Ds - c7 - The Tich Khoi Non Tru Cau

CHỦ ĐỀ 2.
MẶT CẦU – MẶT NÓN – MẶT TRỤ

A. KIẾN THỨC CƠ BẢN
I. MẶT NÓN
Hình Hình
1/ Mặt nón tròn xoay 1 2
Trong mặt phẳng , cho 2 đường thẳng , cắt nhau tại và chúng tạo thành góc với
. Khi quay xung quanh trục với góc không thay đổi được gọi là mặt nón tròn
xoay đỉnh (hình 1).
 Người ta thường gọi tắt mặt nón tròn xoay là mặt nón.
 Đường thẳng gọi là trục, đường thẳng được gọi là đường sinh và góc gọi là góc ở đỉnh.
2/ Hình nón tròn xoay
Cho vuông tại quay quanh cạnh góc vuông thì đường gấp khúc tạo thành một hình,
gọi là hình nón tròn xoay (gọi tắt là hình nón) (hình 2).
 Đường thẳng gọi là trục, là đỉnh, gọi là đường cao và gọi là đường sinh của hình
nón.
 Hình tròn tâm , bán kính là đáy của hình nón.
3/ Công thức diện tích và thể tích của hình nón
Cho hình nón có chiều cao là , bán kính đáy và đường sinh là thì có:
 Diện tích xung quanh:
Diện tích toàn phần hình nón: .
 Diện tích đáy (hình tròn):
 Thể tích khối nón: .
4/ Tính chất:
 TH1: Nếu cắt mặt nón tròn xoay bởi đi qua đỉnh thì có các trường hợp sau xảy ra:
+ Nếu cắt mặt nón theo 2 đường sinh Thiết diện là tam giác cân.
+ Nếu tiếp xúc với mặt nón theo một đường sinh. Trong trường hợp này, người ta gọi đó
là mặt phẳng tiếp diện của mặt nón.
 TH2: Nếu cắt mặt nón tròn xoay bởi mp không đi qua đỉnh thì có các trường hợp sau xảy ra:
+ Nếu vuông góc với trục hình nón giao tuyến là một đường tròn.
+ Nếu song song với 2 đường sinh hình nón giao tuyến là 2 nhánh của 1 hypebol.
+ Nếu song song với 1 đường sinh hình nón giao tuyến là 1 đường parabol.
II. MẶT TRỤ
Trang 1/44
1/ Mặt trụ tròn xoay
Trong cho hai đường thẳng và song song ∆
nhau, cách nhau một khoảng . Khi quay

quanh trục cố định thì đường thẳng sinh ra một A r l
mặt tròn xoay được gọi là mặt trụ tròn xoay hay gọi tắt D
là mặt trụ.
 Đường thẳng được gọi là trụC.
 Đường thẳng được gọi là đường sinh.
 Khoảng cách được gọi là bán kính của mặt trụ.
2/ Hình trụ tròn xoay
Khi quay hình chữ nhật xung quanh đường B
thẳng chứa một cạnh, chẳng hạn cạnh thì đường r
C
gấp khúc tạo thành một hình, hình đó được gọi
là hình trụ tròn xoay hay gọi tắt là hình trụ.
 Đường thẳng được gọi là trụC.
 Đoạn thẳng được gọi là đường sinh.
 Độ dài đoạn thẳng được gọi là chiều cao của hình trụ.
 Hình tròn tâm , bán kính và hình tròn tâm , bán kính được gọi là 2 đáy của
hình trụ.
 Khối trụ tròn xoay, gọi tắt là khối trụ, là phần không gian giới hạn bởi hình trụ tròn xoay kể cả
hình trụ.
3/ Công thức tính diện tích và thể tích của hình trụ
Cho hình trụ có chiều cao là và bán kính đáy bằng , khi đó:
 Diện tích xung quanh của hình trụ:
 Diện tích toàn phần của hình trụ:
 Thể tích khối trụ:

4/ Tính chất:
 Nếu cắt mặt trụ tròn xoay (có bán kính là ) bởi một vuông góc với trục thì ta được
đường tròn có tâm trên và có bán kính bằng với cũng chính là bán kính của mặt trụ đó.
 Nếu cắt mặt trụ tròn xoay (có bán kính là ) bởi một không vuông góc với trục nhưng
cắt tất cả các đường sinh, ta được giao tuyến là một đường elíp có trụ nhỏ bằng và trục lớn
bằng , trong đó là góc giữa trục và với .
 Cho song song với trục của mặt trụ tròn xoay và cách một khoảng .
+ Nếu thì cắt mặt trụ theo hai đường sinh thiết diện là hình chữ nhật.
+ Nếu thì tiếp xúc với mặt trụ theo một đường sinh.
+ Nếu thì không cắt mặt trụ.
Trang 2/44
III. MẶT CẦU
1/ Định nghĩa
Tập hợp các điểm trong không gian cách điểm cố định một khoảng gọi là mặt cầu tâm ,
bán kính , kí hiệu là: . Khi đó
2/ Vị trí tương đối của một điểm đối với mặt cầu
Cho mặt cầu và một điểm bất kì, khi đó:
 Nếu . Khi đó gọi là bán kính mặt cầu. Nếu và là hai bán
kính sao cho thì đoạn thẳng gọi là một đường kính của B
mặt cầu.
 Nếu nằm trong mặt cầu. O
A
 Nếu nằm ngoài mặt cầu. A
Khối cầu là tập hợp tất cả các điểm sao cho .
A
3/ Vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu
Cho mặt cầu và một . Gọi là khoảng cách từ tâm của mặt cầu đến và
là hình chiếu của trên .
 Nếu cắt mặt cầu theo giao tuyến là đường tròn nằm trên có
tâm là và bán kính (hình a).
 Nếu không cắt mặt cầu (hình b).
 Nếu có một điểm chung duy nhất. Ta nói mặt cầu tiếp xúc .
Do đó, điều kiện cần và đủ để tiếp xúc với mặt cầu là (hình c).
d
d=
Hình a Hình b Hình c
4/ Vị trí tương đối của đường thẳng và mặt cầu
Cho mặt cầu và một đường thẳng . Gọi là hình chiếu của trên đường thẳng và
là khoảng cách từ tâm của mặt cầu đến đường thẳng . Khi đó:
d
 Nếu không cắt mặt cầu . d=
 Nếu cắt mặt cầu tại hai điểm phân biệt.

 Nếu và mặt cầu tiếp xúc nhau (tại một điểm duy nhất). Do đó: điều kiện cần và đủ để
đường thẳng tiếp xúc với mặt cầu là .
Định lí: Nếu điểm nằm ngoài mặt cầu thì:
Trang 3/44
 Qua có vô số tiếp tuyến với mặt cầu .
 Độ dài đoạn thẳng nối với các tiếp điểm đều bằng nhau.
 Tập hợp các điểm này là một đường tròn nằm trên mặt cầu .
5/ Diện tích và thể tích mặt cầu
• Diện tích mặt cầu: . • Thể tích mặt cầu: .
B. KỸ NĂNG CƠ BẢN
I. Mặt cầu ngoại tiếp khối đa diện
1/ Các khái niệm cơ bản
 Trục của đa giác đáy: là đường thẳng đi qua tâm đường tròn ngoại tiếp của đa giác đáy và vuông
góc với mặt phẳng chứa đa giác đáy.
Bất kì một điểm nào nằm trên trục của đa giác thì cách đều các đỉnh của đa giác đó.
 Đường trung trực của đoạn thẳng: là đường thẳng đi qua trung điểm của đoạn thẳng và vuông
góc với đoạn thẳng đó.
Bất kì một điểm nào nằm trên đường trung trực thì cách đều hai đầu mút của đoạn thẳng.
 Mặt trung trực của đoạn thẳng: là mặt phẳng đi qua trung điểm của đoạn thẳng và vuông góc với
đoạn thẳng đó.
Bất kì một điểm nào nằm trên mặt trung trực thì cách đều hai đầu mút của đoạn thẳng.
2/ Tâm và bán kính mặt cầu ngoại tiếp hình chóp
 Tâm mặt cầu ngoại tiếp hình chóp: là điểm cách đều các đỉnh của hình chóp. Hay nói cách khác,
nó chính là giao điểm I của trục đường tròn ngoại tiếp mặt phẳng đáy và mặt phẳng trung trực của
một cạnh bên hình chóp.
 Bán kính: là khoảng cách từ I đến các đỉnh của hình chóp.
3/ Cách xác định tâm và bán kính mặt cầu của một số hình đa diện cơ bản
a/ Hình hộp chữ nhật, hình lập phương.
- Tâm: trùng với tâm đối xứng của hình hộp chữ nhật (hình lập phương).
Tâm là , là trung điểm của .
- Bán kính: bằng nửa độ dài đường chéo hình hộp chữ nhật (hình lập phương).
Bán kính: . A B A
D C
I I
A
’ B
’
D C C
’ ’
b/ Hình lăng trụ đứng có đáy nội ’tiếp đường tròn. A
A
Xét hình lăng trụ đứng , trong đó có 2 đáy n
1 O
A
và nội tiếp đường tròn và . Lúc đó, A
2
mặt cầu nội tiếp hình lăng trụ đứng có: I
3
- Tâm: với là trung điểm của .

S S A
- Bán kính: . A ’n
’1 O
A’ ’
c/ Hình chóp có các đỉnh nhìn đoạn thẳng nối 2 đỉnh còn laỊi dưới 1 góc vuông
2 . A
’3
- Hình chóp có . I
+ Tâm: là trung điểm của . A
A C
D
Trang 4/44
B B C
+ Bán kính: .
- Hình chóp có

.
+ Tâm: là trung điểm của .
+ Bán kính: .
d/ Hình chóp đều.

S
Cho hình chóp đều
- Gọi là tâm của đáy là trục của đáy.
∆
- Trong mặt phẳng xác định bởi và một cạnh bên,
M
chẳng hạn như , ta vẽ đường trung trực của cạnh
là cắt tại và cắt tại là tâm của mặt cầu. I
- Bán kính: A
Ta có: Bán kính là: O D

B
C
e/ Hình chóp có cạnh bên vuông góc với mặt phẳng đáy.
Cho hình chóp có cạnh bên đáy và đáy nội tiếp được trong
đường tròn tâm . Tâm và bán kính mặt cầu ngoại tiếp hình chóp được xác định như sau:
- Từ tâm ngoại tiếp của đường tròn đáy, ta vẽ đường thẳng vuông góc với tại
.
- Trong , ta dựng đường trung trực của cạnh , cắt tại , cắt tại .
S
là tâm mặt cầu ngoại tiếp hình chóp
và bán kính d
- Tìm bán kính:
Ta có: là hình chữ nhật. M ∆
I
Xét vuông tại có:
. A O
C
f/ Hình chóp kháC. B

- Dựng trục của đáy.
- Dựng mặt phẳng trung trực của một cạnh bên bất kì.
- là tâm mặt cầu ngoại tiếp hình chóp.
- Bán kính: khoảng cách từ đến các đỉnh của hình chóp.
g/ Đường tròn ngoại tiếp một số đa giác thường gặp.

Khi xác định tâm mặt cầu, ta cần xác định trục của mặt phẳng đáy, đó chính là đường thẳng vuông
góc với mặt phẳng đáy tại tâm O của đường tròn ngoại tiếp đáy. Do đó, việc xác định tâm ngoại O
là yếu tố rất quan trọng của bài toán.
Trang 5/44
O O O
Hình vuông: O là giao Hình chữ nhật: O là giao ∆ đều: O là giao điểm của 2
điểm 2 đường chéo. điểm của hai đường chéo. đường trung tuyến (trọng
tâm).
O
O
∆ vuông: O là trung điểm ∆ thường: O là giao điểm của

của cạnh huyền. hai đường trung trực của hai
cạnh ∆.
II. KỸ THUẬT XÁC ĐỊNH MẶT CẦU NGOẠI TIẾP HÌNH CHÓP.
Cho hình chóp (thoả mãn điều kiện tồn tại mặt cầu ngoại tiếp). Thông thường, để xác định
mặt cầu ngoại tiếp hình chóp ta thực hiện theo hai bước:
Bước 1: Xác định tâm của đường tròn ngoại tiếp đa giác đáy. Dựng : trục đường tròn ngoại tiếp đa
S
giác đáy.
Bước 2: Lập mặt phẳng trung trực của một cạnh bên.

I
Lúc đó : - Tâm O của mặt cầu:
O
- Bán kính: . Tuỳ vào từng trường hợp. D
A H C
Lưu ý: Kỹ năng xác định trục đường tròn ngoại tiếp đa giác đáy. B
1. Trục đường tròn ngoại tiếp đa giác đáy: là đường thẳng đi qua tâm đường tròn ngoại tiếp đáy và
vuông góc với mặt phẳng đáy.
Tính chất: 
Suy ra: M
2. Các bước xác định trục:

- Bước 1: Xác định tâm H của đường tròn ngoại tiếp đa giác đáy.
- Bước 2: Qua H dựng vuông góc với mặt phẳng đáy. A
VD: Một số trường hợp đặc biệt C
H
A. Tam giác vuông B. Tam giác đều
B
C. Tam giác bất kì  
B B
B H C C
H C
H
A A A
Trang 6/44
S
3. Lưu ý: Kỹ năng tam giác đồng dạng
M
đồng dạng với . O
I A
4. Nhận xét quan trọng:
là trục đường tròn ngoại tiếp .
5. Ví dụ: Tìm tâm và bán kính mặt cầu ngoại tiếp hình chóp
Dạng 1: Chóp có các điểm cùng nhìn một đoạn dưới một góc vuông.
 SA   ABC   BC  AB  gt 
Ví dụ: Cho S . ABC :  . Theo đề bài: 
 ABC  B  BC  SA  SA   ABC 
 BC  (SAB)  BC  SB
Ta có B và A nhìn SC dưới một góc vuông
 nên B và A cùng nằm trên một mặt cầu có đường kính là SC.
Gọi I là trung điểm SC  I là tâm MCNT khối chóp S . ABC và bán kính R  SI .
Dạng 2: Chóp có các cạnh bên bằng nhau.
Ví dụ: Cho hình chóp tam giác đều S . ABC .
+ Vẽ SG   ABC  thì G là tâm đường tròn ngoại tiếp ABC .
+ Trên mặt phẳng  SGC  , vẽ đường trung trực của SC , đường này cắt
SG tại I thì I là tâm mặt cầu ngoại tiếp S . ABC và bán kính R  IS .
SG SC SC.SK SC 2
+ Ta có SGC SKI  g  g     R 
SK SI SG 2SG
Dạng 3: Chóp có một mặt bên vuông góc với đáy.
Ví dụ: Cho hình chóp S . ABC có đáy ABC là tam giác vuông tại A . Mặt bên  SAB    ABC  và SAB
đều. Gọi H , M lần lượt là trung điểm của AB, AC .
Ta có M là tâm đường tròn ngoại tiếp ABC (do MA  MB  MC ).
Dựng d1 là trục đường tròn ngoại tiếp ABC ( d1 qua M và song song SH ).
Gọi G là tâm đường tròn ngoại tiếp SAB và d 2 là trục đường tròn ngoại
tiếp SAB , d 2 cắt d1 tại I  I là tâm mặt cầu ngoại tiếp khối chóp S . ABC
 Bán kính R  SI . Xét SGI  SI  GI 2  SG 2 .
Trang 7/44
C. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
MẶT CẦU
Câu 1. Cho một mặt cầu có diện tích là , thể tích khối cầu đó là . Tính bán kính của mặt cầu.
A. . B. . C. . D. .
Câu 2. Cho mặt cầu và điểm cố định với . Qua , kẻ đường thẳng tiếp xúc với
mặt cầu tại . Công thức nào sau đây được dùng để tính độ dài đoạn thẳng ?
A. . B. . C. . D. .
Câu 3. Một hình hộp chữ nhật có ba kích thước là . Gọi là mặt cầu đi qua 8 đỉnh của hình hộp
chữ nhật đó. Tính diện tích của hình cầu theo .
A. . B. .
C. . D. .
chữ nhật đó. Tâm của mặt cầu là
A. một đỉnh bất kì của hình hộp chữ nhật.
B. tâm của một mặt bên của hình hộp chữ nhật.
C. trung điểm của một cạnh của hình hộp chữ nhật.
D. tâm của hình hộp chữ nhật.
Câu 5. Cho mặt cầu và đường thẳng . Biết khoảng cách từ tới bằng . Đường thẳng
tiếp xúc với khi thỏa mãn điều kiện nào trong các điều kiện sau ?
A. . B. . C. . D. .
Câu 6. Cho đường tròn và điểm nằm ngoài mặt phẳng chứa . Có tất cả bao nhiêu mặt cầu
chứa đường tròn và đi qua ?
A. 2. B. 0. C. 1. D. vô số.
Câu 7. Cho hai điểm phân biệt. Tập hợp tâm những mặt cầu đi qua và là
A. mặt phẳng trung trực của đoạn thẳng . B. đường thẳng trung trực của .
C. mặt phẳng song song với đường thẳng . D. trung điểm của đoạn thẳng .
Câu 8. Cho mặt cầu và mặt phẳng . Biết khoảng cách từ tới bằng . Nếu thì
giao tuyến của mặt phẳng với mặt cầu là đường tròn có bán kính bằng bao nhiêu?
A. . B. . C. . D. .
Câu 9. Từ điểm nằm ngoài mặt cầu có thể kẻ được bao nhiêu tiếp tuyến với mặt cầu?
A. Vô số. B. 0. C. 1. D. 2.
Câu 10. Một đường thẳng thay đổi qua và tiếp xúc với mặt cầu tại . Gọi là hình
chiếu của lên đường thẳng . thuộc mặt phẳng nào trong những mặt phẳng sau đây?
A. Mặt phẳng qua và vuông góc với . B. Mặt phẳng trung trực của .
C. Mặt phẳng qua và vuông góc với . D. Mặt phẳng qua và vuông góc với .
chiếu của lên đường thẳng . Độ dài đoạn thẳng tính theo là:
Trang 8/44
A. . B. . C. . D. .
Câu 12. Thể tích của một khối cầu là thì bán kính nó là bao nhiêu ? (lấy )
A. . B. . C. . D. .
Câu 13. Khinh khí cầu của nhà Mông–gôn–fie (Montgolfier) (người Pháp) phát minh ra khinh khí cầu
dùng khí nóng. Coi khinh khí cầu này là một mặt cầu có đường kính 11m thì diện tích của mặt
khinh khí cầu là bao nhiêu? (lấy và làm tròn kết quả đến chữ số thập phân thứ hai).
A. . B. . C. . D. .
Câu 14. Cho hình lập phương có độ dài mỗi cạnh là . Gọi O là tâm mặt cầu đi
qua 8 đỉnh của hình lập phương. Khi đó, diện tích của mặt cầu và thể tích của hình cầu là:
A. . B. .
C. . D. .
Câu 15. Cho đường tròn ngoại tiếp một tam giác đều có cạnh bằng , chiều cao . Quay
đường tròn xung quanh trục , ta được một mặt cầu. Thể tích của khối cầu tương ứng là:
A. . B. . C. . D. .
A. . B. . C. . D. .
Câu 17. Cho tam giác vuông tại có và . Quay tam giác vuông này quanh
trục , ta được một hình nón đỉnh . Gọi là diện tích toàn phần của hình nón đó và là
diện tích mặt cầu có đường kính . Khi đó, tỉ số là:
A. . B. . C. . D. .
MẶT NÓN
Câu 18. Cho hình nón có thiết diện qua trục là một tam giác đều cạnh , diện tích xung quanh là
và mặt cầu có đường kính bằng chiều cao hình nón, có diện tích . Khẳng định nào sau đây là
khẳng định đúng ?
A. . B. . C. . D. .
Câu 19. Cho hình nón có thiết diện qua trục là một tam giác đều cạnh , có thể tích và hình cầu có
đường kính bằng chiều cao hình nón, có thể tích . Khi đó, tỉ số thể tích bằng bao nhiêu?
A. . B. . C. . D. .
Trang 9/44
Câu 20. Tính diện tích xung quanh của hình trụ biết hình trụ có bán kính đáy và đường cao là .
A. . B. . C. . D. .
Câu 21. Một hình nón có thiết diện qua trục là một tam giác vuông cân có cạnh góc vuông bằng .
Tính diện tích xung quanh của hình nón.
A. . B. . C. . D. .
Câu 22. Thiết diện đi qua trục của hình nón đỉnh là tam giác vuông cân có cạnh cạnh huyền
bằng . Diện tích toàn phần của hình nón và thể tích của khối nón tương ứng đã cho là
A. . B. .
C. . D. .
Câu 23. Cho hình nón tròn xoay có đỉnh là , là tâm của đường tròn đáy, đường sinh bằng và
góc giữa đường sinh và mặt phẳng đáy bằng . Diện tích xung quanh của hình nón và thể
tích của khối nón tương ứng là:
A. . B. .
C. . D. .
Câu 24. Một hình nón có đường kính đáy là , góc ở đỉnh là . Tính thể tích của khối nón đó
theo .
A. . B. . C. . D. .
Câu 25. Trong không gian, cho tam giác vuông tại , và . Tính độ dài đường
sinh l của hình nón, nhận được khi quay tam giác xung quanh trục .
A. . B. . C. . D. .
MẶT TRỤ
Câu 26. Cho một hình trụ có bán kính đáy , chiều cao và thể tích ; một hình nón có đáy trùng
với một đáy của hình trụ, có đỉnh trùng với tâm đáy còn lại của hình trụ (hình vẽ bên dưới) và có
thể tích .
Khẳng định nào sau đây là khẳng định đúng ?
A. . B. . C. . D. .
Câu 27. Tính thể tích của khối trụ có bán kính đáy , chiều cao là .
A. . B. . C. . D. .
Trang 10/44
Câu 28. Một hình trụ có bán kính đáy , có thiết diện qua trục là một hình vuông. Tính diện tích xung
quanh của hình trụ.
A. . B. . C. . D. .
Câu 29. Tính diện tích toàn phần của hình trụ có bán kính đáy và đường cao .
A. . B. . C. . D. .
Câu 30. Tính thể tích của khối trụ biết bán kính đáy của hình trụ đó bằng và thiết diện đi qua trục là
một hình vuông.
A. . B. . C. . D. .
Câu 31. Tính thể tích của khối trụ biết chu vi đáy của hình trụ đó bằng và thiết diện đi qua trục
là một hình chữ nhật có độ dài đường chéo bằng .
A. . B. . C. . D. .
Câu 32. Trong không gian, cho hình chữ nhật có và . Gọi M, N lần lượt là
trung điểm của và . Quay hình chữ nhật đó xung quanh trục MN, ta được một hình trụ.
Tính diện tích toàn phần của hình trụ đó.
A. . B. . C. . D. .
Câu 33. Từ một tấm tôn hình chữ nhật kích thước 50cm x 240cm, người ta làm các thùng đựng nước
hình trụ có chiều cao bằng 50cm, theo hai cách sau (xem hình minh họa dưới đây):
- Cách 1: Gò tấm tôn ban đầu thành mặt xung quanh của thùng.
- Cách 2: Cắt tấm tôn ban đầu thành hai tấm bằng nhau, rồi gò mỗi tấm đó thành mặt xung
quanh của một thùng.
Kí hiệu là thể tích của thùng gò được theo cách 1 và là tổng thể tích của hai thùng gò
được theo cách 2. Tính tỉ số .
A. . B. . C. . D. .
VẬN DỤNG THẤP

Câu 34. Tính bán kính của mặt cầu ngoại tiếp hình tứ diện đều cạnh .
A. . B. . C. . D. .
Câu 35. Tính bán kính của mặt cầu ngoại tiếp hình chóp tam giác đều , biết các cạnh đáy có độ
dài bằng , cạnh bên .
A. . B. . C. . D. .
Trang 11/44
Câu 36. Tính bán kính của mặt cầu ngoại tiếp hình chóp tứ giác đều có cạnh đáy bằng , cạnh bên bằng
.
A. . B. . C. . D. .
Câu 37. Cho hình chóp có đáy là tam giác đều cạnh bằng 1, mặt bên là tam giác
đều và nằm trong mặt phẳng vuông góc với mặt phẳng đáy. Tính thể tích V của khối cầu ngoại
tiếp hình chóp đã cho.
A. . B. . C. . D. .
Câu 38. Một hình lăng trụ tam giác đều có cạnh đáy bằng , cạnh bên bằng . Tính bán kính mặt cầu
ngoại tiếp hình lăng trụ đó.
A. . B. . C. . D. .
Câu 39. Cho hình trụ có bán kính đáy là , thiết diện qua trục là một hình vuông. Tính thể tích khối
lăng trụ tứ giác đều nội tiếp trong hình trụ đã cho theo .
A. . B. . C. . D. .
Câu 40. Cho hình trụ có bán kính đáy là 4 cm, một mặt phẳng không vuông góc với đáy và cắt hai mặt
đáy theo hai dây cung song song mà (hình vẽ). Biết diện tích tứ giác
bằng 60 cm2. Tính chiều cao của hình trụ đã cho.
A. cm. B. cm. C. cm. D. cm.
Câu 41. Cho hình trụ tròn xoay có hai đáy là hai hình tròn và . Tồn tại dây cung AB
thuộc đường tròn sao cho là tam giác đều và mặt phẳng hợp với mặt phẳng
chứa đường tròn một góc . Khi đó, diện tích xung quanh hình trụ và thể tích của
khối trụ tương ứng là:
A. . B. .
C. . D. .
Câu 42. Cho một hình trụ tròn xoay và hình vuông cạnh có hai đỉnh liên tiếp nằm trên
đường tròn đáy thứ nhất của hình trụ, hai đỉnh còn lại nằm trên đường tròn đáy thứ hai của hình
trụ. Mặt phẳng tạo với đáy hình trụ góc . Diện tích xung quanh hình trụ và thể
tích của khối trụ là:
A. . B. .
C. . D. .
Câu 43. Cho hình trụ có thiết diện qua trục là hình vuông cạnh với là đường kính
của đường tròn đáy tâm . Gọi là điểm thuộc cung sao cho . Khi đó, thể tích
của khối tứ diện là:
Trang 12/44
A. . B. . C. . D. .
Câu 44. Một hình nón có chiều cao cm, bán kính đáy cm. Một thiết diện đi qua đỉnh có
khoảng cách từ tâm của đáy đến mặt phẳng chứa thiết diện là 12cm. Tính diện tích thiết diện đó.
A. cm2. B. cm2. C. cm2. D. cm2.
Câu 45. Cho hình lập phương có cạnh là . Hãy tính diện tích xung quanh và
thể tích của khối nón có đỉnh là tâm của hình vuông và đáy là hình tròn nội tiếp
hình vuông .
A. . B. .
C. . D. .
Câu 46. Thiết diện đi qua trục của hình nón đỉnh là một tam giác vuông cân có cạnh cạnh huyền
bằng . Kẻ dây cung BC của đường tròn đáy hình nón, sao cho mp tạo với mặt phẳng
chứa đáy hình nón một góc . Diện tích tam giác tính theo là:
A. . B. . C. . D. .
Câu 47. Cho hình nón tròn xoay có đỉnh là , là tâm của đường tròn đáy, đường sinh bằng và
góc giữa đường sinh và mặt phẳng đáy bằng . Gọi là một điểm trên đường cao của hình
nón sao cho tỉ số . Khi đó, diện tích của thiết diện qua và vuông góc với trục của hình
nón là:
A. . B. . C. . D. .
Câu 48. Cho hình nón đỉnh với đáy là đường tròn tâm bán kính . Gọi là một điểm nằm trên
mặt phẳng đáy sao cho . Giả sử là điểm nằm trên đường tròn sao cho
. Biết rằng tam giác vuông cân tại . Khi đó, diện tích xung quanh của hình
nón và thể tích của khối nón là:
A. . B. .
C. . D. .
Câu 49. Một hình nón đỉnh có bán kính đáy bằng , góc ở đỉnh là 1200. Thiết diện qua đỉnh của
hình nón là một tam giác. Diện tích lớn nhất của thiết điện đó là bao nhiêu ?
A. . B. . C. . D. .
VẬN DỤNG CAO

Câu 50. Bán kính của mặt cầu nội tiếp tứ diện đều cạnh là
A. . B. . C. . D. .
Trang 13/44
Câu 51. Chiều cao của khối trụ có thể tích lớn nhất nội tiếp trong hình cầu có bán kính là
A. . B. . C. . D. .
Câu 52. Cho hình nón có chiều cao . Tính chiều cao của khối trụ có thể tích lớn nhất nội tiếp trong
hình nón theo .
A. . B. . C. . D. .
Câu 53. Cho hình nón đỉnh , chiều cao là . Một khối nón khác có đỉnh là tâm của đáy và có đáy là
là một thiết diện song song với đáy của hình nón đỉnh đã cho (hình vẽ). Tính chiều cao của
khối nón này để thể tích của nó lớn nhất, biết .
O
A. . B. . C. . D. .
Câu 54. Cho một hình nón có bán kính đáy là , chiều cao là , ngoại tiếp một hình cầu .
Khi đó, thể tích của khối trụ ngoại tiếp hình cầu là
A. . B. . C. . D. .
Câu 55. Trong số các hình trụ có diện tích toàn phần đều bằng thì bán kính và chiều cao của
khối trụ có thể tích lớn nhất là:
A. . B. .
C. . D. .
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM TỰ RÈN LUYỆN (CÓ HƯỚNG DẪN)

Câu 56. Thiết diện qua trục của một hình nón tròn xoay là một tam giác vuông cân có điện tích bằng
. Khi đó thể tích của khối nón bằng:
A. B. C. D.
Câu 57. Cho hình lập phương ABCD.A'B'C'D' có cạnh bằng . Gọi S là diện tích xung quanh của hình
trụ có hai đường tròn đáy lần lượt ngoại tiếp các hình vuông ABDC và A'B'C'D'. Khi đó S bằng:
A. B. C. D.
Trang 14/44
Câu 58. Một hình lập phương có diện tích mặt chéo bằng . Gọi V là thể tích khối cầu và S là diện
tích mặt cầu ngoại tiếp hình lập phương nói trên. Khi đó tích bằng:
A. B. C. D.
Câu 59. Cho hình hộp chữ nhật ABCD.A'B'C'D' có . Gọi V là thể tích
hình nón sinh ra khi quay tam giác AA'C quanh trục AA'. Khi đó V bằng:
A. B. C. D.
Câu 60. Một hình trụ có diện tích xung quanh bằng và có thiết diện qua trục là một hình vuông. Khi
đó thể tích khối trụ tương ứng bằng:
A. B. C. D.
Câu 61. Tỉ số thể tích của khối lập phương và khối cầu ngoại tiếp khối lập phương đó bằng:
A. B. C. D.
Câu 62. Một hình nón có đường sinh hợp với đáy một góc và độ dài đường sinh bằng l. Khi đó diện
tích toàn phần của hình nón bằng:
A. B.
C. D.
Câu 63. Cho lăng trụ đều có tất cả các cạnh đều bằng A. Gọi V là thể tích hình trụ ngoại tiếp khối lăng
trụ nói trên. Khi đó V bằng:
A. B. C. D.
Câu 64. Cho hình chóp tam giác đều S.ABC có cạnh đáy bằng a và cạnh bên bằng . Khẳng định
nào sau đây sai?

A. Không có mặt cầu ngoại tiếp S.ABC.
B. Mặt cầu ngoại tiếp khối chóp có tâm là trọng tâm tam giác ABC.
C. Mặt cầu ngoại tiếp khối chóp có tâm là trực tâm tam giác ABC.
D. Mặt cầu ngoại tiếp khối chóp có bán kính
Câu 65. Một hình nón có bán kính đường tròn đáy bằng A. Thiết diện qua trục của hình nón là một tam
giác có góc ở đỉnh bằng 1200. Gọi V là thể tích khối nón. Khi đó V bằng:
A. B. C. D.
Câu 66. Trong không gian cho hình vuông ABCD cạnh . Gọi I và H lần lượt là trung điểm của các
cạnh AB và CD. Khi quay hình vuông đó xung quanh trục IH ta được một hình trụ tròn xoay.Khi
đó thể tích khối trụ tương ứng bằng:
Trang 15/44
A. B. C. D.
Câu 67. Cho tứ diện S.ABC có đáy ABC là tam giác vuông tại B với AB = 3a, BC = 4a, SA ,
0
cạnh bên SC tạo với đáy góc 60 . Khi đó thể tích khối cầu ngoại tiếp S.ABC là:
A. B. C. D.
Câu 68. Cho hình lăng trụ tứ giác đều ABCD.ABCD có cạnh đáy bằng , chiều cao . Biết rằng O
là tâm của ABCD và (C) là đường tròn nội tiếp đáy ABCD. Diện tích xung quanh của hình nón
có đỉnh O và đáy (C).
A. B. C. D.
Câu 69. Một hình trụ có hai đáy là hai đường tròn nội tiếp hai mặt của một hình lập phương có cạnh
bằng 1. Thể tích của khối trụ đó bằng:
A. B. C. D.
Câu 70. Cho tứ diện S.ABC có 3 đường thẳng SA, SB, SC vuông góc với nhau từng đôi một, SA = 3,
SB = 4, SC = 5. Diện tích mặt cầu ngoại tiếp S.ABC bằng:
A. B. C. D.
Câu 71. Thể tích khối lăng trụ tứ giác đều nội tiếp trong hình trụ có chiều cao h và bán kính đường tròn
đáy R bằng:
A. B. C. D.
Trang 16/44
D. ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
I – ĐÁP ÁN 7.5
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
A B A D A C A C A A B D A C C A A D A B
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
B A A B D C A D D A C C B C D A D C A A
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
B D D C A A C A A D A B A C D A B A C A
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
D A B A C B D A A B A
II –HƯỚNG DẪN GIẢI
NHẬN BIẾT – THÔNG HIỂU
* MẶT CẦU
Câu 1. Cho một mặt cầu có diện tích là , thể tích khối cầu đó là . Tính bán kính của mặt cầu.
A. . B. . C. . D. .
 Hướng dẫn giải:

Ta có công thức tính diện tích mặt cầu và thể tích hình cầu là:
Câu 2. Cho mặt cầu và điểm cố định với . Qua , kẻ đường thẳng tiếp xúc với
mặt cầu tại . Công thức nào sau đây được dùng để tính độ dài đoạn thẳng ?
A. . B. . C. . D. .
Vì tiếp xúc với tại nên tại . M
Xét tam giác vuông tại , ta có: R
A
. O
chữ nhật đó. Tính diện tích của hình cầu theo .
A. . B. .
C. . D. .

Đường kính của mặt cầu chính là đường chéo của hình hộp chữ nhật, nên mặt cầu có
bán kính . Do đó diện tích mặt cầu là: .
chữ nhật đó. Tâm của mặt cầu là
A. một đỉnh bất kì của hình hộp chữ nhật.
B. tâm của một mặt bên của hình hộp chữ nhật.
Trang 17/44
C. trung điểm của một cạnh của hình hộp chữ nhật.
D. tâm của hình hộp chữ nhật.
Tâm của hình hộp chữ nhật cách đều 8 đỉnh của hình hộp nên tâm của mặt cầu chính là
tâm của hình hộp chữ nhật.
Câu 5. Cho mặt cầu và đường thẳng . Biết khoảng cách từ tới bằng . Đường thẳng
tiếp xúc với khi thỏa mãn điều kiện nào trong các điều kiện sau ?
A. . B. . C. . D. .
Hướng dẫn giải:
Đường thẳng tiếp xúc với khi . M
Δ
d=R
Câu 6. Cho đường tròn và điểm nằm ngoài mặt phẳng chứa . Có tất cả bao nhiêu mặt cầu
chứa đường tròn và đi qua ?
A. 2. B. 0. C. 1. D. vô số.
Trên đường tròn lấy điểm điểm cố định. Gọi là mặt
I
phẳng trung trực của và đường thẳng là trục của . Gọi
giao điểm của và thì mặt cầu tâm thỏa mãn yêu cầu đề Δ
A
bài.
α
O
Ta sẽ chứng minh tâm là duy nhất. Giả sử là điểm bất kì M
khác nằm trên đường tròn , gọi là mặt phẳng trung trực của và thì
mặt cầu tâm tâm thỏa mãn yêu cầu đề bài. Ta có:
thuộc mặt phẳng trung trực của nên .
Từ đó suy ra . Vậy chỉ có duy nhất 1 mặt cầu thỏa mãn yêu cầu bài toán.
Câu 7. Cho hai điểm phân biệt. Tập hợp tâm những mặt cầu đi qua và là
A. mặt phẳng trung trực của đoạn thẳng . B. đường thẳng trung trực của .
C. mặt phẳng song song với đường thẳng . D. trung điểm của đoạn thẳng .
Gọi là tâm mặt cầu đi qua hai điểm cố định và phân biệt thì ta luôn có . Do đó
thuộc mặt phẳng trung trực của đoạn .
Câu 8. Cho mặt cầu và mặt phẳng . Biết khoảng cách từ tới bằng . Nếu thì
giao tuyến của mặt phẳng với mặt cầu là đường tròn có bán kính bằng bao nhiêu?
Trang 18/44
A. . B. . C. . D. .
Gọi là hình chiếu của lên và là điểm thuộc đường giao tuyến của và mặt cầu
. Xét tam giác vuông tại , ta có: và nên .
Câu 9. Từ điểm nằm ngoài mặt α

I M cầu có thể kẻ được bao nhiêu
tiếp tuyến với mặt cầu ?
A. Vô số. B. 0. C. 1. D. 2.
+ Gọi là mặt phẳng chứa đường thẳng thì dễ dàng T1
thấy rằng mp luôn cắt mặt cầu theo giao tuyến (C) α
O M
là đường tròn có tâm , bán kính . Trong mp , ta
thấy từ điểm nằm ngoài ta luôn kẻ được 2 tiếp tuyến T2
với đường tròn . Hai tiếp tuyến này cũng

chính là tiếp tuyến với mặt cầu .
+ Do có vô số mặt phẳng chứa đường thẳng cắt mặt cầu theo các giao tuyến
là đường tròn khác nhau nên cũng có vô số tiếp tuyến với mặt cầu được kẻ từ điểm
nằm ngoài mặt cầu.
chiếu của lên đường thẳng . thuộc mặt phẳng nào trong những mặt phẳng sau đây?
A. Mặt phẳng qua và vuông góc với . B. Mặt phẳng trung trực của .
C. Mặt phẳng qua và vuông góc với . D. Mặt phẳng qua và vuông góc với .
Trong mặt phẳng , xét tam giác vuông tại có là d
M
đường cao. Ta có: Do đó cố

O A
H
định. Vậy thuộc mặt phẳng vuông góc với tại .

chiếu của lên đường thẳng . Độ dài đoạn thẳng tính theo là:
A. . B. . C. . D. .

d
Trong mặt phẳng , xét tam giác vuông tại có là M
đường cao. Ta có: . O H

A
Trang 19/44
Câu 12. Thể tích của một khối cầu là thì bán kính nó là bao nhiêu ? (lấy )
A. . B. . C. . D. .
Thể tích khối cầu bán kính là (cm).
Câu 13. Khinh khí cầu của nhà Mông–gôn–fie (Montgolfier) (người Pháp) phát minh ra khinh khí cầu
dùng khí nóng. Coi khinh khí cầu này là một mặt cầu có đường kính 11m thì diện tích của mặt
khinh khí cầu là bao nhiêu? (lấy và làm tròn kết quả đến chữ số thập phân thứ hai).
A. . B. . C. . D. .
Diện tích của kinh khí cầu là .
Câu 14. Cho hình lập phương có độ dài mỗi cạnh là . Gọi O là tâm mặt cầu đi
qua 8 đỉnh của hình lập phương. Khi đó, diện tích của mặt cầu và thể tích của hình cầu là:
A. . B. .
C. . D. .
Dễ thấy tâm của mặt cầu chính là tâm của hình lập A D
phương.
Trong tam giác vuông có: .
B C
Trong tam giác vuông có:
O
. A' D'
Do đó (cm).
+ Bán kính mặt cầu tâm là (cm) B' C'
+ Diện tích mặt cầu: .
+ Thể tích khối cầu: .
A. . B. . C. . D. .

A
là đường cao trong tam giác đều cạnh nên .
B H C
Trang 20/44
Gọi là tâm mặt cầu ngoại tiếp , thì và .
Bán kính mặt cầu được tạo thành khi quay đường tròn quanh trục là .
Vậy thể tích của khối cầu tương ứng là: (đvtt).
A. . B. . C. . D. .

A
là đường cao trong tam giác đều cạnh nên .

O
Gọi là tâm mặt cầu ngoại tiếp , thì và
. B H C
Bán kính mặt cầu được tạo thành khi quay đường tròn quanh trục là .
Vậy thể tích của khối cầu tương ứng là: (đvtt).
Câu 17. Cho tam giác vuông tại có và . Quay tam giác vuông này quanh
trục , ta được một hình nón đỉnh . Gọi là diện tích toàn phần của hình nón đó và là
diện tích mặt cầu có đường kính . Khi đó, tỉ số là:
A. . B. . C. . D. .

Xét tam giác vuông tại , ta có: B
.
300
Diện tích toàn phần hình nón là: A B
O
B A C
.
Diện tích mặt cầu đường kính là:
Từ đó suy ra, tỉ số .
* MẶT NÓN
Trang 21/44
Câu 18. Cho hình nón có thiết diện qua trục là một tam giác đều cạnh , diện tích xung quanh là
và mặt cầu có đường kính bằng chiều cao hình nón, có diện tích . Khẳng định nào sau đây là
khẳng định đúng ?
A. . B. . C. . D. .
Bán kính đáy của hình nón là . Đường sinh của hình nón là .
Do đó, ta có
2a
a 3
Mặt cầu có bán kính là , nên ta có

a a
Từ (1) và (2) suy ra .

Câu 19. Cho hình nón có thiết diện qua trục là một tam giác đều cạnh , có thể tích và hình cầu có
đường kính bằng chiều cao hình nón, có thể tích . Khi đó, tỉ số thể tích bằng bao nhiêu?
A. . B. . C. . D. .

Hình nón có bán kính đáy là , chiều cao .
Do đó thể tích .
2a
a 3
Hình cầu có bán kính nên có thể tích
a a
Từ đó suy ra .
Câu 20. Tính diện tích xung quanh của hình trụ biết hình trụ có bán kính đáy và đường cao là .
A. . B. . C. . D. .
Hình trụ có bán kính đáy và đường cao nên .
Một hình nón có thiết diện qua trục là một tam giác vuông cân có cạnh góc vuông bằng . Tính diện tích
xung quanh của hình nón.
A. . B. . C. . D. .

a a
O
Trang 22/44
Thiết diện qua trục là một tam giác vuông cạnh nên đường sinh của hình nón là và bán
kính đáy là nên .
Thiết diện đi qua trục của hình nón đỉnh là tam giác vuông cân có cạnh cạnh huyền bằng .
Diện tích toàn phần của hình nón và thể tích của khối nón tương ứng đã cho là
A. . B. .
C. . D. .

+ Do thiết diện đi qua trục là tam giác vuông cân tại đỉnh S
, có cạnh huyền nên suy ra bán kính đáy hình nón a a

a 2
2
là ; đường sinh hình nón ; đường cao

A O a 2 B
2
hình nón .
+ Diện tích toàn phần hình nón là:
(đvdt).
+ Thể tích khối nón tương ứng là: (đvtt).
Cho hình nón tròn xoay có đỉnh là , là tâm của đường tròn đáy, đường sinh bằng và góc giữa
đường sinh và mặt phẳng đáy bằng . Diện tích xung quanh của hình nón và thể tích
của khối nón tương ứng là:
A. . B. .
C. . D. .

Gọi là một điểm thuộc đường tròn đáy hình nón. Theo giải
S
thiết ta có đường sinh và góc giữa đường sinh và
mặt phẳng đáy là . Trong tam giác vuông , ta a 2
a 2
có:
600
; O
A
.
Diện tích xung quanh hình nón (đvdt).
Trang 23/44
Thể tích của khối nón tròn xoay (đvtt).
Một hình nón có đường kính đáy là , góc ở đỉnh là . Tính thể tích của khối nón đó theo .
A. . B. . C. . D. .
Gọi là đỉnh hình nón, là tâm đáy, là một điểm thuộc đường tròn đáy.
Theo giả thiết dễ suy ra đường tròn đáy có bán kính
B
600
và góc . Xét tam giác vuông tại , ta
A a 3 C
có . Do đó chiều cao hình nón là .
Vậy thể tích khối nón là .
Trong không gian, cho tam giác vuông tại , và . Tính độ dài đường sinh l của
hình nón, nhận được khi quay tam giác xung quanh trục .
A. . B. . C. . D. .
 Hướng dẫn giải: B
Độ dài đường sinh bằng độ dài cạnh của tam giác vuông
a
.
Theo định lý Pytago thì A C
a 3
Vậy độ dài đường sinh của hình nón là

* MẶT TRỤ
Cho một hình trụ có bán kính đáy , chiều cao và thể tích ; một hình nón có đáy trùng với một đáy
của hình trụ, có đỉnh trùng với tâm đáy còn lại của hình trụ (hình vẽ bên dưới) và có thể tích
.
Khẳng định nào sau đây là khẳng định đúng ?
A. . B. . C. . D. .
Hình trụ có bán kính đáy và chiều cao nên thể tích .
Hình nón có bán kính đáy và chiều cao nên thể tích .
Từ đó suy ra .
Trang 24/44
Tính thể tích của khối trụ có bán kính đáy , chiều cao là .
A. . B. . C. . D. .
 Hướng dẫn giải: Áp dụng công thức thể tích khối trụ, đáp án là .
Một hình trụ có bán kính đáy , có thiết diện qua trục là một hình vuông. Tính diện tích xung quanh của
hình trụ.
A. . B. . C. . D. .
Một hình trụ có bán kính đáy , có thiết diện qua trục là một hình
vuông nên chiều cao hình trụ bằng . Do đó diện tích xung quanh hình 2a
trụ là
. a
Tính diện tích toàn phần của hình trụ có bán kính đáy và đường cao .
A. . B. . C. . D. .
Ta có: ; .
Do đó . a 3
Tính thể tích của khối trụ biết bán kính đáy của hình trụ đó bằng và thiết
diện đi qua trục là một hình vuông. a
A. . B. . C. . D. .

Theo bài ra thiết diện qua trục của hình trụ là hình vuông nên hình trụ có
bán kính đáy là , chiều cao . Do đó thể tích khối trụ là: 2a
.
Tính thể tích của khối trụ biết chu vi đáy của hình trụ đó bằng và thiết diện
a
đi qua trục là một hình chữ nhật có độ dài đường chéo bằng .
A. . B. . C. . D. .
Gọi là hai tâm của đáy hình trụ và thiết diện qua trục là hình chữ nhật .
Do chu vi đáy của hình trụ đó bằng nên bán kính đáy của hình
B
O
A
trụ là .
Vì thiết diện đi qua trục là một hình chữ nhật ABCD có

và nên chiều cao của hình trụ là: C
(cm). O'
D
Vậy thể tích khối trụ là: .
Trang 25/44
Trong không gian, cho hình chữ nhật có và . Gọi M, N lần lượt là trung điểm của
và . Quay hình chữ nhật đó xung quanh trục MN, ta được một hình trụ. Tính diện tích
toàn phần của hình trụ đó.
A. . B. . C. . D. .
M
Ta có . A 1 1 D
Hình trụ đã cho có chiều cao là và bán kính 1
B
đáy . Do đó diện tích toàn phần hình trụ là: N
C
Từ một tấm tôn hình chữ nhật kích thước 50cm x 240cm, người ta làm các thùng đựng nước hình trụ có
chiều cao bằng 50cm, theo hai cách sau (xem hình minh họa dưới đây):
- Cách 1: Gò tấm tôn ban đầu thành mặt xung quanh của thùng.
- Cách 2: Cắt tấm tôn ban đầu thành hai tấm bằng nhau, rồi gò mỗi tấm đó thành mặt xung
quanh của một thùng.
Kí hiệu là thể tích của thùng gò được theo cách 1 và là tổng thể tích của hai thùng gò
được theo cách 2. Tính tỉ số .
A. . B. . C. . D. .

Gọi và lần lượt là bán kính đáy của mỗi thùng đựng nước hình trụ được làm theo cách 1
và cách 2.
Gọi và lần lượt là chu vi đáy của mỗi thùng đựng nước hình trụ được làm theo cách 1
và cách 2.
Ta có: (vì cắt tấm tôn ban đầu thành hai tấm bằng nhau nên
).
Thùng làm theo cả hai cách đều có cùng chiều cao nên ta có:
VẬN DỤNG THẤP

Tính bán kính của mặt cầu ngoại tiếp hình tứ diện đều cạnh .
A. . B. . C. . D. .
Trang 26/44
Cho tứ diện đều cạnh . Gọi là trung điểm cạnh ,
D
là trọng tâm của tam giác . Ta có và

J
là trục của tam giác . Trong mp kẻ trung trực của O
cắt tại thì nên chính là tâm A C
mặt cầu ngoại tiếp tứ diện . Bán kính của mặt cầu bằng G
I
độ dài đoạn . B
Trong tam giác vuông tại , ta có:
Mặt khác do tứ giác nội tiếp nên ta có:
Tính bán kính của mặt cầu ngoại tiếp hình chóp tam giác đều , biết các cạnh đáy có độ dài bằng
, cạnh bên .
A. . B. . C. . D. .

Gọi là tâm của tam giác đều , ta có nên S
là trục của tam giác . Gọi là trung điểm của , trong mp
kẻ trung trực của cắt tại thì a 3 M
nên chính là tâm mặt cầu ngoại tiếp hình O

chóp . Bán kính mặt cầu là . A
C
Vì hai tam giác và đồng dạng nên ta có . a H
I
B
Suy ra .
Tính bán kính của mặt cầu ngoại tiếp hình chóp tứ giác đều có cạnh đáy bằng , cạnh bên bằng .
A. . B. . C. . D. .

Cho hình chóp tứ giác đều . Gọi là tâm đáy thì là trục của hình
vuông . Gọi là trung điểm của , trong mp S
kẻ trung trực của đoạn cắt tại thì

nên chính là tâm của mặt cầu
ngoại tiếp hình chóp . Bán kính mặt cầu là . M
2a
Ta có O
A B
. H
D a C
Trang 27/44
Với .
Vậy .
Cho hình chóp có đáy là tam giác đều cạnh bằng 1, mặt bên là tam giác đều và nằm
trong mặt phẳng vuông góc với mặt phẳng đáy. Tính thể tích V của khối cầu ngoại tiếp hình
chóp đã cho.
A. . B. . C. . D. .

Gọi là trung điểm của thì (vì tam giác S
đều). Mặt khác do nên

.
Tương tự: . K O
Gọi và lần lượt là tâm của các tam giác và B
. M
G
Trong mặt phẳng , kẻ đường thẳng và kẻ A C
đường thẳng . Gọi , thì ta có:
Suy ra lần lượt là trục của tam giác và .

Do đó ta có: hay chính là tâm mặt cầu ngoại tiếp hình chóp
.
Tứ giác là hình chữ nhật có nên là hình vuông. Do đó
Mặt khác . Xét tam giác vuông tại có
Suy ra bán kính mặt cầu cần tìm là . Vậy thể tích khối cầu cần tìm là:
Một hình lăng trụ tam giác đều có cạnh đáy bằng , cạnh bên bằng . Tính bán kính mặt cầu ngoại tiếp
hình lăng trụ đó.
A. . B. . C. . D. .
Trang 28/44
A' C'
Cho lăng trụ tam giác đều . Gọi lần lượt là G'
tâm của hai đáy và . Ta có chính là trục của các tam B'
giác và . 2a
O
Gọi là trung điểm của thì cách đều 6 đỉnh của hình lăng trụ
nên là tâm của mặt cầu ngoại tiếp hình lăng trụ. Bán kính mặt cầu là A C
G
. a
B
Xét tam giác vuông tại , ta có:
. Vậy bán kính mặt cầu cần tìm là
Cho hình trụ có bán kính đáy là , thiết diện qua trục là một hình vuông. Tính thể tích khối lăng trụ tứ
giác đều nội tiếp trong hình trụ đã cho theo .
A. . B. . C. . D. .
D' C'
Giả sử là lăng trụ tứ giác đều nội tiếp trong hình trụ O'
thì là thiết diện qua trục của hình trụ đã cho nên A'
B'
và cạnh đáy hình lăng trụ là . Do đó thể tích khối 2R
lăng trụ là D C
R
. O
B
A
Cho hình trụ có bán kính đáy là 4 cm, một mặt phẳng không vuông góc với đáy và cắt hai mặt đáy theo
hai dây cung song song mà (hình vẽ). Biết diện tích tứ giác
bằng 60 cm2. Tính chiều cao của hình trụ đã cho.
A. cm. B. cm. C. cm. D. cm.
Dựng đường sinh và , ta có tứ giác là hình chữ nhật nên
và . Vậy và . Do đó tứ giác là
hình bình hành và nội tiếp được nên là hình chữ nhật. Từ đó , mặt khác
nên
Vậy là hình bình hành có một góc vuông nên là hình chữ B'
nhật. Ta có nên . Xét tam giác A'
vuông tại có mà 6 2cm
nên
C B
. 6 cm
D
Vậy chiều cao hình trụ là . A
Cho hình trụ tròn xoay có hai đáy là hai hình tròn và . Tồn tại dây cung AB thuộc đường
tròn sao cho là tam giác đều và mặt phẳng hợp với mặt phẳng chứa
đường tròn một góc . Khi đó, diện tích xung quanh hình trụ và thể tích của khối
trụ tương ứng là:
Trang 29/44
A. . B. .
C. . D. .

* Ta có: . Gọi là trung điểm của thì
.
* Giả sử . Khi đó: và
.
* Xét , ta có: .
* Vì đều nên: .
* Mặt khác, vuông tại nên:
.
* Từ .
* Vậy, nếu kí hiệu là diện tích xung quanh và là thể tích của hình trụ thì, ta có:
Cho một hình trụ tròn xoay và hình vuông cạnh có hai đỉnh liên tiếp nằm trên đường tròn đáy
thứ nhất của hình trụ, hai đỉnh còn lại nằm trên đường tròn đáy thứ hai của hình trụ. Mặt phẳng
tạo với đáy hình trụ góc . Diện tích xung quanh hình trụ và thể tích của
khối trụ là:
A. . B. .
C. . D. .

* Gọi theo thứ tự là trung điểm của và . Khi đó: và .
Giả sử là giao điểm của và . Đặt .
* Trong vuông cân tại nên: .
* Ta có:
Trang 30/44
.
Cho hình trụ có thiết diện qua trục là hình vuông cạnh với là đường kính của đường
tròn đáy tâm . Gọi là điểm thuộc cung sao cho . Khi đó, thể tích của
khối tứ diện là:
A. . B. . C. . D. .
Ta có:
(1).
Vì đều
(cm)
Một hình nón có chiều cao cm, bán kính đáy cm. Một thiết diện đi qua đỉnh có khoảng cách
từ tâm của đáy đến mặt phẳng chứa thiết diện là 12cm. Tính diện tích thiết diện đó.
A. cm2. B. cm2. C. cm2. D. cm2.
Tính diện tích thiết diện
+ Ta có
+ Xét tam giác vuông , ta có:
+ Mặt khác, xét tam giác vuông thì:
(cm).
+ Trong tam giác vuông , ta có:

(cm).
Trang 31/44
+ Từ đó suy ra: (cm2).
Cho hình lập phương có cạnh là . Hãy tính diện tích xung quanh và thể tích
của khối nón có đỉnh là tâm của hình vuông và đáy là hình tròn nội tiếp hình vuông
.
A. . B. .
C. . D. .
Khối nón có chiều cao bằng và bán kính đáy .
Diện tích xung quanh khối nón là
(đvdt)
Thể tích của khối nón là: (đvtt)
Thiết diện đi qua trục của hình nón đỉnh là một tam giác vuông cân có cạnh cạnh huyền bằng . Kẻ
dây cung BC của đường tròn đáy hình nón, sao cho mp tạo với mặt phẳng chứa đáy
hình nón một góc . Diện tích tam giác tính theo là:
A. . B. . C. . D. .

+ Do thiết diện đi qua trục là tam giác vuông cân tại đỉnh , có cạnh huyền
nên suy ra bán kính đáy hình nón là ; đường sinh hình nón ; đường
cao hình nón .
+ Gọi là trung điểm thì (1)
Ta lại có: (2)
Gọi là mặt phẳng chứa đáy thì (3)

Từ (1), (2) và (3) suy ra .
Trang 32/44
Diện tích thiết diện là: (đvdt).
Cho hình nón tròn xoay có đỉnh là , là tâm của đường tròn đáy, đường sinh bằng và góc giữa
đường sinh và mặt phẳng đáy bằng . Gọi là một điểm trên đường cao của hình nón
sao cho tỉ số . Khi đó, diện tích của thiết diện qua và vuông góc với trục của hình
nón là:
A. . B. . C. . D. .

Gọi là một điểm thuộc đường tròn đáy hình nón. Thiết diện qua
và vuông góc với trục của hình nón là một hình tròn có bán kính như
hình vẽ. Gọi diện tích này là . Theo giả thiết ta có đường sinh
và góc giữa đường sinh và mặt phẳng đáy là .
Trong tam giác vuông có .
SI IB SI 1a 2 a 2
Ta có SIB ∽ SOA    IB  .OA  
SO OA SO 3 2 6
2
 
 Std   IB   .  a 2    a .
2
2
 6  18
Cho hình nón đỉnh với đáy là đường tròn tâm bán kính . Gọi là một điểm nằm trên mặt phẳng
đáy sao cho . Giả sử là điểm nằm trên đường tròn sao cho . Biết
rằng tam giác vuông cân tại . Khi đó, diện tích xung quanh của hình nón và thể tích
của khối nón là:
A. . B. .
C. . D. .
 Hướng dẫn giải: S

+ Xét tam giác vuông tại , có:
+ Do tam giác vuông cân tại nên ta có:
.
O
I
+ Xét tam giác vuông tại , ta có:
A
Trang 33/44
.
+ Diện tích xung quanh của hình nón là: (đvdt).
+ Thể tích của khối nón tương ứng là: (đvtt).
Một hình nón đỉnh có bán kính đáy bằng , góc ở đỉnh là 1200. Thiết diện qua đỉnh của hình nón là
một tam giác. Diện tích lớn nhất của thiết điện đó là bao nhiêu ?
A. . B. . C. . D. .

Giả sử là tâm đáy và là một đường kính của đường tròn đáy hình nón. Thiết diện qua
đỉnh của hình nón là tam giác cân . Theo giả thiết hình nón có bán kính đáy
, nên . Xét tam giác vuông tại , ta có:
Diện tích thiết diện là:
Do nên lớn nhất khi và chỉ S
khi hay khi tam giác vuông cân

tại đỉnh (vì nên tồn tại tam
B O
A
giác thỏa mãn).
M
Vậy diện tích thiết diện lớn nhất là:
(đvtt).
VẬN DỤNG CAO
Bán kính của mặt cầu nội tiếp tứ diện đều cạnh là
A. . B. . C. . D. .

Gọi là tâm mặt cầu nội tiếp tứ diện đều cạnh . A
Ta tính được thể tích khối tứ diện đều là .
Mặt khác, ta lại có:

O
B D
Mỗi hình tứ diện đỉnh đều có chiều cao và diện tích đáy là
. C
Do đó, từ (*) ta suy ra: .
Chiều cao của khối trụ có thể tích lớn nhất nội tiếp trong hình cầu có bán kính là
Trang 34/44
A. . B. . C. . D. .

Giả sử là chiều cao hình trụ (xem hình vẽ)
Bán kính của khối trụ là . Thể tích khối trụ là:
x
R
. Xét hàm số O
x
Ta có .
Bảng biến thiên:
0 0
Dựa vào BBT, ta thấy thể tích khối trụ lớn nhất khi chiều cao của khối trụ là ;
Cho hình nón có chiều cao . Tính chiều cao của khối trụ có thể tích lớn nhất nội tiếp trong hình nón
theo .
A. . B. . C. . D. .
B h
J
I R r A

Gọi theo thứ tự là bán kính đáy hình nón và khối trụ cần tìm. là đỉnh của hình nón,
là tâm của đáy hình nón, là tâm của đáy hình trụ và khác . là một đường sinh của hình
nón, là điểm chung của với khối trụ. Ta có: .
Thể tích khối trụ là:
Xét hàm số .
Trang 35/44
Ta có
0 0
0 0
Dựa vào BBT, ta thấy thể tích khối trụ lớn nhất khi chiều cao của khối trụ là ;
Cho hình nón đỉnh , chiều cao là . Một khối nón khác có đỉnh là tâm của đáy và có đáy là là một thiết
diện song song với đáy của hình nón đỉnh đã cho (hình vẽ). Tính chiều cao của khối nón
này để thể tích của nó lớn nhất, biết .
O
A. . B. . C. . D. .
Từ hình vẽ ta có .
Thể tích khối nón cần tìm là: . O
Xét hàm số .
J B h
x
Ta có
I R A
0 0
0 0
Trang 36/44
Dựa vào BBT, ta thấy thể tích khối nón cần tìm lớn nhất khi chiều cao của nó là ;
Cho một hình nón có bán kính đáy là , chiều cao là , ngoại tiếp một hình cầu . Khi đó, thể
tích của khối trụ ngoại tiếp hình cầu là
A. . B. . C. . D. .

O
Giả sử hình nón có đỉnh và đường kính đáy là .
Ta có .
2R
Tam giác có diện tích là , r
O
chu vi là . Do đó bán kính khối cầu là
A R B
.
Thể tích khối trụ cần tìm là: .
Trong số các hình trụ có diện tích toàn phần đều bằng thì bán kính và chiều cao của khối trụ có
thể tích lớn nhất là:
A. . B. .
C. . D. .

Gọi thể tích khối trụ là , diện tích toàn phần của hình trụ là .
Ta có: . Từ đó suy ra:
hay
Vậy . Dấu “=” xảy ra hay .
Khi đó và .
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM TỰ RÈN LUYỆN (CÓ HƯỚNG DẪN)

Thiết diện qua trục của một hình nón tròn xoay là một tam giác vuông cân có điện tích bằng . Khi đó
thể tích của khối nón bằng:
Trang 37/44
A. B. C. D.
Hướng dẫn giải
Ta có:
Dùng định lý Pitago cho tam giác thiết diện ta được đường kính đường tròn đáy
Vậy .
Cho hình lập phương ABCD.A'B'C'D' có cạnh bằng . Gọi S là diện tích xung quanh của hình trụ có hai
đường tròn đáy lần lượt ngoại tiếp các hình vuông ABDC và A'B'C'D'. Khi đó S bằng:
A. B. C. D.

+) Đáy là hình vuông cạnh đường chéo bằng bán kính đường tròn ngoại
tiếp đáy .
+) Đường sinh l bằng cạnh của hình lập phương

+) Vậy Chọn B.
Một hình lập phương có diện tích mặt chéo bằng . Gọi V là thể tích khối cầu và S là diện tích mặt
cầu ngoại tiếp hình lập phương nói trên. Khi đó tích bằng:
A. B. C. D.

+) Đặt
+) Ta có: .
+) Khi đó ta có: và
+) Vậy Chọn A.
Cho hình hộp chữ nhật ABCD.A'B'C'D' có . Gọi V là thể tích hình nón
sinh ra khi quay tam giác AA'C quanh trục AA'. Khi đó V bằng:
A. B. C. D.
Hướng dẫn giải.
Trang 38/44
Ta có:
Vậy:
Một hình trụ có diện tích xung quanh bằng và có thiết diện qua trục là một hình vuông. Khi đó thể
tích khối trụ tương ứng bằng:
A. B. C. D.
+) Theo đề ta có: (*)
+) Thiết diện qua trục là hình vuông . Thay vào (*) ta được:
+) Vậy Chọn A.
Tỉ số thể tích của khối lập phương và khối cầu ngoại tiếp khối lập phương đó bằng:
A. B. C. D.

+) Thể tích khối lập phương .
+) Đăt AB = a Bán kính mặt cầu ngoại tiếp khối lập phương là
(**).
Từ (*) và (**) suy ra: Chọn D
Một hình nón có đường sinh hợp với đáy một góc và độ dài đường sinh bằng l. Khi đó diện tích toàn
phần của hình nón bằng:
A. B.
C. D.
+) Ta có:
+)
+) Vậy chọn A.
Cho lăng trụ đều có tất cả các cạnh đều bằng A. Gọi V là thể tích hình trụ ngoại tiếp khối lăng trụ nói
trên. Khi đó V bằng:
Trang 39/44
A. B. C. D.

+) Gọi I, G lần lượt là trung điểm BC và trọng tâm tam giác ABC.
+) Tam giác ABC đều
+) .
+) Vậy Chọn B.
Cho hình chóp tam giác đều S.ABC có cạnh đáy bằng a và cạnh bên bằng . Khẳng định nào sau đây
sai?
A. Không có mặt cầu ngoại tiếp S.ABC.
B. Mặt cầu ngoại tiếp khối chóp có tâm là trọng tâm tam giác ABC.
C. Mặt cầu ngoại tiếp khối chóp có tâm là trực tâm tam giác ABC.
D. Mặt cầu ngoại tiếp khối chóp có bán kính
Một hình nón có bán kính đường tròn đáy bằng A. Thiết diện qua trục của hình nón là một tam giác có
góc ở đỉnh bằng 1200. Gọi V là thể tích khối nón. Khi đó V bằng:
A. B. C. D.

+)
+) Góc ở đỉnh
+) Chọn C.
Trong không gian cho hình vuông ABCD cạnh . Gọi I và H lần lượt là trung điểm của các cạnh AB và
CD. Khi quay hình vuông đó xung quanh trục IH ta được một hình trụ tròn xoay.Khi đó thể tích
khối trụ tương ứng bằng:
A. B. C. D.
+) Ta có:
+)
Cho tứ diện S.ABC có đáy ABC là tam giác vuông tại B với AB = 3a, BC = 4a, SA , cạnh bên
SC tạo với đáy góc 600. Khi đó thể tích khối cầu ngoại tiếp S.ABC là:
Trang 40/44
A. B. C. D.

+) Ta có: vuông tại S(*).
+) vuông tại B(**)
+) Từ (*) và (**) Tâm mặt cầu ngoại tiếp khối chóp S.ABC là trung điểm đoạn SC.
+) Ta có: AC
+) Vậy Chọn D.
Cho hình lăng trụ tứ giác đều ABCD.ABCD có cạnh đáy bằng , chiều cao . Biết rằng O là tâm
của ABCD và (C) là đường tròn nội tiếp đáy ABCD. Diện tích xung quanh của hình nón có
đỉnh O và đáy (C).
A. B. C. D.

+) ABCD.A'B'C'D' là lăng trụ tứ giác đều đáy ABCD là hình vuông. Khi đó bán kính
đường tròn ngoại tiếp đáy là r = .
+) Đường sinh .
+) Vậy Chọn A.
Một hình trụ có hai đáy là hai đường tròn nội tiếp hai mặt của một hình lập phương có cạnh bằng 1. Thể
tích của khối trụ đó bằng:
A. B. C. D.
+) Ta có:Đường tròn đáy nội tiếp hình vuông cạnh bằng 1 bán kính
+) Độ dài đường sinh = độ dài cạnh của hình lập phương
+) Vậy Chọn A.
Cho tứ diện S.ABC có 3 đường thẳng SA, SB, SC vuông góc với nhau từng đôi một, SA = 3, SB = 4, SC
= 5. Diện tích mặt cầu ngoại tiếp S.ABC bằng:
A. B. C. D.

Trang 41/44
+) Tam giác SBC vuông tại S nên từ trung điểm I của cạnh BC ta vẽ đường thẳng (d) vuông
góc với (SBC) (tức là d // SA), khi đó d chính là trục đường tròn ngoại tiếp tam giác SBC.
+) Trong mp được xác định bởi 2 đường thẳng song song d và SA ta dựng đường trung trực của
SA cắt d tại J. Khi đó J chính là tâm mặt cầu ngoại tiếp SABC là bán kính.
+)
+ Chọn B
Thể tích khối lăng trụ tứ giác đều nội tiếp trong hình trụ có chiều cao h và bán kính đường tròn đáy R
bằng:
A. B. C. D.
+) Ta có: (*)
+) Tính AB: Ta có tam giác OAB vuông cân tại O nên AB
+ Thay vào (*) ta được: .
Trang 42/44

Ds - c7 - The Tich Khoi Non Tru Cau

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ds - c7 - The Tich Khoi Non Tru Cau

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHỦ ĐỀ 2.

MẶT CẦU – MẶT NÓN – MẶT TRỤ

 Thể tích khối nón: .

nhau, cách nhau một khoảng . Khi quay

 Diện tích toàn phần của hình trụ:

 Thể tích khối trụ:

bằng , trong đó là góc giữa trục và với .

Hình a Hình b Hình c

 Nếu cắt mặt cầu tại hai điểm phân biệt.

• Diện tích mặt cầu: . • Thể tích mặt cầu: .

- Tâm: với là trung điểm của .

- Hình chóp có

d/ Hình chóp đều.

Ta có: Bán kính là: O D

f/ Hình chóp kháC. B

g/ Đường tròn ngoại tiếp một số đa giác thường gặp.

∆ vuông: O là trung điểm ∆ thường: O là giao điểm của

2. Các bước xác định trục:

là trục đường tròn ngoại tiếp .

diện tích mặt cầu có đường kính . Khi đó, tỉ số là:

được theo cách 2. Tính tỉ số .

VẬN DỤNG THẤP

VẬN DỤNG CAO

BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM TỰ RÈN LUYỆN (CÓ HƯỚNG DẪN)

nào sau đây sai?

D. Mặt cầu ngoại tiếp khối chóp có bán kính

 Hướng dẫn giải:

Xét tam giác vuông tại , ta có: R

 Hướng dẫn giải:

bán kính . Do đó diện tích mặt cầu là: .

Câu 9. Từ điểm nằm ngoài mặt α

với đường tròn . Hai tiếp tuyến này cũng

đường cao. Ta có: Do đó cố

định. Vậy thuộc mặt phẳng vuông góc với tại .

 Hướng dẫn giải:

đường cao. Ta có: . O H

Thể tích khối cầu bán kính là (cm).

Diện tích của kinh khí cầu là .

+ Bán kính mặt cầu tâm là (cm) B' C'

+ Diện tích mặt cầu: .

+ Thể tích khối cầu: .

 Hướng dẫn giải:

 Hướng dẫn giải:

là đường cao trong tam giác đều cạnh nên .

diện tích mặt cầu có đường kính . Khi đó, tỉ số là:

 Hướng dẫn giải:

Mặt cầu có bán kính là , nên ta có

Từ (1) và (2) suy ra .

 Hướng dẫn giải:

Hình cầu có bán kính nên có thể tích

 Hướng dẫn giải:

kính đáy là nên .

 Hướng dẫn giải:

, có cạnh huyền nên suy ra bán kính đáy hình nón a a

là ; đường sinh hình nón ; đường cao

+ Diện tích toàn phần hình nón là:

+ Thể tích khối nón tương ứng là: (đvtt).

 Hướng dẫn giải:

Diện tích xung quanh hình nón (đvdt).

Vậy thể tích khối nón là .

Vậy độ dài đường sinh của hình nón là

 Hướng dẫn giải:

Vì thiết diện đi qua trục là một hình chữ nhật ABCD có