Scenariusze

lekcji Do scenariuszy przygotowano prezentację

multimedialną, gotową do wyświetlenia
uczniom na lekcji. Jest ona dostępna w formie
na smartfon i na komputer.
Spis tematów
1.1. Historia rozwoju myśli ewolucyjnej
1.2. Dowody ewolucji
1.3. Mechanizmy ewolucji
1.4. Pochodzenie gatunków
1.5. Powstanie i dzieje życia na Ziemi
1.6. Pochodzenie człowieka
2.1. Tolerancja ekologiczna organizmów
2.2. Cechy populacji
2.3. Stosunki między populacjami
2.4. Zależności pokarmowe w ekosystemach
2.5. Dojrzewanie ekosystemu – sukcesja ekologiczna
Do scenariuszy przygotowano prezentację multimedialną, gotową do

wyświetlenia uczniom na lekcji. Jest ona dostępna w aplikacji

Operon 45 na smartfon i w Multitece na komputer.

Wszystkie plansze oznaczone w poniższych scenariuszach

piktogramem można wyświetlić na dużym ekranie jednym

kliknięciem z prezentacji multimedialnej.

Prezentacja w Multitece dostępna jest tutaj.

1.1. Historia rozwoju myśli ewolucyjnej
1. Cele lekcji
Uczeń:
poznaje znaczenie pojęcia ewolucja
poznaje wczesne poglądy na ewolucję – kreacjonizm, lamarkizm
poznaje rolę Karola Darwina w wyjaśnieniu przyczyn ewolucji
poznaje mechanizm doboru naturalnego i znaczenie doboru dla ewolucji
poznaje współczesny stan wiedzy o ewolucji

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wykład wprowadzający wyjaśniający pojęcie ewolucja i jej znaczenie
praktyczne

3. Część główna

3.1. Poglądy na ewolucję – czasy przeddarwinowskie

praca w dwóch grupach: na podstawie tekstu z podręcznika str. 8–9
opracowywanie w punktach głównych założeń kreacjonizmu i lamarkizmu;
prezentacja wyników pracy grup; zapisanie notatki w zeszycie
prezentacja planszy „Schody przyrody” Arystotelesa; wykonanie zadania
przez uczniów
prezentacja planszy „Zagadka 1”; odpowiedzi wybranych uczniów
prezentacja planszy „Obserwacje Darwina na wyspach Galapagos”;
odpowiedzi wybranych uczniów
3.2. Ewolucja darwinowska
na podstawie tekstu z podręcznika s. 13 omówienie założeń teorii ewolucji
Darwina
prezentacja plansz „Zagadka 2”; odpowiedzi wybranych uczniów
3.3. Poglądy współczesne – syntetyczna teoria ewolucji
prezentacja syntetycznej teorii ewolucji na podstawie tekstu z podręcznika s.
14 oraz planszy „Syntetyczna teoria ewolucji”; odpowiedzi wybranych
uczniów
4. Część podsumowująca
quiz sprawdzający znajomość teorii ewolucji
praca domowa – zadanie 5 s. 15
1.2. Dowody ewolucji
1. Cele lekcji
Uczeń:
poznaje bezpośrednie dowody ewolucji – dowody paleontologiczne, z zakresu
biogeografii
poznaje datowanie wieku skamieniałości
poznaje pośrednie dowody ewolucji – z zakresu biogeografii, anatomii
porównawczej, genetyki i biochemii

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wykład wprowadzający prezentujący dowody świadczące o zachodzeniu
ewolucji

3. Część główna

3.1. Dowody o zachodzeniu ewolucji

praca w 2 grupach: na podstawie tekstu z podręcznika s. 16–22 opracowanie
w tabeli podziału dowodów ewolucji na bezpośrednie i pośrednie
z uwzględnieniem różnych dziedzin nauk, z podaniem przykładów;
prezentacja wyników pracy grup; zapisanie notatki w zeszycie
prezentacja plansz „Dowody świadczące o istnieniu ewolucji”; odpowiedzi
wybranych uczniów, zapisanie odpowiedzi w zeszytach
3.2. Datowanie wieku skamieniałości
na podstawie tekstu z podręcznika s. 18 oraz ryc. I.2.5 omówienie datowania
izotopowego i czasu połowicznego rozpadu
prezentacja planszy „Zapis kopalny” o powstawaniu skamieniałości,
pogadanka na temat znaczenia zapisu kopalnego

prezentacja planszy „Ciekawostka”

4. Część podsumowująca
prezentacja plansz „Qiuz” i uporządkowanie najważniejszych źródeł
świadczących o istnieniu zjawisk ewolucyjnych w przyrodzie
praca domowa – zadanie 3. z podręcznika s. 22
1.3. Mechanizmy ewolucji
Uwaga: do przeprowadzenia lekcji będą niezbędne wiadomości dotyczące
mutacji, zmienności mutacyjnej.

1. Cele lekcji
Uczeń:
poznaje pojęcie puli genowej populacji, częstości alleli, genotypów
i fenotypów
poznaje czynniki ewolucji – krzyżowanie losowe, zmienność genetyczną, dryf
genetyczny
poznaje pojęcie doboru naturalnego i jego rodzaje
poznaje rolę doboru naturalnego w powstawaniu adaptacji – melanizm
przemysłowy, adaptacje ochronne, choroby genetyczne

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wykład wprowadzający prezentujący pulę genową populacji, wyznaczanie
częstości alleli, genotypów i fenotypów
prezentacja planszy „Pula genowa pewnej klasy”, odpowiedzi wybranych
uczniów
3. Część główna
3.1. Czynniki ewolucji
wskazanie pięciu głównych zjawisk napędzających ewolucję: krzyżowania
losowego, mutacji, dryfu genetycznego, migracji i doboru naturalnego
omówienie znaczenia krzyżowania losowego i zmienności genetycznej jako
czynnika ewolucji (przypomnienie znaczenia mutacji z działu „Zmienność
organizmów”)
omówienie pojęcia dryf genetyczny i związanych z nim zjawisk – efektu szyjki
od butelki i efektu założyciela
prezentacja planszy „Działanie dryfu genetycznego”, odpowiedzi wybranych
uczniów
prezentacja ciekawostki – plansza „Efekt wąskiego gardła”

omówienie znaczenia przepływu genów dla zmienności genetycznej populacji

3.2. Dobór naturalny
omówienie pojęcia dobór naturalny i przedstawienie jego rodzajów
prezentacja planszy „Rodzaje doboru naturalnego”; odpowiedzi wybranych
uczniów
prezentacja planszy „Rola doboru naturalnego w powstawaniu adaptacji 1”
3.3. Rola doboru naturalnego w powstawaniu adaptacji
krótki wykład na temat znaczenia doboru naturalnego w wytworzeniu przez
osobniki adaptacji – prezentacja melanizmu przemysłowego – s. 29
podręcznik
prezentacja planszy „Rola doboru naturalnego w powstawaniu adaptacji 2”
3.4. Wpływ doboru naturalnego na częstość alleli warunkujących choroby
genetyczne
omówienie wpływu doboru naturalnego na zmianę frekwencji alleli ze
zwróceniem uwagi na allele dominujące i recesywne
prezentacja planszy „Eliminacja alleli recesywnych”, odpowiedzi wybranych
uczniów
4. Część podsumowująca
prezentacja plansz „Qiuz” i uporządkowanie najważniejszych czynników
ewolucji oraz roli doboru naturalnego w powstawaniu adaptacji do środowiska
praca domowa – zadanie 2. z podręcznika s. 31
1.4. Pochodzenie gatunków
1. Cele lekcji
Uczeń:
poznaje ewolucyjną definicję gatunku
poznaje mechanizmy izolacji rozrodczej – prezygotyczne i postzygotyczne
poznaje mechanizm specjacji – powstawania nowych gatunków
poznaje dwa rodzaje specjacji – allopatryczną i sympatryczną
dowiaduje się o przyczynach wymierania gatunków

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wykład wprowadzający prezentujący ewolucyjną definicję gatunku
prezentacja planszy „Definicje gatunku odmienne od definicji biologicznej”

3. Część główna
3.1. Mechanizmy izolacji rozrodczej
przedstawienie rodzajów izolacji rozrodczej na podstawie tabeli I.4.1. s.
33–34
przedstawienie plansz „Rodzaje mechanizmów izolacji rozrodczej”,
odpowiedzi wybranych uczniów
3.2. Powstawanie nowych gatunków – specjacja
krótki wykład przedstawiający zjawisko specjacji oraz różnice miedzy
specjacją allopatryczną i sympatryczną
przedstawienie planszy „Przykłady specjacji allopatrycznej i sympatrycznej”
3.3. Wymieranie gatunków
przeprowadzenie krótkiej dyskusji na temat przyczyn wymierania gatunków
prezentacja plansz „Przyczyny wymierania gatunków”, odpowiedzi wybranych
uczniów
 przedstawienie ciekawostki „Wymieranie kredowe”

4. Część podsumowująca
prezentacja plansz „Quiz” i uporządkowanie rodzajów mechanizmów izolacji,
specjacji
praca domowa – zadanie 4. z podręcznika s. 37
1.5. Powstanie i dzieje życia na Ziemi
1. Cele lekcji
Uczeń:
uzyskuje informacje na temat wieku Ziemi i składu pierwotnej atmosfery
poznaje istotę i znaczenie doświadczenia Millera i Ureya
poznaje historię Ziemi z podziałem na ery, okresy i epoki

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
przedstawienie doświadczenia Millera i Ureya – podręcznik s. 38,
sformułowanie przez uczniów problemu badawczego oraz wniosku

3. Część główna

3.1. Początki życia na Ziemi

podział klasy na dwie grupy
pierwsza grupa: opracowanie powstania makrocząsteczek na podstawie
tekstu z podręcznika s. 39 i planszy „Świat RNA”, prezentacja wyników pracy
grupy
druga grupa: opracowanie powstania i ewolucji komórek na podstawie tekstu
z podręcznika s. 39 i planszy „Teoria endosymbiozy – powstanie komórek
eukariotycznych”, prezentacja wyników pracy grupy
przedstawienie ciekawostki – plansza „Stromatolity”
3.2. Dzieje życia na Ziemi
omówienie powstawania skał osadowych wraz ze skamieniałościami –
podręcznik s. 40 oraz plansza „Zapis kopalny” z tematu 1.2. Dowody ewolucji
wykorzystanie tabeli na s. 41 w podręczniku oraz przedstawienie planszy
„Najważniejsze wydarzenia w rozwoju życia na Ziemi”, odpowiedzi wybranych
uczniów
4. Część podsumowująca
prezentacja plansz „Quiz” i uporządkowanie wiadomości dotyczących etapów
życia na Ziemi
praca domowa – zadanie 4. z podręcznika s. 37
1.6. Pochodzenie człowieka
1. Cele lekcji
Uczeń:
wskazuje i omawia pozycję systematyczną człowieka wśród naczelnych
wymienia cechy wspólne naczelnych
omawia cechy wspólne człowieka i małp człekokształtnych
podaje cechy odróżniające człowieka od małp człekokształtnych
wymienia przykłady hominidów i podaje ich cechy oraz przynależność
systematyczną
wymienia przodków człowieka i podaje przykłady archaicznych ludzi
analizuje na schemacie drzewo rodowe człowieka

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wprowadzenie uczniów w zagadnienia pochodzenia, zmian w budowie
i zachowaniu człowieka – antropologię

3. Część główna

3.1. Naczelne
przedstawienie na podstawie ryc. I.6.1. w podręczniku, s. 44 pozycji
człowieka w systematyce; analiza schematu przez uczniów i wskazanie na
największe i najmniejsze pokrewieństwo człowieka wśród naczelnych
krótkie przybliżenie przedstawicieli naczelnych – plansze „Pozycja człowieka
w królestwie zwierząt” oraz „Charakterystyka naczelnych (1–4)”
 zapoznanie uczniów z tekstem w podręczniku mówiącym o wspólnych
cechach naczelnych – s. 44–45 i zwrócenie uwagi na wspólne cechy
człowieka i małp człekokształtnych; wypisanie w tabeli cech wspólnych
wszystkich naczelnych i cech wspólnych dla człowieka i małp
człekokształtnych

3.2. Ewolucja hominidów

prezentacja planszy „Różnice między człowiekiem a małpami
człekokształtnymi”
wymienienie różnic między człowiekiem a małpami człekokształtnymi
dyskusja nad znaczeniem wykształconych różnic w budowie ciała dla
człowieka
wprowadzenie zagadnienia ewolucji hominidów, zapoznanie uczniów z tabelą
I.6.1, s. 46–47 w podręczniku przedstawiającą ewolucję przodków człowieka;
wypisanie przez uczniów w tabeli przy każdym hominidzie nowych cech
w porównaniu do poprzedniego gatunku
dyskusja nad znaczeniem wzrostu pojemności mózgu u poszczególnych
hominidów
prezentacja ciekawostek – plansze „Człowiek z Dmanisi (1–2)” oraz „Hipoteza
mitochondrialnej Ewy”
 zapoznanie uczniów z trybem życia wczesnych ludzi – nomadów, i nakreślenie
krótkiego rysu rewolucji przemysłowej, a następnie naukowo-technicznej
współczesnego człowieka

4. Część podsumowująca
podsumowanie wiadomości i quiz sprawdzający znajomość pochodzenia
człowieka
praca domowa – zadanie 5., s. 49
2.1. Tolerancja ekologiczna organizmów
Uwaga: należy wcześniej przeprowadzić eksperyment „Badanie tolerancji
ekologicznej rzeżuchy na zawartość soli w podłożu”.

1. Cele lekcji
Uczeń:
przedstawia zadania ekologii
przedstawia zakres badań ekologicznych
opisuje czynniki abiotyczne i biotyczne środowiska
przedstawia różnicę między niszą ekologiczną a siedliskiem
przedstawia tolerancję organizmów w stosunku do danego czynnika
środowiska (eurybionty i stenobionty)
przedstawia rolę bioindykatorów

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wprowadzenie uczniów w zagadnienia ekologii jako nauki; przeprowadzenie
burzy mózgów na temat „Ekologia a ochrona środowiska”

3. Część główna

3.1. Zakres badań ekologii

zapoznanie uczniów z poziomami organizacji żywej materii, jakimi zajmuje się
ekologia – podręcznik, s. 58–59, zapisanie ich na tablicy przez chętnych
uczniów według wzrastającego poziomu organizacji
wymienianie przez uczniów czynników biotycznych i abiotycznych środowiska,
które decydują o funkcjonowaniu organizmów w środowisku
wprowadzenie pojęć: siedlisko i nisza ekologiczna na podstawie ryc. II.1.1,
ryc. II.1.2., podręcznik, s. 60; wykonanie przez uczniów karty pracy – plansza
„Relacje między siedliskiem a niszą ekologiczną”
3.2. Tolerancja ekologiczna
wprowadzenie pojęcia tolerancji ekologicznej i jej graficznej interpretacji
zapoznanie uczniów z rysunkami krzywej tolerancji ekologicznej i zakresami
tolerancji ekologicznej – ryc. II.1.3, II.1.4., podręcznik, s. 61
zwrócenie uwagi na wąski i szeroki zakres tolerancji ekologicznej i odwołanie
się do wyników wcześniej przeprowadzonego eksperymentu „Badanie
tolerancji ekologicznej rzeżuchy na zawartość soli w podłożu”
analizowanie przez uczniów skali porostowej – ryc. II.1.9, podręcznik, s. 64 –
i podanie cech bioindykatorów
wykonanie przez uczniów karty pracy – plansze „Tolerancja ekologiczna
(1–2)”
prezentacja ciekawostki – plansze „Pająki jako bioindykatory”
4. Część podsumowująca
podsumowanie wiadomości i quiz sprawdzający znajomość wiadomości
dotyczących tolerancji ekologicznej organizmów
praca domowa – zadanie 1., s. 65
2.2. Cechy populacji
1. Cele lekcji
Uczeń:
przedstawia cechy populacji
przedstawia liczebność i zagęszczenie populacji
przedstawia wskaźniki demograficzne populacji: rozrodczość i śmiertelność
opisuje zmiany liczebności populacji (krzywe wzrostu)
przedstawia typy rozmieszczenia populacji
przedstawia znaczenie terytorializmu
przedstawia znaczenie struktury wiekowej i płciowej populacji
przedstawia piramidy wieku populacji

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
przypomnienie pojęcia populacja, podanie definicji przez chętnych uczniów;
wymienienie przez nauczyciela podstawowych cech populacji

3. Część główna

3.1. Liczebność populacji

analiza schematu w podręczniku – ryc. II.2.3., s. 67 – przedstawiającego
czynniki wpływające na liczebność populacji
pytanie do uczniów o różnice między liczebnością a zagęszczeniem
podawanie przez uczniów przykładów i zapisywanie ich na tablicy
przedstawienie ciekawostki – plansza „Przykłady metod oceny zagęszczenia
zwierząt”
zapoznanie uczniów z tekstem w podręczniku dotyczącym rozrodczości
i śmiertelności populacji – s. 67–68
prezentacja aktualnych danych z rocznika statystycznego pokazujących
liczbę urodzeń i liczbę zgonów; pytanie do uczniów o stan demograficzny
populacji
udzielanie odpowiedzi przez chętnych uczniów
zapoznanie uczniów z krzywymi wzrostu liczebności populacji – ryc. II.2.4.,
podręcznik, s. 68
wskazywanie przez chętnych uczniów na różnice między wzrostem
wykładniczym i logistycznym
wypełnianie karty pracy – plansza „Typy wzrostu populacji”
zapoznanie uczniów ze zjawiskiem terytorializmu
podawanie przez uczniów przykładów terytorializmu na podstawie własnych
obserwacji przyrody
3.2. Struktura przestrzenna populacji
wprowadzenie w zagadnienie struktury przestrzennej populacji
zapoznanie uczniów z graficznym obrazem typów rozmieszczenia
i przykładami zamieszczonymi w podręczniku – ryc. II.2.5., s. 69–71
wypełnianie karty pracy – plansza „Typy rozmieszczenia”
3.3. Struktura płciowa i wiekowa
zapoznanie uczniów z piramidami wiekowo-płciowymi – ryc. II.2.11.,
podręcznik, s. 72
przyporządkowanie przez uczniów Polski do określonej piramidy po analizie
schematów z wykorzystaniem danych z rocznika statystycznego
pytanie do uczniów o znaczenie piramid wiekowo-płciowych
udzielanie odpowiedzi przez chętnych uczniów
przedstawienie ciekawostki – plansza „Przykłady metod oceny wieku
organizmów”
4. Część podsumowująca
podsumowanie wiadomości i quiz sprawdzający znajomość wiadomości
dotyczących cech populacji
praca domowa – zadanie 3., s. 72, zadanie 4., s. 73
2.3. Stosunki między populacjami
Uwaga: konieczne będą wyniki wcześniej przeprowadzonego eksperymentu
„Badanie konkurencji międzygatunkowej u roślin”

1. Cele lekcji
Uczeń:
poznaje zależności nieantagonistycznie (mutualizm obligatoryjny
i fakultatywny, komensalizm) w ekosystemie
poznaje skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej i międzygatunkowej
analizuje zmiany liczebności populacji w układzie zjadający i zjadany
poznaje adaptacje drapieżników, pasożytów i roślinożerców do zdobywania
pokarmu

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wprowadzenie uczniów w zagadnienie interakcji między organizmami,
przypomnienie pojęcia biocenoza, podanie definicji przez chętnych uczniów;
wymienienie przez nauczyciela trzech grup zależności między populacjami
w biocenozie

3. Część główna

3.1. Interakcje nieantagonistyczne

zapoznanie uczniów z tabelą II.3.1. w podręczniku, s. 74, przedstawiającą
interakcje nieantagonistyczne, następnie wykonanie przez uczniów kart pracy
– plansze „Interakcje nieantagonistyczne (1–3)”
3.2. Interakcje antagonistyczne
zapoznanie uczniów z tabelą II.3.2. w podręczniku, s. 75–76, przedstawiającą
interakcje antagonistyczne
omówienie skutków oddziaływań konkurencyjnych
omówienie wyników wcześniej przygotowanego eksperymentu „Badanie
konkurencji międzygatunkowej u roślin”
wykonanie karty pracy – plansza „Interakcje antagonistyczne – konkurencja
wewnątrzgatunkowa i międzygatunkowa”
podsumowanie konkurencji tabelą uzupełnianą przez uczniów – plansza
„Skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej i międzygatunkowej”
analiza wykresu zmian liczebności drapieżnik – ofiara, ryc. II.3.8.
w podręczniku, s. 79; zapoznanie uczniów z przykładami adaptacji
w strategiach drapieżnik (mięsożerca, roślinożerca) i ofiara – s. 79–81;
uzupełnianie przez uczniów karty pracy – plansza „Adaptacje w strategiach
drapieżnik i ofiara”
analiza adaptacji w strategiach pasożyta i żywiciela – ryc. II.3.11.
w podręczniku, s. 82,
zapisywanie przez uczniów na tablicy różnic i cech wspólnych dla strategii
drapieżnictwa i pasożytnictwa
4. Część podsumowująca
podsumowanie wiadomości i quiz sprawdzający znajomość wiadomości
dotyczących zależności między populacjami
praca domowa – zadanie 2., s. 84
2.4. Zależności pokarmowe w ekosystemach
1. Cele lekcji
Uczeń:
poznaje schemat łańcucha pokarmowego
przedstawia różnice między łańcuchem spasania a detrytusowym
przedstawia różnice miedzy łańcuchem pokarmowym a siecią troficzną
przedstawia zależności pokarmowe ekosystemu na podstawie sieci troficznej
poznaje produkcję pierwotną (brutto i netto) i wtórną (brutto i netto)
analizuje przepływ energii i obiegu materii w ekosystemie

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wprowadzenie uczniów w zagadnienie zależności pokarmowych
w ekosystemie, przypomnienie pojęcia ekosystemu, podanie definicji przez
chętnych uczniów; wymienienie przez nauczyciela poziomów troficznych
w ekosystemie, pytanie do uczniów o przykłady organizmów z każdego
poziomu – odpowiedzi wskazanych uczniów

3. Część główna

3.1. Łańcuchy i sieci troficzne

wprowadzenie w zagadnienie łańcuchów i sieci troficznych
zapoznanie uczniów z tekstem i rycinami w podręczniku – ryc. II.4.2., s. 86,
ryc. II.4.3., s. 87
wskazanie na różnice między łańcuchem spasania i detrytusowym,
wykonanie przez uczniów karty pracy – plansza „Łańcuchy pokarmowe”
na podstawie grafu sieci pokarmowej wskazywanie przez uczniów na różnice
między łańcuchem pokarmowym a siecią troficzną
wskazanie na łańcuchy pokarmowe wchodzące w skład przykładowej
lądowej sieci pokarmowej – ryc. II.4.4., s. 87
prezentacja ciekawostki – plansza „Pętla mikrobiologiczna”
3.2. Produkcja pierwotna i wtórna
wprowadzenie w zagadnienie krążenia materii i przepływu energii
w ekosystemie
na podstawie ryc. II.4.4., s. 88 wskazywanie przez uczniów różnic
w przechodzeniu przez ekosystem materii i energii
prezentacja piramidy energii – plansza „Schemat przepływu energii w postaci
piramidy”
wprowadzenie pojęcia produkcji pierwotnej, narysowanie na tablicy grafu
uzupełnianego przez uczniów na podstawie tekstu w podręczniku, s. 89 –
plansza „Typy produkcji”
podawanie przez uczniów różnic między produkcją brutto i netto, pierwotną
i wtórną
prezentacja przykładów produkcji pierwotnej ekosystemów – plansza
„Produktywność wybranych ekosystemów lądowych i wodnych”
3.3. Cykle biogeochemiczne
przybliżenie uczniom zagadnienia cykli biogeochemicznych
wspólna analiza schematu obiegu węgla (ryc. II.4.5., podręcznik, s. 90) oraz
azotu (ryc. II.4.6., podręcznik, s. 91), które są istotne dla zrozumienia
funkcjonowania przyrody

4. Część podsumowująca
podsumowanie wiadomości i quiz sprawdzający znajomość wiadomości
dotyczących zależności pokarmowych w ekosystemie
praca domowa – zadanie 2., s. 92
2.5. Dojrzewanie ekosystemu – sukcesja
ekologiczna
1. Cele lekcji
Uczeń:
poznaje istotę procesu sukcesji
wyróżnia typy sukcesji i podaje ich przykłady
charakteryzuje etapy sukcesji pierwotnej i wtórnej

2. Część wprowadzająca
czynności organizacyjne, podanie tematu lekcji oraz jej celów
wprowadzenie uczniów w zagadnienie sukcesji ekologicznej i podanie
podstawowych pojęć: stadia sukcesyjne, klimaks, odwołanie do założonej
wcześniej hodowli pierwotniaków

3. Część główna

3.1. Sukcesja pierwotna

zapoznanie uczniów z tekstem w podręczniku dotyczącym sukcesji
pierwotnej, s. 93, analiza ryc. II.5.1. – główne etapy sukcesji pierwotnej
wypisanie przez uczniów na tablicy przykładów sukcesji pierwotnej,
wykonanie karty pracy – plansza „Sukcesja pierwotna”
3.2. Sukcesja wtórna
zapoznanie uczniów z tekstem w podręczniku dotyczącym sukcesji wtórnej, s.
94, analiza ryc. II.5.2. – główne etapy sukcesji wtórnej
wypisanie przez uczniów na tablicy przykładów sukcesji wtórnej, wykonanie
karty pracy – plansza „Sukcesja wtórna”
podsumowanie sukcesji, prezentacja planszy „Porównanie wybranych cech
stadium pionierskiego i klimaksowego sukcesji”
4. Część podsumowująca
podsumowanie wiadomości i quiz sprawdzający znajomość wiadomości
dotyczących sukcesji ekologicznej
praca domowa – zadanie 2. i 3., s. 95