Klimatyzacja i wentylacja

szpitali
Gdy powietrze jest zainfekowane zanieczyszczeniami wrogimi dla rasy ludzkiej,
człowiek staje się chory.
Hipokrates
Literatura do przedmiotu:
• Charkowska A., Nowoczesne systemy klimatyzacji w obiektach służby
zdrowia, wyd. MASTA
• Kaiser K., Wentylacja i klimatyzacja laboratoriów, wyd. Medium
• Kaiser K., Wentylacja i klimatyzacja. Wymagania prawne,
projektowanie, eksploatacja, wyd. MASTA
• Kaiser K., Wolski A., Klimatyzacja i wentylacja w szpitalach. Teoria i
praktyka eksploatacji wyd. MASTA
Po co klimatyzacja i wentylacja w szpitalach?
• XIX w. – śmiertelność pacjentów 75%
• zakażenia wewnątrzszpitalne
• Ignaz Philipp Semmelweis (1818-1865) – węgierski ginekolog i położnik
zainicjował poszukiwanie dróg rozprzestrzeniania się zakażeń
• szpitalne powietrze
• „trupi jad”
• Joseph Lister (1827-1912) – angielski chirurg odkrył gronkowce i paciorkowe
jako przyczynę ropienia ran
• rozpylanie (szkodliwego) kwasu karbolowego
Po co klimatyzacja i wentylacja w szpitalach?
• znaczne zmniejszenie liczby śmiertelnych przypadków wśród
pacjentów dzięki rozwojowi epidemiologii i antybiotykoterapii
• szczególne ryzyko na oddziałach zabiegowych szpitali (główne
zagrożenie – sale operacyjne)
• wprowadzenie bakteriobójczych lamp UV – brak sterylizacji powietrza
podczas zabiegów operacyjnych
• wprowadzenie nowoczesnych systemów klimatyzacyjno-
wentylacyjnych o dużej wydajności zredukowało ryzyko zakażenia
drogą powietrzną
Po co klimatyzacja i wentylacja w szpitalach?
Niedostateczna wentylacja pomieszczeń lub nieodpowiednio prowadzony
proces oczyszczania dostarczanego powietrza sprzyja gromadzeniu się i
wzrostowi stężenia:
• bakterii;
• wirusów;
• grzybów pleśniowych;
• drażniących lub toksycznych lotnych związków chemicznych (w tym gazów
anestezjologicznych);
• gazów powstałych na skutek denaturacji tkanek w wysokiej temperaturze;
• dwutlenku węgla;
• radonu.
Po co klimatyzacja i wentylacja w szpitalach?
• Wymiana powietrza w pomieszczeniach wyposażonych w aparaturę
wytwarzającą promieniowanie jonizujące (korpuskularne lub
elektromagnetyczne) stosowane m. in. w diagnostyce rentgenowskiej,
radioterapii i medycynie nuklearnej.
• Usuwanie szkodliwych zanieczyszczeń powietrza w pracowniach
cytostatyków, pracowniach analityki medycznej, mikrobiologii,
cytopatologii w salach sekcyjnych itp.
• Zapewnienie komfortu cieplnego w salach szpitalnych.
Temperatura powietrza
Zbyt niska temperatura powietrza:
• kurczenie się naczyń krwionośnych,
• „gęsia skórka” (odczucie chłodu),
• dreszcze,
• blado-sina i sucha skóra.
Zbyt wysoka temperatura powietrza:
• pocenie się.
Temperatura powietrza
Ważniejszy jest komfort cieplny pacjentów niż personelu!

Wychłodzenie pacjentów sprzyja powikłaniom krążeniowym o raz zwiększa ryzyko infekcji.

Norma DIN 1946-4 zaleca temperaturę w zakresie 22-26°C.

Łatwo dostępne termostaty w szpitalu mogą powodować duże zmiany powietrza

nawiewanego, a co za tym idzie – zaburzenie przepływu laminarnego.

Dodatkowe obniżenie temperatury w sali operacyjnej jest możliwe przy wykorzystaniu

dodatkowych środków (koce, podgrzewane materace), jednak może to zwiększyć stężenie
zanieczyszczeń poprzez dodatkową emisję płynów lub zakłócać przepływ laminarny.
Wilgotność powietrza
Nadmiar wilgoci powoduje:
• złe samopoczucie,
• bóle głowy,
• zasłabnięcia,
• rozwój bakterii i pleśni,
• gnicie,
• skraplanie się pary wodnej,
• wzrost zanieczyszczenia mikrobiologicznego powietrza i powierzchni materiałów,
• korozję wewnątrzkrystaliczną i uszkodzenie aparatury.
Zbyt suche powietrze powoduje:
• wysychanie śluzówki górnych dróg oddechowych (i wynikające z tego powikłania),
• bóle głowy,
• zasłabnięcia,
• wysychanie i obumieranie tkanek w czasie zabiegów operacyjnych,
• wzrost stężenia zanieczyszczenia z powodu unoszenia się cząsteczek kurzu w zwiększonym tempie
Wilgotność powietrza
Zalecana wilgotność powietrza: 30-70%.
ALE!
W salach, w których przeprowadzane są zabiegi operacyjne maksymalna wilgotność
to 60%!
Dodatkowo należy wiedzieć, że wilgotność poniżej 50% sprzyja powstawaniu
elektryczności statycznej. Wyładowania elektrostatyczne w salach operacyjnych
mogą wywołać zapłon środków anestezjologicznych, dezynfekcyjnych lub
uszkodzenia czułej aparatury elektronicznej.
Odpowiednio duża wilgotność powietrza umożliwia adsorpcję cienkiej warstwy
wody na powierzchni materiałów. Warstwa ta ma zanieczyszczenia jonowe, więc
jest zwykle przewodząca. Jest to zjawisko pozytywne, gdyż stanowi środek ochrony
przed gromadzeniem się ładunków elektrostatycznych.
Wilgotność powietrza powinna wynosić co najmniej 70%, gdzie wymagana jest
szczególna antystatyczność.
Temperatura punktu rosy
Niepożądane wykraplanie wilgoci w instalacjach:
• jest przyczyną wzrostu zanieczyszczenia mikroorganizmami,
• wzmaga procesy korozyjne,
• destruktywnie wpływa na izolacje cieplne.
Ruch powietrza w strefie przebywania ludzi
Zbyt duża prędkość powietrza:
• może powodować miejscowe przechłodzenie ciała,
• odczucie przeciągu,
• uczucie zmęczenia organizmu,
• złe samopoczucie.
Im wyższa temperatura powietrza, tym wyższa dopuszczalna prędkość
jego ruchu (bardzo mała prędkość + wysoka temperatura = odczucie
przytłoczenia).
Rodzaje zanieczyszczeń powietrza
w szpitalach
• Zanieczyszczenia pyłowe:
• cząstki nieorganiczne (cząstki stałe spalin, lotne popioły, pyły przemysłowe i
mineralne),
• cząstki organiczne (martwe cząstki organiczne roślin i zwierząt, przede
wszystkim owadów, pyłki roślin, fragmenty ścian komórkowych zawierających
aktywne biologicznie makrocząsteczki pochodzenia bakteryjnego, w tym
endotoksyny bakteryjne),
• żywe zanieczyszczenia mikrobiologiczne:
• grzyby (przede wszystkim pleśniowe),
• bakterie,
• wirusy,
Rodzaje zanieczyszczeń powietrza
w szpitalach
• zanieczyszczenia gazowe (dwutlenek węgla, spaliny, produkty
denaturacji białek, opary gazów anestezyjnych, opary środków
antyseptycznych, cytostatyków, formaliny, związki organiczne
identyfikowane przez człowieka jako przykre zapachy i inne),
• kropelki wody i innych płynów (rozpylone w powietrzu lub powstałe w
procesie kondensacji),
• zjonizowane atomy lub cząsteczki gazów i pyłów (powstałe na skutek
działania promieniowania elektromagnetycznego lub
korpuskularnego),
• substancje wywołujące nieprzyjemne zapachy.
 Forma drobin Średnica min. [μm] Średnica max [μm]
Sadza 0,001 0,4
Rodzaje Pył w silnikowych gazach spalinowych 0,01 0,1
Dym tytoniowy 0,01 0,4
zanieczyszczeń Wirusy 0,02 0,2

powietrza Drobiny soli w powietrzu na wybrzeżu 0,03

morskim
0,4

Mgła 1 40
w szpitalach Pył z hut 0,1 80
Bakterie 0,2 20
Kwaśne aerozole 0,5 20
Lotny popiół 1 700
Pył cementowy 3 70
Ludzkie włosy 5 600
Pyłki kwiatowe 7 120
Pył wapienny 30 1000
Para (aerozole) 40 400
Krople deszczu 500 5000
Rodzaje zanieczyszczeń powietrza
w szpitalach
Do oceny wpływu zapylenia stosuje się klasyfikację:
• PM10 – pył o średnicy cząstek mniejszy od 10 μm,
• PM5 – pył o średnicy cząstek mniejszy od 5 μm,
• PM2,5 – pył o średnicy cząstek mniejszy od 2,5 μm.

Choroby związane z ekspozycją na PM:

• alergie i astma,
• nowotwór płuc,
• choroby układu krążenia,
• przewlekłe choroby płuc.

PM – particulate matter (cząstki stałe)

Rodzaje zanieczyszczeń powietrza
w szpitalach
Wpływ PM na zdrowie:
• PM1 – wnikają do krwioobiegu – mogą powodować nowotwory i
demencję,
• PM2,5 – wnikają do płuc – mogą powodować choroby układu
oddechowego,
• PM10 – są absorbowane w górnych częściach dróg oddechowych
(nos, gardło, krtań, tchawica).
Rodzaje zanieczyszczeń powietrza
w szpitalach
Filtrowanie powietrza
Filtracja polega na redukcji ilości lub całkowitym usuwaniu
niepożądanych cząstek i gazów ze strumienia powietrza dostarczanego
lub usuwanego z pomieszczenia.
Za zanieczyszczenia uważa się pyły przemysłowe, pyłki kwiatowe,
popioły lotne, sadze, dymy, opary, pary i gazy jak również bakterie i
wirusy. Zwykle, filtracja obejmuje zakres 0.1 – 200 m.
Filtrowanie powietrza
Opór hydrauliczny filtra – jest to spadek ciśnienia statycznego powietrza przepływającego
przez filtr przy nominalnym strumieniu i nominalnej prędkości powietrza. Ponieważ opór
filtra zmienia się w miarę wzrostu stopnia zanieczyszczenia jego powierzchni, zwykle
podaje się dwie wartości: opór „czystego” i „brudnego” filtra, przy czym ten ostatni
określa koniec żywotności filtra, jeśli nie może on być oczyszczony lub poddany regeneracji.
Sprawność filtra wyraża jego zdolność do usuwania zanieczyszczeń z powietrza:

Przenikliwość filtra określa ilość cząstek, które przeszły przez filtr i jest związana z jego
sprawnością:

Obciążalność filtra – jest to ciężar zanieczyszczeń, które gromadzą się w nim w okresie
pracy od oporu hydraulicznego „czystego” do oporu „brudnego”.
Filtrowanie powietrza – stara klasyfikacja
filtrów
Filtrowanie powietrza – stara klasyfikacja
filtrów
Filtrowanie powietrza – obecna klasyfikacja
filtrów
Nowa klasyfikacja skuteczności filtrów – Norma ISO 16890
Norma ISO 16890 definiuje wskaźniki, którymi charakteryzuje się filtry:
• stopień odpylania (A) – inaczej współczynnik zatrzymania – to
stosunek masy pyłu zatrzymanego w filtrze do masy pyłu
dostarczonego w tym samym czasie do filtra,
• skuteczność filtracji (E) – czyli efektywność filtra, to wyrażona w %
zdolność filtra do redukcji określonej frakcji pyłów,
• pojemność pyłowa filtra (M) – to sumaryczna masa pyłu (testowego)
osadzonego na filtrze od początku czasu eksploatacji (testu) do
osiągnięcia granicznej wartości oporów przepływu
Filtrowanie powietrza – obecna klasyfikacja
filtrów

• ISO Coarse – filtry wstępne (zgrubne) np. ISO Coarse 35% - sposób
podania skuteczności filtracji
• Jeżeli filtr osiągnie skuteczność filtracji cząstek PM10 większą od 50%
to awansuje do kolejnej grupy (filtry dokładne) – ISO ePM10
Filtrowanie powietrza – obecna klasyfikacja
filtrów
Norma ISO 16890 różnicuje frakcyjność pyłu testowego:
• 0,3μm ≤ x ≤ 1μm (PM1)
• 0,3μm ≤ x ≤ 2,5μm (PM2,5)
• 0,3μm ≤ x ≤ 10μm (PM10)
W każdym z przedziałów mamy aerozol testowy – mieszaninę cząstek stałych
i cieczy. Cząstki stałe posiadają rozmiary zawierające się między
wartościami granicznymi.
Filtry sprawdzane są dwukrotnie:
• w stanie początkowym (filtr nowy, nieobciążony)
• po przeprowadzeniu uzdatniania filtra
Skuteczność filtracji wyznacza się jako średnią z tych testów.
Uproszczony schemat instalacji klimatyzacji-
wentylacji Sali operacyjnej
1. Czerpnia powietrza
2. Przepustnica powietrza
3. Wstępny filtr powietrza
4. Instalacja odzysku ciepła
5. Nagrzewnica wstępna powietrza
6. Chłodnica powietrza
7. Nagrzewnica wtórna powietrza
8. Blok nawilżania powietrza
9. Wentylator nawiewu o regulowanej wydajności
10. Filtr dokładny powietrza
11. Zespół nawiewników powietrza wyposażonych w filtry absolutne
12. Zespół kratek wyciągowych
13. Filtr wyciągu
14. Wentylator wyciągu o regulowanej wydajności
15. Przepustnica powietrza
16. Wyrzutnia powietrza
Funkcje systemu klimatyzacyjno-
wentylacyjnego
• Filtracja powietrza;
• wypieranie i odprowadzanie zużytego, zanieczyszczonego powietrza z Sali
operacyjnej;
• izolacja środowiska bloku operacyjnego od dopływu zanieczyszczeń
zewnętrznych poprzez utrzymywanie różnicy ciśnień pomiędzy
pomieszczeniami;
• podgrzewanie lub chłodzenie powietrza;
• osuszanie lub nawilżanie powietrza;
• odzysk ciepła z powietrza zużytego;
• szybkie odprowadzanie gazów anestezjologicznych oraz przykrych
zapachów i gazów powstających, np. w procesie koagulacji tkanek.
Wpływ ilości doprowadzanego powietrza
na stężenie zanieczyszczeń powietrza
w wentylowanym pomieszczeniu
1
𝑘𝑅∞ = 𝑛ሶ ∙ 𝐽𝑇𝐾/𝑚3
𝑉ሶ
gdzie:
𝒌𝑹∞ – średnie stężenie zanieczyszczeń
mikrobiologicznych 3w stanie
ustalonym 𝐽𝑇𝐾/𝑚 ;
𝒏ሶ – emisja mikroorganizmów
w pomieszczeniu 𝐽𝑇𝐾/ℎ ;
𝑽ሶ – ilość nawiewanego3
czystego powietrza 𝑚 /ℎ ;
JTK – jednostki tworzące kolonie,
jednostka określająca liczebność
zarodków zdolnych do tworzenia kolonii
Wpływ ilości doprowadzanego powietrza
na stężenie zanieczyszczeń powietrza
w wentylowanym pomieszczeniu
Teoretyczna zależność – możliwa
tylko w instalacjach
konwencjonalnych z burzliwymi
strumieniami mieszającymi.*

*W rzeczywistości możemy jedynie zbliżyć się do takiego stanu ze względu na

tzw. martwe strefy.
Wpływ ilości doprowadzanego powietrza
na stężenie zanieczyszczeń powietrza
w wentylowanym pomieszczeniu
Zmniejszenie ilości powietrza nawiewanego wynika zazwyczaj
ze zbytniego zanieczyszczenia filtrów powietrza.
Zanieczyszczenia filtra powodują osiąganie maksymalnych dopuszczalnych
spadków ciśnienia (wzrost nawet dwukrotny).
Sposób zapobiegania – zastosowanie regulatorów stałego przepływu.
Wykorzystanie regulatorów stałego przepływu umożliwia zaprogramowanie
punktu pracy przy instalacji, co umożliwia uzyskanie wymaganych warunków
klimatycznych i czystości mikrobiologicznej powietrza w pomieszczeniu
przy minimalnym zużyciu energii elektrycznej, cieplnej i chłodniczej.
Optymalny system rozdziału powietrza
Dobór optymalnego systemu rozdziału powietrza może zwiększyć czystość
mikrobiologiczną (bez zmiany wartości średniego stężenia zanieczyszczeń
w pomieszczeniu i związanych z tym kosztach energii elektrycznej, cieplnej
i chłodniczej).
Strumień powietrza powinien być prowadzony w kierunku obszaru
chronionego i mieć charakter laminarny.
W salach operacyjnych stosuje się nawiewniki wytwarzające przepływ
burzliwy (sufitowe, ścienne i skośne). W przypadku pomieszczeń
o wyższych wymaganiach stosuje się nawiewy generujące przepływ
laminarny – przepływ laminarny pionowy (stropy laminarne) nad stołem
operacyjnym ze względów ekonomicznych zazwyczaj tylko tam).
Optymalny system rozdziału powietrza
Nawiewniki
ścienne
Optymalny system rozdziału powietrza
Nawiewnik
sufitowy
Optymalny system rozdziału powietrza
Sala operacyjna
wyposażona w strop
laminarny
Optymalny system rozdziału powietrza
Sala operacyjna
wyposażona w strop
laminarny z kurtyną
zmniejszającą zaburzenia
strumienia laminarnego
na granicy obszaru
chronionego
Optymalny system rozdziału powietrza
Sala z kabiną
operacyjną
z przepływem
laminarnym
Optymalny system rozdziału powietrza
System rozdziały
powietrza

Podłączenie nawiewów
pionowego z sufitu i
poziomego od strony nóg
pacjenta oraz skośnego
nawiewu szczelinowego
umożliwia uzyskanie
bardzo niskiego poziomu
zanieczyszczeń w
obszarze chronionym.
Optymalny system rozdziału powietrza
Możliwość zastosowania w salach operacyjnych kabin z przepływem
laminarnym.

W przypadku pionowych strug laminarnych powietrze należy wyciągać

w 80% dołem i w 20% górą.
 Optymalny system rozdziału powietrza
Kryterium podziału Podział
Sposób wymiany Ogólna, zapewniająca równomierną wymianę
powietrza powietrza w całym pomieszczeniu
Miejscowa, przeciwdziałająca zanieczyszczeniu
powietrza w miejscu jego wydzielania
Kierunek ruchu Nawiewna, która dostarcza powietrze w sposób
powietrza naturalny, a usuwa w sposób mechaniczny
Wywiewna, która dostarcza powietrze w sposób
mechaniczny, a usuwa w sposób naturalny
Nawiewno-wywiewna (pełna) przy pomocy
której dostarczane i usuwane powietrze odbywa
się w sposób w pełni mechaniczny
Przykładowe zastosowanie w szpitalu
Pomieszczenia wyposażone w instalacje
wentylacji mechanicznej nawiewno-
wywiewnej ogólnego zasięgu
Odciągi miejscowe, digestoria, loże
laminarne, kurtyny powietrzne itp.
W pomieszczeniach technicznych
cechujących się dużymi zyskami ciepła,
w których konieczne jest doprowadzenie
zimnego powietrza
Łazienki, toalety, brudowniki, kuchenki
pomieszczenia techniczne
Niemal wszystkie pomieszczenia
wyposażone w wentylację mechaniczną
w szpitalach powinny być wyposażone
w układ wyciągowy i nawiewny
 Optymalny system rozdziału powietrza
Kryterium podziału Podział
Rozkład ciśnień Nadciśnieniowa
Podciśnieniowa
Sposób obróbki Zwykła, zapewniająca wymaganą
powietrza temperaturę w pomieszczeniu tylko zimą
Z chłodzeniem, gdzie utrzymywana jest
wymagana temperatura latem i zimą
Z dowilżaniem, z wyposażeniem w
urządzenia zwiększające wilgotność
powietrza
Z osuszaniem, które powoduje
zmniejszenie wilgotności powietrza
Z pełną klimatyzacją, która umożliwia
regulację temperatury i wilgotności
Przykładowe zastosowanie w szpitalu
Stosowana przede wszystkim w pomieszczeniach czystych, np. w salach
porodowych i cesarskich cięć, salach OIOM, strefie czystej działu
sterylizacji, pomieszczeniach przygotowania leków itp.
Stosowana przede wszystkim do pomieszczeń, w których istnieje emisja
zanieczyszczeń mikrobiologicznych, np. w strefach brudnych działu
sterylizacji itp.
W pomieszczeniach rehabilitacji, kuchni, pralni, anatomii patologicznej
Pomieszczenia sterylizacji, serwerownia komputerowa, pomieszczenie
teleinformatyczne
Pomieszczenia RTG, cytostatyków
Pomieszczenia sterylizacji
Pomieszczenia bloku operacyjnego
Stopień kontaminacji nawiewu laminarnego
𝑘𝑆∞
𝜇𝑆 = ,
𝑘𝑅∞
gdzie:
𝝁𝑺 – stopień kontaminacji [-];
𝒌𝑺∞ – średnie stężenie zanieczyszczeń mikrobiologicznych w obszarze
chronionym [JTK/m3];
𝒌𝑹∞ – średnie stężenie zanieczyszczeń mikrobiologicznych
w pomieszczeniu [JTK/m3];
∞ – tego znaku używa się dla podkreślenia, że przedstawiona zależność
opisuje stan ustalony i nie uwzględnia dynamiki zjawiska usuwania
zanieczyszczeń
JTK – jednostka tworząca kolonię
Stopień kontaminacji nawiewu laminarnego
𝝁𝑺 = 𝟏 dla układów, w których występuje równomierne wymieszanie
nawiewanego, sterylnego powietrza z powietrzem w pomieszczeniu
(rozkład zanieczyszczeń jest równomierny

𝝁𝑺 < 𝟏 dla układów, w których strumień sterylnego powietrza wypiera

zanieczyszczenia z obszaru chronionego

𝝁𝑺 > 𝟏 dla układów (źle zaprojektowanych), w których w obszarze

chronionym stężenie zanieczyszczeń jest większe od stężenia średniego
dla całego pomieszczenia
Stopień kontaminacji nawiewu laminarnego
𝝁𝑺 ≈ 𝟏 dla tradycyjnych układów z nawiewnikami dającymi wypływ
burzliwy mieszający

𝝁𝑺 < 𝟎, 𝟏 dla stropów laminarnych w odpowiednich warunkach

Stopień kontaminacji wyznacza się eksperymentalnie w warunkach

laboratoryjnych.
Stopień kontaminacji nawiewu laminarnego
𝑘𝑆∞
𝜀𝑆 = ,
𝑘𝑅∞ ∗
gdzie:
𝜺𝑺 – względne stężenie zanieczyszczeń mikrobiologicznych w obszarze
chronionym [-];
𝒌𝑺∞ – średnie stężenie zanieczyszczeń mikrobiologicznych w obszarze
chronionym [JTK/m3];
𝒌𝑹∞ * – średnie stężenie zanieczyszczeń mikrobiologicznych [JTK/m3] w sali
operacyjnej z nawiewem burzliwym mieszającym 𝜇𝑆 = 1 o przepływie
ሶ
𝑉*=2400m 3/h i identycznej emisji zanieczyszczeń mikrobiologicznych, jak w
przypadku rozpatrywanej sali ze stropem laminarnym
Stopień kontaminacji nawiewu laminarnego
𝑘𝑆∞
𝜀𝑆 =
𝑘𝑅∞ ∗

Powyższy wzór pozwala na porównanie czystości mikrobiologicznej

w obszarze chronionym w sali ze stropem laminarnym z czystością
mikrobiologiczną, jaką można uzyskać w sali z konwencjonalnym układem
ሶ
rozdziału powietrza przy ilości nawiewanego powietrza 𝑉*=2400m 3/h.

𝜀𝑆𝑑𝑜𝑝 = 1 dla sali operacyjnych o wysokich wymaganiach aseptycznych

𝜀𝑆𝑑𝑜𝑝 = 2/3 dla sali operacyjnych o bardzo wysokich wymaganiach
aseptycznych (transplantacje, operacje ortopedyczne, operacje serca itp.)
Stopień kontaminacji nawiewu laminarnego
Prawidłowa eksploatacja stropów laminarnych
• Działania zgodne z normami
• Działanie zgodnie z krajowymi zaleceniami:
• wysokość sali operacyjnych
• minimalna ilość wymian powietrza
• minimalna ilość powietrza zewnętrznego
• dopuszczalne parametry powietrza w pomieszczeniach
Prawidłowa eksploatacja stropów laminarnych
Prędkość powietrza w strefie przepływu laminarnego – prędkość
powinna być stała, jednak w układzie rzeczywistym jest to niezwykle
trudne do osiągnięcia.
Typowym przykładem zaburzenia pola prędkości powietrza
wypływającego ze stropu laminarnego jest sytuacja, w której powietrze
wypływające z dużą prędkością z filtrów absolutnych do komory
rozprężnej stropu powoduje obniżenie ciśnienia w tej komorze
w sąsiedztwie filtrów. Implikuje to zmniejszenie prędkości
wypływającego powietrza, które w skrajnych przypadkach może nawet
zmienić kierunek przepływu i wprowadzić zanieczyszczone powietrze
do komory rozprężnej.
Prawidłowa eksploatacja stropów laminarnych
Równomierny wypływ powietrza ze stropu laminarnego zapewnia odpowiednia
konstrukcja komory rozprężnej i laminatora. Konstrukcja komory rozprężnej
powinna zapewniać wyrównanie ciśnienia w całej jej objętości. Uzyskuje się to np.
przez stosunkowo duże jej wymiary
lub przez zastosowanie wstępnej komory rozprężnej przedzielonej płytą
perforowaną od komory podstawowej.
Istotne jest również uwzględnienie ilości i pola powierzchni przekrojów przewodów,
którymi płynie powietrze.
Na wyrównanie ciśnienia w komorze rozprężnej wpływa także konstrukcja
laminatora. Zastosowanie jako laminatora tkaniny poliestrowej zamiast blachy
perforowanej może zwiększyć nadciśnienie w komorze rozprężnej,
co prowadzi do bardziej równomiernego wypływu powietrza, a gęsta struktura
tkaniny powoduje zmniejszenie stopnia turbulencji powietrza. Wadą tego
rozwiązania jest utrudnione utrzymanie wysokiego poziomy czystości.
Prawidłowa eksploatacja stropów laminarnych
W salach operacyjnych wyposażonych w nawiew laminarny należy
przeprowadzać coroczną kontrolę prędkości nawiewanego powietrza.
W przypadku instalacji wyposażonych w kanałowe czujniki przepływu
powietrza, pomiary te można przeprowadzać w większych odstępach
czasu w celu dokonania kalibracji zainstalowanych czujników. Badanie
prędkości należy wykonać tuż pod nawiewem, ponieważ prędkość
powietrza nie jest stała w dalszej odległości od nawiewu laminarnego.
Prawidłowa eksploatacja stropów laminarnych
Rozkład prędkości
powietrza na różnych
wysokościach
nad stołem
operacyjnym
Prawidłowa eksploatacja stropów laminarnych
Wpływ temperatury nawiewu na jakość mikrobiologiczną powietrza
w obszarze chronionym – stosując strop laminarny można wpływać na
wielkość obszaru chronionego. Wpływ na to ma temperatura powietrza
nawiewanego, która powinna być skorelowana z temperaturą w
pomieszczeniu. Podczas zabiegów nawiew nie może podnosić wartości
temperatury w pomieszczeniu. W przeciwnym wypadku cieplejsze i
lżejsze powietrze nawiewane jest wypierane do góry przez cięższe
powietrze znajdujące się w pomieszczeniu, co przeciwdziała
wymuszonemu przepływowi laminarnemu.
Różnica temperatur nie powinna być większa niż 0,5 ÷ 1,5 K.
Prawidłowa eksploatacja stropów laminarnych
Obszar chroniony
– strumień
laminarny
Usuwanie zanieczyszczeń z pomieszczenia
klimatyzowanego
W praktyce zaleca się, aby czasu pracy instalacji klimatyzacji-wentylacji sal
operacyjnych, niezbędnego do oczyszczenia powietrza
z zanieczyszczeń nie skracać poniżej 30 minut.
Włączając instalację minimum 30 minut przed zabiegiem, uzyskamy zbliżoną
do zaprojektowanej czystość mikrobiologiczną powietrza (pod warunkiem, że
została prawidłowo zaprojektowana, wykonana i eksploatowana).
Po wymianie filtrów absolutnych i po remontach należy włączyć wentylację z
nominalną wydajnością na okres 24 godzin dla usunięcia resztek pyłów z
kanałów i filtrów.
Należy pamiętać o myciu i dezynfekcji przewodów wentylacyjnych,
nawiewników i całej Sali operacyjnej.
 Usuwanie zanieczyszczeń z pomieszczenia
klimatyzowanego
Stężenie zanieczyszczeń
mikrobiologicznych w pomieszczeniu,
w którym zastosowano wentylację
ze strumieniami mieszającymi
(jednorodny rozkład stężenia
zanieczyszczeń po włączeniu wentylacji).
𝑘𝑅∞ − stężenie zanieczyszczeń mikrobiologicznych
w stanie ustalonym (zaprojektowane)
𝑛ሶ – emisja zanieczyszczeń w pomieszczeniu [JTK/h]
𝑉ሶ – ilość powietrza usuwanego (łącznie ze strumieniem
powietrza uchodzącym przez nieszczelności), w
pomieszczeniach z nadciśnieniem ilość ta jest równa
ilości powietrza nawiewanego [m3]
𝑇 – stała czasowa zaniku zanieczyszczeń
𝑤 – ilość wymian powietrza
Usuwanie zanieczyszczeń z pomieszczenia
klimatyzowanego
Poziom stężenia
zanieczyszczeń
zarejestrowany podczas
trwania operacji kolana
w sali operacyjnej
z nawiewem laminarnym
Usuwanie zanieczyszczeń z pomieszczenia
klimatyzowanego
Dynamika usuwania
zanieczyszczeń z obszaru
chronionego w zależności
od sposobu rozdziału
powietrza (KR – stężenie
cząsteczek aerozolu
o wymiarach 0,5 μm)