪،‬‬
‫ٔطزی ٘اتی‪ٙ‬ا و‪ ٝ‬اظ نحات‪ ٝ‬ضؾ‪َٛ‬ذسا ت‪ٛ‬ز‪ ،ٜ‬تا ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات پیأثط ت‪ٟ‬ث‪ٛ‬ز یافت‪ ٝ‬اؾت‪.‬‬
‫٘ازیس‪ٌ ٜ‬طفتٗ ایٗ ٘ىت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬قٗ ‪ ٚ‬تىی‪ ٝ‬تط ض‪ٚ‬ایات ٘طؾیس‪ ،ٜ‬اظ ا٘هاف ت‪ٝ‬ز‪ٚ‬ض اؾت‪ .‬زیٍط آ٘ى‪ٝ‬‬
‫ٌعاضـ‪ٞ‬ا ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایاتی و‪ ٝ‬زض تاب نحات‪ ٚ ٝ‬ؾّف ضؾیس‪ ،ٜ‬تؿیاض ٔحس‪ٚ‬ز ‪ ٚ‬وٓ اؾت‪ ٚ ،‬تٕاْ‬
‫افٗاَ آ٘‪ٟ‬ا ضا پ‪ٛ‬قف ٕ٘یز‪ٞ‬س؛ تط ایٗ اؾاؼ فمساٖ ض‪ٚ‬ایت زض ٔ‪ٛ‬ي‪ٖٛ‬ی ذال تط ٔتط‪ٚ‬ن‬
‫ت‪ٛ‬زٖ آٖ ٔؿاِ‪٘ ٝ‬عز نحات‪ ٚ ٝ‬ؾّف زالِت ٘ساضز‪ .‬اظ ؾ‪ٛ‬ی زیٍط تطن فُٗ اظ ؾ‪ٛ‬ی فطز‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫ٔٗه‪ ،ْٛ‬ت‪ٟٙ‬ا تط ٖسْ ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ب زالِت زاضز‪ .‬ت‪ ٝ‬تٗثیط زیٍط‪ ،‬تطن‪ ،‬آٖ اظ حطٔت ‪ ٚ‬اتاح‪ ٝ‬اؾت‪.‬‬
‫ت‪ٙ‬اتطایٗ تطن فُٗ اظ ؾ‪ٛ‬ی نحات‪ ٚ ٝ‬ؾّف‪ ،‬اِعأاً ت‪ٙٗٔٝ‬ای اٖتماز ت‪ ٝ‬حطٔت ایٗ ٘‪ ٔٛ‬اظ‬
‫ت‪ٛ‬ؾُ ٘عز آ٘اٖ ٘یؿت‪.‬‬
‫ٔتاؾفا٘‪ ٝ‬ایٗ قث‪ ٚ ٟٝ‬تطذی اظ قث‪ٟ‬اتی آتی‪٘ ،‬اقی اظ ض‪ٚ‬ـ غٍّ ‪ٞٚ‬اتیاٖ زض تحث‬
‫اؾت‪ .‬آ٘‪ٟ‬ا تا تعضيٕ٘ایی تركی اظ ض‪ٚ‬ایت و‪ٛٔ ٝ‬افك تا ضای ایكاٖ اؾت‪ ،‬زض نسز‬
‫پ‪ٟٙ‬اٖؾاظی یا تا‪ٚ‬یُ آٖ ترف اظ ض‪ٚ‬ایت و‪ٔ ٝ‬راِف تا ضای ایكاٖ اؾت‪ ،‬تطآٔس‪ٜ‬ا٘س!‬
‫شبٍُ ديم‬
‫اِثا٘ی ٔیٌ‪ٛ‬یس‪:‬‬
‫ٔتاؾفا٘‪ٔ ٝ‬راِفیٗ فىطی ٔا‪ ،‬ت‪ٟٙ‬ا ت‪ٖ ٝ‬ثاضت «اللْن إًٖ أسألك‪ٍ ،‬أتَسل إل٘ك ثٌج٘ك‬
‫هحوذ» چكٓ ز‪ٚ‬ذت‪ٝ‬ا٘س‪ .‬آ٘‪ٟ‬ا ٔیاٖ تاء خاض‪٘ ٚ ٜ‬ثیه وّٕ‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬ضا ٔمسض زا٘ؿت‪ٝ‬‬
‫‪ ٚ‬تط ایٗ اؾاؼ حىٓ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات پیأثط ضا ت‪ ٝ‬زؾت آ‪ٚ‬ضز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬زض حاِیو‪ ٝ‬زض‬
‫ؾیاق حسیث ؾر‪ٙ‬ی اظ شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬پیأثط ت‪ٔ ٝ‬یاٖ ٘یأس‪ ٜ‬اؾت؛ ِصا ٕ٘یت‪ٛ‬اٖ وّٕ‪ٝ‬‬
‫شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬ضا زض تمسیط ٌطفت‪ .‬أا تمسیط ٌطفتٗ ‪ٚ‬اغ‪ ٜ‬زٖا تا ؾیاق حسیث ‪ ٚ‬ؾایط ازِ‪ٝ‬‬
‫‪ ٚ‬لطائٗ ؾاظٌاض اؾت؛ چ‪ٙ‬ا٘ى‪ٔ ٝ‬فؿطیٗ قیٗ‪ ٚ ٝ‬ؾ‪ٙ‬ی تا ِحاِ ؾیاق ‪ ٚ‬لطائٗ زضتاض‪ٜ‬‬
‫آی‪ ٝ‬قطیف‪ ٝ‬وَاسْأَلِ الْقَرْيَةَ الَّتِي كُنَّا فِيهَا وَالْعِيرَ الَّتِي أَقْبَلْنَا فِيهَا وَإِنَّا لَصَادِقُونَ ٌفت‪ٝ‬ا٘س‬
‫ٔمه‪ٛ‬ز ا‪ ُٞ‬لطی‪ ٚ ٝ‬انحاب ٖیط اؾت ٘‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز لطی‪ٖ ٚ ٝ‬یط (اِثا٘ی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)74 :‬‬
‫پاسخ‬
‫زض پاؾد ت‪ ٝ‬ایٗ قث‪٘ ٟٝ‬یع چ‪ٙ‬س ٘ىت‪ ٝ‬لاتُ شوط اؾت‪:‬‬
‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫‪ )1‬انُ ‪ ٚ‬لاٖس‪ ٜ‬ا‪ِٚ‬ی زض ٔ‪ٛ‬اخ‪ ٟٝ‬تا یه ض‪ٚ‬ایت‪ ،‬اؾتفاز‪ ٜ‬اظ ْا‪ٞ‬ط ض‪ٚ‬ایت اؾت‪ ٚ ،‬ذط‪ٚ‬ج‬
‫اظ انُ‪ٔ ٚ ،‬مسض پ‪ٙ‬ساقتٗ تطذی وّٕات زض ض‪ٚ‬ایت‪٘ ،‬یاظٔ‪ٙ‬س زِیُ اؾت‪.‬‬
‫ضا ت‪ ٝ‬زؾت‬ ‫‪ )2‬وؿا٘ی و‪ ٝ‬اظ ایٗ ض‪ٚ‬ایت خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات پیأثط اوطْ‬
‫آ‪ٚ‬ضز‪ٜ‬ا٘س‪ٞ ،‬یچٌا‪ ٜ‬لائُ ت‪ٔ ٝ‬مسض ت‪ٛ‬زٖ وّٕ‪ ٝ‬شات ٔیاٖ تاء خاض‪ ٚ ٜ‬وّٕ‪٘ ٝ‬ثیه ٘كس‪ٜ‬ا٘س‪،‬‬
‫تّى‪ ٝ‬آ٘‪ٟ‬ا ‪ ٚ‬تٕاْ اٖطاب ف‪ٟ‬یٓ ت‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬تی ٔیزا٘‪ٙ‬س و‪ٖ ٝ‬ثاضت «اِّ‪ ٟٓ‬إ٘ی ؤؾإِه‪ ٚ ،‬ؤت‪ٛ‬ؾُ‬
‫إِیه ت‪ٙ‬ثیه ٔحٕس» تؿیاض ٌ‪ٛ‬یا ‪ْ ٚ‬ا‪ٞ‬ط ت‪ٛ‬ز‪ ٚ ،ٜ‬زض ٘فؽ ‪ ٚ‬شات آٖ حًطت ْ‪ٟٛ‬ض زاضز‪.‬‬
‫وافی اؾت ایٗ ض‪ٚ‬ایت ت‪ ٝ‬یه ٖطب ذاِیاِص‪ ٗٞ‬اظ ٔ‪ٙ‬الكات ‪ٞٚ‬اتیاٖ ‪ ٚ‬ؾایط ٔؿّٕیٗ‬
‫زض ٖثاضت ایٗ زٖا ت‪ٔ ٝ‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا چ‪ٝ‬‬ ‫ٖطي‪ ٝ‬ق‪ٛ‬ز‪ ،‬ؾپؽ اظ ا‪ ٚ‬ؾ‪ٛ‬اَ ق‪ٛ‬ز پیأثط اوطْ‬
‫آٔ‪ٛ‬ذت؟‬
‫ٔكىُ ٔ‪ ٟٓ‬زض ایٗ تحث‪ ،‬آٖ اؾت و‪ٞٚ ٝ‬اتیاٖ اظ پیف ضای ذ‪ٛ‬ز ضا تطٌعیس‪ ٚ ٜ‬زض‬
‫نسز تحٕیُ ضای ذ‪ٛ‬ز تط ض‪ٚ‬ایت ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬تط تٕاْ ْ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ط ‪ ٚ‬لطائٗ ذالف ضای ذ‪ٛ‬ز چكٓ‬
‫ٔیت‪ٙ‬س٘س‪.‬‬
‫‪٘ )3‬ىت‪ ٝ‬تؿیاض خاِة آ٘ى‪ٔ ،ٝ‬مسض زا٘ؿتٗ وّٕ‪ ٝ‬زٖا ٔ‪ٛ‬خة پیسایف ت‪ٙ‬الى زض ؾر‪ٙ‬اٖ‬
‫‪ٞٚ‬اتیاٖ ٔیق‪ٛ‬ز؛ ظیطا آ٘‪ٟ‬ا ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز ‪ٞ‬طٌ‪ٔ ٝ٘ٛ‬داظ ‪ ٚ‬تا‪ٚ‬یُِ ذالفِ ْا‪ٞ‬ط ضا زض وتاب ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬ت‬
‫٘فی وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬ت‪ٖٛٙٝ‬اٖ ٔثاَ زض ذه‪ٛ‬ل نفات ذثطی‪ ٝ‬تط ایٗ تا‪ٚ‬ض٘س و‪ :ٝ‬تایس ایٗ زؾت‪ ٝ‬اظ‬
‫نفات ضا تط ٔٗ‪ٙ‬ای ْا‪ٞ‬طی حُٕ ٕ٘‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬اظ ‪ٞ‬طٌ‪ ٝ٘ٛ‬تا‪ٚ‬یُ زض ایٗ تاب تایس ذ‪ٛ‬ززاضی وطز‬
‫(اتٗتیٕیٕ‪ .)347 :6 ،1426 ،ٝ‬حاَ آ٘ى‪ٔ ٝ‬مسض زا٘ؿتٗ وّٕ‪ ٝ‬زٖا زض ٔیاٖ تاء خاض‪ٚ ٜ‬‬
‫٘ثیه ٘‪ٖٛ‬ی تا‪ٚ‬یُ ذالف ْا‪ٞ‬ط ت‪ٛ‬ز‪٘ ٚ ٜ‬مى آقىاض ض‪ٚ‬ـ ْا‪ٞ‬طیٌطی ‪ ٚ‬لاٖس‪٘ ٜ‬فی ٔداظ‬
‫زض وتاب ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬ت اؾت‪.‬‬
‫شبٍُ سًم ي چُارم‬
‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫‪ٞٚ‬اتیاٖ اظ تاب ت‪ٙ‬اظَ زض تحث‪ ،‬ز‪ ٚ‬قث‪ ٟٝ‬ضا ُٔطح وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬ا‪ َٚ‬آ٘ى‪ ٝ‬حتی اٌط تط‬
‫ضا خایع تسا٘یٓ‪ ،‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ٝ‬‬ ‫اؾاؼ ایٗ ض‪ٚ‬ایت‪ ،‬ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬پیأثط اوطْ‬
‫شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬ؾایط ا‪ِٚ‬یاء ‪ ٚ‬ناِحیٗ ضا ٕ٘یت‪ٛ‬اٖ اظ ایٗ ض‪ٚ‬ایت ت‪ ٝ‬زؾت آ‪ٚ‬ضز؛ ظیطا ایٗ‬
‫ض‪ٚ‬ایت ت‪ٟٙ‬ا تط ‪ٚ‬ل‪ ٚ ٔٛ‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬پیأثط زالِت ٔیو‪ٙ‬س ‪ ٚ‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ٝ‬‬
‫ضا ٕ٘یضؾا٘س‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ ؾطایت زازٖ‬ ‫شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬ؾایط پیأثطاٖ ‪ ٚ‬ا‪ِٚ‬یاء اِ‪ٟ‬ی‬
‫حىٓ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬پیأثط ت‪ ٝ‬ؾایط ا‪ِٚ‬یاء ‪ ٚ‬ناِحیٗ‪٘ ،‬یاظٔ‪ٙ‬س زِیُ‬
‫تطتطیٗ ا٘ثیاء اؾت‪ .‬تٗیس ٘یؿت و‪ٝ‬‬ ‫خساٌا٘‪ٝ‬ای اؾت‪ .‬اظ ؾ‪ٛ‬ی زیٍط پیأثط اوطْ‬
‫خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ٔ ٚ‬ماْ حًطتف یىی اظ أتیاظات ‪ ٚ‬اذتهانات ایكاٖ تاقس‪ .‬تطای‬

‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫‪ٕٞ‬یٗ ٕ٘یت‪ٛ‬اٖ حىٓ ٔرتم ایكاٖ ضا ت‪ ٝ‬ؾایط ا٘ثیاء تؿطی زاز (ٖط‪ٚ‬ؾی‪ٕٞ ،‬اٖ‪:2 ،‬‬
‫‪.)750‬‬
‫ضا تط اؾاؼ ایٗ ض‪ٚ‬ایت‬ ‫ز‪ ْٚ‬آ٘ى‪ ٝ‬حتی اٌط ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬پیأثط اوطْ‬
‫خایع تسا٘یٓ‪ٕ٘ ،‬یت‪ٛ‬اٖ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬آٖ حًطت پؽ اظ حیات ایكاٖ ضا اظ‬
‫ایٗ ض‪ٚ‬ایت ت‪ ٝ‬زؾت آ‪ٚ‬ضز؛ ظیطا ایٗ ض‪ٚ‬ایت ت‪ٟٙ‬ا تط ‪ٚ‬ل‪ ٚ ٔٛ‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬ایكاٖ زض ظٔاٖ‬
‫حیاتكاٖ زالِت ٔیو‪ٙ‬س‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ ؾطایت زازٖ حىٓ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬آٖ حًطت‬
‫زض ظٔاٖ حیات ایكاٖ ت‪ ٝ‬ظٔاٖ پؽ اظ ‪ٚ‬فات ایكاٖ‪٘ ،‬یاظٔ‪ٙ‬س زِیُ ٔؿتمّی اؾت‪.‬‬
‫پاسخ‬
‫زض پاؾد ت‪ ٝ‬ایٗ ز‪ ٚ‬قث‪٘ ٟٝ‬یع چ‪ٙ‬س ٘ىت‪ ٝ‬لاتُ شوط اؾت‪:‬‬
‫‪ّٕٖ )1‬ای ا‪ُٞ‬ؾ‪ٙ‬ت زض وتة قٕائُ ‪ ٚ‬ذهائم ‪ ... ٚ‬احىاْ ٔره‪ٛ‬ل ت‪ ٝ‬پیأثط ضا‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫تط قٕطز‪ٜ‬ا٘س‪ِ ،‬ىٗ زض ‪ٞ‬یچیه اظ ایٗ وتة خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ضا زض آٖ حًطت‬
‫ٔ‪ٙ‬حهط ٘سا٘ؿت‪ٝ‬ا٘س‪.‬‬
‫‪ )2‬لاٖس‪ ٟٓٔ ٜ‬زض تاب ذهائم ایٗ اؾت و‪« ٝ‬اِرهائم ال تثثت اال تسِیُ ‪ٚ‬إِٗ‪ْٛ‬‬
‫األنُ» (ؾ‪ٙ‬سی‪139 :5 ،1406 ،‬؛ ق‪ٛ‬وا٘ی‪ .)253 :4 ٚ 69 :1 ،1413 ،‬تط اؾاؼ ایٗ‬
‫لاٖس‪ ،ٜ‬نطف ازٖای ذه‪ٛ‬نیت وافی ٘یؿت‪ ،‬تّى‪ ٝ‬انُ‪ٕٖٔٛ ،‬یت احىاْ اؾت ‪ٚ‬‬
‫ذه‪ٛ‬نیت زض ٘ثی ٘یاظٔ‪ٙ‬س زِیُ اؾت (ض‪.‬ن‪ٔ .‬ثاضوف‪ٛ‬ضی‪.)376 :3 ،1404 ،‬‬
‫‪ٖ )3‬إِاٖ ان‪ ٚ َٛ‬فم‪ٔ ،ٝ‬تصوط قس‪ٜ‬ا٘س و‪ ٝ‬انُ زض احىاْ‪ٕٖٔٛ ،‬یت ‪ ٚ‬قٕ‪ َٛ‬افطازی‬
‫‪ ٚ‬اظٔا٘ی اؾت‪ ،‬یٗ‪ٙ‬ی اٌط زض ‪ٚ‬الٗ‪ٝ‬ای و‪ٔ ٝ‬طت‪ ٌٛ‬ت‪ ٝ‬فطز ذانی اظ أت اؾت‪ ،‬پیأثط‬
‫حىٕی ضا فطٔ‪ٛ‬ز‪ ،‬ایٗ حىٓ تطای آٖ قرم ‪ ٚ‬ؾایط افطاز أت ت‪ ٝ‬تثٕ ‪ٚ‬ی ثاتت ٔیق‪ٛ‬ز‪،‬‬
‫ٍٔط آ٘ى‪ ٝ‬زِیُ ذانی ٔإ٘ اظ ایٗ ٖٕ‪ٔٛ‬یت ‪ ٚ‬تؿطی ق‪ٛ‬ز‪ .‬ض‪ٚ‬ایت ضخُ اٖٕی ٖاضی اظ‬
‫‪ٞ‬طٌ‪ ٝ٘ٛ‬لیس ِفٓی اؾت و‪ ٝ‬تط حهط زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬یا ٖٕ‪ٔٛ‬یت ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬پؽ اظ‬
‫حیات زالِت و‪ٙ‬س‪ .‬ت‪ٖ ٝ‬ثاضت زیٍط ایٗ ض‪ٚ‬ایت ُّٔك اظ ‪ٞ‬ط لیسی اؾت و‪ ٝ‬تط ٔحس‪ٚ‬ز‪ٜ‬‬
‫ظٔا٘ی ذانی زالِت و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ )4‬ایٗ قث‪ٞٚ ٟٝ‬اتیاٖ تط پای‪ ٝ‬ایٗ پیففطو ت‪ٙ‬یاٖ ٘‪ٟ‬از‪ ٜ‬قس‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬انُ زض‬
‫ض‪ٚ‬ایات ترهیم اؾت ‪ ٚ‬ت‪ ٝ‬زؾت آ‪ٚ‬ضزٖ تٕٗیٓ ‪ ٚ‬قٕ‪ َٛ‬حىٕی اظ ض‪ٚ‬ایات‪٘ ،‬یاظٔ‪ٙ‬س اثثات‬
‫‪ ٚ‬احطاظ تٗسز ُٖٕ ٖأّیٗ زض ظٔاٖ‪ٞ‬ای ٔرتّف اؾت‪ .‬حاَ آ٘ى‪ ٝ‬چ‪ٙ‬یٗ ؾر‪ٙ‬ی ضا ‪ٞ‬یچ‬
‫یه اظ ٖإِاٖ ان‪ ٚ َٛ‬فم‪ٍ٘ ٝ‬فت‪ٝ‬ا٘س‪ .‬اظ ؾ‪ٛ‬ی زیٍط الظٔ‪ ٝ‬پصیطـ چ‪ٙ‬یٗ ؾر‪ٙ‬ی‪٘ ،‬أكط‪ٔٚ‬‬
‫زا٘ؿتٗ تؿیاضی اظ أ‪ٛ‬ض ٔكط‪ ٚ ٔٚ‬ضایح ٔیاٖ ٔؿّیٗ اظ ٖهط تاتٗیٗ تاو‪ ٖٛٙ‬اؾت؛ ظیطا‬
‫ت‪ٟٙ‬ا زِیُ ٔكط‪ٖٚ‬یت تؿیاضی اظ أ‪ٛ‬ض ضایح ٘عز ٔؿّٕیٗ (اظ ٖهط تاتٗیٗ تا ت‪ ٝ‬حاَ)‬
‫‪03‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫حىایت ٔیو‪ٙ‬س‬ ‫ض‪ٚ‬ایاتی اؾت و‪ ٝ‬اظ ضذساز ذانی زض ٖهط حیات ‪ ٚ‬ضؾاِت ٘ثی اوطْ‬
‫‪ ٚ‬لطی‪ ٝٙ‬زیٍطی تط تٗسز ُٖٕ ٖأّیٗ زض ظٔاٖ‪ٞ‬ای ٔرتّف تطای آٖ ٔ‪ٛ‬خ‪ٛ‬ز ٘یؿت‪.‬‬
‫ضخ‬ ‫‪ )5‬تس‪ ٖٚ‬قه ایٗ ٔاخطا زض ظٔاٖ ذانی اظ حیات پط تطوت پیأثط اوطْ‬
‫زاز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬اٌط ‪ٞٚ‬اتیاٖ ایٗ ٌفت‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز ضا لث‪ َٛ‬زاض٘س و‪ ٝ‬حىٓ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬پیأثط‬
‫ٔمیس ت‪ ٝ‬ظٔاٖ ‪ٚ‬ل‪ ٔٛ‬زِیُ ض‪ٚ‬ایی اؾت‪ ،‬تایس تپصیط٘س و‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ا زض ض‪ٚ‬ظ ذانی و‪ ٝ‬ایٗ‬
‫ض‪ٚ‬ایت ضخ زاز‪ ٜ‬اؾت‪ ،‬ت‪ٛ‬ؾُ ٔصو‪ٛ‬ض خایع اؾت ‪ ٚ‬زض ؾایط ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ای حیات ایكاٖ خایع‬
‫٘یؿت؛ ظیطا ض‪ٚ‬ایت ٔمیس ت‪ ٝ‬ظٔاٖ تؿیاض و‪ٛ‬تا‪ٞ‬ی اظ حیات آٖ حًطت اؾت‪ .‬تط ایٗ‬
‫اؾاؼ تٕٗیٓ ‪ٞٚ‬اتیاٖ ؾر‪ٙ‬ی تیزِیُ ‪ ٚ‬ذط‪ٚ‬ج اظ لاٖس‪ ٜ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ت‪ٛ‬ز؛ ظیطا آ٘‪ٟ‬ا حىٓ خ‪ٛ‬اظ‬
‫تٕٗیٓ‬ ‫ت‪ٝ‬زؾت آٔس‪ ٜ‬اظ ض‪ٚ‬ایت ضا اظ ؾاٖت ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ظ ‪ٚ‬ل‪ ٔٛ‬ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ظٌاض حیات پیأثط اوطْ‬
‫زاز‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫‪ )6‬زؾتیاتی ت‪ ٝ‬ف‪ٖ ٟٓ‬ثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف اظ ایٗ ض‪ٚ‬ایت زض حُ ایٗ ٘عأ ٘مف ٔ‪ٕٟ‬ی ضا‬
‫ضخ زاز‪ ،ٜ‬ت‪ٝ‬‬ ‫ایفاء ٔیو‪ٙ‬س‪ٚ .‬ی زض ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬و‪ ٝ‬زض ظٔاٖ پؽ اظ ‪ٚ‬فات پیأثط اوطْ‬
‫ؾازٌی ‪ ٚ‬تس‪ ٖٚ‬آ‪ٚ‬ضزٖ ‪ٞ‬یچ اؾتسالِی‪ ،‬ؾرٗ ‪ ٚ‬ؾفاضـ پیأثط ضا تطای ٔطز ٌطفتاض ت‪ٙ‬فیص‬
‫‪ ٚ‬تد‪ٛ‬یع وطز‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف اظ ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات پیأثط زض‬
‫‪ٞ‬ط ظٔاٖ ضا تطزاقت وطز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ٚ‬‬ ‫٘تید‪ ٝ‬آ٘ى‪ ٝ‬حهط حىٓ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬زض ذه‪ٛ‬ل پیأثط اوطْ‬
‫یا حهط حىٓ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬زض ذه‪ٛ‬ل ظٔاٖ حیات ایكاٖ ؾر‪ٙ‬ی‬
‫تیزِیُ ‪ ٚ‬ذالف ْا‪ٞ‬ط ض‪ٚ‬ایت اؾت‪.‬‬

‫بررسی‏ريایت‏ديم ‏‬
‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫مته ريایت ديم‬
‫َثطا٘ی اظ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ٘مُ ٔیو‪ٙ‬س‪:‬‬
‫ٔطزی ت‪ ٝ‬خ‪ٟ‬ت زضذ‪ٛ‬اؾتی‪ٔ ،‬ىطض ٘عز ذّیف‪ ٝ‬ؾ‪ٔ ْٛ‬یضفت‪ ،‬أا ت‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬ت‪ٛ‬خ‪ٟ‬ی ٕ٘یقس‪.‬‬
‫آٖ ٔطز ت‪ٖ ٝ‬ثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ٔطاخٗ‪ ٝ‬وطز ‪ٔ ٚ‬ؿاِ‪ٝ‬اـ ضا تا ا‪ ٚ‬زض ٔیاٖ ٌصاقت‪ٖ .‬ثٕاٖ‬
‫تٗ ح‪ٙ‬یف ت‪ ٝ‬ا‪ٌ ٚ‬فت ‪ٚ‬ي‪ ٛ‬تٍیط ‪ ٚ‬ت‪ٔ ٝ‬ؿدس تط‪ ٚ ٚ‬ز‪ ٚ‬ضوٗت ٕ٘اظ تٍصاض‪ .‬ؾپؽ ایٗ زٖا‬
‫ضا تر‪ٛ‬اٖ‪« :‬ت‪ٙ‬ثی‪ٙ‬ا ٔحٕس نّىاهللّٖی‪ٚٝ‬ؾّٓ ٘ثی اِطحٕ‪ ،ٝ‬یا ٔحٕس إ٘ی ؤت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ته إِى‬
‫ضتی فتمًی ِی حاختی»‪ .‬ؾپؽ ذ‪ٛ‬اؾت‪ٝ‬ات ضا تٍ‪ٔ .ٛ‬طز ضفت ‪ٕٞ ٚ‬یٗ واض ضا وطز‪ .‬آٖ‬
‫ٌا‪ ٜ‬ت‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ی ذا٘‪ٖ ٝ‬ثٕاٖ ضفت زضتاٖ تیط‪ ٖٚ‬آٔس ‪ ٚ‬زؾت ا‪ ٚ‬ضا ٌطفت ‪٘ ٚ‬عز ٖثٕاٖ تٗ‬
‫ٖفاٖ تطز‪ٖ .‬ثٕاٖ ا‪ ٚ‬ضا احتطاْ وطز ‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬اؾت‪ٝ‬اـ ضا تط آ‪ٚ‬ضز‪ .‬ؾپؽ ٖثٕاٖ ٌفت ٔٗ‬
‫‪ٕٞ‬یٗ حاال ت‪ ٝ‬یاز ذ‪ٛ‬اؾت‪ ٝ‬ت‪ ٛ‬افتازْ ‪ ٚ‬اظ ایٗ ت‪ ٝ‬تٗس ‪ٞ‬طٌا‪ ٜ‬ذ‪ٛ‬اؾت‪ٝ‬ای زاقتی ٘عز ٔا‬
‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫تیا‪ .‬آٍ٘ا‪ٔ ٜ‬طز ٘عز ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ضفت ‪ ٚ‬اظ ا‪ ٚ‬تكىط وطز‪ٖ .‬ثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ٌفت‬
‫ایٗ ؾفاضـ اظ ٔٗ ٘ث‪ٛ‬ز‪ ،‬ض‪ٚ‬ظی ذسٔت ضؾ‪ َٛ‬ذسا ت‪ٛ‬زْ‪ٔ ،‬طز ٘اتی‪ٙ‬ایی ٘عز ایكاٖ آٔس ‪ٚ‬‬
‫اظ پیأثط ذ‪ٛ‬اؾت تطای تاظٌكت تی‪ٙ‬اییاـ زٖا و‪ٙ‬س‪ .‬پیأثط ‪ٕٞ‬یٗ زؾت‪ٛ‬ض ضا ت‪ ٝ‬ا‪ٚ‬‬
‫زاز٘س‪ٔ ،‬طز ٘اتی‪ٙ‬ا پؽ اظ ا٘داْ ایٗ زؾت‪ٛ‬ض‪ ،‬زض حاِیو‪ ٝ‬چكٕا٘ف ٔیزیس ت‪ٔ ٝ‬ا ّٔحك‬
‫قس (َثطا٘ی‪.)306 :1 ،1405 ،‬‬
‫مىابع ريایت ديم‬
‫یٗم‪ٛ‬ب تٗ ؾفیاٖ فؿ‪ٛ‬ی زض وتاب ٔكیرة ذ‪ٛ‬ز ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت (فؿ‪ٛ‬ی‪،‬‬
‫‪َ .)94 :1431‬ثطا٘ی آٖ ضا زض إِٗدٓ اِهغیط (‪ ،)306 :1 ،1405‬إِٗدٓ اِىثیط (تیتا‪:9 ،‬‬
‫‪ ٚ )30‬اِسٖاء (‪ )321 :1413‬آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ات‪ٗ٘ٛ‬یٓ انف‪ٟ‬ا٘ی ٘یع آٖ ضا زض وتاب ٔٗطف‪ٝ‬‬
‫اِهحات‪ )1959 :4 ،1419( ٝ‬آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫شبُات مربًط بٍ سىد ريایت ديم ي پاسخَا‬

‫‪ )1‬مجهًل تًدن طاهر ته عیسی‬

‫َا‪ٞ‬ط تٗ ٖیؿی قید َثطا٘ی اؾت‪ .‬ؾّیٕاٖ تٗ ٖثساهلل ٔٗتمس اؾت َا‪ٞ‬ط تٗ‬
‫ٖیؿی فطزی ٔد‪َٟٛ‬اِٗساِ‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ز‪( ٜ‬آَقید‪ٕٞ ٚ )204 :1423 ،‬یٗ ٔ‪ٛ‬خة يٗف ؾ‪ٙ‬س‬
‫ٔیق‪ٛ‬ز؛ ظیطا ش‪ٞ‬ثی زض تطخٕ‪َ ٝ‬ا‪ٞ‬ط اظ خطح یا تٗسیُ ‪ٚ‬ی ؾرٗ ٍ٘فت‪ ٝ‬اؾت ‪ ٚ‬ت‪٘ ٝ‬مُ‬
‫تاضید ‪ٚ‬فات ‪ ٚ‬قی‪ٛ‬خ ‪ ٚ‬قاٌطزاٖ ‪ٚ‬ی تؿ‪ٙ‬س‪ٕٛ٘ ٜ‬ز‪ ٜ‬اؾت (ش‪ٞ‬ثی‪ ،2003 ،‬شیُ تطخٕ‪ٝ‬‬
‫َا‪ٞ‬ط)‪ .‬ؾى‪ٛ‬ت َثطا٘ی زضتاض‪َ ٜ‬ا‪ٞ‬ط ٘كاٍ٘ط خ‪ ُٟ‬ت‪ٖ ٝ‬ساِت َا‪ٞ‬ط اؾت‪ .‬ؾایط ّٖٕای‬
‫‪ٞٚ‬اتی ایٗ ؾرٗ ضا تىطاض وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬ناِح تٗ ٖثس اِٗعیع آَقید ٔیٌ‪ٛ‬یس‪« :‬فٖ اإلسٌبد‬
‫ش٘خ الطجزاًٖ طبّز ثي ػ٘سى‪ َّ ٍ ،‬هزَْل ال ٗؼزف ثبلؼذالٔ» (آَقید‪.)45 :1422 ،‬‬

‫پاسخ‬
‫زض پاؾد ایٗ قث‪ ٟٝ‬شوط چ‪ٙ‬س ٘ىت‪ ٝ‬الظْ اؾت‪:‬‬
‫‪ )1‬ایٗ ض‪ٚ‬ایت اظ َطق ٔتٗسزی ٘مُ قس‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ا زض تطذی اظ َطق ٘اْ َا‪ٞ‬ط‬
‫تٗ ٖیؿی ت‪ ٝ‬چكٓ ٔیذ‪ٛ‬ضز‪ ٚ ،‬زض ؾایط َطق ٘أی اظ ا‪ ٚ‬ت‪ٔ ٝ‬یاٖ ٘یأس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬تا فطو‬
‫آ٘ى‪َ ٝ‬ا‪ٞ‬ط ٔد‪َٟٛ‬اِحاَ تاقس‪ ،‬ت‪ٟٙ‬ا َطلی و‪٘ ٝ‬اْ ا‪ ٚ‬زض آ٘‪ٟ‬ا ت‪ ٝ‬چكٓ ٔیذ‪ٛ‬ضز‪ٔ ،‬رس‪ٚ‬ـ‬
‫ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ت‪ٛ‬ز‪ .‬زض ٘تید‪ ٝ‬وؿا٘ی و‪ ٝ‬تا ایٗ ؾرٗ زض نسز ٔرس‪ٚ‬ـ ٕ٘‪ٛ‬زٖ تٕأی َطقا٘س‪،‬‬
‫اظ ز‪ ٚ‬حاَ ذاضج ٘یؿت‪ٙ‬س‪ :‬یا خا‪ُٞ‬ا٘س یا ٖإِا٘ی ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬تطای ‪ٚ‬ن‪ َٛ‬ت‪ٞ ٝ‬سف‪ ،‬زؾت‬
‫ت‪ ٝ‬چ‪ٙ‬یٗ تسِیؿی ظز‪ٜ‬ا٘س!‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫‪َ )2‬ا‪ٞ‬ط اظ افطاز انّی ؾ‪ٙ‬س ایٗ ض‪ٚ‬ایت ٔحؿ‪ٛ‬ب ٕ٘یق‪ٛ‬ز ‪٘ ٚ‬مف چ‪ٙ‬سا٘ی زض آٖ‬
‫٘ساضز‪ .‬تّى‪ٔ ٝ‬ح‪ٛ‬ض انّی ایٗ ض‪ٚ‬ایت قثیة تٗ ؾٗیس اؾت‪ ،‬ظیطا تٕأی َطق ض‪ٚ‬ایت ت‪ٝ‬‬
‫قثیة تٗ ؾٗیس ذتٓ ٔیق‪ٛ‬ز‪ .‬ؾ‪٘ ٝ‬فط ت‪٘ ٝ‬اْ‪ٞ‬ای احٕس تٗ قثیة ‪ ٚ‬اؾٕاٖیُ تٗ‬
‫قثیة ‪ٖ ٚ‬ثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا اظ قثیة تٗ ؾٗیس اذص وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬تی‪ٟ‬می زض‬
‫زالئُاِ‪ٙ‬ث‪ٖ ٚ ٜٛ‬ثساِغ‪ٙ‬ی ٔمسؾی زض وتاب اِسٖاء ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا ت‪ٚ ٝ‬ؾیّ‪ ٝ‬یٗم‪ٛ‬ب فؿ‪ٛ‬ی‬
‫اظ احٕس تٗ قثیة اظ قثیة تٗ ؾٗیس ض‪ٚ‬ایت وطز‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫‪َ )3‬ا‪ٞ‬ط ٔد‪٘ َٟٛ‬یؿت؛ ظیطا تطذی اظ ّٖٕا ا‪ ٚ‬ضا ت‪ٛ‬ثیك وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬اتٗ ٔاو‪ٛ‬ال زض‬
‫ت‪ٛ‬ثیك ا‪ٔ ٚ‬ی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫طبّز ثي ػ٘سى ثي إسحبق ثي ػجذاهلل ثي أثبى ثي ػجذ الصوذ ثي ثش٘ز هَلى ثٌٖ تو٘ن ٗؼزف‬
‫ثبثي ق٘زس حذث ػي سّ٘ز ثي ػجبد ٍ ٗح٘ى ثي ػجذاهلل ثي ثك٘ز ٍ غ٘زّوب ٍ كبى هؼلن كتبة‬
‫ثؼسكز هصز ٍكبى حقٔ تَفٖ سٌٔ احٌت٘ي ٍتسؼ٘ي ٍهبئت٘ي (اتٗٔاالو‪.)296 :1 ،1411 ،ٛ‬‬
‫٘ایف تٗ نالح ٔ‪ٙ‬ه‪ٛ‬ضی اظ ٘ٓط ‪ٞٚ‬اتیاٖ زضتاض‪َ ٜ‬ا‪ٞ‬ط تٗ ٖیؿی ُّٕٔ ت‪ٛ‬ز‪ِٚ ،ٜ‬ی تا‬
‫اؾت‪ٙ‬از ت‪ ٝ‬ؾرٗ اتٗٔاو‪ٛ‬ال‪َ ،‬ا‪ٞ‬ط ضا ّٔٗ‪ ْٛ‬اِحاَ ‪ٛٔ ٚ‬ثك ٔیزا٘س ‪ٔ ٚ‬یٌ‪ٛ‬یس‪« :‬قبل اثي‬
‫هبكَال‪ :‬كبى هؼلن كتبة ثؼسكز هصز‪ٍ ،‬كبى حقٔ‪ ....‬قلت‪ :‬صذٍق‪ ،‬لتفزد اثي هبكَال ثتَح٘قِ (ٔ‪ٙ‬ه‪ٛ‬ضی‪،‬‬
‫تیتا‪.)337 :‬‬
‫‪َ )4‬ثطا٘ی ض‪ٚ‬ایتی ضا ٘مُ ٔیو‪ٙ‬س و‪َ ٝ‬ا‪ٞ‬ط زض نسض آٖ لطاض زاضز‪ٞ .‬یثٕی زضتاض‪ٜ‬‬
‫ؾ‪ٙ‬س ایٗ ض‪ٚ‬ایت چ‪ٙ‬یٗ ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪« :‬رٍََاُُ الطَّجَزَاًُِّٖ‪ٍَ .‬خَبلِذُ ثِيُ َٗشِٗذَ لَنِ أَػِزِفُِْ‪ٍَ ،‬ثَقَُِّ٘ٔ رِرَبلِِِ حِقَبتٌ»‪ .‬ا‪ٚ‬‬
‫غیط اظ یه ٘فط‪ ،‬تمی‪ ٝ‬اظ خّٕ‪َ ٝ‬ا‪ٞ‬ط ضا ت‪ٛ‬ثیك ٔیٕ٘ایس (‪ٞ‬یثٕی‪.)73 :5 ،1414 ،‬‬
‫ایٗ زض حاِی اؾت و‪ٞ ٝ‬یثٕی زض ٔدٕٕ اِع‪ٚ‬ائس زضنسز خٕٕآ‪ٚ‬ضی ظ‪ٚ‬ائس ٔٗاخٓ‬
‫ؾ‪ٌٝ‬ا٘‪َ ٝ‬ثطا٘ی ت‪ٛ‬ز‪ٕٞ ،ٜ‬چ‪ٙ‬یٗ زض ‪ٞ‬ط ترف ضؤی ذ‪ٛ‬ز زضتاض‪ ٜ‬اؾ‪ٙ‬از ضا ٘یع اتطاظ ٔیو‪ٙ‬س‬
‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫(ٖ‪.‬ن‪ٞ .‬یثٕی‪ٕٞ ،‬اٖ‪ٔ ،13 :1 ،‬مسٔ‪ٔ ٝ‬حمك)‪.‬‬
‫‪ )2‬عذم تصحیح طثراوی تر ريایت ديم‬
‫‪ٞٚ‬اتیاٖ ٔٗتمس٘س تهحیح َثطا٘ی ٘اْط ت‪ ٝ‬حسیث ضخُ اٖٕی اؾت ‪ ٚ‬ضتُی ت‪ٝ‬‬
‫ض‪ٚ‬ایت ز‪٘ ْٚ‬ساضز‪ .‬آ٘‪ٟ‬ا تطای اثثات ایٗ ؾرٗ زالیّی شوط وطز‪ٜ‬ا٘س‪ٖ .‬ثساِطحٕٗ زٔكمی‪ٝ‬‬
‫ٔٗتمس اؾت َثطا٘ی اظ يٗف ض‪ٚ‬ایت ز‪ ُّٕٔ ْٚ‬ت‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪ِ ،‬صا ت‪ ٝ‬نحت آٖ حىٓ ٘ساز‪ٜ‬‬
‫اؾت (زٔكمی‪ ،ٝ‬تیتا) ِصا ا‪ ٚ‬ت‪ٟٙ‬ا ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬ضا و‪ ٝ‬زض يٕٗ ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬آٔس‪ ،ٜ‬تهحیح‬
‫ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬اِثا٘ی ٔٗتمس اؾت زض ٔتٗ حسیث ق‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ‪ ٚ‬لطائ‪ٙ‬ی ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز زاضز و‪ ٝ‬تط ضاتُ‪ٝ‬‬
‫تهحیح َثطا٘ی تا ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬زالِت ٔیو‪ٙ‬س‪ .‬ت‪ٛ‬يیح آ٘ى‪َ ٝ‬ثطا٘ی زض إِٗدٓ اِهغیط‬
‫اتتسا له‪ٔ ٝ‬طز ٌطفتاض (ض‪ٚ‬ایت ز‪ )ْٚ‬ضا قطح ٔیز‪ٞ‬س‪ ،‬ؾپؽ زض شیُ آٖ ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫ٍَ قَذِ رٍََى َّذَا الْحَذِٗجَ شُؼِجَُٔ ػَيْ أَثِٖ رَؼِفَزٍ الْخَطْوِِّٖ ٍَاسِوُُِ ػُوَِ٘زُ ثِيُ َٗشِٗذَ ‪ ٍَََُّ ,‬حِقٌَٔ تَفَزَّدَ ثِِِ‬
‫ػُخْوَبىُ ثِيُ ػُوَزَ ثِيِ فَبرِسِ ػِيِ شُؼِجََٔ‪ٍَ ،‬الْحَذِٗجُ صَحِ٘حٌ؛ قٗث‪ ٝ‬تٗ حداج ٘یع ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا اظ‬
‫ات‪ٛ‬خٗفط ذُٕی و‪٘ ٝ‬أف ٖٕیط تٗ یعیس اؾت ٘مُ وطز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ات‪ٛ‬خٗفط ذُٕی‬
‫فطزی ثم‪ٔ ٚ ٝ‬تفطز زض ایٗ ض‪ٚ‬ایت اؾت و‪ٖ ٝ‬ثٕاٖ تٗ ٖٕط اظ قٗث‪ ٝ‬اظ ‪ٚ‬ی ض‪ٚ‬ایت ضا‬
‫٘مُ ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬ایٗ ض‪ٚ‬ایت نحیح اؾت (َثطا٘ی‪.)306 :1 ،1405 ،‬‬
‫ایٗ ؾرٗ َثطا٘ی «‪ ٚ‬اِحسیث نحیح» ت‪ ٝ‬حسیث قٗث‪ ٝ‬تٗ حداج تاظ ٔیٌطزز؛‬
‫ظیطا زض ‪ٞ‬یچیه اظ َطق ض‪ٚ‬ایت ز‪( ْٚ‬له‪ٔ ٝ‬طز ٌطفتاض) ٘اْ قٗث‪ ٝ‬تٗ حداج ت‪ ٝ‬چكٓ‬
‫ٕ٘یذ‪ٛ‬ضز ‪ ٚ‬ت‪ٟٙ‬ا ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬ت‪ٚ ٝ‬ؾیّ‪ ٝ‬قٗث‪ ٝ‬ضؾیس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ َثطا٘ی ض‪ٚ‬ایت‬
‫ا‪ َٚ‬ضا نحیح زا٘ؿت‪ ٚ ٝ‬زض ذه‪ٛ‬ل ض‪ٚ‬ایت ز‪( ْٚ‬له‪ٔ ٝ‬طز ٌطفتاض) ؾر‪ٙ‬ی ٍ٘فت‪ ٝ‬اؾت‪.‬‬

‫پاسخ‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫زض پاؾد ایٗ قث‪٘ ٟٝ‬یع شوط چ‪ٙ‬س ٘ىت‪ ٝ‬يط‪ٚ‬ضی ت‪ٓ٘ ٝ‬ط ٔیضؾس‪:‬‬
‫‪ )1‬اٌط چ‪ ٝ‬تا ؾط تطآ‪ٚ‬ضزٖ اتٗتیٕی‪ ٝ‬ؾتیع تا ؾ‪ٙ‬س ‪ ٚ‬زالِت ض‪ٚ‬ایت ز‪ٖ ْٚ‬ثٕاٖ تٗ‬
‫ح‪ٙ‬یف آغاظ قس‪ ،‬أا ازٖای ٔصو‪ٛ‬ض تا لطٖ‪ٞ‬ا زض وتة ّٖٕای ٘رؿتیِٗ ‪ٞٚ‬اتی ثثت ٘كس‬
‫‪ ٚ‬ایٗ‪ٖ ،‬إِاٖ ٔتاذط ‪ٞٚ‬اتی ‪ٕٞ‬چ‪ ٖٛ‬اِثا٘ی ت‪ٛ‬ز٘س و‪ ٝ‬تطای ا‪ِٚ‬یٗ تاض ایٗ ؾرٗ ضا ٌفت‪ٝ‬‬
‫‪ٛ٘ ٚ‬قت‪ٙ‬س‪ .‬ت‪ٖٛٙ ٝ‬اٖ ٔثاَ اتٗتیٕی‪ ٝ‬و‪ ٝ‬زض تؿیاضی اظ وتة ذ‪ٛ‬یف ‪ٕٞ‬چ‪ ٖٛ‬اِطز ّٖی‬
‫اِثىطی ‪ ٚ‬اِت‪ٛ‬ؾُ ‪ ٚ‬اِ‪ٛ‬ؾیّ‪ ٚ ٝ‬غیط‪ ٜ‬ت‪ٔ ٝ‬ؿاِ‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ؾُ ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایات ‪ٚ‬اضز‪ ٜ‬زض ایٗ تاب پطزاذت‪ٝ‬‬
‫اؾت ‪ٞ‬یچٍا‪ ٜ‬لائُ ت‪ ٝ‬تاظٌكت تهحیح َثطا٘ی ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایت ضخُ اٖٕی ٘كس‪ ٜ‬اؾت‬
‫(ٖ‪.‬ن‪ .‬اتٗتیٕی‪ٌ .)266 :1 ،1417 ،ٝ‬طچ‪ٕ٘ ٝ‬یت‪ٛ‬اٖ زضتاض‪ّٖ ٜ‬ت ٖسْ تیاٖ ایٗ ؾرٗ اظ‬
‫ؾ‪ٛ‬ی ٖإِاٖ پیكیٗ‪ٓ٘ ،‬ط لُٗی زاز‪ ،‬أا ایٗ احتٕاَ تٗیس ٘یؿت و‪ ٝ‬تّمی ‪ ٚ‬تطزاقت‬
‫آ٘‪ٟ‬ا زض ٔ‪ٛ‬اخ‪ ٟٝ‬تا ٖثاضت َثطا٘ی‪ٕٞ ،‬اٖ تّمی ٔك‪ٟٛ‬ضی اؾت و‪ٞٚ ٝ‬اتیاٖ أط‪ٚ‬ظی اظ آٖ‬
‫ت‪ٖٛٙ ٝ‬اٖ پ‪ٙ‬ساضی غٍّ یاز ٔیو‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪ )2‬حتی اٌط تپصیطیٓ َثطا٘ی ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا تهحیح ٘ىطز‪ ٜ‬اؾت‪ ،‬تاظ ‪ ٓٞ‬ایٗ ض‪ٚ‬ایت‬
‫ثاتت ‪ ٚ‬لاتُ اؾت‪ٙ‬از اؾت؛ ظیطا َثطا٘ی‪ ،‬زض شیُ آٖ قثیة تٗ ؾٗیس ضا و‪ ٝ‬فطز قاذم‬
‫‪ٔ ٚ‬ح‪ٛ‬ضی ؾ‪ٙ‬س آٖ اؾت ت‪ٛ‬ثیك ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ایٗ زض و‪ٙ‬اض ض‪ٚ‬ایت ٔط‪ٚ‬ی اظ ‪ٚ‬ی زِیُ تط‬
‫تهحیح ض‪ٚ‬ایت ٔ‪ٙ‬م‪ َٛ‬اظ قثیة تٗ ؾٗیس اؾت‪.‬‬
‫حاوٓ ٘یكات‪ٛ‬ضی ٘یع زض ٔؿتسضن شیُ ض‪ٚ‬ایت ضخُ اٖٕی ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫تَبثَؼَُِ‪ :‬شَجِ٘تُ ثِيُ سَؼِ٘ذٍ الْحَجَطُِّٖ‪ ،‬ػَيْ رٍَِحِ ثِيِ الْقَبسِنِ «سَِٗبدَاتٍ فِٖ الْوَتْيِ ٍَالْإِسٌَِبدِ‪ٍَ ،‬الْقََِلُ فِِِ٘‬
‫قََِلُ شَجِ٘تٍ فَإًَُِِّ حِقٌَٔ هَأْهَُىٌ؛ قثیة تٗ ؾٗیس اظ ض‪ٚ‬ح تٗ لاؾٓ ‪ٕٞ‬یٗ ض‪ٚ‬ایت ضا ‪ٕٞ‬طا‪ ٜ‬تا‬
‫اياف‪ٞ ٝ‬ایی زض ٔتٗ ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬س ا‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت و‪ٔ ٝ‬تاتٕ ‪ٕٞ‬یٗ ض‪ٚ‬ایت اؾت‪ .‬أا ٔحُ تحث زض‬
‫‪30‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫اؾ‪ٙ‬از ایٗ ض‪ٚ‬ایت قثیة تٗ ؾٗیس اؾت ‪ ٚ‬ا‪ ٚ‬فطزی ثم‪ ٚ ٝ‬لاتُ اٖتٕاز اؾت (حاوٓ‬
‫٘یكات‪ٛ‬ضی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)707 :1 ،‬‬
‫‪ٞ )3‬یچ یه اظ حفّاِ ‪ٔ ٚ‬حسثیٗ ؾس‪ٜٞ‬ای ٘رؿت و‪ ٝ‬ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا زض وتة‬
‫ذ‪ٛ‬یف آ‪ٚ‬ضز‪ٜ‬ا٘س‪ ،‬ایٗ له‪ ٝ‬ضا تًٗیف ٘ىطز‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫‪ )3‬مجهًلالحال تًدن اتً سعیذ مکی‬
‫‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز فطز ٔد‪َٟٛ‬اِحاَ زض ٔیاٖ ؾ‪ٙ‬س ٔ‪ٛ‬خة تًٗیف حسیث ٔیق‪ٛ‬ز‪ .‬ات‪ٛ‬ؾٗیس‬
‫ٔىی و‪ ٝ‬زض ؾ‪ٙ‬س ایٗ ض‪ٚ‬ایت اؾت‪ ،‬فطزی ٔد‪َٟٛ‬اِحاَ اؾت‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ ؾ‪ٙ‬س ایٗ‬
‫ض‪ٚ‬ایت يٗیف ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ت‪ٛ‬ز‪ .‬خ‪ٟ‬اِت حاَ ات‪ٛ‬ؾٗیس اظ َا‪ٞ‬ط ‪ ٓٞ‬تیكتط اؾت‪ ،‬ظیطا زض ٔیاٖ‬
‫ٔكاید ٔىیِ اتٗ ‪ٞٚ‬ة ٘أی اظ ات‪ٛ‬ؾٗیس ٔىی ٘یؿت (آَقید‪.)205-204 :1423 ،‬‬

‫پاسخ‬
‫ات‪ ٛ‬ؾٗیس ٔىی و‪ٙ‬ی‪ ٝ‬قثیة تٗ ؾٗیس اؾت‪ .‬ایٗ ُّٔة تا ا٘سوی زلت زض ؾر‪ٙ‬اٖ‬
‫َثطا٘ی ‪ ٚ‬یا ٔطاخٗ‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬وتة تطاخٓ ت‪ ٝ‬زؾت ٔیأیس‪َ .‬ثطا٘ی شیُ ض‪ٚ‬ایت ز‪ٛ٘ ْٚ‬قت‪ٝ‬‬
‫اؾت‪:‬‬
‫لن ٗزٍاُ ػي رٍح ثي القبسن إال شج٘ت ثي سؼ٘ذ أثَ سؼ٘ذ الوكٖ ٍَّ حقٔ؛ ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا ت‪ٟٙ‬ا‬
‫قثیة تٗ ؾٗیس و‪ٕٞ ٝ‬اٖ ات‪ ٛ‬ؾٗیس ٔىی اؾت اظ ض‪ٚ‬ح تٗ لاؾٓ ٘مُ وطز‪ ٜ‬اؾت ‪ٚ‬‬
‫قثیة فطزی ثم‪ ٝ‬اؾت (َثطا٘ی‪.)306 :1 ،1405 ،‬‬
‫تصوط ایٗ ٘ىت‪ ٝ‬الظْ اؾت و‪ ٝ‬زض وتة حسیثی ‪ ٚ‬ضخاَ اظ قثیة تٗ ؾٗیس تا تٗاتیط‬
‫ات‪ٛ‬ؾٗیس ٔىی (َثطا٘ی‪ ، )306 :1 ،1405 ،‬قثیة تٗ ؾٗیس ٔىی (ذُیة تغسازی‪،‬‬
‫تیتا‪ ،)1506 :3 ،‬ات‪ٛ‬ؾٗیس حثُی‪ ،‬ات‪ٛ‬ؾٗیس تٕیٕی ‪ ٚ‬ات‪ٛ‬ؾٗیس تهطی (اتٖٗسی‪،1418 ،‬‬
‫‪ )47 :5‬یاز قس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ایٗ اذتالفات ٕٔىٗ اؾت ٔ‪ٙ‬دط ت‪ ٝ‬ت‪ ٓٞٛ‬تٗسز اقرال‬
‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫ٔ‪ٛ‬ؾ‪ ْٛ‬ت‪ ٝ‬قثیة تٗ ؾٗیس ق‪ٛ‬ز‪ .‬حاَ آ٘ى‪ ٝ‬قثیة تٗ ؾٗیس زض تٕأی ٔ‪ٛ‬اضز یاز قس‪،ٜ‬‬
‫ت‪ٟٙ‬ا یه قرهیت اؾت و‪ ٝ‬تط حؿة اٖتثاضات ٔرتّف ت‪ٌٞٝ٘ٛ ٝ‬ای ٔرتّفی اظ ا‪ ٚ‬یاز‬
‫قس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ت‪ٛ‬يیح آ٘ى‪ ٝ‬ات‪ٛ‬ؾٗیس و‪ٙ‬ی‪ ٝ‬قثیة تٗ ؾٗیس اؾت‪ .‬تٕیٓ ٘اْ لثیّ‪ ٝ‬قثیة‬
‫تٗ ؾٗیس اؾت حثٍ ٘اْ َایف‪ٝ‬ای اظ لثیّ‪ ٝ‬تٕیٓ اؾت (اتٗحدط ٖؿمال٘ی‪:4 ،1326 ،‬‬
‫‪ .)306‬قثیة ٌا‪ ٜ‬تا ٘اْ لثیّ‪ٌ ٚ ٝ‬ا‪ ٜ‬تا ٘اْ َائف‪ٝ‬اـ ذ‪ٛ‬ا٘س‪ ٜ‬قس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ؾى‪٘ٛ‬ت قثیة‬
‫تٗ ؾٗیس زض ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ای ٔى‪ ٚ ٝ‬تهط‪ٛٔ ٜ‬خة قس‪ ٜ‬و‪ ٝ‬اظ ‪ٚ‬ی ٌا‪ ٜ‬تا ٖ‪ٛٙ‬اٖ ٔىی ‪ ٚ‬تهطی‬
‫یاز قس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ت‪ٓ٘ ٝ‬ط ٔیضؾس تیاَالٖی ٔؿتكىُ اظ ایٗ ٘ىت‪ٚ ،ٝ‬ی ضا ت‪ ٝ‬ایطاز چ‪ٙ‬یٗ‬
‫ؾر‪ٙ‬ی ‪ٚ‬ازاقت‪ ٝ‬اؾت!‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫‪ )4‬مخذيش تًدن شثیة ته سعیذ‬
‫تؿیاضی اظ ‪ٞٚ‬اتیاٖ تا اؾت‪ٙ‬از ت‪ ٝ‬وتة ضخاَ ‪ ٚ‬تطاخٓ‪ ،‬قثیة تٗ ؾٗیس ضا ت‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬زِیُ‬
‫ٔدط‪ٚ‬ح ‪ ٚ‬يٗیف زا٘ؿت‪ٝ‬ا٘س‪ :‬یه) ٔثتال ت‪ٛ‬زٖ ت‪ ٚ ٓٞٚ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ء حفّ؛ ز‪ٙٔ )ٚ‬ىط ت‪ٛ‬زٖ ض‪ٚ‬ایت‬
‫ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ قثیة تٗ ؾٗیس ٘عز حسیث ق‪ٙ‬اؾاٖ‪.‬‬
‫‪ٞٚ‬اتیاٖ ٔیٌ‪ٛ‬ی‪ٙ‬س له‪ٔ ٝ‬طز ٌطفتاض (ض‪ٚ‬ایت ز‪ ٝ٘ )ْٚ‬ت‪ٟٙ‬ا ت‪ٚ ٝ‬ؾیّ‪ٖ ٝ‬ثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة‬
‫اظ قثیة تٗ ؾٗیس ضؾیس‪ ،ٜ‬تّى‪ٔ ٝ‬ح‪ٛ‬ض انّی ایٗ له‪ ،ٝ‬ض‪ٚ‬ایت ٖثساهلل تٗ ‪ٞ ٚ‬ة اظ‬
‫قثیة تٗ ؾٗیس اؾت‪ .‬اتٗ ٖسی ٘‪ٛ‬یؿ‪ٙ‬س‪ ٜ‬وتاب اِىأُ فی يٗفاء اِطخاَ‪ ،‬ا‪ِٚ‬یٗ وؿی‬
‫اؾت و‪ٙٔ ٝ‬ىط ت‪ٛ‬زٖ ض‪ٚ‬ایات ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ قثیة تٗ ؾٗیس ضا تیاٖ وطز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ٚ‬ی ٔٗتمس اؾت احٕس تٗ قثیة ‪ٖ ٚ‬ثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة ‪ٞ‬ط ز‪ ٚ‬اظ ؾٗیس تٗ قثیة ٘مُ‬
‫ض‪ٚ‬ایت وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬أا تفا‪ٚ‬ت ض‪ٚ‬ایات قثیة تٗ ؾٗیس و‪ ٝ‬اظ ض‪ٚ‬ی ٘ؿر‪ٝ‬ای اظ وتاب ظ‪ٞ‬طی‬
‫تط احٕس تٗ قثیة ذ‪ٛ‬ا٘س‪ ٚ ٜ‬احٕس ٘یع ض‪ٚ‬ایت وطز‪ ٜ‬اؾت‪ ،‬تا ض‪ٚ‬ایات ٔ‪ٙ‬ىطی و‪ ٝ‬اظ‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫َطیك ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ قثیة تٗ ؾٗیس ضؾیس‪ ،ٜ‬تؿیاض ظیاز اؾت‪ .‬قایس ٖثساهلل تٗ‬
‫‪ٞٚ‬ة ظٔا٘ی ایٗ ض‪ٚ‬ایات ضا اظ قثیة تٗ ؾٗیس زضیافت وطز‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬قثیة تٗ ؾٗیس‬
‫زض ؾفط تداضی ذ‪ٛ‬ز ت‪ٔ ٝ‬هط ت‪ ٝ‬ؾط ٔیتطز‪ ٚ ٜ‬ض‪ٚ‬ایات ضا اظ حفّ ٔیذ‪ٛ‬ا٘س‪ٔ ٚ ٜ‬ثتال ت‪ٝ‬‬
‫اقتثا‪ٔ ٓٞٚ ٚ ٜ‬یقس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬أیس‪ٚ‬اضْ و‪ٕٖ ٝ‬سا! ایٗ ُٔاِة ذالف ‪ٚ‬الٕ ضا ٍ٘فت‪ ٝ‬تاقس‬
‫(اتٖٗسی‪.)49 :5 ،1418 ،‬‬
‫‪ٞٚ‬اتیاٖ ٔیٌ‪ٛ‬ی‪ٙ‬س ٔحسثاٖ تس‪ٞ ٖٚ‬یچ اذتالفی‪ ،‬ض‪ٚ‬ایت ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ قثیة‬
‫تٗ ؾٗیس ضا ٔ‪ٙ‬ىط ٔیزا٘‪ٙ‬س‪ٕٞ .‬یٗ ٔؿاِ‪ٛٔ ٝ‬خة قس‪ ٜ‬تطذی اظ ّٖٕای ‪ٞٚ‬اتی ‪ٕٞ‬چ‪ٖٛ‬‬
‫اِثا٘ی قطائُی ضا تطای پصیطـ ض‪ٚ‬ایات قثیة تٗ ؾٗیس اٖتثاض و‪ٙٙ‬س (ٖ‪.‬ن‪ .‬اِثا٘ی‪ٕٞ ،‬اٖ‪:‬‬
‫‪ .)85‬ایٗ زؾت‪ ٝ‬اظ ‪ٞٚ‬اتیاٖ ٔٗتمس٘س ض‪ٚ‬ایات قثیة تٗ ؾٗیس ت‪ٟٙ‬ا زض ن‪ٛ‬ضتی و‪ ٝ‬تا ز‪ٚ‬‬
‫قطٌ ‪ٕٞ‬طا‪ ٜ‬تاقس لاتُ پصیطـ اؾت‪ :‬یه) احٕس تٗ قثیة اظ قثیة تٗ ؾٗیس ض‪ٚ‬ایت‬
‫و‪ٙ‬س؛ ز‪ )ٚ‬قثیة تٗ ؾٗیس اظ ی‪٘ٛ‬ؽ تٗ یعیس ض‪ٚ‬ایت و‪ٙ‬س (َثطا٘ی‪ ،‬تیتا‪ٞٚ .)17 :9 ،‬اتیاٖ‬
‫تطای اٖتثاض ز‪ ٚ‬قطٌ ٔصو‪ٛ‬ض ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ـ تراضی اؾت‪ٙ‬از خؿت‪ٝ‬ا٘س‪ .‬چطا و‪ ٝ‬تراضی زض ز‪ ٚ‬وتاب‬
‫نحیح ‪ ٚ‬ازب إِفطز ذ‪ٛ‬یف اظ ٔیاٖ ض‪ٚ‬ایات قثیة‪ ،‬ت‪ٟٙ‬ا ض‪ٚ‬ایاتی ضا آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬و‪ ٝ‬ت‪ٚ ٝ‬ؾیّ‪ٝ‬‬
‫احٕس تٗ قثیة اظ قثیة تٗ ؾٗیس اظ ی‪٘ٛ‬ؽ تٗ یعیس ضؾیس‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬زیٍط ض‪ٚ‬ایات قثیة‬
‫ضا شوط ٘ىطز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬اتٗحدط زض وتاب فتح اِثاضی ت‪ ٝ‬ایٗ ٘ىت‪ ٝ‬تهطیح ٔیو‪ٙ‬س و‪« :ٝ‬أخزد‬
‫الجخبرٕ هي رٍاٗٔ اثٌِ ػي ًَٗس أحبدٗج ٍلن ٗخزد هي رٍاٗتِ ػي غ٘ز ًَٗس ٍال هي رٍاٗٔ اثي ٍّت‬
‫ػٌِ ش٘ئب»‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫پاسخ‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬ایٗ قث‪٘ ٟٝ‬یع زض لاِة چ‪ٙ‬س ٘ىت‪ ٝ‬تیاٖ ٔیٌطزز‪:‬‬
‫‪ٙٔ )1‬ثٕ انّی ایٗ خطح‪ ،‬وتاب «اِىأُ» اتٖٗسی اؾت‪ٞ .‬سف انّی ٘‪ٛ‬یؿ‪ٙ‬س‪ٜ‬‬
‫وتاب‪ ،‬خٕٕآ‪ٚ‬ضی ٘اْ ضا‪ٚ‬یا٘ی اؾت و‪ ٝ‬خطحی زضتاض‪ ٜ‬آ٘‪ٟ‬ا ضؾیس‪ ٜ‬اؾت ٘‪ ٝ‬زا‪ٚ‬ضی‪ .‬اٌطچ‪ٝ‬‬
‫‪ٚ‬ی ذ‪ٛ‬ز زض تطذی اظ ٔ‪ٛ‬اضز‪ ،‬تطای تثثیٗ حمیمت ؾٗی ٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪ ،‬أا ایٗ ٔؿاِ‪ٔ ٝ‬مه‪ٛ‬ز‬
‫انّی ‪ ٚ‬ا‪ِٛٚ‬یت ا‪ َٚ‬ا‪٘ ٚ‬ث‪ٛ‬ز‪٘ ٚ ٜ‬یؿت‪ .‬ز‪ٖ ٚ‬ثاضت شیُ ق‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ذ‪ٛ‬تی تط نحت ایٗ‬
‫ازٖاؾت‪ .‬ا‪ ٚ‬زض ٔمسٔ‪ ٝ‬وتاتف ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫ٔٗ زض وتاتٓ ٘اْ ‪ٞ‬ط وؿی ضا و‪ ٝ‬ت‪ٖٛ٘ ٝ‬ی يٗیف قٕطز‪ ٜ‬قس‪٘ ٚ ٜ‬اْ وؿا٘ی ضا و‪ ٝ‬زض‬
‫يٗف آ٘‪ٟ‬ا اذتالف ‪ٞ‬ؿت‪ ،‬شوط ذ‪ٛ‬ا‪ ٓٞ‬وطز (اتٖٗسی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)78 :1 ،‬‬
‫ا‪ ٚ‬زض ز‪ ٚ‬خای زیٍط وتاتف ٘یع ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫اٌط ٔٗ زض ایٗ وتاب قطٌ ٕ٘یوطزْ و‪٘ ٝ‬اْ تٕاْ وؿا٘ی ضا و‪ ٝ‬زضتاض‪ ٜ‬آ٘‪ٟ‬ا ؾر‪ٙ‬ی‬
‫ٌفت‪ ٝ‬قس‪ ٜ‬تیا‪ٚ‬ضْ‪٘ ،‬اْ ‪ٚ‬ی ضا ٕ٘یآ‪ٚ‬ضزْ (‪ٕٞ‬اٖ‪.)438 :5 ٚ 302 :1 ،‬‬
‫‪ )2‬آٌا‪ٞ‬اٖ ت‪ٔ ٝ‬ثاحث ضخاِی ت‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬تی ٔیزا٘‪ٙ‬س و‪ ٝ‬خاضح ٘ثایس ذ‪ٛ‬زـ ٔدط‪ٚ‬ح تاقس‬
‫(ِى‪ٛٙ‬ی ‪ٙٞ‬سی‪ .)268 ،1407 ،‬ت‪ٛ‬يیح آ٘ى‪ ٝ‬تطذی اظ خاضحیٗ زض خطح افطاز ضا‪ ٜ‬اؾطاف ‪ٚ‬‬
‫تٗ‪ٙ‬ت ‪ ٚ‬ؾرتٌیطی ضا زض پیف ٌطفت‪ٝ‬ا٘س‪ٌ .‬طچ‪ ٝ‬تؿیاضی اظ ّٖٕای ضخاَ‪ ،‬اتٗ ٖسی ضا‬
‫فطزی ٔٗتسَ ‪ٙٔ ٚ‬هف زا٘ؿت‪ٝ‬ا٘س‪ ،‬أا تطذی اظ آ٘‪ٟ‬ا ٘یع ت‪ ٝ‬تٗ‪ٙ‬ت ‪ٚ‬ی تهطیح ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘س‬
‫(ٔحٕ‪ٛ‬ز ٔ‪ٟ‬سی‪ ،‬تیتا‪ٔ .)17 :‬حٕ‪ٛ‬ز ٔ‪ٟ‬سی ٔٗتمس اؾت‪ :‬نحیحتط آٖ اؾت و‪ ٝ‬اتٖٗسی ضا‬
‫زض قٕاض افطاز ٔتكسز ‪ ٚ‬ؾرتٌیط شوط وطز‪ ،‬ظیطا ‪ٚ‬ی زض وتاب اِىأُ اظ ‪ٞ‬ط فطزی و‪ ٝ‬ت‪ٝ‬‬
‫ٌ‪ٝ٘ٛ‬ای ٔدط‪ٚ‬ح ‪ ٚ‬يٗیف تطقٕطز‪ ٜ‬قس‪ ٜ‬اؾت یاز وطز‪ٜ‬؛ تا آ٘دا و‪ٌ ٝ‬ا‪ ٜ‬اظ ضخاَ‬
‫نحیحیٗ ٘یع ٘اْ تطز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬اٌط چ‪ٚ ٝ‬ی زض تطذی ٔ‪ٛ‬اضز اظ ایٗ ضا‪ٚ‬یاٖ زفأ ٘یع وطز‪ٜ‬‬
‫اؾت ٘‪ٛٔ ٕٝٞ ٝ‬اضز؛ أا ٘فؽ ایٗ ُٖٕ حاوی اظ ٘‪ٖٛ‬ی تكسز ‪ ٚ‬ظیاز‪ٜ‬ض‪ٚ‬ی اؾت (‪ٕٞ‬اٖ)‪.‬‬
‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫ش‪ٞ‬ثی زضتاض‪ ٜ‬ض‪ٚ‬ـ اتٖٗسی زض وتاب اِىأُ ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫اتٖٗسی زض اِىأُ ٘اْ ‪ٞ‬ط وؿی ضا و‪ ٝ‬وٕتطیٗ ؾر‪ٙ‬ی زضتاض‪ ٜ‬ا‪ٌ ٚ‬فت‪ ٝ‬قس‪ ٜ‬اؾت شوط‬
‫وطز‪ ٜ‬اؾت حتی اٌط آٖ قرم اظ ضخاَ ‪ ٚ‬ضا‪ٚ‬یاٖ نحیحیٗ تاقس اِثت‪ ٝ‬اٌط تت‪ٛ‬ا٘س‬
‫قرم ٔدط‪ٚ‬ح ضا یاضی ٔیضؾا٘س (ش‪ٞ‬ثی‪.)225 :12 ،1405 ،‬‬
‫ایٗ زض حاِی اؾت و‪ ٝ‬خٕ‪ٟٛ‬ض ا‪ ُٞ‬ؾ‪ٙ‬ت لائُ ت‪ٚ ٝ‬ثالت ضا‪ٚ‬یاٖ نحیحیٗ ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫ش‪ٞ‬ثی ‪ٍٙٞ‬اْ ٔ‪ٛ‬اخ‪ ٟٝ‬تا خطح اتٖٗسی تط ٖثساهلل تٗ ٔحٕس تغ‪ٛ‬ی ٔیٌ‪ٛ‬یس‪:‬‬
‫اتٗ ٖسی زض ایٗ ؾرٗ ذ‪ٛ‬ز ظیاز‪ ٜ‬ض‪ٚ‬ی وطز‪ ٜ‬اؾت ا‪ ٚ‬خع ز‪ ٚ‬حسیث ٘ت‪ٛ‬ا٘ؿت‪ ٝ‬حسیث‬
‫غٍّ زیٍطی ضا اظ ‪ٚ‬ی ترطیح و‪ٙ‬س (ش‪ٞ‬ثی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)445 :14 ،‬‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫تاو‪ ّْٛٗٔ ٖٛٙ‬قس و‪ ٝ‬ا‪ٚ‬الً اتٖٗسی زض وتاب اِىأُ ت‪ ٝ‬ز٘ثاَ خٕٕآ‪ٚ‬ضی تٕاْ‬
‫ضا‪ٚ‬یاٖ ٔدط‪ٚ‬ح اؾت (آٖ اظ ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬خطح ٔ‪ٛ‬ثط تاقس یا ٘‪ .ٝ‬خطح زضؾت تاقس یا ٘ازضؾت)‪.‬‬
‫ثا٘یاً تطذی زض اٖتساَ ‪ ٚ‬ا٘هاف اتٖٗسی تطزیس زاقت‪ ٚ ٝ‬زاض٘س‪ٔ .‬ازأیو‪ ٝ‬وتاب اِىأُ‬
‫تا ایٗ ز‪ ٚ‬اقىاَ ٔ‪ٛ‬اخ‪ ٝ‬اؾت‪ٕ٘ ،‬یت‪ٛ‬ا٘س ٔث‪ٙ‬ا ‪ٔ ٚ‬ؿت‪ٙ‬س ٔحىٕی تطای خطح زض ضا‪ٚ‬یاٖ‬
‫لطاض تٍیطز‪.‬‬
‫‪ )3‬اٌط تٗ‪ٙ‬ت ‪ ٚ‬ؾرتٌیطی خاضح فمٍ زض ترف خطح‪ٞ‬ای ‪ٚ‬ی تاقس‪ٔ ،‬ازأی و‪ٝ‬‬
‫خطح ‪ٚ‬ی تا ؾرٗ یىی اظ خاضحیٗ ٔ‪ٙ‬هف ‪ٗٔ ٚ‬تسَ ‪ٕٞ‬طا‪٘ ٜ‬ك‪ٛ‬ز ٘أٗتثط اؾت‪ ،‬أا‬
‫ت‪ٛ‬ثیك‪ٞ‬ای ا‪ٗٔ ٚ‬تثط ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ت‪ٛ‬ز (ِى‪ٛٙ‬ی ‪ٙٞ‬سی‪ٕٞ ،‬اٖ‪٘ .)275 :‬اْ اتٗحثاٖ‪٘ ،‬ؿائی‪،‬‬
‫زاضلُ‪ٙ‬ی ‪ ٚ‬اتٗخ‪ٛ‬ظی زض قٕاض افطاز ٔتٗ‪ٙ‬ت زض خطح ‪ٙٔ ٚ‬هف زض ت‪ٛ‬ثیك شوط قس‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫اتٗحثاٖ ٘اْ قثیة تٗ ؾٗیس ضا زض وتاب اِثمات ذ‪ٛ‬ز آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت (اتٗحثاٖ‪:8 ،1393 ،‬‬
‫‪ .)310‬زاضلُ‪ٙ‬ی ٘یع ت‪ٚ ٝ‬ثالت قثیة تهطیح وطز‪ ٜ‬اؾت (زاضلُ‪ٙ‬ی‪.)213 :1414 ،‬‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫اتٗاتیحاتٓ ضاظی ٘یع يٕٗ آ٘ى‪ٖ ٝ‬ثساهللتٗ‪ٞٚ‬ة ضا اظ خّٕ‪ ٝ‬ضا‪ٚ‬یاٖ قثیة‬

‫تطقٕطز‪ ،ٜ‬قثیة ضا ناِح اِحسیث ‪ٛٔ ٚ‬ثك ٔٗطفی وطز‪ ٜ‬اؾت (ضاظی‪.)395 :4 ،1271 ،‬‬
‫‪ )4‬ای‪ٙ‬ى‪ٞٚ ٝ‬اتیاٖ پصیطـ ض‪ٚ‬ایات قثیة ضا ٔت‪ٛ‬لف تط احطاظ ز‪ ٚ‬قطٌ وطز‪ٜ‬ا٘س‪،‬‬
‫٘‪ٝ‬ت‪ٟٙ‬ا ؾر‪ٙ‬ی تیاؾاؼ تّى‪ٖٛ٘ ٝ‬ی تسِیؽ ‪ ٚ‬تحطیف اؾت‪ .‬تط اؾاؼ ؾرٗ اتٖٗسی‪،‬‬
‫ض‪ٚ‬ایات قثیة ضا ٔیت‪ٛ‬اٖ زض ؾ‪ ٝ‬زؾت‪َ ٝ‬ثم‪ٝ‬ت‪ٙ‬سی وطز‪:‬‬
‫دسته ايل‪ :‬ض‪ٚ‬ایاتی و‪ٖ ٝ‬ثساهللتٗ‪ٞٚ‬ة زض ٔهط اظ قثیة زضیافت وطز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬تس‪ٖٚ‬‬
‫قه زض ن‪ٛ‬ضت ثث‪ٛ‬ت ؾرٗ اتٖٗسی ایٗ زؾت‪ ٝ‬اظ ض‪ٚ‬ایات قثیة ٔدط‪ٚ‬ح ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س قس‪.‬‬
‫دسته ديم‪ :‬ض‪ٚ‬ایاتی و‪ ٝ‬ت‪ٚ ٝ‬ؾیّ‪ ٝ‬احٕس تٗ قثیة اظ پسضـ قثیة تٗ ؾٗیس ض‪ٚ‬ایت‬
‫قس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬حاوٓ ٘یكات‪ٛ‬ضی ض‪ٚ‬ایات احٕس اظ قثیة ضا ٔ‪ٛ‬افك تا قطٌ تراضی زا٘ؿت‪ٚ ٝ‬‬
‫حىٓ نحت ضا تط آٖ خاضی وطز‪ ٜ‬اؾت (حاوٓ ٘یكات‪ٛ‬ضی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)707 :1 ،‬‬
‫دسته سًم‪ :‬آٖ زؾت‪ ٝ‬اظ ض‪ٚ‬ایات قثیة و‪ ٝ‬غیط اظ ز‪ ٔٛ٘ ٚ‬پیكیٗ اؾت‪.‬‬
‫اظ ٘ٓط اتٖٗسی تٕاْ ض‪ٚ‬ایات قثیة و‪ ٝ‬زض زؾت‪ ٝ‬ز‪ ٚ ْٚ‬ؾ‪ ْٛ‬خای ٔیٌیطز‪،‬‬
‫خٍّٕی نحیح اؾت؛ ظیطا ت‪ٟٙ‬ا ض‪ٚ‬ایاتی و‪ ٝ‬اتٗ‪ٞٚ‬ة زض ٔهط اظ قثیة زضیافت وطز‪،ٜ‬‬
‫ت‪ ٝ‬زِیُ اتتال ت‪ ٚ ٓٞٚ ٝ‬غٍّ‪ٔ ،‬دط‪ٚ‬ح اؾت‪.‬‬
‫ٔتاؾفا٘‪ٞٚ ٝ‬اتیاٖ ٘‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ا زض تثییٗ ؾر‪ٙ‬اٖ اتٖٗسی اظ ٔؿیط ا٘هاف ذاضج قس‪ٜ‬ا٘س‪،‬‬
‫تّى‪ ٝ‬ت‪ ٝ‬ز٘ثاَ تحٕیُ ٖمیس‪ ٜ‬ذ‪ٛ‬ز تط ؾر‪ٙ‬اٖ ا‪ٞ ٚ‬ؿت‪ٙ‬س‪ .‬آ٘اٖ ؾٗی زاض٘س تركی اظ ض‪ٚ‬ایات‬
‫قثیة‪ ،‬و‪ ٝ‬تا ٖمیس‪ٜ‬قاٖ ٔراِفت زاضز ضا‪ٔ ،‬طز‪ٚ‬ز تر‪ٛ‬ا٘‪ٙ‬س‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬تراضی ت‪ٟٙ‬ا اظ َطیك احٕس تٗ قثیة اظ پسضـ قثیة اظ ی‪٘ٛ‬ؽ تٗ یعیس‬
‫ض‪ٚ‬ایت ٘مُ وطز‪ ٜ‬اؾت‪ُّٔ ،‬ثی زضؾت اؾت؛ أا ٔ‪ٙ‬حهط زا٘ؿتٗ ضا‪ٚ‬یاٖ ثم‪َ ٚ ٝ‬طق‬
‫نحیح زض وتاب نحیح تراضی‪ ،‬ؾر‪ٙ‬ی ٘ازضؾت اؾت؛ چطا و‪ ٝ‬تراضی ‪ ٚ‬ؾایط حفاِ‬
‫‪ٞ‬یچٌا‪ ٜ‬چ‪ٙ‬یٗ ازٖایی ٘ساقت‪ٝ‬ا٘س‪.‬‬
‫‪ٞ )5‬یچیه اظ حفاِ ‪ٔ ٚ‬حسثیٗ‪ ،‬پصیطـ ض‪ٚ‬ایت احٕس اظ قثیة ضا ٔت‪ٛ‬لف تط‬
‫ض‪ٚ‬ایت قثیة اظ ی‪٘ٛ‬ؽ تٗ یعیس ٘سا٘ؿت‪ٝ‬ا٘س‪ٞٚ .‬اتیاٖ ت‪ٟٙ‬ا تا اؾت‪ٙ‬از ت‪ ٝ‬ؾر‪ٙ‬ی اظ اتٗحدط‬
‫ایٗ ؾرٗ خسیس ‪ ٚ‬تیؾاتم‪ ٝ‬ضا ٌفت‪ٝ‬ا٘س! حاَ آ٘ى‪ ٝ‬ؾرٗ اتٗحدط چ‪ٙ‬یٗ زالِت ‪ٚ‬‬
‫ْ‪ٟٛ‬ضی ٘ساضز! ‪ٚ‬ی ت‪ٟٙ‬ا زض نسز تیاٖ ل‪ٛ‬یتطیٗ َطیك اظ ض‪ٚ‬ایات قثیة اؾت و‪ ٝ‬اِثت‪ٝ‬‬
‫َطیك احٕس اظ قثیة اظ ی‪٘ٛ‬ؽ تٗ یعیس‪ ،‬ال‪ٛ‬ی اُِطق اؾت‪.‬‬
‫حؿیٗ اؾس (ٔحمك وتاب ٔدٕٕاِع‪ٚ‬ئس) ٘یع ٔٗتمس اؾت قثیة فطزی خیس‬
‫اِحسیث اؾت‪ ،‬اِثت‪ٔ ٝ‬ازأی و‪ٖ ٝ‬ثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ ا‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ٘ى‪ٙ‬س (‪ٞ‬یثٕی‪ٕٞ ،‬اٖ‪:2 ،‬‬
‫‪.)172‬‬
‫‪٘ )6‬ىت‪ ٝ‬تؿیاض خاِة آ٘ى‪ ٝ‬اِثا٘ی ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایتی و‪ ٝ‬ت‪ٚ ٝ‬ؾیّ‪ٖ ٝ‬ثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ قثیة‬
‫تٗ ؾٗیس ضؾیس‪ ٜ‬ضا حؿٗ تطقٕطز‪ ٜ‬اؾت (اِثا٘ی‪.)677 :7 ،1415 ،‬‬
‫‪َ )7‬طیك ایٗ ‪ٚ‬ضایت ٔ‪ٙ‬حهط ت‪َ ٝ‬طیك ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ قثیة ٘یؿت‪ ،‬تّى‪ ٝ‬اظ‬
‫َطق ٔرتّفی ضؾیس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬تا فطو نسق ؾرٗ اتٖٗسی زض ذه‪ٛ‬ل ٔ‪ٙ‬ىطت‪ٛ‬زٖ‬
‫ض‪ٚ‬ایات ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ قثیة‪ ،‬ایٗ ض‪ٚ‬ایت تا َطیك احٕس تٗ قثیة اظ پسضـ‪ٚ ،‬‬
‫َطیك اؾٕاٖیُ تٗ قثیة اظ پسضـ ٘یع زض زؾت اؾت‪ .‬اِثت‪َ ٝ‬طیك احٕس تٗ قثیة‬
‫ٔحىٓتطیٗ َطق ایٗ ض‪ٚ‬ایت اؾت‪ .‬تطایٗ اؾاؼ يٗف َطیك ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة تا ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز‬
‫ایٗ َطیك خثطاٖ ٔیق‪ٛ‬ز‪.‬‬ ‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫‪ )5‬ورسیذن ایه ريایت تا وقل احمذ ته شثیة از پذرش شثیة ته سعیذ‬
‫ناِح تٗ ٖثساِٗعیع آَقید ٔی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬
‫احٕس تٗ قثیة و‪ ٝ‬ضا‪ٚ‬ی ذال پسضـ اؾت ایٗ له‪ ٝ‬ضا شوط ٘ىطز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬تط ایٗ‬
‫اؾاؼ تفطز ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة زض ٘مُ ایٗ ض‪ٚ‬ایت اظ قثیة تط ٘ىاضت ایٗ ض‪ٚ‬ایت زالِت‬
‫ٔیو‪ٙ‬س (آَقید‪.)45 :1422 ،‬‬
‫پاسخ‬
‫چ‪ٙ‬اٖ و‪ٌ ٝ‬صقت ایٗ ض‪ٚ‬ایت غیط اظ َطیك ٖثساهلل‪ ،‬اظ َطق زیٍطی ٔا٘‪ٙ‬س َطیك‬
‫احٕس ‪٘ ٚ‬یع تطازضـ اؾٕاٖیُ ٘یع ضؾیس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬فؿ‪ٛ‬ی آٖ ضا اظ َطیك احٕس ‪ ٚ‬تی‪ٟ‬می‬
‫آٖ ضا اظ َطیك اؾٕاٖیُ ٘مُ وطز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫‪ )6‬تفرد شثیة ته سعیذ در ایه ريایت‬
‫تفطز ضا‪ٚ‬ی يٗیف زض ض‪ٚ‬ایت ٔ‪ٛ‬خة يٗف ؾ‪ٙ‬س ٔیق‪ٛ‬ز‪ .‬ت‪ٟٙ‬ا قثیة تٗ ؾٗیس ایٗ‬
‫ض‪ٚ‬ایت ضا اظ ض‪ٚ‬ح تٗ لاؾٓ آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ت‪ٖ ٝ‬ثاضت زیٍط ایٗ ض‪ٚ‬ایت اظ ٔتفطزات قثیة تٗ‬
‫ؾٗیس اؾت‪ .‬چ‪ ٖٛ‬قثیة فطزی يٗیف اؾت‪ ،‬ؾ‪ٙ‬س ض‪ٚ‬ایت ٔصو‪ٛ‬ض ٘یع يٗیف ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س‬
‫ت‪ٛ‬ز (ٖط‪ٚ‬ؾی‪.)743 :2 ،1432 ،‬‬
‫أا ض‪ٚ‬ایت ٖ‪ ٖٛ‬تٗ ٖٕاض‪ ٜ‬اظ ض‪ٚ‬ح تٗ لاؾٓ ت‪ ٝ‬زِیُ تهطیح َثطا٘ی ت‪ ٚ ٓٞٚ ٝ‬ذُای‬
‫فاحف ٖ‪ ٖٛ‬زض ض‪ٚ‬ایت اظ ض‪ٚ‬ح تٗ لاؾٓ (َثطا٘ی‪٘ ٚ )321 :1413 ،‬یع تهطیح ّٖٕای‬
‫ضخاَ تط يٗف ٖ‪ ٖٛ‬تٗ ٖٕاض‪( ٜ‬زٔكمی‪ ،ٝ‬تیتا[اِف]‪٘ )105 :1 ،‬ازضؾت اؾت‪.‬‬
‫پاسخ‬
‫تفطز ضا‪ٚ‬ی ثم‪ٛٔ ٝ‬خة تًٗیف ض‪ٚ‬ایت ٕ٘یق‪ٛ‬ز (اِثا٘ی‪ .)312 :1 ،1415 ،‬تط اؾاؼ‬
‫‪ٕٞ‬یٗ لاٖس‪ ٜ‬اؾت و‪ٔ ٝ‬حسثاٖ زض ٔ‪ٛ‬اخ‪ ٟٝ‬تا ض‪ٚ‬ایات ٔثتال ت‪ ٝ‬تفطز‪ ،‬ؾطیٗاً حىٓ ت‪ٝ‬‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫يٗف ٘‪ٕٛٙ‬ز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬ت‪ٖ ٝ‬ثاضات ظیط و‪ ٝ‬زض شیُ تطذی ض‪ٚ‬ایات آٔس‪ٜ‬ا٘س ت‪ٛ‬خ‪ٕ٘ ٝ‬اییس‪:‬‬
‫ایٗ ض‪ٚ‬ایت حؿٗ نحیح ‪ ٚ‬غطیة اؾت‪ٕٞ .‬اْ ٔتفطز زض ایٗ ض‪ٚ‬ایت اؾت (تطٔصی‪،‬‬
‫‪.)278 :5 ،1395‬‬
‫ایٗ ض‪ٚ‬ایت غطیة ‪ ٚ‬نحیح اؾت ‪ ٚ‬یّٗی ٔحاضتی ٔتفطز زض آٖ اؾت (ٖهٕی‪:2005 ،‬‬
‫‪.)215‬‬
‫ت‪ٟٙ‬ا احٕس ایٗ ض‪ٚ‬ایت ضا آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬اؾت‪ ،‬اؾ‪ٙ‬از آٖ نحیح اؾت (اتٗوثیط‪:7 ،1407 ،‬‬
‫‪.)280‬‬
‫خاِة ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬اِثا٘ی اظ ‪ٞٚ‬اتیاٖ ٔٗانط ٘یع زض وتة ذ‪ٛ‬ز زض ٔ‪ٛ‬اضز ٔتٗسزی ت‪ ٝ‬نحت‬
‫یا حؿٗ ت‪ٛ‬زٖ ض‪ٚ‬ایاتی حىٓ وطز‪ ٜ‬اؾت و‪ٔ ٝ‬ثتال ت‪ ٝ‬تفطز زض ضا‪ٚ‬ی ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س (ٖ‪.‬ن‪.‬‬
‫اِثا٘ی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)109 :4 ،‬‬
‫٘ىت‪ ٝ‬زیٍط ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬تؿیاضی اظ ّٖٕای ضخاَ قثیة تٗ ؾٗیس ضا ت‪ٛ‬ثیك ٕ٘‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘س ‪ ٚ‬ت‪ٟٙ‬ا‬
‫ض‪ٚ‬ایاتی و‪ ٝ‬اظ َطیك ٖثساهلل تٗ ‪ٞٚ‬ة اظ قثیة ضؾیس‪ ٜ‬اؾت‪ ،‬خطح قس‪ ٚ ٜ‬قرم‬
‫قثیة فی ٘فؿ‪ٔ ٝ‬دط‪ٚ‬ح ‪ٚ‬الٕ ٘كس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬تٗاتیط ٔصٔتآٔیع ٘یع تا تطزیس ‪ ٚ‬احتٕاَ‬
‫‪ٕٞ‬طا‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬ایٗ ٔمساض تطای خطح وافی ٘یؿت‪ .‬زض ٘‪ٟ‬ایت تایس ٌفت تفطز قثیة تٗ‬
‫ؾٗیس زض ایٗ ض‪ٚ‬ایت ٔ‪ٛ‬خة يٗف ایٗ ض‪ٚ‬ایت ٕ٘یق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ )7‬اختالف ي اضطراب در ريایات مىقًل از شثیة ته سعیذ‬
‫یىی زیٍط اظ ٔكىالت ض‪ٚ‬ایت قثیة ايُطاب زض ٔتٗ اؾت‪ .‬ت‪ٛ‬يیح آ٘ى‪ٔ ٝ‬تٗ ایٗ‬
‫ض‪ٚ‬ایت ت‪ٌٞٝ٘ٛ ٝ‬ای ٔرتّفی ضؾیس‪ ٜ‬اؾت‪ٌ .‬ا‪ٞ‬ی و‪ٛ‬تا‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬ت‪ٟٙ‬ا زضتطزاض٘س‪ٔ ٜ‬اخطای‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫ٔطز ٘اتی‪ٙ‬اؾت ‪ٌ ٚ‬ا‪ٔ ٜ‬فهُ اؾت ‪ٕٞ ٚ‬طا‪ ٜ‬تا له‪ٔ ٝ‬طز ٌطفتاض ظٔاٖ ذالفت ذّیف‪ ٝ‬ؾ‪ْٛ‬‬
‫شوط قس‪ ٜ‬اؾت‪ٌ .‬ا‪ ٜ‬تا ٖثاضت «فكفّٗ‪ ٝ‬فی» آٔس‪ ٜ‬اؾت ‪ٌ ٚ‬ا‪ٖ ٜ‬ثاضت «قفّٗ‪ٙ‬ی فی‪٘ »ٝ‬یع‬
‫تطآٖ افع‪ٚ‬ز‪ ٜ‬قس‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ایٌٗ‪ ٝ٘ٛ‬تفا‪ٚ‬ت‪ٞ‬ای وٕی زض ٔتٗ‪ٛٔ ،‬خة تطزیس زض نحت‬
‫نس‪ٚ‬ض ض‪ٚ‬ایت ٔیق‪ٛ‬ز (ٖط‪ٚ‬ؾی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)743 :2 ،‬‬
‫پاسخ‪:‬‬
‫تمُیٕ ‪ٌ ٚ‬عیس‪ٕٛ٘ ٜ‬زٖ ض‪ٚ‬ایات‪ ،‬اظ خّٕ‪ٔ ٝ‬ثاحث ّٖٓ حسیث اؾت و‪ ٝ‬تؿیاضی اظ‬
‫ٔحسثیٗ تط حؿة ل‪ٛ‬اٖس ‪ ٚ‬ي‪ٛ‬اتٍ اظ آٖ ت‪ٟ‬ط‪ ٜ‬تطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬تؿیاضی اظ ٔحسثیٗ ض‪ٚ‬ایات ‪ٚ‬احس‬
‫ضا ٌا‪ ٜ‬ت‪٘ ٝ‬ح‪ ٛ‬و‪ٛ‬تا‪ٌ ٚ ٜ‬ا‪ ٜ‬ت‪٘ ٝ‬ح‪ٔ ٛ‬فهُ ٘مُ وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬اتٗحدط ٔٗتمس اؾت تراضی ٘‪ٝ‬‬
‫ت‪ٟٙ‬ا تمُیٕ ضا خایع ٔیزا٘ؿت‪ ،ٝ‬تّى‪ ٝ‬تساٖ ُٖٕ ٔیٕ٘‪ٛ‬ز‪ ٜ‬اؾت (اتٗحدط ٖؿمال٘ی‪،‬‬
‫تیتا[اِف]‪.)84 :1 ،‬‬
‫تٗسز ظٔاٖ ‪ٚ‬ل‪ ،ٔٛ‬تٗسز ض‪ٚ‬ایت ضا زضپی زاضز‪ .‬ز‪ٚ ٚ‬الٗ‪ ٝ‬ضخ زاز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬یىی زض ظٔاٖ‬
‫‪ ٚ‬یىی زض ظٔاٖ ذالفت ذّیف‪ ٝ‬ؾ‪ .ْٛ‬تط ایٗ اؾاؼ ٕ٘یت‪ٛ‬اٖ‬ ‫حیات پیأثط اوطْ‬
‫ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬ضا ظائس تط ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬قٕطز‪ .‬اظ ؾ‪ٛ‬ی زیٍط ؾ‪ٙ‬س ‪ٞ‬ط یه اظ ایٗ ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت زض‬
‫ٔدٕ‪ ٔٛ‬ذاِی اظ ٖی‪ٛ‬ب ٔ‪ٙ‬دط ت‪ ٝ‬يٗف اؾت‪.‬‬
‫ؾایط ٔ‪ٛ‬اضزی و‪ ٝ‬اظ خّٕ‪ ٝ‬ايُطاب‪ٞ‬ای ض‪ٚ‬ایت تطقٕطز‪ ٜ‬قس‪ُٔ ،‬اِثی حاقی‪ٝ‬ای ‪ٚ‬‬
‫فطٔ تط انُ ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬زض انُ ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬ذّّی ت‪ٚ ٝ‬خ‪ٛ‬ز ٕ٘یآ‪ٚ‬ضز‪.‬‬
‫‪ )8‬شار یا مىکر یا دريغ تًدن ایه ريایت‬
‫ض‪ٚ‬ایت ٔطز ٌطفتاض ض‪ٚ‬ایت ٔؿتمّی ٘یؿت‪ ،‬تّى‪ ٝ‬فطٔ تط حسیث ضخُ اٖٕی اؾت‪.‬‬
‫ت‪ٛ‬يیح آ٘ى‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایت ز‪ٔ ْٚ‬طوة اظ ز‪ ٚ‬ترف اؾت‪ :‬ترف ٘رؿت آٖ زض حسیث ضخُ‬
‫اٖٕی ٘یأس‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬اظ آٖ ت‪ٖٛٙ ٝ‬اٖ ظیازت ‪ ٚ‬اياف‪ٝ‬ای تط حسیث ضخُ اٖٕی یاز‬
‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫ٔیق‪ٛ‬ز‪ .‬أا ترف ز‪ ٚ ْٚ‬پایا٘ی ایٗ ض‪ٚ‬ایت تىطاض حسیث ضخُ اٖٕی اؾت‪ .‬زض ٘‪ٟ‬ایت‬
‫چ‪ ٖٛ‬حسیث ضخُ اٖٕی اظ َطق تیكتط ‪ ٚ‬تىطاض ٔتٗ زض ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت تطذ‪ٛ‬ضزاض اؾت‪،‬‬
‫ت‪ٖٛٙٝ‬اٖ انُ ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬ت‪ٖٛٙٝ‬اٖ فطٔ ق‪ٙ‬اذت‪ٔ ٝ‬یق‪ٛ‬ز‪ .‬اظ آ٘دا و‪ ٝ‬ترف ٘رؿت‬
‫ض‪ٚ‬ایت ٔطز ٌطفتاض تا حسیث ضخُ اٖٕی ٔراِف اؾت‪ ،‬اظ ز‪ ٚ‬حاَ ذاضج ٘یؿت یا قاش‬
‫اؾت ‪ ٚ‬یا ٔ‪ٙ‬ىط‪.‬‬
‫حاَ اٌط قثیة تٗ ؾٗیس ضا فطزی ثم‪ ٝ‬تسا٘یٓ‪ ،‬اظ ٔراِفت ض‪ٚ‬ایت ا‪ ٚ‬تا ض‪ٚ‬ایت ثمات‬
‫(حسیث ضخُ اٖٕی) تا ٖ‪ٛٙ‬اٖ ض‪ٚ‬ایت قاش یاز ٔیق‪ٛ‬ز‪ .‬أا اٌط ا‪ ٚ‬ضا ثم‪٘ ٝ‬سا٘یٓ‪ ،‬اظ‬
‫ٔراِفت ض‪ٚ‬ایت ‪ٚ‬ی تا ض‪ٚ‬ایت ثمات تا ٖ‪ٛٙ‬اٖ ٔ‪ٙ‬ىط یاز ٔیق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫اِثا٘ی ازٖای قاش ت‪ٛ‬زٖ ض‪ٚ‬ایت ٔطز ٌطفتاض ضا ُٔطح ٔیو‪ٙ‬س‪ .‬ا‪ٗٔ ٚ‬تمس اؾت ض‪ٚ‬ایت‬
‫ز‪ ْٚ‬زاضای ز‪ ٚ‬اياف‪ ٚ ٝ‬ظیاز‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ٘ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ا زض حسیث ضخُ اٖٕی ٘یأس‪ ،ٜ‬تّى‪ ٝ‬تا آٖ‬
‫ٔراِفت ‪ ٓٞ‬زاضز‪ .‬ظیاز‪ ٜ‬ا‪ٖ َٚ‬ثاضت «‪ٚ‬اٖ وا٘ت ِه حاخ‪ ٝ‬فافُٗ ٔثُ شِه» اؾت ‪ٚ‬‬
‫ظیاز‪ ٜ‬ز‪ٕٞ ،ْٚ‬اٖ ترف ٘رؿت ض‪ٚ‬ایت ٔطز ٌطفتاض اؾت‪ .‬زض ٘‪ٟ‬ایت چ‪ ٖٛ‬ایٗ ز‪ ٚ‬ظیاز‪ ٜ‬تا‬
‫ض‪ٚ‬ایت ثمات ٔراِفت زاض٘س‪ ،‬پؽ ض‪ٚ‬ایات ‪ٕٞ‬طا‪ ٜ‬تا ایٗ ظیازت‪ٞ‬ا قاش اؾت‪.‬‬
‫ناِح تٗ ٖثساِٗعیع آَقید ٘یع ٔٗتمس اؾت ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬یا ٔ‪ٙ‬ىط اؾت ‪ ٚ‬یا زض‪٘ٚ‬‬
‫(آَقید‪.)45 :1422 ،‬‬
‫پاسخ‪:‬‬
‫ایٗ ض‪ٚ‬ایت ٘‪ ٝ‬قاش اؾت ‪ٙٔ ٝ٘ ٚ‬ىط ‪ ٝ٘ ٚ‬زض‪ .٘ٚ‬زض ایٗتاض‪ ٜ‬چ‪ٙ‬س ٘ىت‪ ٝ‬لاتُ شوط اؾت‪:‬‬
‫‪ )1‬ياتُ‪ ٝ‬انّی زض قاش یا ٔ‪ٙ‬ىط تطقٕطزٖ یه ض‪ٚ‬ایت‪ٚ ،‬خ‪ٛ‬ز ٔراِفت اؾت‪ .‬ض‪ٚ‬ایت‬
‫ٔطز ٌطفتاض ‪ٞ‬یچٌ‪ٔ ٝ٘ٛ‬راِفتی تا ض‪ٚ‬ایت ضخُ اٖٕی ٘ساضز‪ .‬ت‪ٛ‬يیح آ٘ى‪ٞ ،ٝ‬طٌا‪ ٜ‬ض‪ٚ‬ایت‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫یه ضا‪ٚ‬ی يٗیف تا ض‪ٚ‬ایتی و‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ؾٍ افطاز ثم‪ٔ ٝ‬تٗسزی ضؾیس‪ٔ ٜ‬راِفت زاقت‪ ٝ‬تاقس‪،‬‬
‫ض‪ٚ‬ایت افطاز ثم‪ ٝ‬تط ض‪ٚ‬ایت فطز يٗیف تطخیح زاز‪ٔ ٜ‬یق‪ٛ‬ز‪ .‬ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایت ضاخح ٔٗط‪ٚ‬ف ‪ ٚ‬ت‪ٝ‬‬
‫ض‪ٚ‬ایت ٔطخ‪ٛ‬ح ٔ‪ٙ‬ىط ٌفت‪ٔ ٝ‬یق‪ٛ‬ز (ؾی‪َٛ‬ی‪ ،‬تیتا‪ٞ .)277 :1 ،‬طٌا‪ ٜ‬ض‪ٚ‬ایت یه ضا‪ٚ‬ی‬
‫ثم‪ ،ٝ‬تا ض‪ٚ‬ایتی و‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ؾٍ افطاز ثم‪ٔ ٝ‬تٗسزی ضؾیس‪ٔ ،ٜ‬راِفت زاقت‪ ٝ‬تاقس ض‪ٚ‬ایت افطاز‬
‫ثم‪ ٝ‬تط ض‪ٚ‬ایت فطز ثم‪ ٝ‬تطخیح زاز‪ٔ ٜ‬یق‪ٛ‬ز‪ .‬ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایت ضاخح ٔحف‪ ٚ ِٛ‬ت‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایت ٔطخ‪ٛ‬ح‬
‫قاش ٌفت‪ٔ ٝ‬یق‪ٛ‬ز (ؾی‪َٛ‬ی‪ٕٞ ،‬اٖ‪ .)267 :‬تطایٗ اؾاؼ لیس ٔراِفت تا ض‪ٚ‬ایت ضا‪ٚ‬یاٖ‬
‫ثم‪ٔ ٝ‬تٗسز خعء ٔكتطن زض تٗطیف ض‪ٚ‬ایت ٔ‪ٙ‬ىط ‪ ٚ‬قاش اؾت‪.‬‬
‫حاَ ؾ‪ٛ‬اَ ای‪ٙ‬داؾت و‪ ٝ‬آیا ض‪ٚ‬ایت ٔطز ٌطفتاض تا حسیث ضخُ اٖٕی ٔراِفت زاضز؟‬
‫‪ٚ‬الٗیت آٖ اؾت و‪ٌ ٝ‬طچ‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬زاضای اياف‪ٝ‬ای اؾت و‪ ٝ‬زض ض‪ٚ‬ایت ا‪َٚ‬‬
‫٘یأس‪ ،ٜ‬أا ایٗ اياف‪ٞ ٝ‬یچ ٔراِفتی تا ض‪ٚ‬ایت ا‪٘ َٚ‬ساضز‪ .‬ایٗ ُّٔة تط چ‪ٙ‬س ٔمسٔ‪ٝ‬‬
‫اؾت‪ٛ‬اض اؾت‪:‬‬
‫یه) زلت زض ٖثاضات ‪ ٚ‬ؾر‪ٙ‬اٖ حسیثق‪ٙ‬اؾاٖ ایٗ ٘تید‪ ٝ‬ضا ت‪ ٝ‬زؾت ٔیز‪ٞ‬س و‪ٝ‬‬
‫ض‪ٚ‬ایت فطز ثم‪ ٝ‬چ‪ٙ‬س ٘‪ ٔٛ‬اؾت‪ ٔٛ٘ :‬ا‪ :َٚ‬ض‪ٚ‬ایت ضا‪ٚ‬ی ثم‪ ٝ‬اظ یه ٔاخطا تا زیٍطاٖ ٔ‪ٛ‬افك‬
‫اؾت‪ ٔٛ٘ .‬ز‪ :ْٚ‬ضا‪ٚ‬یت ضا‪ٚ‬ی ثم‪ ٝ‬تا ض‪ٚ‬ایت ؾایطیٗ (ثمات) ٔراِفت زاضز‪ ٔٛ٘ .‬ؾ‪ :ْٛ‬ضا‪ٚ‬ی‬
‫ثم‪ ٝ‬اظ ٔاخطایی ذثط ٔیز‪ٞ‬س و‪ ٝ‬زیٍطاٖ اظ آٖ ذثط ٘ساز‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫ز‪ )ٚ‬اظ قافٗی ٔ‪ٙ‬م‪ َٛ‬اؾت و‪ٕ٘ ٝ‬یت‪ٛ‬اٖ ت‪ ٝ‬نطف ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایتی اظ یه ضا‪ٚ‬ی ثم‪ٝ‬‬
‫ضؾیس‪ ٜ‬و‪ ٝ‬زیٍطاٖ آٖ ضا ض‪ٚ‬ایت ٘ىطز‪ٜ‬ا٘س‪ ،‬ضا قاش ذ‪ٛ‬ا٘س‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫ؾ‪ )ٝ‬تط ایٗ اؾاؼ‪ٌ ،‬طچ‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ایت ٔطز ٌطفتاض زاضای اياف‪ ٚ ٝ‬ظیازتی اؾت و‪ ٝ‬زض‬
‫حسیث ضخُ اٖٕی ٘یأس‪ ،ٜ‬أا ٔراِفتی ٔیاٖ ایٗ ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز ٘ساضز‪ .‬زض ٘‪ٟ‬ایت تایس‬
‫ٌفت ازٖای ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز ٔراِفت ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬تا حسیث ضخُ اٖٕی پ‪ٙ‬ساضی تاَُ اؾت‪.‬‬
‫‪ )2‬ض‪ٚ‬ایات خّٗی ‪ ٚ‬زض‪ٚ‬غیٗ ضا اظ چ‪ٙ‬س ضا‪ٔ ٜ‬یت‪ٛ‬اٖ ق‪ٙ‬اذت‪:‬‬
‫یه) الطاض قرم خاُٖ ت‪ ٝ‬خّٗی ‪ ٚ‬زض‪ٚ‬غیٗ ت‪ٛ‬زٖ ض‪ٚ‬ایت؛‬
‫ز‪ٚ )ٚ‬خ‪ٛ‬ز لطی‪ٝٙ‬ای و‪ ٝ‬تط زض‪ٚ‬غٍ‪ ٛ‬ت‪ٛ‬زٖ ضا‪ٚ‬ی زالِت و‪ٙ‬س‪ٔ .‬ا٘‪ٙ‬س تىصیة ضا‪ٚ‬ی اظ‬
‫ؾ‪ٛ‬ی خٕٕ وثیطی و‪ ٝ‬احتٕاَ ‪ٓٞ‬پیٕا٘ی آ٘‪ٟ‬ا تط زض‪ٚ‬غٍ‪ٛ‬یی ٕ٘یض‪ٚ‬ز (اتٗحدط‪،‬‬
‫‪)846 :2 ،1984‬؛‬
‫ؾ‪ٚ )ٝ‬خ‪ٛ‬ز لطی‪ ٝٙ‬زض ض‪ٚ‬ایت‪ٔ .‬ثُ ضواوت ِفّ ‪ٙٗٔ ٚ‬ی ض‪ٚ‬ایت؛‬
‫چ‪ٟ‬اض) تٗاضو ض‪ٚ‬ایت تا ٖمُ‪ ،‬ت‪َٛ ٝ‬ضی و‪ ٝ‬خٕٕ ٔیاٖ ض‪ٚ‬ایت ‪ٖ ٚ‬مُ ٕٔىٗ ٘ثاقس؛‬
‫پ‪ٙ‬ح) تٗاضو ض‪ٚ‬ایت تا وتاب لُٗی یا ؾ‪ٙ‬ت ٔت‪ٛ‬اتط‪ ٜ‬یا اخٕأ لُٗی‪ ،‬ت‪َٛ ٝ‬ضی و‪ٝ‬‬
‫خٕٕ ٔیاٖ ض‪ٚ‬ایت ‪ ٚ‬ز‪ ٚ‬زِیُ وتاب ‪ ٚ‬ؾ‪ٙ‬ت ٕٔىٗ ٘ثاقس (ؾی‪َٛ‬ی‪ٕٞ ،‬اٖ‪.)323 :‬‬
‫‪ٞ‬یچیه اظ ایٗ ٖالئٓ ‪ ٚ‬ضا‪ٜٞ‬ا تط ض‪ٚ‬ایت ز‪ ْٚ‬لاتُ اُ٘ثاق ٘یؿت‪ .‬ازٖای زض‪ ٘ٚ‬ت‪ٛ‬زٖ‬
‫ایٗ ض‪ٚ‬ایت ؾر‪ٙ‬ی تی زِیُ ‪ٔ ٚ‬ىاتط‪ٔ ٜ‬حى اؾت‪.‬‬
‫‪ )9‬اجتهاد عثمان ته حىیف‬
‫تط فطو نحت ؾ‪ٙ‬س ایٗ ض‪ٚ‬ایت ‪ ٚ‬زالِت آٖ تط ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ ٚ‬خا‪ ٜ‬پیأثط‬
‫‪ ،‬تاظ ‪ ٓٞ‬ایٗ ض‪ٚ‬ایت لاتُ اذص ٘یؿت‪ .‬اتٗتیٕی‪ ٝ‬زض ایٗ تاض‪ٔ ٜ‬ی٘‪ٛ‬یؿس‪:‬‬ ‫اوطْ‬
‫ض‪ٚ‬ایت نحاتی ٔٗتثط اؾت ٘‪ ٝ‬ف‪ ٟٓ‬نحاتی‪ ،‬و‪ ٝ٘ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ا ِفّ ض‪ٚ‬ایت تط ف‪ ٟٓ‬ا‪ ٚ‬زالِت‬
‫٘ساضز‪ ،‬تّى‪ ٝ‬تط ٔٗ‪ٙ‬ای ٔراِف آٖ زالِت زاضز (اتٗتیٕی‪.)216 :1 ،2001 ،ٝ‬‬
‫ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ٌطچ‪ ٝ‬نحاتی اؾت‪ ،‬أا زض خایع زا٘ؿتٗ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬پیأثط‬ ‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫پؽ اظ حیات‪ٔ ،‬ثتال ت‪ ٝ‬اقتثا‪ ٜ‬قس‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬ ‫اوطْ‬
‫اِثا٘ی ٔٗتمس اؾت ایٗ فُٗ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ؾ‪ٙ‬ت ٘یؿت‪ ،‬و‪ ٝ‬تط ٔؿّٕیٗ تثٗیت‬
‫اظ آٖ ‪ٚ‬اخة تاقس‪ ،‬تّى‪ٟ٘ ٝ‬ایت چیعی و‪ ٝ‬اظ ایٗ ض‪ٚ‬ایت ت‪ ٝ‬زؾت ٔیآیس ایٗ اؾت و‪ٝ‬‬
‫اخت‪ٟ‬از زض ایٗ ٔ‪ٛ‬ي‪ ٔٛ‬خایع اؾت ‪ ٚ‬ایٗ ٔ‪ٛ‬ضز اظ ٔ‪ٛ‬اضز ٔحُ ٘عأ ٔیاٖ أت اؾت و‪ٝ‬‬
‫تایس آٖ ضا ت‪ ٝ‬ذسا ‪ ٚ‬ضؾ‪ َٛ‬اضخأ زاز (اِثا٘ی‪.)88 :1421 ،‬‬
‫پاسخ‪:‬‬
‫ایٗ قث‪ ٟٝ‬تط پای‪ ٝ‬ز‪ُّٔ ٚ‬ة ت‪ٙ‬یاٖ قس‪ ٜ‬اؾت‪٘ :‬رؿت آ٘ى‪ٖ ٝ‬ثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف‬
‫اخت‪ٟ‬از وطز‪ ٜ‬اؾت‪ .‬ز‪ ْٚ‬آ٘ى‪ ٝ‬اخت‪ٟ‬از ا‪ ٚ‬تا ْا‪ٞ‬ط ض‪ٚ‬ایت ا‪ٔ َٚ‬راِف اؾت‪ .‬اِثت‪ُّٔ ٝ‬ة‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫ز‪ ْٚ‬فطٔ تط ُّٔة ٘رؿت اؾت ‪ ٚ‬چ‪ٙ‬ا٘چ‪ ٝ‬ثاتت ق‪ٛ‬ز ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ت‪ْ ٝ‬ا‪ٞ‬ط ض‪ٚ‬ایت‬
‫ا‪ٕٛ٘ ُٕٖ َٚ‬ز‪ ٚ ٜ‬اخت‪ٟ‬از ٘ىطز‪ ٜ‬اؾت‪ ،‬زیٍط ٘‪ٛ‬تت ت‪ُّٔ ٝ‬ة ز‪٘ ْٚ‬ر‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ضؾیس‪.‬‬
‫زض حاَ حیات ‪ٚ‬‬ ‫چ‪ٙ‬اٖو‪ٌ ٝ‬صقت خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ٔ ٚ‬ماْ پیأثط اوطْ‬
‫ٕٔات اظ ٖٕ‪ْ ٚ ْٛ‬ا‪ٞ‬ط ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬ت‪ ٝ‬زؾت ٔیآیس ‪ٞ ٚ‬یچ زِیُ ‪ٔ ٚ‬ا٘ٗی تطای نطف٘ٓط‬
‫اظ ٖٕ‪ْٟٛ ٚ ْٛ‬ض ایٗ ض‪ٚ‬ایت ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز ٘ساضز‪ .‬زض ض‪ٚ‬ایت ز‪ٕٞ ْٚ‬یٗ ُٔاِة تىطاض ٔیق‪٘ٛ‬س‪،‬‬
‫ت‪ٟٙ‬ا ُّٔة اياف‪ ٝ‬زض ض‪ٚ‬ایت ز‪ٔ ْٚ‬اخطای قىایت ٔطز ٌطفتاض ت‪ٖ ٝ‬ثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف اؾت‬
‫ضا تطای ٔطز ٌطفتاض ٘مُ‬ ‫و‪ٛٔ ٝ‬خة ٔیق‪ٛ‬ز ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ؾرٗ پیأثط اوطْ‬
‫وطز‪ ٚ ٜ‬ا‪ ٚ‬ضا ت‪ ٝ‬ا٘داْ آٖ ؾفاضـ و‪ٙ‬س‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ٘‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ا اخت‪ٟ‬از‬
‫٘ىطز‪ ،ٜ‬تّى‪ ٝ‬تط ض‪ٚ‬ایت ا‪٘ َٚ‬یع ٘یافع‪ٚ‬ز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ )11‬تعارض عمل عثمان ته حىیف تا عمل سایر صحاته‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫حتی اٌط ؾ‪ٙ‬س ض‪ٚ‬ایت ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ثاتت تاقس‪ ،‬تاظ‪ ٓٞ‬لاتُ اذص ٘یؿت‪ .‬ظیطا ایٗ‬
‫ذثط ٔیز‪ٞ‬س ‪ ٝ٘ ٚ‬ت‪ٟٙ‬ا قرم زیٍطی اظ‬ ‫ض‪ٚ‬ایت اظ ُٖٕ یىی اظ انحاب ضؾ‪َٛ‬ذسا‬
‫نحات‪ٚ ٝ‬ی ضا زض ایٗ أط ‪ٕٞ‬طا‪ٞ‬ی ٘ىطز‪( ٜ‬اتٗتیٕی‪ٕٞ ،ٝ‬اٖ‪ )217 :‬تّى‪ ٝ‬تا فُٗ ؾایط‬
‫نحات‪ٔ ٝ‬راِف اؾت (زٔكمی‪ ،ٝ‬تیتا‪.)117 :‬‬
‫تط ایٗ اؾاؼ ٕ٘یت‪ٛ‬اٖ ت‪ ٝ‬فُٗ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف احتداج وطز‪ٔ .‬فاز ؾایط ض‪ٚ‬ایات‬
‫ت‪ٛ‬ؾُ ٘یع تا خ‪ٛ‬اظ ایٌٗ‪ ٝ٘ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ٔ‪ٙ‬افات زاضز‪.‬‬
‫پاسخ‬

‫٘رؿت آ٘ى‪ ،ٝ‬حىٓ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات ‪ٔ ٚ‬ماْ پیأثط اوطْ زض حیات ‪ٕٔ ٚ‬ات‬
‫ایكاٖ اظ ٖٕ‪ْٟٛ ٚ ْٛ‬ض ض‪ٚ‬ایت ا‪ َٚ‬ت‪ ٝ‬زؾت ٔیآیس ‪ ٚ‬زض ض‪ٚ‬ایت ز‪ٖ ْٚ‬ال‪ ٜٚ‬تط تىطاض ٔ‪ٛ‬اضز‬
‫ٔصو‪ٛ‬ض‪ٖ ،‬ثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ؾرٗ پیأثط ضا ف‪ٕٟ‬یس‪ ٚ ٜ‬تطای ٔطزی ٌطفتاض تاظٌ‪ ٛ‬وطز‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫اؾت‪.‬‬ ‫تا ایٗ تمطیط ٔراِفت نحات‪ ٝ‬ت‪ٙٗٔ ٝ‬ای ٔراِفت تا ؾرٗ پیأثط اوطْ‬
‫ز‪ ْٚ‬آ٘ى‪ ٝ‬ازٖای ٔراِفت نحات‪ ٝ‬تط پای‪ ٝ‬ؾر‪ٙ‬اٖ ٘ازضؾتی قىُ ٌطفت‪ ٝ‬اؾت و‪ٝ‬‬
‫تایس ت‪ ٝ‬آ٘‪ٟ‬ا پطزاذت‪ .‬ت‪ٛ‬يیح آ٘ى‪ ٝ‬تطذی اظ ‪ٞٚ‬اتیاٖ ‪ٕٞ‬چ‪ٖ ٖٛ‬ثساِطحٕاٖ زٔكمی‪ٝ‬‬
‫زض ظٔاٖ ٕٔات‪ ،‬اظ ض‪ٚ‬ایت ت‪ٛ‬ؾُ ٖٕطتٗ‬ ‫ٔٗتمس٘س ٖسْ خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬پیأثط اوطْ‬
‫ذُاب ت‪ٕٖٛ ٝ‬ی پیأثط ت‪ ٝ‬زؾت ٔیآیس‪ٕٖ .‬ط تٗ ذُاب زض ٔسی‪ ٝٙ‬ظ٘سٌی ٔیوطز ‪ ٚ‬ت‪ٝ‬‬
‫زؾتطؾی زاقت‪ .‬تا ایٗ حاَ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬پیأثط زض حاَ ٕٔات ضا‬ ‫لثط پیأثط اوطْ‬

‫‪30‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫تطن وطز ‪ ٚ‬ت‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ی ٖثاؼ ٖٕ‪ٛ‬ی پیأثط ضفت‪ .‬تطن ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬پیأثط زض ظٔاٖ ٕٔات‬
‫ایكاٖ اظ ؾ‪ٛ‬ی ٖٕط تٗ ذُاب تط حطٔت ایٗ أط زالِت زاضز!‬
‫ایٗ زض حاِی اؾت و‪– ٝ‬چ‪ٙ‬ا٘ى‪ٌ ٝ‬صقت‪:-‬‬
‫ايالً‪ٌ :‬عاضـ‪ٞ‬ایی و‪ ٝ‬زض تاب نحات‪ ٚ ٝ‬ؾّف ت‪ٔ ٝ‬ا ضؾیس‪ ،ٜ‬تؿیاض ٔحس‪ٚ‬ز ‪ ٚ‬ا٘سن‬
‫اؾت ‪ ٚ‬تٕاْ افٗاَ آ٘‪ٟ‬ا ضا پ‪ٛ‬قف ٕ٘یز‪ٞ‬س‪ .‬تط ایٗ اؾاؼ فمساٖ ٌعاضـ ُٖٕ نحات‪ ٝ‬ت‪ٝ‬‬
‫ض‪ٚ‬ایتی زض ٔ‪ٛ‬ي‪ٖٛ‬ی ذال‪ ،‬تط ٔتط‪ٚ‬ن ت‪ٛ‬زٖ آٖ ٔؿإِ‪٘ ٝ‬عز نحات‪ ٚ ٝ‬ؾّف زالِت ٘ساضز‪.‬‬
‫ثا٘یاً‪ :‬تطن فُٗ اظ ؾ‪ٛ‬ی فطز ٔٗه‪– ْٛ‬چ‪ ٝ‬ضؾس ت‪ ٝ‬غیط ٔه‪ -ْٛ‬ت‪ٟٙ‬ا تط ٖسْ ٔد‪ٛ‬ب‬
‫زالِت زاضز؛ ت‪ ٝ‬تٗثیط زیٍط‪ ،‬تطن آّٖ اظ حطٔت ‪ ٚ‬اتاح‪ ٝ‬اؾت‪ .‬ت‪ٙ‬اتطایٗ تطن فُٗ اظ‬
‫ؾ‪ٛ‬ی نحات‪ ٚ ٝ‬ؾّف‪ ،‬اِعأاً ت‪ٙٗٔ ٝ‬ای اٖتماز ت‪ ٝ‬حطٔت ایٗ ٘‪ ٔٛ‬ت‪ٛ‬ؾُ ٘عز آ٘اٖ ٘یؿت‪.‬‬

‫وتیجه‏گیری‏ ‏‬
‫اؾ‪ٙ‬از ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت ٔ‪ٙ‬م‪ َٛ‬اظ ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف اظ ‪ٞ‬طٌ‪ ٝ٘ٛ‬اقىاِی و‪ ٝ‬ضا‪ ٜ‬ضا تط اؾت‪ٙ‬از ‪ٚ‬‬
‫اؾتفاز‪ ٜ‬اظ ایٗ ض‪ٚ‬ایت تث‪ٙ‬سز ٔثطاؾت‪ٕٞ .‬چ‪ٙ‬یٗ ایٗ ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ایت‪ ،‬زاَ تط خ‪ٛ‬اظ ؾ‪ٔٛ٘ ٝ‬‬
‫ت‪ٛ‬ؾُ اؾت‪:‬‬
‫زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬پؽ اظ ‪ٚ‬فات ایكاٖ؛‬ ‫‪ )1‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬شات پیأثط اوطْ‬
‫‪ )2‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬خا‪ٔ ٚ ٜ‬ماْ آٖ حًطت زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬پؽ اظ ‪ٚ‬فات ایكاٖ؛‬
‫‪ )3‬خ‪ٛ‬اظ ت‪ٛ‬ؾُ ت‪ ٝ‬زٖای آٖ حًطت زض ظٔاٖ حیات ‪ ٚ‬پؽ اظ ‪ٚ‬فات ایكاٖ‪.‬‬

‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫فهرست‏مىابع‬
‫‏(تٖتا)؛ ‏أسس الغاتٔ فٖ هؼزفٔ الصحاتٔ‪ ،‬‏تحم٘ك‪ 8‬‏علٖ ‏هحوذ ‏هعَض‪،‬‏‬
‫‏اتٖالکشم ‏‬
‫اتي‏اح٘ش‪ ،‬‏علٖ ‏تي ‏‬
‫تٖسٍت‪،‬‏داسالکتة‏العلو٘ٔ‪.‬‬
‫‏‬
‫اتي‏ت٘و٘وِ‪،‬‏احوذ‏تي‏عثذالحل٘ن‏(‪)6244‬؛‏ت٘اى تلث٘س الجْو٘ٔ فٖ تأس٘س تسػْن الكاله٘ٔ‪،‬‏هذٌِٗ‪،‬‏‬
‫هجوع‏الولك‏فْذ‏لطثاعٔ‏الوصحف‏الششٗف‪.‬‬
‫‏(‪)6264‬؛‏هجوَع الفتاٍى‪ ،‬هذٌٗٔ‪،‬‏هجوع‏الولك‏فْذ‏لطثاعٔ‏الوصحف‏الششٗف‪ .‬‏‬ ‫‪-‬‬
‫‏(‪)6265‬؛ الزز ػلى الثكزٕ‪،‬‏هذٌِٗ‪،‬‏هکتثٔ‏الغشتاء‏األحشٗٔ‪ .‬‏‬ ‫‪-‬‬
‫اتي‏حثاى‪،‬‏هحوذ‏(‪)6171‬؛‏الثمات‪،‬‏ٌّذ‪،‬‏دائشٓ‏الوعاسف‏العخواً٘ٔ‪.‬‏تح٘ذس‏آتاد‪.‬‏‬
‫اتي‏حجش‏عسمالًٖ‪،‬‏احوذ‏تي‏علٖ‏(‪)6144‬؛ تْذٗةالتْذٗة‪،‬‏ٌّذ‪،‬‏هطثعٔ‏دائشٓ‏الوعاسف‏الٌظاه٘ٔ‪.‬‬
‫‏(‪)6762‬؛ الٌكت ػلى كتاب اتي الصالح‪،‬‏هذٌِٗ‪،‬‏عوادٓ‏الثحج‏العلوٖ‏تالجاهعٔ‏اإلساله٘ٔ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫‏(تٖ‏تا)؛ اإلصاتٔ فٖ تو٘٘ز الصحاتٔ‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داسالکتة‏العلو٘ٔ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‏(تٖ‏تا[الف])؛‏فتح الثارٕ شزح صح٘ح الثرارٕ‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داس‏الوعشفٔ‪.‬‏‬ ‫‪-‬‬
‫‏(‪)4006‬؛‏لاػسٓ جل٘لٔ فٖ التَسل ٍ الَس٘لٔ‪،‬‏عجواى‪،‬‏هکتثٔ‏الفشلاى‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬
‫اتي‏حٌثل‪،‬‏احوذ‏(‪)6246‬؛‏هسٌس أحوس‪،‬‏تحم٘ك‪8‬‏شع٘ة‏األسًؤٍط‏ٍ‏دٗگشاى‪،‬‏‏ ‏‬
‫تٖجا‪،‬‏هؤسسٔ‏الشسالٔ‪ .‬‏‬
‫اتي‏خضٗوِ‪،‬‏هحوذ‏تي‏اسحاق‏(تٖ‏تا)؛‏صح٘ح اتي ذزٗوِ‪،‬‏تحم٘ك‪8‬‏هحوذ ‏هصطفى ‏األعظوٖ‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏‬
‫الوکتة‏اإلسالهٖ‪.‬‬
‫اتي‏سوحاى‪،‬‏سل٘واى‏(‪)6244‬؛‏كشف غ٘اّة الظالم ػي أٍّام جالء االفْام‪،‬‏تٖ‏جا‪،‬‏داساضَاء‏السلف‪.‬‬
‫اتي‏عثذالثش‪،‬‏َٗسف‏تي‏عثذاهلل‏(‪)6264‬؛‏االست٘ؼاب فٖ هؼزفٔ األصحاب‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داسالج٘ل‪.‬‬
‫اتي‏کخ٘ش‪،‬‏اسواع٘ل‏تي‏عوش‏(‪)6205‬؛‏الثساٗٔ ٍ الٌْاٗٔ‪،‬‏ ‏‬
‫تٖجا‪،‬‏داسالفکش‪.‬‬
‫اتي‏هاالکَ ‏(‪)6266‬؛ ‏اإلكوال فٖ رفغ االرت٘اب ػي الوؤتلف ٍ الورتلف فٖ األسواء ٍالكٌى‬
‫ٍاألًساب‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داسالکتة‏العلو٘ٔ‪.‬‏‬
‫اتًَع٘ن‏اصفْاًٖ‪،‬‏احوذ‏تي‏عثذاهلل‏(‪)6267‬؛‏هؼزفٔ الصحاتٔ‪،‬‏سٗاض‪،‬‏داس‏الَطي‏للٌشش‪.‬‬
‫االصثْاًٖ‪،‬‏اسواع٘ل‏(تٖ‏تا)؛‏س٘ز السلف الصالح٘ي‪،‬‏سٗاض‪،‬‏داسالشاٗٔ‏للٌشش‏ٍالتَصٗع‪.‬‏‬
‫آلش٘خ‪،‬‏سل٘واى‏تي‏عثذاهلل‏(‪)6241‬؛‏ت٘س٘ز الؼزٗز الحو٘س فٖ شزح كتاب التَح٘س‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏الوکتة‏‬
‫‏‬
‫االسالهٖ‪.‬‬
‫آلش٘خ‪،‬‏صالح‏تي‏عثذالعضٗض‏(‪)6244‬؛‏ّذُ هفاّ٘وٌا‪،‬‏سٗاض‪،‬‏إداسٓ‏الوساجذ‏ٍالوشاسٗع‏الخ٘شٗٔ‪ .‬‏‬
‫‏‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫‏(‪)6242‬؛‏التوْ٘س لشزح كتاب التَح٘س‪،‬‏ ‏‬
‫تٖجا‪،‬‏داس‏التَح٘ذ‪.‬‏‬ ‫‪-‬‬
‫الثاًٖ‪،‬‏هحوذ‏ًاصشالذٗي‏(‪)6263‬؛‏سلسلٔ األحازٗث الصح٘حٔ ٍ شٖء هي فمْْا ٍ فَائسّا‪،‬‏سٗاض‪،‬‏‬
‫هکتثٔ‏الوعاسف‏للٌشش‏ٍالتَصٗع‪ .‬‏‬
‫‏(‪)6246‬؛‏التَسل أًَاػِ ٍأحكاهِ‪،‬‏سٗاض‪،‬‏هکتثٔ‏الوعاسف‏للٌشش‏ٍالتَصٗع‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‏تکشدٍش‪،‬‏حسي‏تي‏علٖ‏(‪)6263‬؛‏هرتصز األحكام‪،‬‏هذٌِٗ‪،‬‏هکتثٔ‏الغشتاء‏األحشٗٔ‪ .‬‏‬
‫تْ٘مٖ‪،‬‏اتَتکش‏احوذ‏تي‏حس٘ي‏(‪)4007‬؛‏السػَات الكث٘ز‪،‬‏کَٗت‪،‬‏غشاس‏للٌشش‏ٍالتَصٗع‪.‬‬
‫تشهزٕ‪،‬‏هحوذ‏تي‏ع٘سٖ‏(‪)6173‬؛‏سٌي التزهذٕ‪،‬‏هصش‪،‬‏هطثعٔ‏هصطفى‏الثاتٖ‏الحلثٖ‪.‬‬
‫جشجاًٖ‪،‬‏اتَاحوذ‏تي‏عذٕ‏(‪)6266‬؛‏الكاهل فٖ ضؼفاء الزجال‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏الکتة‏العلو٘ٔ‪.‬‏‬
‫حاکن‏ً٘شاتَسٕ‪،‬‏هحوذ‏تي‏عثذاهلل‏(‪)6266‬؛‏الوستسرن ػلى الصح٘ح٘ي‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داسالکتة‏العلو٘ٔ‪.‬‬
‫حکوٖ‪ ،‬‏حافظ ‏تي ‏احوذ ‏(‪)6260‬؛ ‏هؼارج المثَل تشزح سلن الَصَل إلى ػلن األصَل‪ ،‬‏ ‏‬
‫تٖجا‪،‬‏‬
‫داساتيالم٘ن‪.‬‬
‫‏‬
‫خط٘ة‏تغذادٕ‪،‬‏احوذ‏تي‏علٖ‏(تٖ‏تا)؛‏الوتفك ٍالوفتزق‪،‬‏ًشم‏افضاس‏هکتثٔ‏الشاهلٔ‪.‬‏‬
‫داسلطٌٖ‪،‬‏علٖ‏تي‏عوش‏(‪)6262‬؛‏تؼل٘مات السارلطٌٖ ػلى الوجزٍح٘ي التي حثاى‪،‬‏لاّشُ‪،‬‏داس‏الکتاب‏‬
‫اإلسالهٖ‪.‬‬
‫دهشمِ٘‪،‬‏عثذالشحوي‏(تٖ‏تا)؛‏هَسَػٔ أّل السٌٔ فٖ ًمس أصَل فزلٔ األحثاش ٍهي ٍافمْن فٖ‬
‫أصَلْن‪،‬‏ساٗت‪8‬‏‪www.dimashqiah.com‬‬
‫‏(تٖ‏تا[الف])؛‏اإلستسالل تالسٌٔ الٌثَٗٔ ػٌس الش٘ؼٔ فٖ ه٘زاى الٌمس الؼلوٖ ‏‬
‫‪،‬‏‏ًشمافضاس‏هکتثٔ‏‬ ‫‪-‬‬
‫الشاهلٔ‪.‬‏‬
‫رّثٖ‪،‬‏هحوذ‏تي‏احوذ‏(‪)6203‬؛‏س٘ز أػالم الٌثالء‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏هؤسسٔ‏الشسالٔ‪.‬‬
‫ؾاَ تیؿت ‪ ٚ‬ز‪ ،ْٚ‬قٕاض‪ٞ ٜ‬كتاز ‪ ٚ‬قكٓ‪‬‬
‫‏(‪)4001‬؛‏تارٗد اإلسالم ٍٍََف٘ات الوشاّ٘ز ٍَاألػالم ‏‬
‫‪،‬‏تٖجا‪،‬‏داسالغشب‏اإلسالهٖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اتٖحاتن‏(‪)6456‬؛‏الجزح ٍالتؼسٗل‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داس‏إح٘اء‏التشاث‏العشتٖ‪.‬‬
‫ساصٕ‪،‬‏اتي‏ ‏‬
‫سفاعٖ‪،‬‏هحوذ‏ًس٘ة‏(‪)6177‬؛‏التَصل إلى حم٘مٔ التَسل‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داسلثٌاى‏للطثاعٔ‏ٍ‏الٌشش‪.‬‬
‫سٌذٕ‪،‬‏ًَسالذٗي‏(‪)6204‬؛‏حاش٘ٔ السٌسٕ ػلى الٌسائٖ‪،‬‏حلة‪،‬‏هکتة‏الوطثَعات‏اإلساله٘ٔ‪.‬‏‬
‫‏سَ٘طٖ‪،‬‏جالل‏الذٗي‏(‪)6260‬؛ تْذٗة الرصائص الٌثَِٗ الكثزٕ‪ ،‬‏تحم٘ك‏عثذاهلل ‏تل٘ذٕ‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏‬
‫داسالثشائش‏االساله٘ٔ‪.‬‏‬
‫‏(تٖ‏تا)؛‏تسرٗة الزإٍ فٖ شزح تمزٗة الٌَإٍ‪،‬‏ ‏‬
‫تٖجا‪،‬‏داس‏ط٘ثٔ‪.‬‏‬ ‫‪-‬‬
‫شَکاًٖ‪،‬‏هحوذ‏تي‏علٖ‏(‪)6261‬؛‏ً٘ل األٍطار‪،‬‏تحم٘ك‪8‬‏عصام‏الذٗي‏صثاتطٖ‪،‬‏هصش‪،‬‏داسالحذٗج‪.‬‏‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫‏(‪)6762‬؛‏تحفٔ الذاكزٗي تؼسٓ الحصي الحص٘ي هي كالم س٘س الوزسل٘ي‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داسالملن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫طثشاًٖ‪،‬‏سل٘واى‏اتي‏احوذ‏(‪)6261‬؛‏السػاء‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏داسالکتة‏العلو٘ٔ‪.‬‬
‫‏(‪)6203‬؛ الوؼجن الصغ٘ز‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏الوکتة‏اإلسالهٖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‏(تٖ‏تا)؛‏الوؼجن الكث٘ز‪،‬‏لاّشُ‪،‬‏هکتثٔ‏اتي‏ت٘و٘ٔ‪.‬‏‬ ‫‪-‬‬
‫عجلٖ‪،‬‏احوذ‏تي‏عثذاهلل‏(‪)6203‬؛‏الثمات‪،‬‏ ‏‬
‫تٖجا‪،‬‏داسالثاص‪ .‬‏‬
‫عشٍسٖ‪،‬‏ج٘الى‏تي‏خضش‏(‪)6214‬؛‏السػاء ٍ هٌزلتِ هي الؼم٘سٓ االساله٘ٔ‪،‬‏سٗاض‪،‬‏هکتثٔ‏الششذ‪.‬‬
‫عصوٖ‪،‬‏سافِ‏تي‏عصن‏(‪)4003‬؛‏جزء أتٖ الؼثاس الؼصوٖ‪،‬‏تٖ‏جا‪،‬‏هکتثٔ‏أّل‏األحش‏‪-‬‏داس‏غشاس‪.‬‬
‫عالء‏الذٗي‪ ،‬‏هغلطإ ‏تي ‏لل٘ج ‏(‪)6244‬؛ إكوال تْذٗة الكوال فٖ أسواء الزجال‪ ،‬‏تٖ‏جا‪ ،‬‏الفاسٍق‏‬
‫الحذٗخٔ‏للطثاعٔ‏ٍالٌشش‪.‬‬
‫علوإ‏ًجذ‏(‪)6264‬؛ هجوَػٔ الزسائل ٍالوسائل الٌجسٗٔ‏(سخٌاى‏تشخٖ‏اص‏علواء‏ًجذ)‪،‬‏سٗاض‪،‬‏داس‏‬
‫پاؾد ت‪ ٝ‬قث‪ٟ‬ات ‪ٞٚ‬اتیاٖ تط ض‪ٚ‬ایات ٖثٕاٖ تٗ ح‪ٙ‬یف ‪ٟٔ /‬سی فطٔا٘یاٖ آضا٘ی‪ٔ -‬حؿٗ ٖثسإِّىی ‪‬‬

‫العاصؤ‪.‬‬
‫فسَٕ‪،‬‏ٗعمَب‏تي‏سف٘اى‏(‪)6216‬؛‏هش٘رٔ ٗؼمَب تي سف٘اى الفسَٕ‪،‬‏سٗاض‪،‬‏داس‏العاصؤ‪.‬‏‬
‫لکٌَٕ ‏ٌّذٕ‪ ،‬‏هحوذ ‏عثذالحٖ ‏(‪)6205‬؛ ‏الزفغ ٍالتكو٘ل فٖ الجزح ٍالتؼسٗل‪ ،‬‏حلة‪ ،‬‏هکتة‏‬
‫الوطثَعات‏اإلساله٘ٔ‪.‬‬
‫هثاسکفَسٕ‪ ،‬‏عث٘ذاهلل ‏(‪)6202‬؛ ‏هزػآ الوفات٘ح شزح هشكآ الوصات٘ح‪ ،‬‏ٌّذ‪ ،‬‏إداسٓ ‏الثحَث ‏العلو٘ٔ‏‬
‫ٍالذعَٓ‏ٍاإلفتاء‪.‬‬
‫هحوَد‏هْذٕ‪،‬‏اٗوي‏(تٖتا)؛‏الجزح ٍالتؼسٗل ت٘ي الٌظزٗٔ ٍالتطث٘ك‪،‬‏ًشم‏افضاس‏شاهلِ‪.‬‬
‫‏‬ ‫‏‬
‫هضٕ‪،‬‏َٗسف‏تي‏عثذالشحوي‏(‪)6200‬؛‏تْذٗة الكوال فٖ أسواء الزجال‪،‬‏ت٘شٍت‪،‬‏هؤسسٔ‏الشسالٔ‪.‬‬
‫هٌصَسٕ‪ ،‬‏ًاٗف ‏تي ‏صالح ‏(تٖ‏تا)؛ ‏إرشاز الماصٖ ٍالساًٖ إلى تزاجن شَ٘خ الطثزاًٖ‪ ،‬‏سٗاض‪،‬‏‬
‫داسالک٘اى‪.‬‬
‫ّ٘خوٖ‪،‬‏علٖ‏تي‏اتٖٗکش‏(‪)6262‬؛‏هجوغ الزٍائس ٍهٌثغ الفَائس‪،‬‏لاّشُ‪،‬‏هکتثٔ‏المذسٖ‪ .‬‏‬
‫‏‬

‫‪33‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
www.noormags.ir