Име и презиме __________________

Клас __________
Освоени бодови _________
Оцена ________

МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК И ЛИТЕРАТУРА

Време на решавање: 180 минути

Упатство за кандидатот

Внимателно прочитај го упатството. Не испуштај ништо. Не врти страници и не

почнувај со решавање на задачите сè додека не ти каже надгледувачот.
Тестот содржи задачи.
На задачите се одговара на еден од следните начини:
 со заокружување на буквата пред точниот одговор;
 со дополнување на реченицата во понудените одговори;
 со подвлекување делови во приложените текстови.
Внимавај на јазикот и правописот во одговорите.
Пишувај читливо. Нечитливите одговори, нејасните поправки и заокружувањето на
повеќе од предвидениот број опции се вреднуваат со (0) нула поени.
Пишувај исклучително со пенкало. Одговорите напишани со молив се вреднуваат
со (0) нула поени.
Покрај секоја задача е даден бројот на поените за точниот одговор.
Ти посакувам многу успех!
1.Напиши есеј на тема: Љубовта е простор и време мерен со срцето.
Есејот треба да има 200 – 250 зборови. Почитувај ги правилата за пишување есеј.
Почитувај ги правилата на стандардниот јазик.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________________________________________ __
____________________________________________________________ 12

2.Напиши биографија за вработување по дадениот конкурс (биографијата да ги

содржи основните податоци со кои се задоволуваат барањата предвидени со
конкурсот, име, дата на раѓање, образование и други барања).

HOT – HOT
construction group

ул.МОМИН ПОТОК бб
office +389 2 30 97 141;
Fax: +389 2 30 97 013
e-mail: hot_brvnari@yahoo.com
web: www.hot-hot.com.mk

ОТВОРЕН КОНКУРС ЗА ВРАБОТУВАЊЕ

1. ЕДЕН ГРАДЕЖЕН ИНЖЕНЕР ИЛИ АРХИТЕКТ СО

РАБОТНО ИСКУСТВО
2. 10 ГРАДЕЖНИ РАБОТНИЦИ – ТЕСАРИ, СТОЛАРИ.

ОПШТИ УСЛОВИ:

o За точка 1 и 2 кратка биографија и прилози: копија од

диплома и уверение за положени испити.
o Познавање на странски јазик ќе се смета за предност.
o Познавање од компјутери ќе се смета за предност.

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
______________________________________________________
8

3.Во која групата спаѓа македонскиот литературен јазик:

а)источна
б)западна
в)јужна 1

4.Како се поделени гласовите во македонската абецеда според звучноста?

_______________________
_______________________
_______________________ 1

5.Акцентирај ги следните зборови и акцентски целости:

училиште слушајќи летово суво грозје не оди партнер дијалог 1

6.Кој ја напишал книгата За македонцките работи?

______________________________________________________ 1

7.Во која од следниве реченици има независен однос?

а) Толку се исплашив што не можев ни глас да пуштам.

б) Луѓето со кои се запознав беа љубезни.
в) Нашиот и ваш професор по математика доби големо признание. 1

8.Во следните реченици пронајди ја зависната дел – реченица и определи каква

е таа:

а) Кога ја прочита книгата, Мира си легна

б) Сонцето се појави зад хоризонтот и ја осветли рамнината.
в) Кој го носи товарот тој ја знае тежината.

_________________________________ 1

9.Следната пасивна реченица направи ја активна:

o Ученикот е пофален од професорот

_____________________________________________________ 1

10.Според степенот на слеаноста фразеологизмите можат да бидат:

______________________
______________________
______________________ 1

11.Која била причината за Тројанската војна?

_________________________________________________________ 1
Брзиот Ахил гонејќи го Хектор напаѓал везден
Како што пес кога виде во гората еленче младо,
штом ќе го истера надвор од мекото легло,
после низ долови него и пресеки горски го тера
она пак, за да се скрие пред песот, се збрало зад грмка
туку надушкува овој, трчајќи по трагите везден;
вака и Хектор ќе се скрил од брзиот синок Пелејев.
Колку што пати ќе наближел до Дарданските порти
 онамо силно брзајќи под здраво градените кули,
за да му помогнат нему од градот тројанските стрелци,
секогаш Ахил ќе стигнел и Хектора пак ќе го врател
в бојното поле, но овој едностојно летал кон градот.
Како што не можеш в соне да достигнеш другиот бега,
та нито може да избега овој ни ти да го стигнеш;
така ни Ахил да стаса ни Хектор да побегне можел.
Но како ќе можел Хектор да ги збегне смртните судби,
ако за последен пат не му помогне Фојбо Аполон,
прв што му разбудил смелост во духот и брзите нозе.
Дивиот Ахил ѝ давал на војската знаци со глава,
да не ги фрлат тие на Хектора лутите стрели,
да не го погоди некој и славата прв да ја стекне
тој, а на Ахил пак да остави второто место

12.1.Извадокот е од:

а)Гилгамеш в)Махабхарата
б)Илијада г)Одисеја 1

12.2.Во извадокот нараторот раскажува во:

а)прво лице еднина в)трето лице еднина

б)второ лице множина г)трето лице множина 1

12.3.Со кои епитети е претставен Ахил?

_______________________________________________________ 1

12.4.Која стилска фигура ја употребил авторот при сликањето на ликот на

Ахил?

_______________________________________________________ 1

12.5.Со кои епитети е претставен ликот на Хектор?

_______________________________________________________ 1

13.Во која мисија браќата Кирил и Методиј ја создале словенската азбука?

а)Сараценската в)Моравска
б)Хазарската 1

14.Внимателно прочитај го извадокот и одговори на прашањата:

На словенскиот народ, којшто беше во незнаење и гревовен мрак, по

милоста на нашиот Исус Христос, нашиот пастир и учител. Неговиот труд и
подвиг ги почитуваме и слични пофалби нема кому да упатиме, надмина сè како
Деница. Така и преблажениот отец и учител на нашиот народ, повеќе од
Сонце со трајни лачи сјаеше и просвети безброен народ, којшто лежеше во
мрак и незнаење.
Затоа да биде блажена твојата уста, о блажени оче Кириле. блажен го
нарекуваме твојот многугласен јазик од кој му огреа на мојот народ светлина
на триж вечниот Бог. Ти го разгони мракот на гревот.
Блажени да се твоите пречесни раце, од нив му слезе на мојот народ
богоразумен облак и ги напои со божествена роса нашите срца изгорени од
сушата на гревот.
Блажена да е твојата пресвета душа, што ја излекува мојата душа од
струпјето на гревот...

14.1.Литературниот текст е:
а)пофалба
б)поема
в)песна 1

14.2.Кому му е посветен овој текст?

а)Исус Христос в)на Кирил

б)Климент Охридски г)на Методиј 1

14.3.Прочитај го внимателно последниот дел, пронајди ги споредбите и запиши

ги:

1
_____________________________________________________________________
___________________________________________________

14.4.Пронајди ги благословите:

1
____________________________________________________________

15.Внимателно прочитај го извадокот и одговори на прашањата:

„Тамо зората греит душата,

и с`нце светло зајдвит в гората;
тамо дарбите природна сила,
со с`та раскош ги растурила,
бистро езеро гледаш белеит,
или од ветар сино темнеит;
поле погледнеш или планина,
сегде божева је хубавина.

Тамо по срце в кавал да свирам

с`нце да зајдвит, ја да умирам“
 Во Москва

15.1.Од која песна е извадокот и кој е авторот?

1
____________________________________________________________

15.2.Кој е основниот мотив во песната?

_______________________________________________________ 1

15.3.Каде ја напишал авторот оваа песна?

____________________________________________________ 1

15.4.Во која стилска фигура е напишан извадокот?

_____________________________________________________ 1

16.1.На кој правец му припаѓа македонскиот романсиер Стале Попов?

а)реализам в)модерна литература

б)романтизам г)современа македонска литература 1

16.2.Стале Попов пишувал на:

а)македонски стандарден јазик

б)дијалектен јазик
в)народен јазик 1

16.3.Заокружи ги делата што ги напишал Стале Попов:

а)Тврдоглави г)Дилбер Стана

б)Пустина д)Разбој
1
в)Крпен живот ѓ)Мариовски панаѓур

16.4.Кои се главните ликови во Крпен живот?

_______________________________
_______________________________ 1

16.5.Како каков роман го определуваме романот Крпен живот?

а)семеен в)фолклорен
б)битов г)современ 1

17.Внимателно прочитај го извадокот и одговори на барањата:

Сцена 1
(Главната соба во куќата на Андреевиќ која е поврзана со три други соби во
кујната. Димитрија седи во инвалидска количка. Чита весник. Марија седи на
кревет. Гледа пред себе. тишина. Пауза.)

Димитрија:
Ќе има војна.(Пауза) Ќе има војна.(Пауза)
Марија:
Доста беше и ваков мир.(Пауза)
Димитрија:
Што правиш ти? Пак ѕвериш во празно. Работи нешто.
Марија:
Што да работам?
Димитрија:
Вари вечера. Доаѓаат луѓе.
Марија:
Сè е сварено.
Димитрија:
Вари ручек.
Марија:
Готов е.
Димитрија:
Ако е готов дај да јадам.
Марија:
Немој да ми викаш.(Пауза) Славата е утре.
(Пауза. Влегува Вера. Носи празно корито)
Вера:
Ќе врне. Џабе простирав чаршафи.
Марија:
Сè е џабе.(Пауза) Сонував дека сум пресечена на две. И кај што е `рбетот -
голем црв. И тој пресечен и се превиткува. И доаѓа некој и го вади црвот. И
боли, боли како заб да ти вади.
Вера:
Секогаш сонуваш такви соништа.
Марија:
Сами доаѓаат.
Димитрија:
Не мора ни да дојдат.
Вера:
Да почекаме уште малку.
Димитрија:
Чекајте вие уште многу ако сакате. Јас сакам да јадам.
Вера:
Ме изеде. Срчка да те изеде. (Поставува за јадење) Што попрво да сторам?
Дали да изметам, дали да исперам, дали да зготвам?
Димитрија:
Научи ја свекрва ти.
Вера:
Остави ја ти неа на мира.
Димитрија:
Роди си ќерка, нека ти помага.
Диво месо - Горан Стефановски

17.1.Во која етапа од развојот на драмското дејство е извадокот?

_________________________________________________________ 1

17.2.Која војна ја наговестуваат ликовите?

_________________________________________________________ 1
17.3.Кои битови елементи се откриваат во извадокот?

________________________________________________________ 1

17.4.Драмата „Диво месо“ на Горан Стефановски е:

а)комедија в)современа драма

б)трагедија г)драма на апсурдот 1

18.Прочитај го внимателно следниот текст и одговори на прашањата.

Македонија што ја знаеме

Јасен

Јасен не е ни национален парк, ниту шумски резерват. Не е забранета

зона, ниту мистичен предел од минатите времиња. Јасен не е тајна, ниту нечија
измислица, иако ова име најчесто не фаќа за рака и не води натаму... кон
недоволно познатото, недореченото, сомнежливото...
Јасен е реална географија, скапоцен релјеф и конкретна стварност во речиси
нествар.
Постојат илјадници патишта да се стигне до вистината со свои очи, кој
пат да го изберете, тој ќе ве однесе на 80 километри долгите шумски патчиња и
патеки испреплетени низ пределот како недовршена шара на безброј можности.
Теренот со вкупна површина од 240 квадратни километри има повеќе димензии
и лица, главно поради висинската разлика помеѓу најниската и највисоката
надморска височина која изнесува 2154 метри.
Пејзажот е устроен според височината за раст, за развој... за потпирка на небото.
Во Јасен виреат 190 ендемски видови растенија, од кои четири се типични
македонски ендеми; кошаниновата темјанушка, натлиевата рамонда, емовата
мајчина душица и македонската саса, т.н. велигденче. Секогаш над вас лета
жолтата пеперутка во полн сјај, со чудесна боја.
Трага од приказните или можеби некаков заговор со вистината е и
привидот на реката Оча, единствената вистинска понорница во Македонија, ја
гледате, а миг понатаму ја нема и ненадејно протекува пред вас како жива водна
дрдорка. Покорно ја следи удолницата, угорницата, камењарот, а таму каде што
нема да успее се вовлекува во земјата и продолжува да тече невидлива, навидум
непостојана... до следната можност или крајот вовлекувањето во реката Треска.
 Ловот и ловното стопанисување се тесно поврзани со Јасен. Овој
заштитен предел носи неисцрпно богатство и во животинските видови. Обични
и елени лопатари, срни, дивокози, муфлони, диви свињи, зајаци, мечки...
Навикнати на звукот на возилата, елените и муфлоните лесно можат да ги
„уловите“ со својот фотоапарат, но под услов да не излезете од своето возило
зашто инаку ќе ја уловите само жолтата пеперутка.

18.1.Што претставува Јасен?

_____________________________________________________________________
___________________________________________________________ 1
_

18.2.Колку површина има Јасен и која е вистинската разлика меѓу најниската и

највисоката надморска височина?

1
_____________________________________________________________________
___________________________________________________

18.3.Кои ендемични растенија се среќаваат во Јасен?

_____________________________________________________________________
___________________________________________________________ 1
_

18.4.Која вистинска понорница во Македонија тече низ Јасен?

_______________________________________________ 1

18.5.Со што стопанисува Јасен?

1
____________________________________________________________

18.6.Кои шумски животни живеат на Јасен?

19.Прочитај го следниот текст и одговори на прашањата

Ајварот доби заштитно име – македонски

Домашно изработениот ајвар од црвени печени пиперки е брендиран. Ќе

се вика „македонски ајвар“ и него ќе можат да го продаваат во земјава и на
странските пазари само оние што ќе го произведуваат во согласност со рецептот
предвиден во елаборат што го изработија од Технолошко – металуршкиот и од
Земјоделскиот факултет во соработка со Здружението на производители. За да
може да го произведуваат македонскиот ајвар, фирмите треба да потекнуваат од
струмичко-радовишкото подрачје, од тиквешкиот или прилепскиот регион.
- Сè што е од Македонија е најдобро на светот. Од друга страна, во повеќе
странски речници под називот ајвар се подразбира салата од кавијар, па
моравме да го прецизираме името – вели министерот за земјоделство, Ацо
Спасеноски, кој вчера го промовираше добиениот сертификат.
Заштитата на производот на европските пазари ќе се остварува со
билатерални договори меѓу Македонија и земјата во која има интерес за овој
производ, но и со регулатива на ЕУ. Трошоците за ова се на товар на
министерството. Според Спасеноски, со брендирањето на ајварот ќе му скокне
цената на домашниот производ и на странските пазари.
- За контрола на квалитетот ќе се грижи посебна комисија. Контролата ќе се
врши на секои пет години. На оние производители кои неовластено ќе го
користат тој назив, производите ќе им бидат запленети – вели тој.
Покрај ајварот, заштитен знак наскоро ќе добие и галичкиот кашкавал, виното
„Вранец“, македонското бело меко овчо сирење, пиперката „куртовска капија“,
бучимскиот кромид, тетовскиот грав, кочанскиот ориз, беровското овчо сирење,
планинскиот чај, овчеполскиот мед и ж`тата кавадаречка.

19.1.Со чија согласност е предвиден рецептот во елаборатот за правење

македонски ајвар?
____________________________________________________________________
_____________________________________________________________
1
19.2.Што се подразбира под ајвар во странските речници?

1
____________________________________________________________

19.3.Со брендирањето на ајварот каква ќе биде цената на ајварот и дома и на

странските пазари?

1
____________________________________________________________

19.4.Кои други производи ќе добијат заштитен знак покрај ајварот?

_____________________________________________________________________
___________________________________________________________ 1
_

20.Прочитај го следниов текст и одговори на прашањата:

Морските желки

од Кит Г. Хеј

Во океанот лутаат најголемите желки на светот. Овие големи рептили се

викаат морски желки.
Доколку вие заедно со вашата цела фамилија би можеле да се качите на вагата
која ја имате во купатилото, вашата тежина би била помала од онаа на кожно –
грбната желка.
Кожно – грбната желка е најголемата од вкупно петте вида на морски
желки кои живеат покрај бреговите на Атлантскиот Океан и Мексиканскиот
Залив. Некои примероци се потешки од 682 килограми или 1.500 фунти!
Другите четири вида се: хоксбил, ридли, големоглавата и големата желка.
Последниот вид на желки не се оние мали и зелени желки кои можете да ги
купите од било која продавница за домашни миленици, иако овие желки им се
далечни роднини.
Морските желки пливаат низ отвореното море и заливите веќе неколку
милиони години. Тие, затоа што живеат во океанот, имаат силна телесна градба
и многу јаки пераи, со помош на кои пливаат. Со само едно вдишување на
воздухот можат да останат под вода повеќе од еден саат.
Нивниот огромен и цврст оклоп ги штити од скоро сите нивни
непријатели. Сепак, на гладната ајкула дури и тврдите желки ѝ делуваат
примамливо. Кога е нападната, морската желка може да се исправи над водата и
плескајќи ја водата со пераите да го исплаши напаѓачот.
Морските желки на отворено море пливаат во групи. Групата понекогаш
во текот на годината патува повеќе од илјада милји. Најголем дел од времето
спијат, пливајќи на површината. Понекогаш залутуваат во реките кои се вливаат
во океанот и се закачуваат на рибарските јадици. Но не за долго, со само еден
удар со пераите тие можат да ја скинат рибарската јадица. Многу рибари би
биле зачудени кога би дознале дека големата риба која им побегнала фактички
била некоја морска желка.

20.1. Која е најголемата желка и каде живее?

1
____________________________________________________________
_____________________________________________________________________

20.2.Како се брани морската желка кога е нападната?

1
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________

20.3.Што прават морските желки во најголемиот дел од времето?

а)ловат риби
б)спијат
в)лазат по дното на морето 1

20.4.Освен кожно – грбната, други видови морски желки се:

1
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________

20.5.Каде залутуваат морските желки?

1
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________

Клуч за тестот на завршниот испит 2008/09

3. јужна
4. звучни, незвучни, сонанти
5. учи́ лиште, слуша́јќи, лето́ во, суво́ грозје, не́ оди, па́ртнер, ди́ јалог
6. Крсте Петков Мисирков
6.1 1903, Софија
6.2.Неколку збора за македонсцкиот литературен јазик
6.3. Македонија да се обедини на една јазична основа
фонетски правопис
Речничкиот материјал да биде собран од сите наречја.
7. в
8. а временска
9. Професорот го пофали ученикот.
10. Фразеолошки срастувања, фразеолошки единства, фразеолошки спојки
11. Грабнувањето на Елена од страна на тројанскиот принц Парис
12.1б – Илијада
12.2.в – трето лице еднина
12.3.брзиот, силниот, храбриот, дивниот
12.4.компарација
12.5.храбар, борбен, брз, пожртвуван
13. в – Моравска
14.1. а – пофалба
14.2. в – Климент Охридски
14.3. како Деница
14.4. Блажен го нарекуваме твојот многугласен јазик; блажена уста; блажени
да се твоите пречисти раце; блажена да е твојата пречесна душа.
15.1. Т`га за југ. Константин Миладинов
15.2. Патриотски – елегија
15.3. Во Москва
15.4. градација
 16.1. г – современа македонска литература
16.2. в – народен јазик
16.3. Крпен живот, Дилбер Стана, Мариовски панаѓур
16.4. Доста Рожденката, Митре
16.5. семеен, битов, фолклорен
17.1. вовед – експозиција
17.2. дијалошка
17.3. Втората светска војна
17.4. верување во соништа
17.5. в – современа драма
18.1. реална географија, скапоцен релјеф, конкретна стварност во речиси
нествар.
18.2. 240 км2 висинска разлика 2154
18.3. кошаниковата темјанушка, наталиевата рамонда, емовата мајчина
душица, македонската саса
18.4. реката Оча
18.5. лов
18.6. обични и елени лопатари, муфлони, диви свињи, зајаци, мечки
19.1. рецептот предвиден во елаборатот на Техничко – металуршкиот и
Земјоделскиот факултет во соработка со производителите.
19.2.салата од кавијар
19.3.ќе скокне цената и на домашниот и странските пазари
19.4. галичкиот кашкавал, виното „Вранец“, македонското бело меко овчо
сирење, пиперката „куртовска капија“, бучимскиот кромид, тетовскиот грав,
кочанскиот ориз, беровското овчо сирење, планинскиот чај, овчеполскиот
мед и ж`тата кавадаречка.
20.1. Грбната желка живее покрај бреговите на Атлантскиот Океан
20.2. Плескајќи во водата со пераите го плашат напаѓачот
20.3. спијат
20.4. Хоксбил, фидли, големоглавата и големата желка
20.5. во реките кои се вливаат во океанот

Вкупно 70 бодови

Оценка: Број на бодови:

1 0 – 20
2 21 – 31
3 32 – 48
4 49 – 59
5 60 - 70