ПРИМЕРИ И ВЕЖБИ ЗА РЕАЛИЗАЦИЈА

НА НАСТАВНАТА ПРОГРАМА

za 5 oddelenie
za devetgodi[noto obrazovanie
 Автори
Благоја Николовски
Катерина Георгиева

Лектор
Митра Цилевска

***

Компјутерска обработка и корица

Стоиле Давчевски
Блаже Тофиловски
 Зошто е потребно упатството?
Упатството треба да помогне да ги оспособи учениците преку работа и
вежби да користат разновидни материјали, а при тоа да применуваат конкретни
постапки и знаења. Да помогне во создавање на работен амбиент и клима во
кабинетот/училницата по техничко образование, каде секој ученик подеднакво ќе
биде вклучен во процесот на стекнување на знаења, умеења и вештини.

Потреба од техничка култура

Целта на овие примери и вежби е да помогнат и покажат на ученикот
конкретни насоки како да постапат и научат многу вештини и техники во работата.
Вежбите и примерите кои се дадени можат да те потикнат да создадеш и
применуваш твои идеи и замисли. Да креираш и развиваш способност за работа,
да дизајнираш и естетски да ја обликуваш маќетата. Да научиш правилно да
ги избереш и употребуваш материјалите, алатот и приборот за работа. Така се
создаваат навики за работа кои ќе ти користат во животот.
Со работа на практичните задачи по техничко образование се развиваат
и психомоторните способности кај учениците. Со тимската и групна работа се
развиваат вештини за соработка и лидерство, натпреварувачки дух, способност
за водење на дискусија, донесување на одлуки и одговорност спрема зададените
задачи. Преку работата во група учениците ќе имаат можност да се здобијат со
основни познавања на техничка култура, само-планирање, и работа со техничка
опрема. Техничкото образование дава можност учениците да истражуваат, да
ги развиваат своите идеи со кои ќе ги задоволат своите желби во креирање и
конструирање.

 Вежбите и примерите се од темите кои се изучуваат во наставната

програма.
 Ученикот покрај точно определени и специфицирани материјали, може
да користи и материјали од непосредната околина, за кои не се потребни
дополнителни трошоци.
 Некои од материјалите за работа можете да ги набавите заедно со
наставникот.
 Училиштето според нормативот за деветгодишно основно образование е
обврзно да набави материјали за работа, опрема и алат.
 Работните задачи и вежби се работат во училиште на часовите по техничко
образование.

Од авторите

3
 СОДРЖИНА

Графичко комуницирање 5
Техничкo цртaње 5
Формати на хартија 10
Рамка и составница 10
Скица 13
Технички цртеж- цртање на едноставен
технички цртеж 15
Испитување на особините на хартијата и картонот 17
Важни препораки и упатства при работа
со материјали 20
Примена на постапки при работа со
хартија и картон 21
Кутија за пакување на подарок 23
Од идеја до готов производ 24
Едрилица 26
Авион 28
Куќа 30
Работни задачи од рециклажен материјал 34
Работни задачи од рециклажен материјал 36
Моделирање на жица 38
Конструкција на бунар 42
Направете „рингишпил“ од едноставни материјали 44
Ветерница 46
Изработка на конструкции од конструкторски
материјали 47

4
 ТЕМА: Графичко комуницирање

Техничкo цртaње

Прибор и материјал за техничко цртање

Потсети се:
 Од што се состои основниот прибор за цртање и изработка на технички цртеж?

Одговор: __________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.

Примена на моливи
Опиши каква е улогата на моливот во техничкото цртање!

Одговор: __________________________________________________
___________________________________________________________
__________________________________________________________.

Провери!
Каква е ознаката на твојот молив и каква графитна мина има?

Задача:
Доколку најдеш кај другите ученици моливи со различни ознаки, нацртај неколку прави
линии со сите различни моливи?
Провери и одговори: Дали има разлика помеѓу линиите?

5
 Аголот помеѓу моливот
и линијата треба да биде
околу 60˚.

а) б)

На сликата се прикажани позиции на примена на моливот.

Одговори која позиција на моливот е правилна и обележи го тоа пред дадените одговори
со а) или б).

___ Неправилно поставување на моливот и линијарот

___ Правилно поставување на моливот и линијарот

Вежба: Обиди се да нацрташ прави линии со правилно поставување на линијарот и

користење на моливот.

6
 Примена на триаголници
30о
90о
45о
90о

45о
60о

Зошто служат триаголниците?

Одговори: ________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________.

Правилно користење на триаголници

Задача:
Држи ги правилно триаголниците за да нацрташ паралелни линии: вертикални,
хоризонтални и коси.

Пример 1. Вертикални линии

7
Пример 2. Хоризонтални линии

Пример 3. Коси линии

Примена на шестарот
Задача:
Со слободна рака потруди се да нацрташ неколку кругови со
различна големина. Потоа со помош на универзалниот шестар
нацртај ги истите.
Што забележуваш?
Каква е разликата?

8
Простор за работа

9
 Формати на хартија

Дали знаеш што е тоа формат на хартија?

Ако прочита во учебникот ќе можеш да одговориш.

Одговор: __________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.

Задачи:
Со приборот за мерење измери една твоја мала и голема тетратка!
Напиши ги димензиите и според нив определи го форматот!
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.

Определи кој формат е твојата тетратка по техничко образование?

___________________________________________________________________________

Треба да знаеш! Димензијата на тетратките може да отстапува по некој милиметар од

вистинските димензии на форматот. Тоа се случува поради обрежувањето на краевите на
тетратката во нејзиното производство.

Рамка и составница

Задача:
Нацртај рамка и составница со приборот за цртање на следниот лист од тетратката.

Како се црта рамка на цртеж?

Рамката се црта со помош на два триаголника, за да добиеш паралелни линии. На трите

страни (од твојата десна страна, горе и долу) на листот се црта рамката со широчина од
5 мм, додека од твојата лева страна рамката треба да биде со широчина од 20мм.

Како се црта составница на цртеж?

Составницата се црта со помош на два триаголника, за да добиеш паралелни линии.

Има облик на табела со податоци кои се неопходни за правилната употреба на цртежот.
Во неа се внесуваат податоци за цртежот и за лицето што го црта цртежот. Може да биде
во состав со самиот цртеж или одвоена. Таа се пополнува одозгора па надолу.
Користи го примерот од учебникот!

10
Вежба за рамка и составница

11
 Примена на размер и котирање

Потсети се:

Намалување или зголемување на предметот од неговата природната големина на

технички цртеж се вика размер.

Во празниот простор напиши го видот на размерот.

а) 2:1, 5:1, 10:1 __________________________________________________________

б) 1:1___________________________________________________________________

в) 1:2, 1:5, 1:10__________________________________________________________

Задача:

Нацртај правоаголник во размер 3:1, чии димензии на неговите страни во природна

големина се: a = 25 mm; и b = 20 mm. Потоа примени ги правилата за котирање.

12
 Скица

Опиши што е скица? Користи го твојот учебник!

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________.

Задача:
Обиди се да нацрташ скица на столче или училишна клупа?

Еве еден пример!

1200
720
450

382

Скица:

13
Задача: Нацртај скица на едноставен предмет
Потруди се да направиш скица, а потоа технички цртеж. (шкафче, работна маса, училница,
коцка, или друг елемент.)

14
 Технички цртеж-
цртање на едноставен технички цртеж

Пред да почнеш да црташ потсети се на правилата за цртање на технички цртеж кои

се дадени во учебникот.

Задача: Нацртај технички цртеж. Користи ги и примерите дадени во учебникот.

15
 Видови технички цртежи

Во учебникот е даден пример на монтажен, склопен и работилнички цртеж на макета на

куќа.
Работилничкиот цртеж не е довршен, бидејќи не се напишани димензиите, затоа обиди
се да го довршиш.

Задача: Измери ги страните од дадениот работилничкиот цртеж на елементите 1, 2 и 3, а

потоа нацртај го работилничкиот цртеж во размер 2:1 и внеси ги димензиите.

16
 Испитување на особините на
хартијата и картонот

Задача за истражување

Испитување на особините на хартијата и картонот

Чекори Активности на учениците Потребен прибор и материјал

Одберете соодветен прибор и

Чекор 1 Поделба на учениците во пет групи
материјал за работа
Пет различни примероци на
Секоја од групите треба да направи
хартија: салвета, мрсна хартија,
Чекор 2 испитување на различни примероци
картон, хартија за пишување и
хартија
весник
Испитајте ги особините на Пластична чаша, или поголем
Чекор 3 примероците пред потопување во сад со вода
водата и забележете ги на хартија

Потоа потопете ги во вода

парчињата од примероците на Хартија, тетратка за водење
Чекор 4 хартијата. На лист хартија или забелешки од испитувањето, А4
тетратка забележете ги особините формат
на потопените парчиња од хартијата

Направете презентација на својата Хартија или картон за водење

работа. Опишете ги особините и на истражувањето и реализација
Чекор 5
карактеристиките на материјалот на презентацијата на групата:
што го испитувавте. плакат, боици, лепак.

Дискутирај за истражувањето и
работата, а потоа со наставникот
Водење евиденција за активност
оценете ги постигнатите резултати.
Чекор 6 на учениците, чек листи за
Донесете заклучоци, кои можат
вреднувањето - оценување.
да бидат како идеи за нови
истражувања.

мрсна картон
хартија
хартија
за пишување
чаша со вода

весник

салвета

17
Простор за водење забелешки од испитувањето за:

Испитување на особините на хартија и картон.

1. Која е мојата улога во групата или тимот?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.

2. План за работа - што треба да направам и колку време ми е потребно?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.

3. Со кого да соработувам?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.

4. Каде најдов информации и материјали за истражувањето?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.

5. Кои активности ги направив?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.

6. На кои пречки наидов и како ги надминав?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.

18
7. Постигнати резултати:
• презентација
• нови идеи за истражувања
• заклучок
• до кои сознанија дојдов и што научив.

8. Други забелешки:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.

Овој пример нека послужи и при други истражувања.

19
 Важни препораки и упатства при работа
со материјали

Преку работа со материјалите ти се отвора можност да бидеш креативен и стекнеш нови

знаења и вештини за работа.
Тоа ќе го постигнеш преку истражување, градба на материјалите и дизајнирање. Така ќе
научиш и ќе умееш да избереш материјал, да изработиш модели и макети, да оцениш што
е подобро, а исто така да дадеш нови идеи во работата.
Твојата идеја може да стане производ.
Ова упатство ќе ти покаже како да ги користиш материјалите и да ги примениш постапките:
бигување-врежување, виткање, сечење и лепење.
Во учебникот научи за постапката бигување. Бигување - врежување

линијар

Следи ги симболите според кои треба да ги

примениш постапките при работа со материјалите.

При изработка на конструкциите и примена

на постапките за работа користи го потребниот
прибор.

При работа со материјалите и користење на

потребниот прибор, биди внимателен и користи за безбедност
ги препораките заради успешна работа и лична
безбедност.

• Организирај го работното место. Култура во работата

• Стави подлошка на работната маса.
• Кога лепиш користи соодветно лепило.
• Организирај го времето, биди прецизен и креативен.
Биди прецизен и педантен.
Раководи со работата и времето.
Биди креативен за да допринесеш
во завршниот изглед и дизајн на
твојот производ.

При изработка и креирање на сите задачи, модели и макети, користи и твои

идеи, почитувај го мислењето на другите и консултирај го наставникот. Заедно
со наставникот направете критериуми рангирање и вреднување на изработените
задачи.

20
 ТЕМА: Материјали, градба и обликување

Примена на постапки при работа со

хартија и картон

Кутија за пакување
За да направиш кутија за пакување на подарок, треба да ги примениш следните постапки:
бигување-врежување, сечење, виткање и лепење. Секоја кутија може да има различна
форма и изглед-дизајн. Во зависност од твојата фантазија и креативност, секоја кутија
можеш да направиш да изгледа различно.
Пример 1

Шема Краен изглед

Бигувај-врежи по Сечи по
1 обележаните линии 2 обележаните линии

Свиткај ги Залепи ги
3 бигуваните елементи 4 означените елементи

21
 Пример 2

Краен изглед
Шема

Бигувај-врежи по Сечи по
1 обележаните линии 2 обележаните линии

3 Свиткај ги бигуваните елементи

• Искористи ја твојата креативност, примени идеи за да

ја дизајнираш кутијата по сопствена желба, за да биде
поинаква од другите.
• Направете критериуми со наставникот за вреднување и
оценување на задачата.
• Рангирајте ја изработката и презентирајте ги вашите
идеи за нов дизајн и графички изглед на кутијата.
• Проценете ја вредноста на производот со цена.

22
 Кутија за пакување на подарок

Шема Краен изглед

Бигувај-врежи по Сечи по
1 обележаните линии 2 обележаните линии

Со изработка на овие и слични примери, ги

научи и извежба технолошките постапки за
работа со хартија и картон.
Истите ќе ги применуваш и понатаму при
работа и креирање на други задачи.

Свиткај ги
3 бигуваните елементи

На долните слики е даден пример, доколку имаш твоја идеја за дизајн на кутијата, примени
ја постапката каширање (лепење) на друг материјал, украси ја кутијата и ќе добиеш нов
производ.

23
 Од идеја до готов производ

Подготвителни активности
За да ја направиш оваа кутија дадени се две шеми за конструирање на двата дела од
кутијата. При конструирање на кутијата користи ги постапките: бигување-врежување,
сечење, виткање и лепење. Примени ги претходно дадените упатства за да можеш
успешно и прецизно да ја направиш и оваа кутија.
На долните слики е даден пример со постапки на изработка.
Договорете со наставникот критериуми за оценување на задачите. На пример: време за
изработка, прецизност, дизајн на производот и сл.

Работни активности
1. Направи збирка на материјали за реализација на твојата идеја при креирање на дизајнот
и обликот на кутијата.
2. Организирај го работното место и примени културни навики во работењето.

3. Направи завршен дизајн и графичко решение на кутијата.

Доколку имаш твоја идеја за дизајн на кутијата, примени ја постапката каширање (лепење)
на друг материјал, украси ја и естетски обликувај ја и ќе добиеш нов производ кој можеш
да го користиш за твојот омилен подарок.
4. Направете изложба на готовите производи.
5. Потрудете се да ја проценете вредноста на кутијата и ставете цена.

24
Простор за работа

25
 dzDzǾǶǹǶȄǮ
ǽȜȟȠȎȝȘȖ
ɧɚɞɜɨɪɟɲɧɨ
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟ
ɜɧɚɬɪɟɲɧɨ
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟ
ɫɟɱɟʃɟ
ɥɟɩɟʃɟ

ǽȜȠȞȓȏȓțȝȞȖȏȜȞ
ɇɨɠɢɰɢɥɢɧɢMɚɪ
ɢɥɢɬɪɢɚɝɨɥɧɢɰɢ
ɥɟɩɢɥɨɩɨɬɪɨɲɟɧɨ
ɩɟɧɤɚɥɨɡɚ
ɜɪɟɠɭɜɚʃɟɛɢɝɭɜɚʃɟ

ǯȖȑȡȐȎȷȓ
Ʉɨɪɢɫɬɢɢɫɬɪɨɲɟɧɨ
ɩɟɧɤɚɥɨɢɥɢɧɢɚɪɡɚ
ɜɪɟɠɭɜɚʃɟɛɢɝɭɜɚʃɟ
ɧɚɤɚɪɬɨɧɨɬɈɜɚɚ Како до едрилица
ɩɨɫɬɚɩɤɚɝɨɨɥɟɫɧɭɜɚ
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟɬɨ ‡Ɉɪɝɚɧɢɡɢɪɚʁɝɨɪɚɛɨɬɧɨɬɨɦɟɫɬɨ
‡ɋɬɚɜɢɩɨɞɥɨɲɤɚɧɚɪɚɛɨɬɧɚɬɚɦɚɫɚ
ǽȞȓȝȜȞȎȘȖ ‡Ʉɨɝɚɥɟɩɢɲɤɨɪɢɫɬɢɫɨɨɞɜɟɬɧɨɥɟɩɢɥɨ
ɉɪɢɤɨɪɢɫɬɟʃɟɧɚ ‡Ɉɪɝɚɧɢɡɢɪɚʁɝɨɜɪɟɦɟɬɨɛɢɞɢɩɪɟɰɢɡɟɧ
ɧɨɠɢɱɤɢɜɧɢɦɚɜɚʁ
ɞɚɧɟɫɟɢɫɟɱɟɲ ɢɤɪɟɚɬɢɜɟɧ
Ȼɢɞɢɜɧɢɦɚɬɟɥɟɧɩɪɢ
ɧɚɧɟɫɭɜɚʃɟɧɚɥɟɩɢɥɨ

ȅȓȘȜȞȖȐȜȞȎȏȜȠȎȠȎ

1 ȻɢɝɭɜɚʁɝɢɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟȺɢȻɧɚɨɡɧɚɱɟɧɢɬɟɦɟɫɬɚɉɨɫɬɚɜɢɥɟɩɢɥɨɜɨɬɟɧɨɤɫɥɨʁ
ɧɚɜɧɚɬɪɟɲɧɚɬɚɫɬɪɚɧɚɁɚɥɟɩɢɝɢɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟɢɨɫɬɚɜɢɝɢɞɚɫɟɢɫɭɲɚɬ

1А

1Б

2 ‡ɂɫɟɱɢɝɨɩɪɟɞɧɨɬɨɤɪɢɥɨɧɚɚɜɢɨɧɨɬ
ɩɨɧɚɞɜɨɪɟɲɧɚɬɚɥɢɧɢʁɚ
‡Ȼɢɝɭɜɚʁɝɨɧɚɨɛɟɥɟɠɚɧɨɬɨɦɟɫɬɨ
‡ɉɨɫɬɚɜɢɬɟɧɨɤɫɥɨʁɧɚɥɟɩɢɥɨɨɞɜɧɚɬɪɟɲɧɚɬɚ
ɫɬɪɚɧɚɧɚɟɥɟɦɟɧɬɨɬ
‡ɉɪɟɜɢɬɤɚʁɢɡɚɥɟɩɢɝɨɫɩɨɪɟɞɫɥɢɤɚɬɚ

26
3 ‡ɂɫɭɲɟɧɢɬɟɟɥɟɦɟɧɬɢȺɢȻɢɫɟɱɢɝɢɩɨ 1А
ɧɚɞɜɨɪɟɲɧɚɬɚɥɢɧɢʁɚ
‡Ȼɢɝɭɜɚʁɝɢɧɚɨɛɟɥɟɠɚɧɨɬɨɦɟɫɬɨ
‡ɉɨɫɬɚɜɢɬɟɧɨɤɫɥɨʁɧɚɥɟɩɢɥɨɨɞɜɧɚɬɪɟɲɧɚɬɚ
ɫɬɪɚɧɚɧɚɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟ
‡Ʉɚɲɢɪɚʁɡɚɥɟɩɢɝɢɫɩɨɪɟɞɫɥɢɤɚɬɚ 1Б

4 Ɂɚɥɟɩɟɧɨɬɨɤɪɢɥɨɛɢɝɭɜɚʁɝɨɩɨɨɛɟɥɟɠɚɧɚɬɚɥɢɧɢʁɚɧɚɫɪɟɞɢɧɚɢɩɨɞɢɝɧɢɝɢɞɜɟɬɟ
ɫɬɪɚɧɢɧɚɤɪɢɥɨɬɨɡɚɚɝɨɥɨɞž

5 Ɇɨɧɬɢɪɚʁɝɢɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟɢɚɩɨɬɨɚɧɚɤɥɭɧɨɬɨɞɬɪɭɩɨɬɩɨɫɬɚɜɢɫɩɨʁɭɜɚɥɤɢ

1 3

6 ɋɨɧɚɫɬɚɜɧɢɤɨɬɧɚɩɪɚɜɟɬɟɤɪɢɬɟɪɢɭɦɢɡɚɨɰɟɧɭɜɚʃɟɧɚɤɜɚɥɢɬɟɬɨɬɧɚɢɡɪɚɛɨɬɤɚɬɚ
ɧɚɦɨɞɟɥɨɬɇɚɩɪɢɦɟɪɩɪɟɰɢɡɧɨɫɬɧɚɢɡɪɚɛɨɬɤɚɬɚɢɞɨɥɠɢɧɚɧɚɥɟɬɚʃɟ
ɉɪɟɰɢɡɧɨɫɬɩɪɟɞɧɨɬɨɢɡɚɞɧɨɬɨɤɪɢɥɨɬɪɟɛɚɞɚɛɢɞɚɬɜɨɩɪɚɜɟɰɧɚɬɪɭɩɨɬ
ȿɥɟɦɟɧɬɢɬɟɞɚɫɟɞɨɛɪɨɢɩɟɞɚɧɬɧɨɡɚɥɟɩɟɧɢɚɫɬɪɚɧɢɬɟɧɚɩɪɟɞɧɨɬɨɤɪɢɥɨ
ɩɨɞɢɝɧɚɬɢɡɚɚɝɨɥɨɞž
Ɋɚɧɝɢɪɚʁɬɟɝɢɦɨɞɟɥɢɬɟɩɨɤɜɚɥɢɬɟɬɧɚɢɡɪɚɛɨɬɤɚɢɢɡɛɟɪɟɬɟɝɢɧɚʁɞɨɛɪɢɬɟ
ȾɨɥɠɢɧɚɧɚɥɟɬɈɜɨʁɚɜɢɨɧɦɨɠɟɞɚɥɟɬɚɢɩɨɜɟʅɟɨɞɦɋɨɬɜɨɢɬɟɞɪɭɝɚɪɱɢʃɚ
ɧɚɩɪɚɜɟɬɟɧɚɬɩɪɟɜɚɪɜɨɧɚʁɞɨɥɝɥɟɬɫɨɚɜɢɨɧɨɬ

27
 ǮǰǶǼǻ
ǽȜȟȠȎȝȘȖ
ɧɚɞɜɨɪɟɲɧɨ
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟ
ɜɧɚɬɪɟɲɧɨ
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟ
ɫɟɱɟʃɟ
ɥɟɩɟʃɟ

ǽȜȠȞȓȏȓțȝȞȖȏȜȞ
ɇɨɠɢɰɢɥɢɧɢMɚɪ
ɢɥɢɬɪɢɚɝɨɥɧɢɰɢ
ɥɟɩɢɥɨɩɨɬɪɨɲɟɧɨ
ɩɟɧɤɚɥɨɡɚ
ɜɪɟɠɭɜɚʃɟɛɢɝɭɜɚʃɟ

ǯȖȑȡȐȎȷȓ 1 ǶȕȑșȓȒțȎȓșȓȚȓțȠȖȠȓ
Ʉɨɪɢɫɬɢɢɫɬɪɨɲɟɧɨ
ɩɟɧɤɚɥɨɢɥɢɧɢMɚɪɡɚ 1А 4А 1Б
ɜɪɟɠɭɜɚʃɟɛɢɝɭɜɚʃɟ
ɧɚɤɚɪɬɨɧɨɬɈɜɚɚ
ɩɨɫɬɚɩɤɚɝɨɨɥɟɫɧɭɜɚ
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟɬɨ 2А 2Б

ǽȞȓȝȜȞȎȘȖ 4Б
3А 3Б
ɉɪɢɤɨɪɢɫɬɟʃɟɧɚ
ɧɨɠɢɱɤɢɜɧɢɦɚɜɚʁ 5А 5Б
ɞɚɧɟɫɟɢɫɟɱɟɲ
Ȼɢɞɢɜɧɢɦɚɬɟɥɟɧɩɪɢ 6А 6Б
ɧɚɧɟɫɭɜɚʃɟɧɚɥɟɩɢɥɨ

ȅȓȘȜȞȖȐȜȞȎȏȜȠȎȠȎ
1 ȿɥɟɦɟɧɬɢɬɟȺɢȻɛɢɝɭɜɚʁɝɢɧɚɨɛɟɥɟɠɚɧɨɬɨɦɟɫɬɨ

2 Ɂɚɥɟɩɢɝɢɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟɫɩɨɪɟɞɫɥɢɤɚɬɚɡɚɞɚɫɟɞɨɛɢɟɬɪɭɩɨɬɧɚɚɜɢɨɧɨɬ

1А 2А 3А

3Б
2Б
1Б
ɂɡɝɥɟɞɧɚɬɪɭɩɨɬ
ɧɚɚɜɢɨɧɨɬ

28
 3 Ɂɚɥɟɩɢɤɚɲɢɪɚʁɝɢɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟɢɩɪɢɬɨɚɜɧɢɦɚɜɚʁɧɢɜɧɢɬɟɨɛɨɟɧɢɫɬɪɚɧɢ
ɞɚɫɟɝɥɟɞɚɚɬ

4Б 4А

5А 5Б

4 ȿɥɟɦɟɧɬɢɬɟɢɡɚɥɟɩɢɝɢɧɚɬɪɭɩɨɬɨɞɚɜɢɨɧɨɬɤɚɤɨɧɚɫɥɢɤɚɬɚȼɧɢɦɚɜɚʁɧɚ
ɧɢɜɧɢɨɬɩɪɚɜɟɰɜɨɨɞɧɨɫɧɚɬɪɭɩɨɬ

5 ȿɥɟɦɟɧɬɨɬɛɢɝɭɜɚʁɝɨɧɚɨɡɧɚɱɟɧɢɬɟɦɟɫɬɚɚɩɨɬɨɚɫɜɢɬɤɚʁɝɨɫɩɨɪɟɞɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟ
ȺɢȻ

6А 6Б

ɋɨɧɚɫɬɚɜɧɢɤɨɬɧɚɩɪɚɜɟɬɟɜɪɟɞɧɭɜɚʃɟɨɰɟɧɭɜɚʃɟɧɚɦɨɞɟɥɨɬɢɢɫɩɢɬɚʁɬɟɝɢɧɟɝɨɜɢɬɟ
ɦɨɠɧɨɫɬɢɩɪɢɥɟɬɚʃɟɬɨ

29
 ǸȁǫǮ
ǽȜȟȠȎȝȘȖ
ɧɚɞɜɨɪɟɲɧɨ
ɂɡɪɚɛɨɬɢʁɚɦɚɤɟɬɚɬɚɫɩɨɪɟɞ
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟ ɞɚɞɟɧɦɨɧɬɚɠɟɧɬɟɯɧɢɱɤɢɰɪɬɟɠ
ɜɧɚɬɪɟɲɧɨ
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟ
ɫɟɱɟʃɟ ɆɈɇɌȺɀȿɇ
ɌȿɏɇɂɑɄɂ
ɥɟɩɟʃɟ
7 ɐɊɌȿɀ
ǽȜȠȞȓȏȓțȝȞȖȏȜȞ
ɇɨɠɢɰɢɥɢɧɢʁɚɪ
ɢɥɢɬɪɢɚɝɨɥɧɢɰɢ
ɥɟɩɢɥɨɩɨɬɪɨɲɟɧɨ
ɩɟɧɤɚɥɨɡɚ
3
ɜɪɟɠɭɜɚʃɟɛɢɝɭɜɚʃɟ

ǯȖȑȡȐȎȷȓ
Ʉɨɪɢɫɬɢɢɫɬɪɨɲɟɧɨ
ɩɟɧɤɚɥɨɢɥɢɧɢʁɚɪɡɚ
ɜɪɟɠɭɜɚʃɟɛɢɝɭɜɚʃɟ 6
ɧɚɤɚɪɬɨɧɨɬɈɜɚɚ
ɩɨɫɬɚɩɤɚɝɨɨɥɟɫɧɭɜɚ 2
5
ɩɪɟɜɢɬɤɭɜɚʃɟɬɨ
4
ǽȞȓȝȜȞȎȘȖ
ɉɪɢɤɨɪɢɫɬɟʃɟɧɚ
ɧɨɠɢɱɤɢɜɧɢɦɚɜɚʁ 1
ɞɚɧɟɫɟɢɫɟɱɟɲ
Ȼɢɞɢɜɧɢɦɚɬɟɥɟɧɩɪɢ
ɧɚɧɟɫɭɜɚʃɟɧɚɥɟɩɢɥɨ

ɇɚɞɨɥɧɚɬɚɫɥɢɤɚɩɪɢɤɚɠɚɧɟɪɚɛɨɬɢɥɧɢɱɤɢɰɪɬɟɠ
ɧɚɫɬɪɚɧɢɬɟɧɚɤɭʅɚɬɚɜɨɪɚɡɦɟɪ

1 Ɉɩɢɫɧɚɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟ
ɨɫɧɨɜɚ
ɩɪɟɞɧɚɢɛɨɱɧɚɫɬɪɚɧɚ
60

ɡɚɞɧɚɢɛɨɱɧɚɫɬɪɚɧɚ
ɨɝɪɚɞɚ
ɨɝɪɚɞɚ
ɨɝɪɚɞɚ
ɤɪɨɜ
50

90 120

30
 Ɋɚɛɨɬɢɩɨɫɥɟɞɧɢɬɟɱɟɤɨɪɢ

2 Ȼɢɝɭɜɚʃɟ ɋɟɱɟʃɟ

3 ɋɩɨʁɝɢɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟɢ 4 ɇɚɩɪɚɜɢɛɢɝɭɜɚʃɟɚɩɨɬɨɚ
ɫɜɢɬɤɚʁɝɢɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟɢ

3
6

5
2

5 ɋɩɨɟɧɢɬɟɫɬɪɚɧɢɨɞɤɭʅɚɬɚɡɚɥɟɩɢɝɢɧɚɨɫɧɨɜɚɬɚ

31
 6 ɋɩɨɟɧɢɬɟɫɬɪɚɧɢɨɞɤɭʅɚɬɚɡɚɥɟɩɢɝɢɧɚɨɫɧɨɜɚɬɚ

5
4
2

7 ɇɚɧɟɫɢɥɟɩɢɥɨɧɚɨɛɟɥɟɠɚɧɢɬɟɦɟɫɬɚɢɦɨɧɬɢɪɚʁɝɨɤɪɨɜɨɬ

6
5
2
4

Ʉɨɝɚʅɟʁɚɢɡɪɚɛɨɬɢɲɭɫɩɟɲɧɨɦɚɤɟɬɚɬɚɨɛɢɞɢɫɟɞɚɢɫɤɨɪɢɫɬɢɲɩɪɢɪɨɞɧɢɦɚɬɟɪɢʁɚɥɢɢ
ɧɚɩɪɚɜɢɲɧɨɜɢɡɝɥɟɞɢɞɢɡɚʁɧɧɚɦɚʅɟɬɚɬɚɢɞɜɨɪɨɬ

32
Простор за белешки:

33
 Работни задачи од рециклажен материјал

Возило за трки (формула)

За изработка на макети и модели може да направиш елементи од рециклажен материјал

или да искористиш готови елементи како на пример: тркала за возило, осовини, и други
делови кои е потешко да ги направиш сам. При работа со овие материјали користи ја
твојата фантазија и креативност, така можеш да добиеш прекрасни модели и макети со
убав изглед и дизајн.

Потребен материјал:
Една картонска цевка од хартија за
бришење на раце
Картонска кутија од колачи
Цевки за сок
Едно парче хамер
Селотејп во боја

Работи по следниве упатства.

1 Направи четири отвори низ кои ќе поминува осовината (цевката за сок). Отворите
внимавај да не бидат премногу големи. За оваа постапка задолжително консултирај се со
наставникот.
2 На тенок ребраст картон со помош на шестар нацртај два поголеми и два помали
круга, а потоа исечи ги со ножички. Тоа се елементи за предните и задните тркала на
возилото. Во центарот на круговите направи отвори за осовината (цевката за сок).

34
 3 Тркалата и трупот на возилата се готови. Од хамер (тенок картон) направи клун во
вид на конус и залепи го на трупот како што е прикажано на сликата.

4 Eве идеја како да ја направиш опашката на возилото. Ти можеби имаш подобра идеја.
Биди креативен.

5 Еве неколку идеи како твоето возило може да има убав дизајн и изглед.
Расклопи ги деловите и обложи ги со селотејп во боја, може да ги обоиш со фломастери,
темперни бои или да ги обложиш со налепници, хамер во боја и друго. Украси го возилото
по твој избор.

6 Споредете го обликот, прецизноста и

дизајнот на твојот модел со другите, а потоа
направете рангирање и изберете ги најдобите.

35
 Работни задачи од рециклажен материјал

Возило за планетата Марс

- тимска работа -

Искористување на
постоечките материјали за
еколошки почиста средина

Подготвителни активности
Направете истражување за изгледот на овој модел. По ваша идеја скицирајте ги сите
елементи, што сакате да ги додадете. Направете збирка на материјали потребни за
реализација на вашата идеја.
Фази на работата
За изработка на макети и модели може да направиш елементи од рециклажен материјал
и да користиш обликувани елементи како на пример: тркала за возило, осовини, и други
делови кои е потешко да ги направиш сам. При работа со овие материјали користи ја
твојата фантазија и креативност, така можеш да добиеш прекрасни модели и макети со
убав изглед и дизајн.
Работете по следните упатства.

Потребен материјал:
 Едно пакување од тетрапак сок
(може да биде од 1л или ½ л)
Картонска кутија
Фолија
2 цевки за сок
4 пластични капаци (од цедевита)

1 Пакувањето од тетрапак, ќе го користите како тело

на возилото. Може да го дизајнирате по ваш избор. За
реализација на идејата може да користите (алуминиумска
фолија, селотејп во боја, украсна хартија, хамер и друго).
2 Во следниот чекор со помош на наставникот, напра-
вете четири отвори на тетрапак садот (како на сликата).
Внимавајте да не бидат поголеми од дебелината на
цевките за сок, кои ќе ви послужат како осовини.

36
 3 За решение на тркалата можеш да реализираш повеќе идеи - поедноставни и посло-
жени.
Пример 1: Тркалата на возилото можете да ги направите од парче картон нацртани со
шестар во иста големина, на кои во средината ќе направите отвори за осовините.
Пример 2: Тркалата на возилото може да бидат пластични капаци кои со помош на
наставникот ќе ги залепите со пластично лепило или со селотејп.

4 Сите четири тркала треба да бидат поставени како на сликата.

5 Биди креативен! Дизајнирај го возилото по сопствен избор.

37
 Моделирање на жица

Задача: Украс за твојата работна маса

Потребен материјал:
Хамер или картон
Мека жица 50см
Ножици, лепак, селотејп
Украсни копчиња, самолеплива
хартија и друго

Чекори на работа
1 Направи скица на птица на бел хамер или тенок картон.
2 Откако ќе бидеш задоволен со изгледот на нацртаната птица, со ножички исечи ја по
крајните линии. Потоа истата прецртај ја за да добиеш две птици.

3 Ќе ти треба и две крукчиња (едно бело и едно

црно) за очите на птицата како и два триаголника (од
црвен хамер) за клунот на птицата. Види на сликата.

38
 4 Од парчето мека жица, треба да ги обликуваш нозете и стапалата како на сликата.
Стапалата имаат по три прсти, а секој прст е со должина од 25мм.

5 Постапката за моделирање на стапалото од мека жица, повтори ја уште еднаш, но од

другиот крај на жицата за да ја добиеш втората нога на птицата.

6 За да ги споиш картонот на нацртаната птица и моделот на жицата, користи селотејп

во боја. Залепи го селотејпот во повеќе слоја од лепливата страна, за да може да лепи и од
надворешната страна. Потоа на него залепи ја и втората птица, за да не се гледа жицата.

39
 Еве и други примери на модели изработени од жица
и други едноставни материјали.

„Пеперутка“ од жица и картон

Користи го искуството од претходната задача и обиди се да го направиш и овој модел

убав, посебен и добро дизајниран.

„Пајак“ од жица и монистри

Следи ги постапките за изработка на овој модел и според нив потруди се да направиш

модел по твоја идеја и креативност.
Внимавај при изборот на жицата. Консултирај го наставникот.
1 2 3

4 5

• Ако ги промениш монистрите и

виткањето на жицата, ќе добиеш
друг изглед на украсот.
• Можеш да го подариш или да го
изложиш во училиште.

40
Простор за белешки:

41
 ТЕМА: Конструкторско творештво

Конструкција на бунар

Монтажен технички цртеж

Опис на елементи:
1. Подлога - основа на бунарот
2. Основа за градба
3. Преден и заден ѕид
4. Бочни ѕидови
5. Столбови
6. Макара (цилиндрично тело)
7. Лост
8. Рачка на лостот
9. Основа за кров
10. Кров
11. Кофа

• Оваа задача покажува како можеш

конкретно да го примениш техничкиот
цртеж
• Да научиш да вградуваш и склопуваш
готови елементи
• Да користиш разновидни материјали
за естетско обликување и дизајнирање
• Да умееш да ја провериш работата
и движењето на механизмите или
Потребен материјал:
елементите.
Амбалажен ребраст картон
Меко дрво
Цилиндрично стапче
Во натамошниот технички цртеж
Дрвени плочки (лесонит, шперплоча)
следи ги фазите на работа!
Картон - хамер
Лепило за дрво и хартија
Конец
Капаче

42
 Чекори на работа

1 На основата за градба спои ги ѕидовите.

Внимавај, предниот и задниот ѕид (3А и 3Б)
треба да ги залепиш помеѓу бочните ѕидови
4А и 4Б (види ја сликата).
Користи лепило за дрво.
2 Обележи ја средината на бочните
ѕидови. Залепи ги столбовите 5А и 5Б на
средината на бочните ѕидови.
Доколку столбовите немаат отвори
консултирај го наставникот.

3 Направи ја конструкцијата за подигање

на кофата. (спој ги елементите 6, 7 и 8).

44 Oсновата за кровот залепи ја централно

над столбовите. Потоа монтирај го кровот
како на сликата.

Од досегашните задачи стекна искуство во естетското

обликување и дизајнот на макетите и моделите. Биди
креативен и направи убав дизајн на бунарчето.
Според критериумите за вреднување на работата,
направете рангирање на макетите.
Направете презентација на вашата идеја, план и работа.

43
 Направете „рингишпил“ од едноставни
материјали

Тимска работа

Еве еден пример на идеја како може да се направи модел на рингишпил. Секако дека
секоја група ќе има своја фантазија и креативност. Можете да додадете и свои елементи
и идеи.

Изглед на моделот Потребни материјали

Подготвителни активности
Направете истражување за разни модели и функциите на разни вртелешки и рингишпили.
Скицирајте и напишете ја идејата и направете збирка на материјали потребни за
реализација.
Работни активности
Чекор 1 Организација на работа
Направете план, кој, што и каде ќе работи. Поделете ги задачите. Определете ги роковите
и времето на секоја работа. Направете испитување дали материјалите и елементите се
соодветни за моделот што сте го определиле.

Чекор 22 Реализација на постапките на работа

мерење, обележување и сечење на елементите
Користете амбалажен картон и со шестар обележете круг со дијаметар од 25-30 см.
Користете картон со еден ребрест слој за да можете полесно да го исечете.

Елемент 1 - Основа - платформа

Бележи Сечи

44
Елемент 2 - Кровна конструкција

Бележи Сечи
Елемент 3 и 4 - Носечка конструкција и осовина

(3) (4)
Користи стара кутија од чевли и осовинка од дрво која на краевите сосема малку треба
да се зашили.

Чекор 3 Спојување и дизајнирање на елементите

Направете една проверка и споjте ги елементите, а потоа расклопете ги, за да ги обликувате

и дизајнирате елементите.

Чекор 4 Постигнати резултати

Овие модели можат да се движат и функционираат,
да бидат добро и педантно обликувани и
дизајнирани. Доколку направивте критериуми со
наставникот за вреднување на работата, направете
рангирање на макетите.
Направете презентација на вашата работа.

45
 Ветерница

Тимска работа
Еве една идеја како може да се направи модел на ветерница. Секако дека секоја група
ќе има своја фантазија и креативност, по своја замисла ќе додадете и ваши нови идеи и
елементи.

Подготвителни активности
Направете истражување на повеќе модели, елементите од кои тие се направени и како
се движат. Скицирајте и запишете ја идејата, а потоа направете збирка на материјали
потребни за реализација на задачата.
Работата организирај ја во чекори.

Чекори на работа
1 Организација на работа
Направете план, кој, што и каде ќе работи. Поделете ги задачите. Определете ги роковите
и времето на секоја работа. Направете испитување дали материјалите и елементите се
соодветни за моделот што сте го определиле.
2 Подготовка на работното место и материјалите за работа
Еве една збирка на материјали кои се потребни за реализација на оваа задача.

Трослоен ребраст картон хартија во боја разни лепила

3 Реализација на постапките на работа

мерење, обележување и сечење на елементите
4 Овие модели можат да се движат и функционираат, да
бидат добро и педантно обликувани и дизајнирани. Заедно со
наставникот направете рангирање и оценување на задачите.
Направете презентација на вашата идеја, план и работа.
Потрудете се да дадете ваше мислење за исказите на другите.

46
 Изработка на конструкции од конструкторски
материјали

Потсети се!

Елементите што се градат или се составуваат

во некоја целина која има некаква
функционалност претставува конструкција.

Конструкции од дрвени елементи

Со спојување на дрвените елементи, можат да се
креираат и дизајнираат модели на возила и други
предмети со различни конструкции.

Конструкции од метални
перфорирани (издупчени) елементи

Метални конструкторски материјали можат да бидат

претходно перфорирани (издупчени) со точни димензии
за да може да се спојуваат со разни спојки, завртки со
навртки и сл. По даден технички цртеж или по сопствен
избор можат да се направат повеќе модели со разни
функции на работа.

Модел на роботска рака Лего - робот

Пластичните материјали се лесни и едноставни за конструирање модели на кои може
да се вградат и електромотори кои прават одредени
движења.
Со новите технологии и технички средства, овие
модели можат да работат и функционираат и да
бидат управувани преку компјутер.
Ветерницата и рингишпилот се модели кои можат да
работат со електромоторче кое ќе биде управувано
преку компјутер. Овие задачи за испитување ќе ги
работиш и истражуваш во повисоките одделенија.

47
 ТЕМА: Сообраќај

Доколку за изработка на оваа задача немаш подготвени материјали, на долната шема

дадени се елементите 1 и 2 и 4 во размер 1:1. Консултирај се со наставникот како да ја
реализираш оваа задача.

48
 Објект на патот - автобуска постојка

ɂɡɝɥɟɞɧɚɩɨɫɬɨʁɤɚɬɚ
1 ȿɥɟɦɟɧɬɢɬɟɢɢɫɟɱɢ
ɝɢɩɨɤɪɚʁɧɢɬɟɪɚɛɨɜɢ

2 Ȼɢɝɭɜɚʁɜɪɟɠɢɝɢɩɨ
ɨɛɟɥɟɠɚɧɚɬɚɥɢɧɢʁɚ

3 ɉɪɟɜɢɬɤɚʁɝɢɟɥɟɦɟɧɬɢɬɟ
ɢɫɨɫɬɚɜɢɝɢɤɚɤɨɲɬɨ
ɟɩɪɢɤɚɠɚɧɨ

49
 Предлог листа на
материјали за изработка на
макети или модели

Метални или пластични спојки Дрвени Дрвени Електромоторчиња

тркалца осовинки

Пенаст Лепак за дрво Дрвени летвички Разни ластичиња

картон и хартија

Запченици Леплива лента Макари

Ребраст картон Хартија во боја Разни лепила

50
ПРИМЕРИ И ВЕЖБИ ЗА РЕАЛИЗАЦИЈА
НА НАСТАВНАТА ПРОГРАМА

za 5 oddelenie
za devetgodi[noto obrazovanie