Diterjemahkan dari Bahasa Inggeris ke Bahasa Melayu - www.onlinedoctranslator.

com

KIMIA PERTANIAN
DBS10032
DISEDIAKAN OLEH,

NORINA BINT I YADIN NORSYAF

IQA' BINT I SUHAIMI
 TOPIK 3

PERSAMAAN KIMIA DAN

REAKSI
3.1 Konsep Asas Sebatian Karbon
3.2 Kimia Tanah
 3.2

Kimia Tanah
ASID DAN BES
pH DAN pOH
 Konsep pH
❑ Skala pH digunakan untuk mengukur darjahkeasidanatau
keasaman (alkali)daripada bahanberdasarkan kepekatan
ion hidrogen (H+)
❑ H+pH ditakrifkan sebagai kepekatan ion dalam larutan.
❑ Skala pH berkisar antara 0 hingga 14.
❑ Semakin tinggikepekatan H+ion, yanglebih rendahialah
nilai pH, semakin berasid larutan.
 PH METER PH METER

H+ 10
H+ 4

H+ H+
H+ H+

H+ H+
H+
H+
H+
H+

ASID beralkali
 Konsep pOH
❑ Skala pOH digunakan untuk mengukur darjahkeasidanatau
keasaman (alkali)daripada bahanberdasarkan kepekatan
ion hidroksida (OH-).
❑ pOH ditakrifkan sebagai kepekatan OH-ion dalam larutan.
❑ Semakin tinggi adalahkepekatan OH-ion,yanglebih tinggi
yang nilai pH,semakin alkali (asas) larutan.
 pOH METER pOH METER

OH- 10
OH- 4

OH- OH-
OH- OH-

OH- OH-
OH-
OH-
OH-
OH-

ALKALI ASID
Skala pOH

Skala pH
 Asid dan Alkali Kuat Dan Lemah

Skala pH

Lebih banyak H+ion Lagi OH-ion

Contoh Bahan
 Contoh Bahan

Skala pH
 Penting pH dalam Pertanian
❖Kajian pH tanah adalah sangat penting dalam
pertanian kerana hakikatnyapH tanah
mengawal ketersediaan nutrien tumbuhan
dengan mengawalbentuk kimia nutrien yang
berbezadan jugamempengaruhi tindak balas
kimia mereka.
❖Produktiviti tanah dan tanaman dikaitkan
dengan nilai pH tanah.
 pH TANAH

❖pH tanah ialah ukuran bagikeasidanataukeasaman (alkali)daripada sesuatu tanah.

❖pH tanah adalah pembolehubah utama dalam tanah kerana ia mengawal

banyak proses kimia dan biokimia yang beroperasi di dalam tanah.

❖Julat optimum untuk kebanyakan tanaman pertanian adalah antara

5.5 dan 7.5.
❖Nilai pH rendah (< 5.5) menunjukkan tanah berasid dan nilai pH tinggi (>
7.5) menunjukkan tanah beralkali.
 pH TANAH

❖Kepekatan ion hidrogen dalam tanah dipanggil pH dan dipengaruhi

oleh tindak balas kimia antara komponen tanah dan air.
❖pH tanah dipengaruhi oleh gabungan pelbagai ion bercas positif (
natrium, kalium, magnesium, kalsium, aluminium, mangan dan
besi) dan ion bercas negatif (sulfat, klorida, bikarbonat dan
karbonat).
❖pH tanah secara langsung mempengaruhi kepekatan nutrien utama dan bentuk
unsur mikro yang tersedia untuk pengambilan tumbuhan dan boleh mengakibatkan
kekurangan nutrien atau ketoksikan.
 KESAN pH TANAH TERHADAP PERTUMBUHAN TUMBUHAN

❖Tumbuhan yang ditanam dalam tanah berasid boleh

mengalami pelbagai tekanan
termasukketoksikan aluminium (Al),
hidrogen (H), dan/atau mangan (Mn)., serta
kekurangan nutrien kalsium (Ca) dan
magnesium (Mg).
 KESAN pH TANAH TERHADAP PERTUMBUHAN TUMBUHAN

(TANAH BERASID)

Ketoksikan Aluminium

• Aluminium terdapat dalam semua tanah, tetapi Al terlarut3+adalah toksik kepada tumbuhan;
Al3+paling larut pada pH rendah.
• Di atas pH 5.0, terdapat sedikit Al dalam bentuk larut dalam kebanyakan tanah.

• Aluminium bukan nutrien tumbuhan, dan oleh itu, tidak diambil secara aktif oleh
tumbuhan, tetapi memasuki akar tumbuhan secara pasif melalui osmosis.
• Aluminium menghalang pertumbuhan akar, akar sisi dan hujung akar menjadi tebal dan akar
tidak mempunyai percabangan halus; hujung akar mungkin bertukar menjadi coklat.
Al3+ Al3+

Al3+ Al3+
 KESAN pH TANAH TERHADAP PERTUMBUHAN TUMBUHAN

(TANAH BERASID)

Ketoksikan Mangan

• Mangan, seperti aluminium, menjadi semakin larut apabila pH

menurun
• Gejala ketoksikan Mn boleh dilihat pada tahap pH di bawah 5.6.
• Mangan (Mn) ialah nutrien tumbuhan penting, jadi tumbuhan
mengangkut Mn ke dalam daun.
• Gejala klasik ketoksikan Mn ialah berkerut atau berbekam
daun.
 KESAN pH TANAH TERHADAP PERTUMBUHAN TUMBUHAN

(TANAH BERASID)

Kekurangan makronutrien
• Oleh kerana akar rosak, penyerapan nutrien
berkurangan, dan kekurangan makronutrien
(nitrogen, fosforus, kalium) sering ditemui
dalam tanah berasid sangat kuat kepada ultra-
asid (pH<5.0).
 KESAN pH TANAH TERHADAP PERTUMBUHAN TUMBUHAN

(TANAH BERALKALI)

Mengurangkan kesuburan fizikal tanah

• Jumlah natrium yang boleh ditukar yang tinggi dalam tanah ini
mengurangkan kesuburan fizikal tanah.

Kekurangan makronutrien
• Zink, besi, kuprum dan mangan menunjukkan ketersediaan berkurangan pada pH
yang lebih tinggi (peningkatan penyerapan pada pH yang lebih tinggi)
 MENGURUS
TANAH

pH

ASID BERALKALI
TANAH TANAH
 TANAH ASID
❖Tanah berasid boleh diuruskan secara ekonomi dengan penambahan
pertaniankapur, biasanya batu kapur atau kapur yang dihancurkan.

❖Kapur halus yang akan bertindak balas dengan cepat dengan keasidan
tanah.

❖Selain daripada kapur pertanian yang boleh digunakan

untuk meningkatkan pH tanah termasuklahabu kayu,
kalsium oksida industri(kapur bakar),magnesium oksida,
dankulit tiram.
 TANAH BERALKALI
❖pH tanah beralkali boleh dikurangkan dengan
menambahkan agen pengasidan atau bahan organik berasid.

❖Baja mengasamkan, sepertiammonium sulfat,ammonium nitratdan

urea, boleh membantu mengurangkan pH tanah kerana ammonium
teroksida untuk membentuk asid nitrik.

❖Bahan organik mengasidkan termasukgambutataulumut gambut

sphagnum.
Ammonium sulfat
 KAPASITI MENIMPI
❖Rintangan tanah terhadap perubahan pH, hasil daripada penambahan
asid atau bahan asas, ialah ukuran kapasiti penampan tanah.
❖Kapasiti penimbal (untuk jenis tanah tertentu) meningkat
apabila kapasiti pertukaran kimia (CEC) meningkat.
❖Oleh itu, pasir tulen hampir tidak mempunyai keupayaan penimbalan, manakala tanah yang tinggi
dengan koloid (sama ada mineral atau organik) mempunyai kapasiti penimbalan yang tinggi.

❖Penimbalan berlaku melalui pertukaran kation dan peneutralan

 KAPASITI PERTUKARAN CATION (CEC)
❖Nutrien tanah wujud sebagaibercas positifataubercas negatifion apabila
dibubarkan.

❖Theion bercas positifdikenali sebagaikationdan jugaion bercas negatif

dikenali sebagaianion.
❖Nutrien yang wujud sebagaikationadalah kalsium (Ca2+), magnesium (Mg2+), dan
kalium (K+), natrium (Na+) hidrogen (H+), besi (Fe2+), mangan (Mn2+), zink (Zn2+) dan
kuprum (Cu2+).
❖Beberapa nutrien yang wujud sebagaianionadalah klorida (Cl-), nitrat (NO- 3),
sulfat (S04)-2fosfat (H2PO- 4dan HPO4–), borat (BO- 3), dan molibdat
(MoO4–).
CATIONS
 KAPASITI PERTUKARAN CATION (CEC)
❖Apabila zarah tanah adalahsecara negatifbercas mereka menarik dan berpegang pada
kation (ion bercas positif) menghalangnya daripada terlarut larut dalam profil tanah.

❖Thekeupayaan tanah untuk menahan ion bercas positifdipanggil kapasiti

pertukaran kation (CEC).

❖Sebaliknya, zarah tanah bercas negatif menolak anion (ion bercas

negatif).
❖Implikasinya ialah nutrien bercas negatif seperti nitrat, sulfat dan
klorida terdedah kepada larut lesap ke bawah profil tanah.
 KAPASITI PERTUKARAN CATION (CEC)
❖Komponen mineral tanah liat dan bahan organik tanah mempunyai tapak bercas
negatif pada permukaannya yang menyerap dan menahan ion (kation) bercas positif
oleh daya elektrostatik.

❖CEC biasanya dinyatakan dalam meq/100g

❖Memandangkan CEC mengukur keupayaan tanah untuk menyimpan nutrien, ia adalah penentu utama kesuburan
tanah.

❖Tanah dengan CEC tinggi mempunyai keupayaan untuk memegang lebih banyak kation
menjadikannya mencukupi dalam kalsium, magnesium dan kation lain. Sebaliknya, tanah dengan
CEC rendah mudah kekurangan kation.
 KAPASITI PERTUKARAN CATION (CEC)

❖Tanah dengan CEC yang tinggi mempunyai keupayaan yang tinggi untuk menahan air (cth tanah liat)
manakala tanah dengan CEC yang rendah mempunyai keupayaan yang rendah untuk menahan air (cth

tanah berpasir).

❖Tanah dengan CEC rendah menjadi berasid dengan sangat cepat (contohnya
tanah berpasir) dan memerlukan pengapuran lebih kerap daripada tanah dengan
CEC tinggi.
 IMPLIKASI CEC
❖Semakin tinggi CEC semakin banyak tanah liat atau bahan organik yang terdapat dalam
tanah. Ini biasanya bermakna tanah CEC (tanah liat) tinggi mempunyai kapasiti pegangan air
yang lebih besar daripada tanah CEC (berpasir) rendah.

❖Tanah CEC yang rendah lebih berkemungkinan menghasilkan kekurangan kalium dan
magnesium (dan kation lain), manakala tanah CEC yang tinggi kurang terdedah kepada
kehilangan larut lesap kation ini. Jadi, untuk tanah berpasir, penambahan kation satu kali
yang besar contohnya kalium boleh menyebabkan kehilangan larut lesap yang besar
(tanah tidak dapat menahan lebihan K). Penambahan lebih kerap dalam jumlah yang lebih
kecil adalah lebih baik.
 IMPLIKASI CEC
❖Semakin rendah CEC, semakin cepat pH tanah akan berkurangan
dengan masa. Jadi, tanah berpasir perlu dikapur lebih kerap
daripada tanah liat.

❖Semakin tinggi CEC, semakin besar kuantiti kapur yang perlu ditambah
untuk meningkatkan pH tanah; tanah berpasir memerlukan kurang kapur
berbanding tanah liat untuk meningkatkan pH ke tahap yang dikehendaki.
TINDAK BALAS KIMIA BAJA DALAM
SISTEM TANAH

NITROGEN
(N)

FOSFORUS POTASIUM
(P) (K)
 NITROGEN (N)
❖Bentuk N dan nasib N dalam sistem tanah-tumbuhan mungkin merupakan pemacu utama
perubahan pH tanah dalam sistem pertanian.

❖Nitrogen boleh ditambah ke dalam tanah dalam pelbagai bentuk, tetapi bentuk utama baja N
yang digunakan adalahurea (CO(NH2)2),monoammonium fosfat (NH4H2PO4), ammonium nitrat
(NH4TIDAK3), dan ammonium sulfat ((NH4)2JADI4).

❖Molekul utama N dari segi perubahan pH tanah adalah tidak bercasurea

molekul (CO(NH2)2), kationammonium(NH+ 4) dan anionnitrat(TIDAK- 3).
❖Penukaran N daripada satu bentuk kepada bentuk yang lain melibatkanpenjanaan atau
penggunaan keasidan

❖Pengambilan daripadaurea,ammoniumataunitratoleh tumbuhan juga akan menjejaskan keasidan tanah.

 NITROGEN (N)
❖Ia boleh dilihat dalam Rajah bahawa baja
berasaskan ammonium akan mengasidkan
tanah kerana ia menghasilkan dua H+ion
bagi setiap molekul ammonium yang
dinitrifkan kepada nitrat.

❖Tahap pengasidan bergantung kepada

sama ada nitrat yang dihasilkan daripada
ammonium dilarutkan atau diambil oleh
tumbuhan.
 NITROGEN (N)
❖Jika nitrat diambil oleh tumbuhan,
pengasidan bersih bagi setiap molekul
ammonium adalah separuh berbanding
dengan senario apabila nitrat dilarutkan.

❖Ini disebabkan oleh penggunaan

satu H+ion bagi setiap molekul nitrat
yang diambil.
 NITROGEN (N)
❖Ammonia kontangdanurea mempunyai
potensi pengasidan yang lebih rendah
berbanding dengan
produk berasaskan ammonium sebagai
satu H+ion digunakan dalam penukaran Urea
kepada ammonium.

❖Baja berasaskan nitrat tidak mempunyai

potensi pengasidan dan sebenarnya boleh
meningkatkan pH tanah sebagai satu H+ion
diserap oleh tumbuhan dalam pengambilan nitrat e
Anhydrous amm onia ammoni um
nitrat.
❖Jika nitrat diambil oleh
tumbuhan pengasidan bersih per
molekul ammonium dibelah dua
berbanding dengan senario apabila
nitrat dilarutkan.

❖Ini disebabkan oleh penggunaan

satu H+ion bagi setiap molekul
nitrat yang diambil.

ammonium
nitrat
 FOSFORUS (P)
❖Bentuk baja P yang ditambahkan ke dalam tanah
boleh menjejaskan keasidan tanah,
terutamanya melalui pelepasan atau
keuntungan H+ion oleh molekul fosfat
bergantung kepada pH tanah
❖Jika asid fosforik (PA) ditambah ke
dalam tanah, molekul akan sentiasa
mengasidkan tanah sebagai H+ion akan
dibebaskan - satu H+ion jika pH tanah
kurang daripada ~6.2 dan dua H+ion ialah
pH tanah melebihi 8.2.
 FOSFORUS (P)
❖P ditambahkan ke dalam tanah dalam
bentuk dihidrogen fosfation (H2PO4 -

) , yang boleh mengasidkan tanah dengan pH lebih

daripada 7.2 tetapi tidak mempunyai kesan ke atas
pH tanah dalam tanah berasid.

dihidr ogen p hosphate

 FOSFORUS (P)
❖Hidrogen fosfat (HPO2- 4)
yang boleh menjadikan tanah berasid (pH<7.2)
lebih beralkali tetapi tidak memberi kesan
kepada tanah dengan pH>7.2.

Hydroge n fosfat
 FOSFORUS (P)
❖Pengambilan tanaman P mempunyai sedikit
kesan ke atas keasidan tanah disebabkan oleh
sedikit baja P yang diambil dalam mana-mana
satu tahun

❖Oleh itu kimia baja

mendominasi perubahan pH dan
perbezaan ketara dalam pH
rhizosfera tidak diperhatikan
untuk pengambilan ion ortofosfat
yang berbeza.
 POTASSIUM (K)
❖Bentuk di mana K ditambah ke dalam
tanah – sama ada muriat potash (KCl) atau
sulfat potash (K2JADI4) - tidak mempunyai
kesan ke atas pengasidan tanah.