‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫‪Lesson 1: Surah Abasa (Ayaat 1-42): Day 2‬‬ ‫کریسفت‬ ‫ُس ۡو َر ُة عَب َ َ َ‬
‫س ی‬

‫فلیلھچپوسروتںںیمیھبڑپاھ‪ُ .‬س َۡو َر َُة الده َیرںیمےہی‬ ‫سیوسیتںیاپرےک ُس َۡو َر َُةےہ ی‪.‬عَب َ َ َ‬
‫س یک ی‬ ‫ُس َۡو َر َُة عَب َ َ َ‬

‫عَب ُ َۡو ًسا قَ َۡم َطر َِيۡ ًرا ی‪.‬ی ی‬

‫یقتمےکانومںںیمےساکیانمعَب ُ َۡو ً َ‬
‫سیینعیویترایںڑچےنھواالدن‪،‬وھگرےنی‬

‫ساہکایگ‪.‬مّکیدورکوسرۃی‬
‫واالدن ی۔وتاسوسرۃےکادنراکیاخصواہعقےہسجکوہجےسوسرۃوکعَب َ َ َ‬

‫ےہاوراسےکےھچیپاکیاشنزنولےہسجہپبسرسفمنیقفتمںیہ‪،‬اوروہایکےہ؟‬

‫کےنکی‬
‫یبنؐیکسلجمںیمہّکمیرکمہمیےکدنچڑبےرسدارےھٹیبےھتاورآپﷺانوکاالسموبقل ی‬
‫رطفآامدہکےنکوکششرفامرےہےھت‪.‬اےسیوتقںیماهللےکیبنﷺکوخاشہوہیگ؟ہکوہی‬
‫وتکمم‪،‬وجانانیبی‬
‫انوکرھبوپررطےقیےساالسمکاغیپمدںی‪.‬ایھبہیبسلچراہاھتوتدبعاهللنبام ی‬
‫ےھت‪،‬وہآپکدخامتںیماحرضوہےئاورآپﷺےساالسمےکابرےںیمھچکوپانھچرشوعک‬
‫دای‪.‬اهللےکیبنﷺانوکوھتڑااسرظنادنازکرےہےھتنکیلوہارصارکرےہےھتہکریمیابتی‬
‫کوجابدایاجےئ‪.‬یبنﷺوکانکدماتلخانوگارزگریوتآپﷺیےنانےسوھتڑییسےبی‬
‫ں‬
‫طیآپﷺےکرہچہابمرکہپوھتڑییسویترایںآ ئیگ‪.‬ی‬
‫ریخاایتخرکاورااسننوہےنےکان ی‬
‫ک۔اسےساتپاتلچےہہکہیوسرۃمّکیدورےکابلکلادتبا ی‬
‫ئیدورکی‬ ‫اسرپاهللاعتٰیلےنہیوسرۃانزل ی‬
‫ےہ‪.‬یلہپوہجہیےہہکدبعاہللنباموتکممابلکلادتبائدورںیمملسموہےئگےھت‪،‬احبسناهلل‪،‬ی‬
‫آوھکنںےکادنےھےھتنکیلدلےکرونشےھت‪.‬انےکابرےںیموجدعبںیمرسفمنیآےئوہےتہکی‬
‫ںیہہکہیاملسمنوہےئگےھتہّکمںیمتہبےلہپےس‪.‬کموکادتبائرمےلحںیممیلستکان‪،‬وخیشےسی‬
‫امےننکدلیلوہیتےہاوریسککموکاتریخکےکآرخںیمکانہیاسکمےکےئلدلےکراضدنمیی‬

‫‪1‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫ںیہنوہیت‪.‬ھچکرواایتےساتپاتلچےہہکہیانےکاملسمنوہےنےسیھبےلہپکواہعقےہ‪،‬قحکی‬
‫رطفاملئوہےکچےھتاورالتشقحےکےئلیبنﷺےکاپسآےئ‪.‬رضحتاعہشئرفامیتںیہہکہیی‬
‫بجآپﷺےکاپسآےئوتےنہکےگلایروسلاهلل!ےھجمراہداھکےیئ‪.‬ہیرتزمی‪،‬احمت‪،‬انبابحنی‬
‫ےہ‪.‬ایسرطحرضحتانبابعسےتہکںیہہکوہآکرقآنکاکیآتیکی‬
‫اورانبرجریکرواتی ی‬
‫بلطموپےنھچےگلاورےنہکےگلایروسلاهلل!ےھجموہملعاھکسےیئوجاهللےنآپﷺوکاھکسایےہ‪.‬ہیی‬
‫انبرجریاورانباحمتکرواتیےہوتاسےسایکاتپاتلچےہہکوہاهللےکیبنﷺوکروسلامنےکچی‬
‫ےھترھپدورسیابتےہہکاهللوکیھبامےتنےھتبتیہوتاسکاتکبےسابتےلرےہےھت‪.‬ایسی‬
‫رطحانبزدیںیہآتیربمن‪3‬یںیمیلَعَل َ ٗه يَز ٓ ى ۙ‬
‫َّٰكہک ی‬
‫اشدیوہاپکوہاجاتوتاسکبلطمہیےہہکاشدیوہی‬

‫االسموبقلکےتیل‪.‬وترہباحلانےکدلںیماالسممجاکچاھت‪،‬دورسوںوکدےنیکرضورتیھت‪.‬اهللی‬
‫ےنوخدیھبیہیاہکانہکںیہمتایکاتپہکوہدسرھاجےت‪،‬تحیصنرپدایھندےاوروہوتوخددوڑدوڑکآی‬
‫راہےہآپﷺےکاپس‪.‬وتآپﷺانےسےبریخہنربںیتوتوگایہکقحکبلطانےکی‬
‫ادنراینتیھتہکاهللےنانکرعتفیرفامدی‪.‬رھپاسےکدعبوجولگآپﷺےکاپسےھٹیبےھتی‬
‫وہوکنےھت؟رواتیںیمآاتےہہکوہولگہبتع‪،‬ہبیش‪،‬اوباجلہ‪،‬اہیمنبفلخاوردیبعنبفلخےسیجی‬
‫دبرتنیدانمشناالسمےھت‪.‬اورہییھباتپاتلچےہہکہیاسدورکواہعقےہہکبجایھباهللےکی‬
‫یبنﷺکافکرےساوردونمشںےسلیموجلابیقاھت‪.‬شکمشکاینتںیہنڑبیھیھتہکوہآپﷺی‬
‫ےکاپسہنآںیئاورآپﷺانےکاپسہناجںیئ‪.‬ہیآرخیدورکابںیتوہیتںیھت‪،‬ینعیہیوسرۃی‬
‫تہبادتبائدورکےہ‪.‬ابوسرۃےکاضمنیمرپوغرکںیوتاالخقاورزتہیکےسرھبیوہئوسرۃی‬
‫ےہ۔‬
‫‪2‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫یلہپزیچاسوسر یۃںیمایکےہ؟ہکیبنﷺہپوھتڑییسیتخسربیتیئگاورارگہیرقآنیبنﷺےنی‬
‫وخداھکلوہاتوتہیوسرۃوتابلکلہنوہیت‪.‬اوراسواہعقےندبعاهللنباموتکمموکاخصانبدای‪.‬دبعاهللنبی‬
‫اموتکممکامحتیاهللےنک‪،‬ہیینتکڑبیابتےہ‪.‬اظبهردںیھکیوتواہعقااسیےہوجدبعاهللنبامی‬
‫وتکمموکاسوتقااھچںیہناگلوہاگنکیلانکوہجےسیبنﷺہپابتکیئگ‪.‬آےنواےلدونںںیمی‬
‫یبنﷺکانےکاعمےلمںیمایکروہیوہاناچےیہاھت؟متوتریمےاسےنمیہہنآایکو‪،‬اہمتریوہجی‬
‫کناتپےلچاگہکںیمےنویتریااھٹئ‪.‬ی‬
‫ےسےھجمڈاٹنڑپیاوریقتمکتوجولگرقآنڑپںیھےگا ی‬
‫نکیلاسواہعقےکدعببجیھبدبعاهللنباموتکممآےتوتیبنﷺانوکاخصوتہجدےتیےھت۔اوری‬
‫اہککےتےھتہیوہصخشےہہکسجکوہجےسریمےربےنھجمرپاتعبانزلایکاھت‪.‬ہیوہےتی‬
‫ںیہےلھکدلواےل‪،‬ارگاهللےکیبنﷺںیمذرااسیھباانکہلئسموہاتوتوہیھبکیھباسزیچوکاسی‬
‫ٰ‬ ‫ٓ‬
‫رطحہنوسحمسکےت‪.‬اظبرھوتہیاتعبیبنﷺہپےہعَ َب َس َو َ َ وت ی‬
‫لۙنکیلہیانافکرہّکموکڈااٹناجراہی‬ ‫ّ‬

‫ک‬
‫ےہہکرشمکوربکت‪،‬ٹہدرھیم‪،‬دصاتقےسےباینزیاینتہکاهللےکیبنﷺںیہمتغیلبت ی‬
‫رےہںیہاورمتاقحرتےسدھکیرےہوہبجہکاکیانانیبصخشآراہےہ‪.‬ینعیالصںیماقتلبانبی‬
‫ت‬
‫وتکممکاّفکرہّکمےکانرسداروںےسوجواہںےھٹیبےھتہک مھارےادنراینتاانےہ؟متاےنپآپوکی‬
‫اانتڑباےتھجمسوہاوردورسوںوکےھچیپکدےتیوہ؟اوراسےساتپاتلچےہہکہیاهللیےکیبنﷺکی‬
‫دوعتکادتبائدوراھت‪.‬اوربجااسنندوعتکآاغزکاتےہانوتاسکراہجنرطفیوطررپاینپوقمی‬
‫ےکولوگںکرطفوہاتےہ‪.‬اسکوخاشہایکوہیتےہہکریمےاخدنانےکولگوجڑبےابارثی‬
‫ںیہوہدوعتوکوبقلکںیلاتہککمآاسنوہاجےئورہنارگاعم‪،‬زمکوراورذعمورولوگںںیمدوعتی‬
‫لیھپیھباجےئوتوہتہبدلجیآےگںیہنیتلیھپوتیبنﷺےنوہاتکسےہہکیہیایکوہہکہیدنچی‬
‫‪3‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫ڑبےولگ‪،‬اخدناینولگارگاسابتوکامناجںیئےگوتوھچےٹولگوتآیہاجںیئےگوتاهللےنی‬
‫کیریماثےہ‪،‬ی‬
‫رفام یای ‪ No! it’s not fair.‬االسیمدوعتکہیرطہقیحیحصںیہنےہ‪.‬ہنوتہیاریموں ی‬
‫ہنرےتشداروںکےہ‪.‬آپنجےسوسےتچںیہہکتہبافدئےںیلمےگانےسھچکیھبںیہنانلم‪.‬ی‬
‫اہںاسدوعتےکہطقنرظنےسآپےنرہاسصخشوکدوعتدینیےہوجقحکاطبلوہ‪.‬دہاتیی‬
‫ایسوکےلمیگوجقحکبلطرےھکاگ یاچےہوہزمکوراورےبارثوہایذعموروہ‪.‬آپےکےئلرہوہصخشی‬
‫ریغامہوہاناچےیہوجقحےسےباینزوہوجاتیمہںیہندےتیاچےہوہاعمرشےںیمےنتکیہڑبےی‬
‫وہں‪.‬بجآپںیہکابزارےئگوہںاوروکئدنبہآپےکےھچیپڑپاجاتےہان‪،‬اچےہوہزیچآپکتہبی‬
‫رضورتکوہیتیےہ‪،‬آپےکدلںیماکیایخلرضورآاجاتےہہکہیایٹھگزیچوہیگ‪،‬اسککبی‬
‫ںیہنریہاوراسےنےھجمدےکاجینےہ‪،‬رطفیوطرہپوتہجمکوہاجیتےہ‪.‬آپبجابرہولوگںی‬
‫ینت ‪ prestige‬ےکاسھتدنیک ‪ message‬دںیولوگںوک‬
‫ںیمابتکےتںیہ‪،‬ےھچیپہنڑپںی‪.‬ا ی‬
‫‪honour‬ےگل۔یآپےھچیپڑپںیےگوتولگداکتھردےتیںیہہکاسےکاپسآاتوکئںیہنےہہیی‬
‫ےھجماھپسنریہےہ‪.‬ڑتپاورزیچےہاوردورسوںےکےئلریخوخاہوہاناورزیچےہنکیلسجےکےھچیپی‬
‫ڑپںیےگوہآپےساھبےگاگ ‪.‬‬

‫وتدہاتیوکئریغامہزیچںیہنےہ‪.‬اهللےکیبنﷺکاسوتقانولوگںوکوتہجدانی‪،‬ہیوکئااسیی‬
‫ںیہناھتہکآپﷺانےکےھچیپڑپےوہےئےھت‪.‬اسوتقوہوخدوایعقےنھجمسکتینےسےھٹیبی‬
‫وہےئےھتوتذٰہلاوجےباینزیربےتوتمتروےھٹمہوھچےٹ‪.‬ڑتپرںیھک‪،‬بلطرںیھکنکیلاکیابری‬
‫یسکوکولخصدلےسالبںیئرھپوھتڑااسوھچڑدںیوہوخدآےئاگ‪.‬آپںیہکےگرھپمہاےنپرےتشی‬

‫‪4‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫داروںاوراخدنانوکوھچڑدںی؟وھچڑانںیہنےہ‪،‬قحکوبقتیلدیپاکںی‪.‬بجولگآپےکاکیی‬
‫ابرےنہکہپںیہنآےتوتھجمساجںیئہکایھببلطںیہنےہوتبلطاگجںیئ‪.‬الباناورابتےہ‪،‬اتباناوری‬
‫ںیہ‪to invite ، to inform‬اور ‪to enforce .‬‬
‫ابتےہ‪،‬اورےھچیپڑپاناور یابتےہ‪.‬نیتزیچںی ی‬
‫قحےکراےتسںیمالہپاورآرخیاٹسلئںیہنوہاناچےیہ ‪. to force‬وتابلکلںیہنکاناور ‪to‬‬
‫‪inform‬یھبںیہنکان‪.‬کانایکےہ ی؟ ‪ to invite‬اور ‪ invitation‬ںیمدلکتبحموہیتےہ‪.‬ی‬
‫ےگ ‪. it’s my‬‬
‫ےس ‪ invite‬کںی ی‬
‫ولگبکاسدوعتہپآںیئےگ؟بجآپانوکدل ی‬
‫‪pleasure.‬وتذٰہلااہیںاتبدایہکوجوتہجںیہندےتیآپانرپاانپوتقہناضعئکںی‪.‬رھپوسرۃےکی‬
‫اضمنیمکرتبیتایکےہ؟آاغزوسرۃےسآتیی‪16‬کتیہیواہعقےلچاگ‪.‬رھپآتیی‪17‬ےسوجاتعبی‬
‫ےہدیساھاّفکرکرطفاجاتےہیہکوجلسلسماهللےکیبنﷺکدوعتوکردکرےہےھتاورانوکی‬
‫المتمکاجریہےہہکدوھکیاےنتایپرےاخقلاوررازقسجےنںیہمتاانتھچکدایاسےکاعمےلمی‬
‫ںیمہیروہیاایتخرکےتوہ؟اورآرخںیمرھپیقتمےکروزکوہہشقنہکآجںیہنامےتنلکامونےگوتی‬
‫ایکافدئہوہاگاسوتق؟ارگمتےنآجاسابتوکہنامانوتلکاہمتریذاتوکتہبزایدہافدئہںیہنی‬
‫وہاگ‪.‬‬

‫اهللاعتٰیلںیمہاسکوتقیفاطعرفامےئاورمہاسںیمےساےنپےئلاوردورسوںےکےئلیھبدہاتیی‬
‫کابتںیل‪،‬آنیم ی۔‬

‫یتی ی۔‬
‫﴾"رتشرووہا‪،‬اورےبریخرب ی‬ ‫﷽۔۔ عَب َ َس َوتَ َو ٓ ى َّۙل ی‬
‫﴿‪ 1‬ی‬ ‫َ‬

‫ہیانوسروتںںیمےسےہنجےکاسھترظنمیشکآیتےہ‪.‬ومعام"رقآناپککادناز‬
‫‪5‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫‪ story telling‬کںیہنےہ‪،‬یدہاتیواالادنازےہنکیلھچکزیچںیوہیتںیہہکاکنےتنسوہےئاتگلی‬
‫ےہہکبجکتمہےناساموحلوکہناھجمسبتکتابتںیہنےنبیگ‪.‬وچہکندبعاهللنباموتکممانانیبی‬
‫ےھت‪،‬اکناتپیہںیہناھتہکادنرایکوہراہےہ؟اورریسفتںیمآ یاتےہہکاوہنںےنابرھڑھکےوہکاهللی‬
‫ےکیبنﷺوکابرابرآوازںیدینیرشوعکدیںیھت‪.‬ینعیھچکہنھچکوتابتوہیگیسجکوہجےساهللی‬
‫ےنت‬
‫ےکیبنﷺےکرہچےرپویتریآئ‪.‬آپﷺکاماھتوتاانترونشراتہاھت‪.‬آپﷺوتا ی‬
‫‪smiley‬ےھت‪.‬ویترایںڑچاھانآپﷺکاعدتںیہنیھتہکلبآپﷺاسوتقسجکمںیمی‬
‫ک ‪ dedication‬کہیاحلاھتہکاهللاعتٰیلرفامےتںیہ"وہرتشی‬
‫ےھتاسکمےکاسھتآپﷺ ی‬
‫ُرووہےئاورہنمریھپےھٹیبی“وکنرتش ُرووہا؟اورسکےنہنمریھپا؟ارگہیواہعقاشنزنولںیمایبنی‬
‫سیےہاوروکن َوتَ َو ٓ ى ّۙل؟انبوتکممےنہنمی‬
‫ہنایکاجاتاورارگایکسریسفتہنوہیتوتمہاجےتنےھتہکوکن عَب َ َ َ‬

‫ریھپا‪،‬ایاوبلہجےن‪،‬سکےنریھپا؟ہیالکمکوخبوصریتےہ‪.‬اہللےنیبنﷺ یکانمںیہنایلاوکسی‬
‫ےتہکںیہمیظعت‪،‬ادب‪manners. ،‬اہیںےس ‪ manners‬ھجمسآےتںیہہکیسکوکایھچابتیھبی‬
‫اتبینےہوتااکسرطہقیایکوہ؟اہیںی ‪3rd person‬ںیمابتوہئ‪،‬اهللےکیبنﷺکیھبیہیرطہقیی‬
‫اھت‪.‬آپﷺبجیسکںیموکئزیچراہاجےتدےتھکی‪،‬وفراًربنماجسےتوںیہاےس ‪ discuss‬کےتی‬
‫اورایکےتہک"ولوگںکایکاحلےہ؟"‪"،‬ولوگںوکایکوہایگےہہکوہابرہڑگھجرےہںیہ؟"‪"،‬ولوگںوکی‬
‫ایکوہایگےہہکدجسمںیمآےکآوازںیدنلبکےتںیہ؟"اسےسولوگںوکھجمسآراہوہاتاھتنکیلی‬
‫ادبکادنازاھت‪،‬ڈاکھاپھچ‪.‬امہرےرچلکںیماکیاحمورہےہہک"وہکیٹیبوکاورانسؤوہبوک"‪،‬غیلبتںیمہیی‬
‫ےن ‪ point out‬وتی‬
‫اٹسلئتہبوخبوصرتوہاتےہ‪.‬یھبکڈارئٹکیٹہہنکںی‪.‬وتذہلااهللاعتٰیل ی‬
‫ایل ی۔‬
‫ایکنکیلاهللےکیبنﷺکانمںیہن ی‬
‫‪6‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫﴾اِسابترپہکوہادناھاُسےکیاپسآ ی‬
‫ایگ‬ ‫﴿‪ 2‬ی‬ ‫ال َ َۡع ٰ َ‬
‫مى ی‬ ‫ا ََۡن َجٓاءَ ُه ۡ َ‬

‫ینعیاینتوھچیٹیسابتہپوہاےنتےّصغںیمےھت‪،‬ایانوگاریربیت‪.‬اہیںرہچےےکاترثاتکذتکہوتایکی‬
‫سہہکےک‪،‬تَ َو ٓ ى َّۙلہہکیےک ‪ body language‬کیھبابتکےہنکیلزابنےسآپﷺی‬
‫ےہعَب َ َ َ‬

‫اکیفلںیہنوبےل‪.‬ہیےہرتتیبکۂطقن‪.‬رہااسننےکادنراهللےنریمضراھکوہاےہ‪،‬سفنولاہم‪.‬ی‬
‫انوکوفراًھجمسآاجاتےہہکانکہی ‪ tone‬اسوتقکیھٹںیہنےہ‪،‬ںیمےنھچکطلغایکےہ‪.‬رھپوخدی‬
‫وسںیچےگ‪،‬وتآپﷺیھباخومشرےہ‪،‬زابنںیہنآپﷺےناامعتسلک‪.‬رہچےکانشکیی‬
‫اھتاهللےنوہیھبںیہندنسپایکوتارگوبےتلوتوہاہکںااھچوہات؟وتاهللاحبسہناعتٰیلرفامےتںیہہک ا َۡنَ‬

‫َجٓاءَ ُهَ ۡال َ ۡع ٰمىیآ ی‬

‫پےکاپسیاکیانانیبآایگاھت‪.‬‬

‫﴾یںیہمتایکربخ‪،‬اشدیوہدسرھاجےئی ی‬ ‫ك لَعَل َ َٗه يَز ٓ ى ۙ‬

‫َّٰك ی‬
‫﴿‪ 3‬ی‬ ‫َو َما يُ َۡد ِريۡ َ َ‬

‫ایکاتپ؟یینعیبیغںیہناجےتنآپﷺ‪.‬اکیوتادنازاسںیمہیی‬
‫پوک ی‬ ‫یلہپابتےہ َو َما يُ َۡد ِريۡ َ َ‬
‫كآ ی‬

‫﴾‬ ‫ك لَعَل َ َٗه يَز ٓ ى ۙ‬

‫َّٰك﴿‪ 3‬ی‬ ‫ایکےہ َو َما يُ َۡد ِريۡ َ َ‬
‫ہکآپوکربخںیہنوہیتبجکتاهللہناتبےئ‪.‬دورسیابت ی‬
‫ےہ ی‬

‫کرتبغیدالئیئگہکہیانےکاسھتآپوجاینتیبملابتکرےہںیہ‪،‬آپکتینایکےہہکہیی‬
‫ہہک ی‬
‫ونسراجںیئ‪.‬وہایھبونسرےنےکےئلایترںیہنےہنکیلاکیصخشوجوخدلچےکآایگےہوتوہزایدہی‬
‫قحراتھکےہیہکاسرپوتہجدیاجےئ‪.‬ینعیوہانانیبےہ‪،‬دینیرامنہئاحلصکےکلمعاصحلکات‪،‬ی‬
‫سجےساسکاالخقاورکدارونسراجات‪،‬اسےکابنطکاالصحوہیت۔آپﷺکتحیصنےننسی‬
‫ےساسوکافدئہوہاتوتآپﷺاسےسوخشوہںہکہیوتآپﷺےکافدئےکزیچےہ‪.‬ی ی‬

‫‪7‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫شیمہ ‪ oriented‬وہیناچںیئہ ی۔‬

‫ےیہ ‪ .efforts‬ی‬
‫وتاینپوکوششںوکطلغہگجہپںیہناگلاناچ ی‬

‫﴾ایتحیصنرپدایھندے‪،‬اورتحیصنکاناسےکےیلانعفوہ؟ ی‬
‫﴿‪ 4‬ی‬ ‫ا ََۡو يَذ ََك ُر فَت َ َنۡ َفعَ َُه ِ‬
‫الذك ٰۡرىىی ی‬

‫دصقمویہےہہکآپﷺاسوکزایدہوتقدںیدورسےکتبسن۔‬

‫﴾وجصخشےبرپوائرباتتےہ۔ ی‬ ‫ٰن ی‬
‫﴿‪ 5‬ی‬ ‫ا ََما َمنِ َۡ‬
‫استَغۡ ٰ ۙ‬

‫ابہیوکنےہ؟ہیوہولگےھتوجاهللےکیبنﷺےکاپسےھت۔اامینےساخیل‪،‬نجےکدلںیمی‬
‫ایھببلطںیہنےہ‪،‬ڑتپںیہنےہ‪.‬نجوکابلکلیھبایھبوشقںیہنےہ ی۔اہیںفل َمنَِوادحگلراہی‬

‫ےہینعیوجےبرپوایہکاتےہ۔‬

‫وہ ی‬
‫﴾یاسکرطفوتمتوتہجکےت ی‬
‫﴿‪ 6‬ی‬ ‫فَا َ َن ۡ َ َ‬
‫ت ل َ ٗه تَ َص ٓدىى ی‬

‫ینعیوجآپﷺکابتاننسںیہناچہراہآپوتہجڑبیدےتیںیہ۔احالہکنںیمہاتپےہہکآپﷺی‬
‫کاوکسوتہجدےنیکدصقمہیےہہکااکسزتہیکوہاجےئ۔ینکیل‬

‫﴿‪﴾7‬یاحالہکنارگوہہندسرھےوتمترپاسکایکذہمداریےہ؟ ی‬ ‫ك ا َ ََل يَز ٓ ى ى‬

‫َّٰك ی‬ ‫َو َما عَلَيَ ۡ َ َ‬

‫اننیتآوتیںںیمتہبڑبیابتےہہکآپﷺککموترصفیغیلبتکانےہ‪.‬آپﷺنیصلخمی‬
‫وکوھچڑکرعمنیضکرطفوتہجکےتںیہ؟نیصلخموکنںیہوجاالخصےکاسھتاچےتہںیہ‪،‬ی‬
‫رعمنیضوکنںیہ؟وجہنمریھپےکارعاضکےکاےتھٹںیہوتہیدرتسرطہقیںیہنےہ‪.‬آپﷺی‬
‫ککمرصفغیلبتکانےہاسےئلاسمسقےکافکرےکےھچیپڑپےنکوکئرضورتںیہنےہ ‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫ضعبےتہکںیہہکاسوتقیبنﷺےکاچچیھبواہںےھتوجاسوتقکتاملسمنںیہنوہےئےھتی ی‬

‫اسےئل َمنِ ےسانکرطفتبسنوہیتےہ‪.‬اکیاوروہجہیےہہکیبنﷺےکاپسدبعاهللنبی‬

‫اموتکمموتارثکیہآےئرےتہےھت‪.‬اهللےکیبنﷺےسوہیسکاوروتقیںیمیھبابتکےتکسےھت‪.‬ی‬
‫رھپرسیتیابتےہہکانکوجوسالاھتوہارمییسنجکںیہناھت‪.‬وجابتوہوپھچرےہےھتوہدعبںیمی‬
‫یھبوپیھچاجیتکسیھت‪،‬وکئرضوریںیہناھتہکایھبوفراًکںی‪.‬امہزیچوںوک ‪ overlook‬ہنکںی‪،‬ی‬
‫ھ‬‫تہچ‬
‫نس ‪ issue‬اھت‪،‬ی‬
‫اورریغامہےک ےیھبںیہنڑپاجان۔دبعاهللنباموتکممکآاناسوتقرپ ی‬
‫ع ‪ issue‬اھت‪.‬اامتجعزیچوںےکی‬
‫ارفنادی‪،‬بجہکاچر‪،‬ےھچرسداروںےکاسھتغیلبتکاناکیاامتج ی‬
‫وتقارفنادیزیچوںوک ‪ overlook‬کںی‪.‬اهللےنارگاےسیوتقںیماےنپیبنﷺوکروکوتاسی‬
‫ك لَعَل َ َٗه يَز ٓ ى ۙ‬
‫َّٰكاوراسےکیدعبیدوابرہا ی‬
‫یکس‬ ‫کیاورزیچایکےہی َو َما يُ َۡد ِريۡ َ َ‬
‫ںیمتہبیہزایدہتمکحےہ‪.‬رھپا ی‬

‫رکتارکدانیاسےسایکاتپاتلچےہ؟ہکااسننبجیھبکیسکےسدنیکابتکےوتڑتپاوربلطی‬
‫ي َذ َك ُ َرایکےہہکتحیصنےل ی‬
‫ےل‪.‬‬ ‫َّٰك اور يَذ ََك ُ َر‪ .‬يَز ٓ ى ۙ‬
‫َّٰكہکااکسزتہیکوہاجےئاور َ‬ ‫دلںیمیہیوہہکیيَز ٓ ى ۙ‬

‫الہپرمہلح َي َذ ََك ُ َرکوہاتےہ‪،‬ےلہپااسننتحیصناتیلےہاورآہتسہآہتسہےتنسےتنسرھپزتہیکوہاتےہ‪.‬رھپی‬

‫الذك ٰۡرىى‪ِ .‬‬
‫الذك ٰۡرىىک ی‬
‫نعموہاتےہرثکتذک‪.‬ینعیآپانوکاکیابرںیہنابری‬ ‫اسھتیہہہکدایفَت َ َنۡفَعَ َُه ِ‬

‫ےھٹیبوہےئںیہوہاھٹےکےلچےئگوتوہی‬
‫ابریھباھجمسںیئےگوتہیوخیشےسنسںیلےگنکیلوجآج ی‬
‫اتکسےہرھپدوابرہہییھبکیھبںیہنآںیئےگ‪.‬رھپاکیاورزیچےہدوونںوظفلںکآےگےھچیپآان‪.‬ےلہپی‬
‫َّٰكرھپ يَذ ََك ُ َر‪.‬ہیفلیيَز ٓ ى ۙ‬
‫َّٰكوجےہیانہیارباراوریقتمولوگںکلمعوہاتےہ‪.‬وجتہبزایدہاےنپی‬ ‫ےہيَز ٓ ى َۙ‬

‫سفنوکاپککےتیلںیہرباویئںےسدنگویگںےساوروہسفنکوخااشہتوکدابےتیلںیہ۔وہوتچنہپی‬

‫‪9‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫ےلحہپ‪.‬اور يَذ ََك ُ َرہیادتبائصخشکوہاتےہ‪.‬ہہکےتکسںیہہک يَذ ََك ُر کا سفر‬ ‫اجےتںیہیيَز ٓ ى ۙ‬

‫َّٰكےکرم ی‬

‫يَز ٓ ى ۙ‬
‫َّٰك ہپاجےکمتخوہاتےہ‪.‬ہیاکیدنںیم ی‬
‫ںیہنوہات‪،‬رشوعںیمدنبہنسیہےلوتڑبیابتےہرھپی‬

‫آہتسہآہتسہاهللکاید‪،‬ایکستمظع‪،‬ااکسوخفدلںیمڑبھاجاتےہ‪.‬اوراسںیما ََۡو یک ی‬
‫فلےہ ی‪ ،‬یاییویکںی‬

‫اہکےہ؟ایزتہیکوہاجےئایتحیصنڑکپےل‪.‬ہییھباکیوخبوصرتۂطقنےہہکولچدوونںںیمےسی‬
‫اکیوتوہاتکسےہیدوونںوہاجںیئ یوت ‪ well and good‬نکیلارگدوونںںیمےساکییھبوہاجےئی‬
‫وتتہبڑبیابتےہ‪.‬اکیاوروھچاٹاساوصلاسںیمےساذخوہاتےہہکوجآےنواالصخشاھتوہی‬
‫املسمناھتاوروجےلہپےسےھٹیبےھتوہریغملسمےھت‪.‬اعماحالتںیممہریغملسموک ‪ prefer‬ںیہنکی‬
‫ےتکسملسمہپنکیلبجبلطاورغیلبتکاعمہلموہوترھپریغوملسمںوکاالسمںیمدالخکےنکرکفی‬
‫املسمونںکرتتیبےسزایدہوہیناچےیہ‪.‬مہتہباسرےاملسمندجسمںیمےھٹیبںیہاوراکیریغی‬
‫ملسمآاتےہوتآپوفراًاسوکوتہجدںیویکہکنوہاےنپآپوکایبنجوسحمسکراہوہاگ‪.‬اورہیوجفلےہی‬
‫تَ َص ٓدىى‪،‬رشمنیکہّکمکاعدتایکیھت؟ایٹیسںاجباناوراتایلںانٹیپ‪.‬ینعیہکوجآپﷺکابتی‬

‫ںیہناننساچاتہآپاسےکاورپوتتہبزوراگلرےہںیہنکیلدورسےوکآپوھچڑرےہںیہ‪.‬ابی‬
‫آےگاتبایایگ‬

‫﴾اوروجوخداہمترےاپسدوڑاآاتےہی ی‬ ‫ك ي َ ۡس ٰ َ‬
‫عۙ ی‬
‫﴿‪ 8‬ی‬ ‫َوا ََما َم ۡ َن َجٓاءَ ََ‬

‫ےہ ی‬
‫﴾یاوروہڈرراہوہات ی‬
‫﴿‪ 9‬ی‬ ‫َو ُه َو َ َيۡ ٰ َۙ‬
‫ش ی‬

‫وکندوڑاتوہاآاتےہ؟دبعاهللنباموتکمماوروہڈریھبراہےہ‪.‬آاییھبےہدوڑاتوہا‪،‬ڑتاتپوہا‪،‬اینپی‬
‫رصموتیفوکسپتشپڈالےکآایےہاورآےتوہےئیاسھتدلجیںیمتیشخںیہنوھبلایگ‪.‬وہڈری‬
‫‪10‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫یھبراہےہ‪،‬اورڈرسکزیچک؟اهللکڈر‪،‬اهللکوخف‪.‬رصفآےنےسابتںیہنیتنب‪،‬ےننسےسابتی‬
‫ںیہنیتنب‪،‬رقآنکلفحمںیمےنھٹیبےسابتںیہنیتنب‪،‬تیشخےلکںیھٹیبےگوتابتےنبیگ‪.‬ی‬
‫رقآنکلفحمںیمتیشخےکریغبانھٹیباےنپآپوکرحمومکانےہ‪.‬وتاهللاعتٰیلہہکرےہںیہہکبجی‬
‫کتدلںیماهللکوخفںیہنوہاگانآیکپابوتںےساکنافدئہںیہنوہاگ‪،‬ہنوہاکناانپےئاگاورہنلمعی‬
‫کے یاگ ‪.‬‬

‫وہ ی‬ ‫ت عَ َنۡ َُه تَل َ ٓ ۚ‬

‫ّهَ ی‬
‫﴿‪﴾10‬ییاسےسمتےبریخربےتت ی‬ ‫فَا َ َن ۡ َ َ‬

‫تَل َ ّٓهَۚکفلویہےہوجایلگوسروتںںیمےہ*ا َ َۡل َٰٮ ُك ُم التَكَا ُث ُ ۙر‪.‬اورےھچیپیھبڑپاھےہی َويُل ْ ِه ِه ُم ٱ ْْل َ َم ُل ۖیوتی‬

‫ا َ ۡلٰٮ‪ ،‬يُل ْ َِهیسکوکامہزیچےساٹہکریغامہزیچہپڈالدےنیےکےئلآاتےہ‪.‬اہیںیھبویہےہہکااھچی‬

‫آپاےس ‪ overlook‬کےتںیہوکئابتںیہن‪ ،‬ک َ َ َ‬

‫ل اہیابتکیھٹںیہنےہ۔‬

‫ےہ ی‬
‫﴾رہزگںیہن‪،‬ہیوتاکیتحیصن ی‬ ‫ک َ َل ااِ َّنَا تَ َۡذ ِك َر َة ۙ ی‬
‫﴿‪ 11‬ی‬

‫﴾سجکیجاچےہاِےسوبقلکے ی‬ ‫فَ َم ۡ َن َشٓاءَ ذَك ََر ٗۘهَ ی‬

‫﴿‪ 12‬ی‬

‫وجآپﷺانوکاننسےنکوکوششںںیمںیہہیتحیصنکزیچےہ‪.‬وجاچےہاسےستحیصنےلی‬
‫ےل‪،‬رہاکیںیہنےلاگ‪.‬ےہتحیصنکزیچ۔آپﷺکاناصبحتیثیحولوگںکرطفوتہج‬
‫دانیہیکیھٹںیہنےہ‪.‬آپاساتکبوکانےکاسےنمرھکدںیاورارگاوہنںےناسےسافدئہہنایلی‬
‫تحیصنےلےل"‪.‬انیلاچےہاگاهللرضوردےاگ‪.‬ی‬
‫ےس ی‬ ‫س ی‬
‫ےہا ی‬ ‫وتایکنرمیضیفَ َم ۡ َن َش َ‬
‫ٓاءَ ذَك ََر ٗهَۘ"وجیاچ ی‬

‫رتبغکںیےگوتاهللاسںیماورربتکڈاےلاگ‪.‬وجاسےستحیصناحلصکے‪،‬اےسایدکے‪،‬ی‬

‫‪11‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫ےک‬
‫اسہپلمعکے‪،‬اوکستحیصنےلمیگاوروجارعاضکے‪،‬ےبریخربےتےسیجہکرقشی ی‬
‫ارشافےنایکوترھپایکنرکفکےنکرضورتآپﷺوکابلکلیھبںیہنےہ‪.‬ےہدکرھہی؟‬

‫ںیہ ی‬ ‫ف ُمك ََر َم ٍ ۙة ی‬

‫﴿‪﴾13‬ی ہیاےسیوفیحصںںیمدرجےہوجرکمم ی‬ ‫ِ َف صح ٍ‬
‫ۡ ُ ُ‬

‫ُمك ََر َم ٍ ۙةزعتواےل‪،‬صح ٍ‬

‫ف ےفیحصکعمجینعیہیاهللےکاپسوموجدےہ‪.‬اہیںاسےسرمادول ی‬
‫حی‬ ‫ُ ُ‬

‫وفحمظےہویکہکنوںیہےسرقآنارتاتےہان‪.‬رقآنےکزنولےکدورمےلحںیہ‪.‬اکیولحوفحمظےسی‬
‫آامسنداینکتاوردورساآامسنداینےسااھٹکبلق ّ‬
‫محمدﷺکت‪.‬الہپزنولکیابریگوہایگاھت‪.‬اهللی‬
‫ےنداینانبےتوتقبسزیچںیعمجکےکولحوفحمظںیمڈالدںی‪.‬ولحوفحمظیےسآامسنداینہپآایگ‪.‬ی‬
‫آامسنداینےسیبنﷺےکدلںیمآےنںیم‪23‬یاسلےگل‪.‬اهللاعتٰیلیےتہکںیہہکہیڑبیتمکحی‬
‫واےلںیہ ‪.‬‬

‫ںیہی ی‬ ‫َم َۡر ُف ۡوعَ ٍَة ُم َطهَ َر ٍة ۙ ی‬

‫﴿‪﴾14‬یدنلبرمہبتںیہ‪،‬اپزیکہ ی‬

‫ینعیوجرفےتشاسوکےتھکلںیہایسجہگجہیرقآنےک ‪ original‬ےخسنڑپےوہےئںیہوہتہباورپی ی‬

‫ےہ‪َ .‬م َۡر ُف ۡوعَ ٍَةَیکبلطم ی‬

‫ایکےہہکاهللےکاہںرعیفادقلرںیہ‪،‬تہباورپںیہ‪،‬دنلبںیہ‪.‬اہبشتےسی‬

‫اپکںیہ‪،‬صقنےساپکںیہ‪.‬دوونںنعموہےتںیہ‪.‬اکیرتعفاظرہیدنلبیوہیتےہےسیجیسکوکی‬
‫آپاویچناگجہپاھٹیبدںیاوراکیرتعفوہیتےہوجزعتےکونعمںںیم‪.‬وتدوونںنعمںیہادرھہکی‬
‫تہباورپیھبںیہاورکشےہبشےساپکںیہ‪.‬او یری ُم َطهَ َر ٍة ۙیابلکلاپکںیہویکہکناپکرفوتشںےکی‬

‫‪12‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫وساانوکوکئوھچاتیہںیہن‪،‬اورایسرطحیمکیشیبےساپکںیہ‪.‬ہیابتوسرۃواہعقںیمیھبڑپیھی‬
‫یھتکہ َل ََيَ ُس ٗاه اِ َل الَُۡ َطهَ ُر ۡو ََىن ﴿‪ ﴾79‬ی‪.‬اهللیاعتٰیلرفامےتںیہ‬

‫ںیہ ی‬
‫﴾ اہوھتںںیمرےتہ ی‬ ‫ى َس َف َر ٍۙة ی‬
‫﴿‪ 15‬ی‬ ‫بِا ََيۡ ِد ۡ َ‬

‫ےکی ی‬
‫﴾یزعمزاورکینکوبتں ی‬ ‫ِك َرا ٍَم بَ َر َر ٍىة ی‬
‫﴿‪ 16‬ی‬

‫ىاہوھتںںیماور َس َف َر ٍۙةیکی ی‬
‫ظفلنعمےہانلھک‪.‬ےسیجرفسکےتںیہمہولگوہیھبیہیےہ‪.‬رفسی‬ ‫بِا ََيۡ ِد ۡ َ‬

‫ںیمااسننےکاورپتہبڑبیڑبییںیتقیقحیتلھکںیہ‪،‬ولوگںےکاحالتیھبتہبےتلھکںیہ‪.‬وکناصربی‬
‫ےہ‪،‬اشکےہ‪،‬وکنانزکزماجےہاوروکنتہب ‪ easy going‬ےہہیرفسںیماتلھکےہ‪.‬ایسےسی‬
‫فلریفسیھبےہ‪.‬اہیں َس َف َر ٍۙةےسرمادیرفےتشںیہ‪.‬یبنﷺےنرفامای"وجرقآنڑپاتھےہاوروہاسی‬

‫رفےتشنجوکاهللےن ِك َرا ٍَم بَ َر َر ٍىة ی‬

‫اہکااھچرقآنی‬ ‫کامرہےہوہ ََس َف َر ٍَۙة ِك َرا ٍَم بَ َر َر ٍىةیےکاسھتوہاگ‪".‬وہی ی‬

‫ڑپےنھوا یالانےکاسھتےہ‪.‬نجوکااھچرقآنڑپانھآاتےہانےکےئلوتہیوخربخشیےہ‪.‬نکیلوجی‬
‫تقشمےکاسھتڑپاتھےہ‪،‬حیحصرطحڑپھیہںیہناتکسوترفامایاسےکےئلدوانگارجےہ‪.‬ےلہپوکایھچی‬
‫تبحصدولادیاوردورسےوکدوانگارجدولادای‪.‬ہیاخبریکرواتیےہ‪.‬وتاساتکبوکوکئوھچیٹی‬
‫اتکبہنوھجمس۔وجانیلںیہناچاتہانوکدےنیےکےئلڑتپہنروھک‪.‬وہںیہنےتیلوتوھچڑدو‪.‬آپﷺی‬
‫انےکاالسموبقلکےنایہنکےنےکفّلکمںیہنںیہ‪.‬اہیںرقآنےکےئلفل ُم َطهَ َر ٍةَۙی ی‬
‫یھبآایوتی‬

‫انجتبواالینعییبنجاسرقآنےسدوررےہاگ‪.‬دحثیںیمآاتےہہکرقآنرہاکیڑپھاتکسےہی‬
‫وساےئیبنجےک‪،‬یبنﷺانجتبکاحتلںیمںیہنڑپےتھےھت۔ایسرطح ‪ periods‬ںیماسی‬
‫ےکوظفلںوکوھچںیہنےتکس۔‬
‫‪13‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫بتیوکےتہکںیہ‪,‬ےنھکلواالی‬ ‫وتمہےناسرقآنکزعتکینےہ‪.‬ایسرطحفلاسرفےہ َس َف َر ٍۙة ی‬

‫ےسک ی‬

‫ےسیجکاًامکنیبت‪.‬ضعبےتہکںیہہکاایبنےئکامکویحوکےنھکلواےلرفوتشںکہیانمےہ‪.‬اور َس َف َر ٍَۙةوکی‬

‫ریفسینعیاقدصےکونعمںںیمںیلوتہیریفسکعمجےہ‪.‬وتاسےسرمادالمہکئںیہینعیربجالیئ‪،‬ی‬
‫ارگ ی‬
‫ےک ‪ different‬نعمےتنبںیہہکہیی‬
‫اایبنءاورویحکاتکتبکےنواےلولگںیہ‪.‬اساکیفل ی‬
‫بسرقآنےکریفسںیہ‪،‬اقدصںیہ‪،‬اهللےکدنبوںوکاتکبےسوجڑےتںیہ‪.‬ینعیرہدنبہوجاتکبوکی‬
‫ڑپاھےناوراچنہپےنکذرہعینباجاتےہوہریفسےہ‪.‬وتذہلیایمہبسکہیرفضےہہکرقآنوکمیظعی‬
‫کاواقتایددالےتںیہاورہیرقآنکی‬
‫ںیھجمس‪،‬اسرپاامینالںیئ‪.‬ابآےگاهللاعتٰیلااسننوکاس ی‬
‫ادنازآپتہبہگجدںیھکیےگ‪.‬بجولگاتکبکزعتںیہنکےت‪،‬یبنکدقرںیہنکےتوتاهلل‬
‫اعتٰیلےتہکںیہذرااےنپآپوکوتدوھکی‪،‬متایکوہ؟اوراسےساتپاتلچےہہکرقآنکاوریبنکذکتبیی‬
‫کےنواےلربکتموہےتںیہ‪.‬اینپذاتوکڑباےنہکواےلاوراےنپآپوکتہبیہدنملقعےتھجمسںیہ‪.‬وتی‬
‫اهللاحبسہناعتٰیلےتہکںیہہکیھبکمتےناےنپاحلہپوغرایکےہ؟متوہایک؟وتاسہپایکاہکایگ؟‬

‫ہی ی‬
‫﴾تنعلوہااسننرپ‪،‬اسیکتخسرکنمقحےہ ی‬
‫﴿‪ 17‬ی‬ ‫ُقتِ َل ۡ َ‬
‫الِن ۡ َس َُ‬
‫ان َم َا اا َ ۡك َف َر َٗىه ی‬

‫یلہپابتوتہیہکاہیںااسننےسرمادکرفےہ‪.‬ااسننکفلوبلکرقآنوکالٹھجےنواےلکذکایکی‬
‫ہی ‪.‬‬ ‫ایگےہاور ُ َِ‬
‫قویہےہےسیجمہےتہکںیہمتہپاهللکامرینعیاحمورہےہ ی‬

‫﴾سکزیچےساہللےناِےسدیپاایکےہ ی؟ی ی‬
‫﴿‪ 18‬ی‬ ‫ِم ۡ َن ا َِى َ َۡ‬
‫ش َءٍ َخلَقَ ٗىه ی‬

‫ِم ۡ َن ن ۡ َُط َف ٍ ىة َخلَقَ َٗه فَقَد ََر َٗه ۙ ی‬

‫﴿‪﴾19‬ہفطنکاکیوبدنےساہللےناِےسدیپاایک‪،‬رھپاِسکدقتریرقمر ی‬
‫کی ی‬

‫‪14‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫﴾رھپاِسےکےیلزدنیگکراہآاسن ی‬
‫کی ی‬ ‫ل ي َ َس َر َٗۙه ی‬
‫﴿‪ 20‬ی‬ ‫السبِيَ ۡ َ َ‬
‫ُث َم َ‬

‫﴾رھپاِےسومتدیاورربقںیماچنہپ یای ی‬
‫﴿‪ 21‬ی‬ ‫ُث َم ا ََماتَ ٗه فَا َ َۡق َ َ‬
‫َب ٗۙه ی‬

‫اناپچنآوتیںںیمااسننکالصتقیقح‪،‬اسکداینںیمآاناوراسکداینےسربقںیماجاناتبدایایگی‬
‫ےہ‪.‬وکناساتکبکاقمہلبکاتکسےہ؟وکئااسننوجاسداینںیمآایاوراسےناهللکابتاہیںہنی‬
‫امینوتاهللےنااکسذتکہکےکںیمہاہیںاتبیدایہکدھکیولہیوہصخشےہوجریغبسکدنساوردلیلےکی‬
‫جعتےتہکںیہ‪،‬ریحت‪strange،‬۔ریحتےہہکہیااسننسکی‬
‫عف ی‬‫یقتموکالٹھجاتےہ ی‪َ .‬ما اا َ َۡك َف َر ٗىه ی‬

‫دقرانرکشاےہاوراوکسرھپوغرورکفکدوعتدییئگےہہکدوھکیذراوسوچاپینےکاکیاےسیرطقےی‬
‫ےئوہایکںیہمتربکتزبیداتیےہ؟اوراهللاعتٰیلےنااسننوکبجدیپاایکرھپاسھتیہی‬
‫ےسدیپاوہ ی‬
‫ہہکدایےہہکوسوچ َخلَقَ ٗه فَقَد ََر ٗه ۙرھپادناز ی‬
‫ےرپراھکاس یوکینعیاسےکاہھتاےنتیہانبےئےنتجی‬

‫وہےناچےیہےھت‪،‬آںیھکناینتیہںیھت‪،‬دواہھت‪،‬دواپؤںدےی‪.‬اسرےمسجےکاعضاءوکانمبسی‬
‫کدای‪.‬ہیوکنی‬
‫تسآاسن ی‬ ‫ل ي َ َس َر ٗۙه ی‬
‫رھپرا ی‬ ‫السبِيَ ۡ َ َ‬
‫راھکہیفَقَد ََر ٗهَۙےہ‪.‬ینعیاسوکابلکلانمبسراھکاور ُث َم َ‬
‫اسراتسآاسنایک؟ارگرتبیتدںیھکیآوتیںکوتداینںیمآےنکراتسآاسنایک‪delivery ،‬کی‬
‫رطفااشرہےہ۔ہچبداینںیمآاتےہسکریغوسحمسرطےقیےساهللراےتسوھکاتلاجاتےہ‪،‬ہیےہ ُث َم‬

‫ل ي َ َس َر َٗۙه۔رھپامںیےکےئلیلکشم‪،‬ےچب ی‬
‫ک‪، fight‬رھپفیلکتاوردرداسےکدعبدنبہداینںیمی‬ ‫السبِيَ ۡ َ َ‬
‫َ‬
‫آاتےہ۔داینںیمآےنکراتسلکشمےہ‪،‬یہیداینوھپولںکجیسںیہنےہ‪.‬داینںیمآےتوہےئےچبوکالی‬
‫وعشریوطرہپہی ‪ message‬دایہکاسداینںیمآؤےگوت ‪ struggle‬کینڑپےیگ‪.‬دیپاشئےکی‬
‫ہچب ‪ struggle‬ہنکےوتدیپاںیہنوہاتکس‪.‬اوراهللاعتٰیلےتہکںیہدوھکیآےتاہکںےسوہ؟ی‬
‫وتقارگ ی‬
‫‪15‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫رھپںیہمتربکتزبیداتیےہ؟دںیھکیینمیسیجریقحزیچےسانب‪.‬داینںیممسجکبسےسدنگاہّصحایکسی‬
‫داینںیمآےنکوہجانبرھپاسوکاہکاجراہےہہکربکتےہ؟داینںیمرہاکی‪،‬اکییہراےتسےسیآایےہ‪،‬ی‬
‫رفوعنیھب‪،‬رضحتاربامیہیھباورابیقیبنیھبایسراےتسےسآےئ‪.‬سکرطحاهللاعتٰیلااسننےکی‬
‫ل ي َ َس َر ٗۙهکیاکیاوربلطمہکریخاوررشےکراےتساسرپی‬
‫السب َِي ۡ َ َ‬
‫ےئلآاساینںدیپاکاتےہ‪.‬رھپ ُث َم َ‬
‫واحضکدےی‪.‬انیجےسیکےہ؟داینںیمرانہےسیکےہ؟ایکوہانےہ‪،‬سکرطحوہانےہ؟اوررھپ ُث َم ا ََماتَ ٗهَ‬

‫فَا َ َۡق َ َ‬
‫َب َٗۙهہیوکیسنڑبیابتےہ؟مہوتںیہنےتہکںیمہومتآےئ‪،‬مہوتںیہنےتہکںیمہربقںیمدانفایی‬

‫اجےئنکیلاہیںیھباهللکانتکایپرااقوننےہ‪.‬ااسننہپاکیتیفیکایسیآاجیتےہامیبرویںاوری‬
‫ڑباھےپکوہجےسہکاقلبرمحوہاجاتےہ‪.‬ولگاسرپرمحاھکےتںیہاورےتہکںیہہکسباباهللی‬
‫انرپرمحیہکدے‪.‬ضعبدہعفااسنناینپرضورایتےکےئلیھبدورسوںکاتحمجوہاج یاتےہ‪.‬وتی‬

‫اهللاعتٰیلرفامےتںیہہکرکشکو‪thank you ،‬وبولاسزنیموک فَاَقَۡ َ َ‬

‫َب َٗۙه‪.‬ینتکزعتاهللاعتٰیلدنبےی‬

‫وکدےکدانفےتںیہ‪.‬وکئوجانرمے‪،‬وکئوبڑاھرمے‪،‬وکئکینرمےایوکئدبرمےینتکی‬
‫زعتےہ‪.‬وکئرمےوتایکسآںیھکندنبکدورھپاسےکرہچےوکیاپھچدو‪.‬اسےکرہچےکدبیتلی‬
‫وہئتیفیکوکئہندےھکی‪.‬رھپاوکسڑبےایپرےس‪،‬رنماہوھتںےسلسغدو‪،‬اپینہنڈنھٹاوہہنرگموہی‬
‫اورریبیےکوتپںےسالہنؤرھپاوکسکوفراگلؤ‪.‬رھپاسےکٹیپوکدابؤاوراہھتاگلےتوتقےلہپاہھتہپی‬
‫ئ ‪ gloves‬نہپول‪.‬ہیزعتںیہنےہ؟بسھچکڑبےایپرےسکواوردوھکیتخساہھتہناگلان‪.‬ی‬
‫وک ی‬
‫سجےنرمدےکڈہیوتڑیاسےنزدنہکڈہیوتڑےنکرطحکاسوکفیلکتدی‪.‬رھپاسےکی‬
‫دعبےنتکایپرےساسوکانفکےتںیہاورینتکزعتےسرھپدنکوھںہپااھٹےکاسوکےلاجےتںیہ‪.‬رھپی‬

‫‪16‬‬
‫‪Nurul Quran Tafseer‬‬ ‫)‪Surah Abasa (1‬‬ ‫‪Day 2‬‬

‫اےنتولگلمےکاسےکےئلامنزانجزہڑپےتھںیہاورینتکتبحمےسربقںیمڈاالاجاتےہ‪.‬اهللاعتٰیلی‬
‫ےتہکںیہیھبکمتےناسرپوغرںیہنایک؟ںیمےنںیہمتینتکزعتدیہکرمےنےکدعبیھباہمترےی‬
‫رپدےرےھک‪.‬اورمکحایکےہہکارگمترمدےےکمسجںیموکئصقندھکیولوتربخداراسکذکہنی‬
‫کان‪.‬الہنےنواےلتہباسرےہنوہںاورارگوکئبیعداھکیوتپچکاجؤ‪.‬اوسفسکابتےہہکی‬
‫وجزدنیگرھبآپکلکشںیہندےتھکیوہیھبآپےکرمےنکنسکآاجےتںیہ۔نجکںیلکشی‬
‫دینھکیںیہداینںیمدھکیںیل۔‬

‫ںیہ‬
‫رھپاهللاعتٰیلےتہک ی‬

‫﴾رھپبجاچےہوہاِےسدوابرہااھٹڑھکاک ی‬
‫ے‬ ‫ُث َم اِذَا َشٓاءَ ا َ َن ۡ َش َر َٗىه ی‬
‫﴿‪ 22‬ی‬

‫‪17‬‬