20. Model atomu wodoru według Bohra.

Wybór i opracowanie zadań – Jadwiga Mechlińska-Drewko.

Więcej zadań na ten temat znajdziesz w II części skryptu.

20.1.
Opierając się na teorii Bohra znaleźć:
a/ promień n-tej orbity elektronu w atomie wodoru,
b/ prędkość elektronu na tej orbicie,
c/ jego całkowitą energię na n-tej orbicie.

20.2.
Wyznaczyć długość fali promieniowania emitowanego przez atom wodoru przy przejściu
elektronu z orbity n na orbitę k.

20.3.
Przejście elektronu z n-tej orbity na orbitę k=1 zachodzi z emisją fotonu o długości λ=1,026
10-7m. Znaleźć promień n-tej orbity.

20.4.
Znaleźć dla dwóch pierwszych orbit atomu wodoru wartość siły przyciągania
kulombowskiego między elektronem i jądrem oraz natężenie pola elektrycznego
wytworzonego przez jądro w odległości równej promieniowi pierwszej i drugiej orbity.

20.5.
Ile razy zwiększy się promień orbity elektronu w atomie wodoru będącego w stanie
podstawowym (n=1) przy wzbudzeniu go kwantem o energii Eν=12,09 eV ?

20.6.
W atomie wodoru elektron przeskakuje z drugiej orbity na pierwszą. Wyznaczyć zmianę
wartości pędu elektronu oraz zmianę jego energii kinetycznej przy tym przeskoku.

20.7.
Seria linii wodorowych z zakresu światła widzialnego (tzw. seria Balmera) powstaje przy
przejściu elektronu z wyższych orbit na drugą. Znaleźć granice serii Balmera.

20.8.
Wykazać, że częstotliwość fali świetlnej emitowanej przez atom wodoru przy przejściu
elektronu z n+1 na n-tą orbitę dąży, przy dużych n, do częstotliwości obiegu elektronu na
n-tej orbicie.

20.9.
Obliczyć minimalne liniowe rozmiary pozytonium oraz jego energię jonizacji. Pozytonium
jest układem złożonym z pozytonu i elektronu krążących wokół wspólnego środka masy.

20.10.
Obliczyć wartość orbitalnego momentu magnetycznego elektronu w atomie wodoru w stanie
podstawowym.
Rozwiązania:

20.1.R.
Korzystając z równań:
h mVn2 1 e2
m Vn rn = n i = ,
2π rn 4πε 0 rn2
gdzie:
m- masa elektronu,
rn- promień n-tej orbity,
Vn- prędkość elektronu na n-tej orbicie,
h- stała Plancka,
e- ładunek elektronu,
ε0- przenikalność elektryczna próżni,

wyznaczamy:
ε h2 e2 1
rn = 0 2 n 2 i Vn = .
π me 2ε 0 h n
mVn2
Całkowita energia elektronu jest sumą energii kinetycznej E kn =
2
1 e2
i energii potencjalnej oddziaływania elektronu z jądrem E pn =− czyli
4πε 0 rn
me 4 1 Rhc me 4
E n = E kn + E pn = − = − 2 , gdzie R = = 1,09 ⋅ 10 7 m −1 .
8πε 0 h n
2 2 2
n 8πε 0 h c
2 3

R - stała Rydberga.

20.2.R.
c Rhc Rhc
hυ = h = En − Ek = −
+ 2 .
λ n2 k
1  1 1   1 1 
= R− 2 + 2  = R 2 − 2 .
λ  n k  k n 

20.3.R.
Z poprzednich zadań mamy zależności:
1  1 1 
(1) = R 2 − 2 
λ k n 
ε h 2
(2) rn = 0 2 n 2 .
π me
Po wstawieniu n2 wyznaczonego z równania (1) do równania (2) mamy:
ε 0 h 2λ R k 2
rn = = 4,75 ⋅ 10−10 m. .
π m e (λR − k )
2 2
20.4.R.
Ponieważ
1 e2 ε 0h2 2 πm 2 e 6 1
Fn = oraz rn = n to Fn = .
4πε 0 rn2 π m e2 4h 4 ε 03 n 4

F F
Natężenie pola elektrycznego E = = .
q e
Wynik obliczeń:
V F1 E
F1 = 8,22 ⋅ 10 −8 N , E1 = 5,13 ⋅ 1011 oraz F2 = 4
, E 2 = 41 .
m 2 2

20.5.R.
W wodorze, przy przejściu elektronu z orbity n-tej na pierwszą orbitę następuje emisja
kwantu o energii:
Rhc Rhc
Eυ = hυ = E n − E1 = − 2 + 2 .
n 1
Rhc
Znając wartość energii kwantu można wyznaczyć wartość n : n = = 3.
Rhc − Eυ
Elektron w procesie opisanym w zadaniu został wzbudzony na poziom trzeci.
ε h2 r r
Ponieważ : rn = 0 2 n 2 i rn = r1 n 2 to n = n 2 i 3 = 3 2 = 9 .
π me r1 r1

20.6.R.
nh
Z postulatu Bohra wynika: 2π m Vn rn = n h i pn = .
2π rn
ε 0h2 2 me 2 1 p n2 me 4
Ponieważ rn = n to pn = oraz E kn = = 2 2 2 .
π m e2 2ε 0 h n 2m 8ε 0 h n
Z powyższych zależności wynika, że:
me 2  1  me 2 3me 4
∆p = p1 − p 2 =  1 −  = oraz ∆E = E − E = .
2ε 0 h  2  4ε 0 h
1 2
32ε 02 h 2

20.7.R.
Przy przejściu elektronu z n-tej orbity na k-tą następuje emisja światła o długości spełniającej
1  1 1 
równanie = R  2 − 2  . Dla serii Balmera k=2.
λ k n 
Przy przejściu z n=3 na k=2 nastąpi emisja kwantu o najmniejszej energii (i największej
długości fali) w serii Balmera. Jest to długofalowa granica serii przy czym:

1 1 1 5
= R 2 − 2  = R czyli λmax = 660nm.
λmax .  2 3  36
4
Krótkofalowa granica odpowiada przejściu z n = ∞ na k=2 i wynosi λ min . = = 367nm .
R
20.8.R.
ε 0h2 2 e2 1
Ponieważ rn = n i Vn = częstotliwość obiegu elektronu w atomie
π m e2 2ε 0 h n
Vn me 4 1 me 4
wodoru jest równa: υn = = 2 3⋅ 3 R= .
2πrn 4ε 0 h n 8ε 02 h3c

Przy przejściu elektronu z orbity n+1 na orbitę n następuje emisja kwantu o energii:

Rhc Rhc 1 1  n 2 + 2n + 1 − n 2
Eυ = hυ = E n +1 − E n = − czyli υ = Rc  2 −
+ 2 = Rc
(n + 1) 2
n n (n + 1)2  (n + 1)2 n 2
2 Rc
Dla n>>1 częstotliwość kwantu dąży do wartości υ n = 3 co jest równe częstotliwości
n
obiegu elektronu.

20.9.R.
Pozyton jest cząstką o masie równej masie elektronu. Ładunek pozytonu jest równy co do
wartości bezwzględnej ładunkowi elektronu i wynosi 1,6⋅10-19C.
Uwzględniając ruch elektronu i pozytonu wokół wspólnego środka masy wprowadzamy masę
zredukowaną µ układu elektron-pozyton:

1 1 1
= + gdzie me i mp odpowiednio masy elektronu i pozytonu.
µ me m p

Korzystając z układu równań:

2π µ Vn rn = n h
i
µ Vn2 e2
= ,
rn 4πε 0 rn2
przyjmując, że me=mp=m wyznaczamy
2ε 0 h 2 2
rn = n .
π m e2
2 ε 0h2
Minimalne rozmiary pozytonium określa promień pierwszej orbity: r1 = .
π m e2
Energia wiązania pozytonium wynosi:
µ Vn2 e2 e2 me 4
Ew = Ek + E p = − =− =−
2 4πε 0 rn 8πε 0 rn 16ε 02 h 2 n 2

me 4
Energia jonizacji z poziomu pierwszego E j = = 6,8eV .
16ε 02 h 2
20.10.R.
Moment magnetyczny obwodu z prądem
µ = IS
I natężenie prądu jaki daje ruch elektronu po orbicie kołowej,
S powierzchnia obejmowaną przez ten obwód z prądem.

e
I= Tn –okres obiegu elektronu na n-tej orbicie
Tn

2π rn
Tn = S = π rn2
Vn

eVn
µn = π rn2
2π rn
eVn rn
µn =
2
eh
µn = n = µBn
4π m
µB=0,93 ⋅10-23J/T -magneton Bohra.