MATEMATIK TINGKATAN 4

BAB 3: PENAAKULAN LOGIK

3.1 Pernyataan
Pernyataan ialah suatu ayat yang dapat ditentukan nilai kebenarannya, iaitu sama ada benar atau palsu,
tetapi bukan kedua-duanya.

Latihan 3.1
Tentukan sama ada pernyataan berikut BENAR atau PALSU.
Semua nombor perdana ialah nombor ganjil.
2(9) < 9(2)
(a + b)2 = a2 + 4ab + b2 - 2ab
3∈{Faktor bagi 81}
Semua poligon mempunyai pepenjuru
Sebilangan rombus mempunyai 4 sisi
2
2 1
2
=2

Nilaikan kebenaran pernyataan majmuk berikut.

Pernyataan Kebenaran
p 4 x 4 x 4 = 64
q 64 = 4
p dan q 4 x 4 x 4 = 64 dan 64 = 4
p y = 4x + 5 selari dengan y + 4x = 5
q Pintasan-y bagi garis lurus y + 4x ialah 5
p atau q y = 4x + 5 selari dengan y + 4x = 5 atau Pintasan-y bagi
garis lurus y + 4x ialah 5
p Hasil tambah sudut dalam segitiga ialah 180°
q Hasil tambah sudut dalam segiempat tepat ialah 360°
p dan q Hasil tambah sudut dalam segitiga ialah 180° dan
Hasil tambah sudut dalam segiempat tepat ialah 360°
p 1 ialah nombor perdana
q 0 ialah sebuah integer
p atau q 1 ialah nombor perdana atau 0 ialah sebuah integer
p x+5<x-5
q 5� 3 = 5�
p atau q
x + 5 < x - 5 atau 5� 3 = 5�
Implikasi
Pernyataan “ jika p, maka q” dikenali sebagai implikasi, dengan keadaan
 p dikenali sebagai antejadian
 q dikenali sebagai akibat

Bentuk implikasi “jika p, maka q” dengan antejadian dan akibat berikut.

Antejadian: x + y = 0
Akibat: x = - y
Antejadian: x ialah faktor bagi 81
Akibat: x ialah faktor bagi 9
Antejadian: r hanya mempunyai dua faktor
Akibat: r ialah nombor perdana

Bentuk antejadian & akibat berdasarkan implikasi “jika p, maka q” berikut

Jika poligon A mempunyai tiga sisi, maka poligon A
ialah sebuah segitiga.

Jika r boleh dibahagi tepat dengan 9, maka r ialah

gandaan 9.

Jika set R ialah subset kepada set S, maka n(R) ≤

n(S)

Bentuk implikasi “p dan hanya jika q” bagi implikasi berikut.

Jika r ialah gandaan 3, maka r boleh dibahagi tepat dengan 3.
Jika r boleh dibahagi tepat dengan 3, maka r ialah gandaan 3.

Jika dua garis lurus berserenjang antara satu sama lain, maka m1m2 = -1
Jika m1m2 = -1 , maka dua garis lurus berserenjang antara satu sama lain.

Jika set R = Ø, maka n(R) = 0.

Jika n(R) = 0, maka set R = Ø
Akas, Songsangan & Kontrapositif

Tulis akas, songsangan dan kontrapositif bagi implikasi yang diberikan.

Jika a + b > 0, maka (a + b)(a - b) > 0
Akas :
Songsangan :
Kontrapositif :
Jika QRS ialah poligon sekata, maka QR = RS = QS
Akas :
Songsangan :
Kontrapositif :
�
Jika ialah pecahan tak wajar, maka � > y
�

Akas :
Songsangan :
Kontrapositif :
Jika f(x) = ax2 + bx + c mempunyai titik minimum, maka a > 0.
Akas :
Songsangan :
Kontrapositif :

Tulis pernyataan matematik yang dikehendaki dalam kurungan bagi setiap yang berikut. Kemudian,
tentukan nilai kebenaran pernyataan yang ditulis. Sekiranya palsu, berikan satu contoh penyangkal untuk
menyokong jawapan anda.
A Jika y < 3x + 1, maka y > 3x - 1 (akas)

B Semua gandaan 10 ialah gandaan 2. (Penafian)

C 2
Jika � , maka x ≠ 0. (Songsangan)
D Jika k > 0, maka � > k + 1 (Kontrapositif)

3.2 Hujah
Hujah deduktif : Proses kesimpulan khusus dibina daripada premis umum.
Hujah induktif : Proses kesimpulan umum dibina daripada premis khusus.

Tentukan sama ada hujah berikut merupakan hujah deduktif atau induktif.
Semua poligon sekata mempunyai sisi sama panjang. ABCD mempunyai sisi sama panjang. Maka
ABCD ialah poligon sekata.
Premis :
Kesimpulan :
Hujah :

Sudut penggenap bagi 45° ialah 135°. Maka sudut penggenap bagi θ = 180° - θ.
Premis :
Kesimpulan :
Hujah :

7 ialah nombor perdana. 7 mempunyai dua faktor. Maka, nombor perdana hanya mempunyai dua
faktor.
Premis :
Kesimpulan :
Hujah :
Menentukan Kesahan & Kemunasabahan Hujah Deduktif
Bentuk Hujah Deduktif yang Sah:

Kesahan hujah: Memenuhi bentuk hujah deduktif yang sah (seperti di dalam jadual)
Munasabah: Semua premis dan kesimpulannya adalah benar.

Tentukan kesahan dan kemunasabahan hujah deduktif berikut.

Premis 1 : Jika w > 5, maka w < 4
Premis 2 :7>5
Kesimpulan : 4 < 5

Premis 1 : Semua nombor perdana mempunyai dua faktor

Premis 2 : 13 ialah nombor perdana
Kesimpulan : 13 mempunyai dua faktor

Premis 1 : Jika p - 4 < 9 , maka p > 9

Premis 2 : 10 - 4 < 9
Kesimpulan : 10 > 9
Kekuatan Hujah Induktif

Tentukan sama ada hujah induktif berikut kuat atau lemah, serta meyakinkan atau tidak meyakinkan.
Premis 1 : Jika a > b, maka b < a
Premis 2 : a = 3, b = 2
Kesimpulan : 3 > 2

Premis 1 : 1 ialah nombor perdana

Premis 2 : 3 ialah nombor perdana
Kesimpulan : Semua nombor perdana boleh dibahagi dengan 1 dan dirinya sendiri sahaja

Premis 1 : 3 x 9 = 27
Premis 2 : 3 x 15 = 45
Kesimpulan : Semua gandaan 3 berakhir dengan 7 atau 5.

Bina satu kesimpulan secara induktif bagi pola nombor berikut.

3, 8, 17, … 4, 5, 7, …
3 = 3(1) + 2(0)2 4 = 20 + 3
8 = 3(2) + 2(1)2 5 = 21 + 3
17 = 3(3) + 2(2)2 7 = 22 + 3

- 4, - 1, 4, … 5, 12, 21, …
- 4 = 12 - 5 5 = 4(1) + 1
- 1 = 22 - 5 12 = 4(2) + 4
4 = 32 - 5 21 = 4(3) + 9