TOPLAM

KALİTE
YÖNETİMİ
(6. Bölüm)
Doç. Dr. Fatih AKTAŞ

EKİP ÇALIŞMASI
 KALİTE ÇEMBERLERİ
1.TANIMLAR
Kalite çemberlerinin Japonya’da ve batıdaki tanımları benzer olmakla birlikte, kültürel
farklılıklar nedeniyle bazı değişiklikler bulunmaktadır.

1. JAPON TANIMI
Kalite Kontrol Çemberi, kalite kontrol faaliyetlerini gönüllü olarak aynı işyerinde yürüten
küçük bir gruptur. Bu küçük grup sürekli olarak firma çapında kalite kontrolün (toplam kalite
kontrolünün) bir parçası olarak, bütün üyelerin katılımıyla kendini geliştirme, karşılıklı
denetim ve ilerleme, kalite kontrol tekniklerinden yararlanma işlerini yürütmek üzere
kurulur.
 2. BATI TANIMI
Kalite Çemberi (KÇ), gönüllü olarak
bir araya gelen, benzer işlerde çalışan,
küçük bir çalışanlar grubudur. Bu
küçük grup düzenli olarak toplanır,
kalite konusunda ve üyelerinin kendi iş
alanlarındaki diğer konularla ilgili
sorunları saptar, inceler ve çözer.
 Batı yönetim tarzı Taylorizm düşünce sistemi üzerine kurulduğundan
üretimi, üretim planlama uzmanları planlamakta, üretimciler üretmekte,
kalite kontrolcüler kontrol etmekte ve işini iyi yapana iyi yaptığı ölçüde
daha fazla para verilmektedir.

• Japon tanımında kalite çemberlerinin, toplam kalite kontrolünün bir

parçası olduğu açıkça vurgulanırken, batı tanımında bundan söz
edilmemektedir. Bunun en önemli nedeni batılıların, pragmatik bir
yaklaşımla hareket etmeleri, verimliliği arttırmak için kısa yoldan, ilk
kademe çalışanların düşüncelerinden yararlanmak istemeleridir.
• Japon tanımında görülen “kendini geliştirme ve karşılıklı gelişme” kavramı, batı
tanımında görülmemektedir. Japonlara göre önce insan geliştirilir, insanın
geliştirilmesi sonucunda da, atölyeler, fabrika ve şirket gelişir.
• W. Edwards Deming’e göre batı yaklaşımı, insana yönelik yönetim yerine,
makinelere yönelik yönetimi yeğlemektedir.
• Ishikawa, kalite çemberlerinin batılılarca yanlış veya eksik anlaşıldığı
düşüncesindedir. Batı’da toplam kalite kontrol sistemini yerleştirmeden kalite
çemberleri uygulanmakta ve böylece başarılı olacağı zannedilmektedir. TKY
düşüncesi, firmaya kısa sürede yerleştirilemediği takdirde kalite çemberleri
anlamını yavaş yavaş yitirmektedir.
 2. YÖNETİM MODELLERİ
Kalite çemberlerini daha iyi anlayabilmek
için Mc Gregor tarafından tanımlanan (X) ve
(Y) yönetim tarzlarının özelliklerini bilmek
yararlı olacaktır.

Mc Gregor, (X) yönetim tarzının tam tersini

(Y) yönetim tarzı olarak nitelemiş
ve (Y) yönetim tarzına göre hareket
edildiğinde kuruluşun verimlilik ve etkinliğinin
artabileceğini ifade etmiştir.
• Emek herhangi bir girdi gibi gereksinim (X) YÖNETİM TARZI
oldukça alınan bir maldır.
• İş pek çok insan için tatsızdır ve fırsat
bulununca kaytarılır. Önemli olan
yapılan iş değil, alınan paradır.
• İşçilerin istenildiği şekilde çalışmalarını
sağlamak için, parasal teşvikler ve
cezalar uygulanması gereklidir.
• İşçilerin pek azı yaratıcılık, kendi kendini
yönlendirme veya kendi kendini kontrol
gerektiren işler isterler veya yapabilirler.
 (Y) YÖNETİM TARZI
• Çalışanlar kuruluşun en değerli varlığıdır.
• Eğer yapılan iş, çalışanlara başarılı olabilecekleri fırsatları sağlarsa, bu potansiyel bir
motivasyon unsuru olabilir.
• Çalışanların çoğu kendi kendini kontrol etme ve yönlendirme yeteneğine sahiptir ve bunu
ister.
• Çalışanların başarı için içgüdüsel arzuları vardır ve kaliteli üretimden haz duyarlar.
Bununla birlikte kuruluşlar çalışanlara anlamsız, monoton işler vererek onların bu doğal
arzularını yok ederler.
• Çalışanlar işlerinden elde etmeyi istedikleri hazzı elde edemezlerse, hayal kırıklığına
uğrarlar. Yönetimin görevi, çalışanlara işlerine anlamlı bir şekilde katılabilecekleri ve
kendi kendilerini kontrol edebilecekleri bir iş ortamı yaratmaktır.
 3.JAPONYA’DA VE BATIDA KALİTE ÇEMBERLERİ

1.JAPONYA’DA
Japonya’da uygulanan yönetim tarzı (Y) yönetim tarzıdır. Taylor’un “Bilimsel
Yönetimin Esasları” isimli kitabı 1911’de Japoncaya çevrilmiş ve Japonlar kitapta
bahsedilen prensipleri kendi kültürlerine uyarlamışlardır. İş ve zaman etüdünden ziyade,
iş prosedürlerini yazılı hale getirmekle uğraşmışlardır.

Taylor’un yüksek verime yüksek ücret prensibi benimsenmemiş, ücret sistemi kıdeme
ve yapılan işin niteliğine bağlı olarak düzenlenmiştir. Hatta verimle ücret arasında ilişki
kurulması 1940’larda kanunla yasaklanmıştır.
Yaşam boyu aynı işte çalışma bir kural
olarak benimsenmiş, böylelikle kuruluşlar
çalışanları için eğitim masrafı yapmaktan
(nasıl olsa hep aynı şirkette çalışacağı
düşüncesiyle) kaçınmamışlardır. Ücret
sistemi, yaşam boyu çalışmayı teşvik
edecek biçimde, yeni girene düşük,
kıdemliye yüksek ücret verecek şekilde
düzenlenmiştir.

Aynı işte uzmanlaşma yerine rotasyon

tercih edilmiş, farklı işlerde rotasyonla iş
zenginleştirilmesi yoluna gidilmiştir.
 2.BATIDA
ABD’nin en büyük 500 firması arasında
yapılan bir araştırmada, bunların % 90’nın
kalite çemberi uyguladığı ancak, birkaç yıl
içinde kalite çemberlerini bırakmak zorunda
kaldıkları görülmüştür. Bunun nedeninin
kısmen (X) tarzı yönetim tarzı, kısmen de
kalite çemberlerinin, TKY’nin bir parçası olarak
görülmeyip, bir öneri geliştirme sistemi
şeklinde algılanmasıdır.
 3. JAPONYA VE BATIDA KALİTE ÇEMBERLERİ
(X) yönetim tarzının uygulandığı Batı dünyası ile
(Y) yönetim tarzının uygulandığı Japonya’da kalite
çemberi uygulamaları arasında fark olması doğaldır.
İnsana değer veren, ona güvenen, sürekli eğiten,
kişinin fikirleriyle işine katılmasını sağlayan, kişileri
birbirleriyle yarıştırmayarak ekip ruhunu oluşturan
bir altyapı kalite çemberleri için biçilmiş kaftandır.
Nitekim (Y) yönetim tarzı altyapısı üzerine kurulu
Japon kalite çemberleri, doğal olarak dünyada en
başarılı uygulama örneklerini vermiştir.
 4. KALİTE ÇEMBERLERİNİN ÖZELLİKLERİ
Kalite çemberi, kendi alanlarında kalite ve diğer sorunları saptamak, analiz etmek
ve çözmek için düzenli aralıklarla gönüllü olarak bir araya gelen insan grubudur.

Kalite çemberlerinin özellikleri

• Sayıları 3 – 8 arasında değişen çalışanlar topluluğudur.

• Üyeler aynı bölümdendir, ya da aynı işi yaparlar.

• Gönüllü olarak bir araya gelirler.

• Düzenli olarak toplanırlar (genellikle haftada 1 kez, 1 – 2 saat).

• Kendi çalışma alanlarında kalite ve diğer konularla ilgili problemleri belirler,
inceler, çözer ve önerilerini yöneticilerine sunarlar.
 Kalite çemberlerinin faaliyetleri yürütülürken dikkat edilmesi
gereken konuları (İshikawa)
• Kendini geliştirme. • Çalışma ortamıyla yakından ilgisi olan faaliyetler.

• Gönüllülük. • Kalite kontrol faaliyetlerinde canlılık ve

• Grup etkinliği. süreklilik.

• Bütün çalışanların katılımı. • Karşılıklı gelişme.

• Kalite kontrol tekniklerinden • Özgürlük ve yaratıcılık.

yararlanma. • Kalitenin, sorunların ve gelişmenin farkında

olma.
DİNLEDİĞİNİZ
İÇİN
TEŞEKKÜRLER