Na lekcji wykorzystasz:

Podręcznik Multiteka Maturalne karty pracy

Temat: 4.5. Biotechnologia molekularna Filmy: Komórki macierzyste, Zadania: 8–9 (s. 73–75)
w medycynie (s. 200–212) Lecznicze wykorzystanie komórek
macierzystych, Rodzeństwo ratujące życie

4.5. Biotechnologia molekularna w medycynie

1 x 45 min

■ Cel ogólny
Poznanie możliwości wykorzystania osiągnięć biotechnologii molekularnej w medycynie.

■ Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić pojęcia: diagnostyka molekularna, biofarmaceutyki, terapia genowa,
komórki macierzyste, przeciwciała monoklonalne,
 określić korzyści i zagrożenia wynikające z poznania genomu człowieka,
 podać przykłady technik wykorzystywanych w inżynierii genetycznej do diagnostyki
chorób genetycznych,
 podać przykłady biofarmaceutyków,
 wyjaśnić sposoby pozyskiwania komórek macierzystych,
 wyjaśnić sposób leczenia nowotworów za pomocą przeciwciał monoklonalnych,
 przedstawić przebieg produkcji rekombinowanej insuliny,
 przedstawić etapy produkcji rekombinowanej szczepionki,
 wskazać korzyści i zagrożenia wynikające z terapii genowej,
 omówić wykorzystanie mikromacierzy w diagnostyce molekularnej.

■ Środki dydaktyczne
Podręcznik (s. 200–212), Maturalne karty pracy 4, filmy: Komórki macierzyste, Lecznicze
wykorzystanie komórek macierzystych, Rodzeństwo ratujące życie, dla każdej grupy:
materiały do mapy mentalnej, skrzynka pytań (załącznik 1).

■ Zastosowanie narzędzi ICT do realizacji lekcji

Multiteka Nowej Ery, komputer, rzutnik multimedialny, tablica interaktywna.

■ Formy pracy
Praca indywidualna, praca grupowa, praca zbiorowa.

■ Metody pracy
Pogadanka, wykład, dyskusja, praca z podręcznikiem, pokaz filmów, wykonanie mapy
mentalnej, rozwiązywanie zadań z Maturalnych kart pracy, odpowiadanie na pytania ze
skrzynki pytań.

■ Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca
1. Czynności organizacyjne
2. Biotechnologia w medycynie – pogadanka (5 min)
Nauczyciel prowadzi z uczniami pogadankę na temat osiągnięć biotechnologii molekularnej,
które są wykorzystywane we współczesnej medycynie. Następnie podsumowuje wypowiedzi
uczniów i wprowadza temat lekcji.

Faza realizacyjna
1. Mapa genetyczna człowieka – wykład, praca z podręcznikiem, dyskusja (5 min)
Nauczyciel w formie wykładu przedstawia znaczenie poznania sekwencji genomu człowieka.
Po tym prosi uczniów o zapoznanie się z informacjami dotyczącymi korzyści i zagrożeń
wynikających z zsekwencjonowania genomu człowieka, które znajdują się w podręczniku na
s. 200. Następnie inicjuje dyskusję z uczniami na ten temat.
2. Profilaktyka chorób, diagnostyka molekularna, leczenie chorób – mapa mentalna,
praca z podręcznikiem, pokaz filmu, dyskusja (25 min)
Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda grupa wybiera lidera, który losuje kartkę z
zagadnieniem:
 grupa 1: profilaktyka chorób – szczepionki rekombinowane, szczepionki DNA,
szczepionki RNA, szczepionki nowotworowe,
 grupa 2: diagnostyka molekularna – wykrywanie chorób genetycznych, techniki
stosowane w diagnostyce molekularnej (hybrydyzacja DNA, sekwencjonowanie
DNA),
 grupa 3: leczenie chorób – biofarmaceutyki, przeciwciała monoklonalne, działanie
immunotoksyny, komórki macierzyste.
Nauczyciel przypomina zasady tworzenia mapy mentalnej. Zadaniem każdej grupy jest
przygotowanie plakatu na podstawie informacji zawartych w podręczniku. Lider przydziela
osobom ze swojej grupy wybrane szczegółowe zagadnienie dotyczące wylosowanego tematu.
Na plakacie powinny się znaleźć: krótki opis zagadnienia, jego wykorzystanie w
biotechnologii molekularnej czy medycynie, a także sposób przeprowadzenia danej techniki
molekularnej (jeśli jest opisany w podręczniku). Na każdym etapie pracy nauczyciel
wspomaga uczniów i rozwiewa ich wątpliwości. Po upływie wyznaczonego czasu liderzy
wyznaczają osoby z grupy, które prezentują przygotowany plakat. Nauczyciel czuwa nad
poprawnością wypowiedzi uczniów. Następnie wyświetla filmy pt. Komórki macierzyste,
Lecznicze wykorzystanie komórek macierzystych, Rodzeństwo ratujące życie, a po ich
projekcji rozpoczyna dyskusje na te tematy.

Faza podsumowująca
1. Utrwalenie wiadomości zdobytych na lekcji – skrzynka pytań, praca z podręcznikiem,
rozwiązywanie zadań (10 min)
Nauczyciel podchodzi do każdej grupy ze skrzynką pytań (załącznik 1). Liderzy losują kartkę
z pytaniem, a następnie – po naradzeniu się z pozostałymi członkami grupy i na podstawie
wiedzy z podręcznika – udzielają odpowiedzi. Zadaniem uczniów z innych grup, szczególnie
tych, które przygotowywały to samo zagadnienie w formie mapy mentalnej, jest
kontrolowanie poprawności wypowiedzi liderów. Nauczyciel w razie potrzeby pomaga
uczniom. Na koniec uczniowie wykonują zadanie 8 z Maturalnych kart pracy (s. 73).

■ Zadanie domowe
Wykonaj zadanie 9 z Maturalnych kart pracy (s. 74–75).
Autorka: Joanna Kobyłecka
■ Załącznik 1. Skrzynka pytań

Dlaczego poznanie sekwencji genomu człowieka uznaje się za kluczowe dla rozwoju
diagnostyki molekularnej?

Jaka jest różnica między szczepionką tradycyjną a nowoczesną?

Czym są szczepionki rekombinowane?

Czym są szczepionki DNA?

Czym są biofarmaceutyki?

Jakie choroby można leczyć dzięki wykorzystaniu biofarmaceutyków?

Czym są komórki macierzyste i skąd się je pozyskuje?

Jakie możliwości daje wykorzystanie komórek macierzystych w medycynie?

Na czym polega terapia genowa?

Jakie korzyści i zagrożenia są związane z terapią genową?

Podaj jedną korzyść wynikającą z poznania sekwencji genomu człowieka.

Podaj jedno zagrożenie wynikające z poznania sekwencji genomu człowieka