1.

Ciąża:
a. rozpoznanie ciąży:
i. możliwe pierwsze objawy:
1. brak miesiączki;
2. powiększenie piersi;
3. nudności, wymioty;
4. senność, zmęczenie, zasłabnięcia.
ii. prawdopodobne objawy:
1. dodatni wynik testu ciążowego;
2. powiększenie brzucha;
3. zmiany w szyjce macicy.
iii. najpewniejsze objawy:
1. wysłuchanie ASP (akcji serca płodu);
2. płód widoczny w badaniu USG;
3. ruchy płodu.
2. Test ciążowy:
a. kiedy zrobić?
i. nie wcześniej, niż 10 dni po możliwym zapłodnieniu.
b. wynik fałszywie dodatni, gdy:
i. niedawno doszło do poronienia lub rozwija się ciąża pozamaciczna;
ii. przyjmujemy leki psychotropowe i przeciwpsychotyczne, silne środki
przeciwbólowe, zastrzyki hormonalne, leki antyhistaminowe, preparaty
wspierajace płodność;
iii. zmagamy się z chorobami tarczycy lub nerek, torbielami na jajnikach,
chorobą nowotworową;
iv. organizm wchodzi w okres menopauzy.
3. Termin porodu:
a. 280 dni;
b. data OM (data ostatniej miesiączki);
c. jaki był cykl miesiączkowy – regularny/nieregularny;
d. reguła Naegelego:
i. termin porodu = pierwszy dzień ostatniej miesiączki + 7 dni – 3
miesiące + 1 rok;
ii. średni czas ciąży obliczony tą metodą wynosi 9 miesięcy
kalendarzowych i 7 dni, czyli około;
iii. cykl nieregularny – np. 34 dni:
1. cykl nieregularny lub “nie wiem kiedy była OM”;
2. USG;
3. bardzo wiarygodne, ale tylko w 1. trymestrze ciąży.
4. Zmiany ogólnoustrojowe w ciąży:
a. anatomiczne:
i. zwiększenie masy macisy z około 70 g do około 1100 g oraz objętości
jej jamy z około 10 ml do 5 l.
 b. implikacje kliniczne:
i. zgaga;
ii. ucisk na żołądek;
iii. wzdęcia;
iv. zaparcia;
v. częste oddawanie moczu;
vi. ból w podbrzuszu;
vii. duszność.
c. fizjologiczne – układowe – adaptacja organizmu matki do ciąży:
i. cel – sprostowanie wymaganiom płodu.
5. Hormony w ciąży:

a. hormony:
i. gonadotropina kosmówkowa:
1. utrzymanie ciałka żółtego i przekształcenie go w ciałko żólte
ciążowe;
2. wczesne wydzielanie testosteronu przez jądra płodu;
3. stymulowanie strefy płodowej nadnerczy;
4. stymulowanie konwersji androgenów w estrogeny w łożysku;
5. wpływ na aktywność immunosupresyjną podczas ciąży.
ii. laktogen łożyskowy:
1. działanie fizjologiczne mało poznane;
2. prawdopodobne działanie anaboliczne.
iii. estradiol;
iv. progesteron:
 1. zagnieżdżenie się jaja płodowego w macicy i jego bezpieczny
rozwój;
2. supresja odpowiedzi immunologicznej ze strony matki podczas
implantacji;
3. zapobiega zbyt silnym i przedwczesnym skurczom macicy;
4. wpływa na relaksynę i rozluźnia mięśnie i więzadła
(przygotowuje do porodu);
5. udział w przygotowaniu gruczołów mlekowych –
mammogeneza (poprzez oddziaływanie na prolaktynę);
6. przed porodem stężenie progesteronu obniża się, co jest dla
macicy sygnałem do silniejszych skurczów i rozpoczęcia akcji
porodowej;
7. rozluźnienie mięśniówki przewodu pokarmowego i ścian
naczyń krwionośnych – dochodzi do spadku oporu
obwodowego;
8. rozluźnienie zwieracza między przełykiem, a żołądkiem;
9. może powodować wahania nastroju, a nawet depresję
poporodową:
a. bo nagły spadek po porodzie (przez usunięcie łożyska).
10. zwiększenie retencji wody;
11. nasilenie działania gruczołów potowych i łojowych:
a. na skutek czego skóra staje się bardziej nawilżona i
grubsza.
v. estrogeny:
1. wzrost narządów płciowych kobiety w ciąży:
a. macica;
b. pochwa;
c. gruczoły sutkowe.
b. gruczoły:
i. łożysko – dodatkowy gruczoł endokrynny;
ii. przysadka mózgowa:
1. wzrost produkcji prolaktyny, tyreotropiny, adrenokortykotropiny;
2. zahamowanie produkcji LH, FSH, hormonu wzrostu;
3. magazynowanie oksytocyny i wazopresyny;
4. pulsacyjne wydzielanie oksytocyny w czasie porodu.
iii. tarczyca:
1. przerost gruczołu i wzrost metabolizmu tarczycy.
6. Układ sercowo-naczyniowy:
 a. objętość krwi rośnie o około 40-50% – powstaje nowy układ krążenia
(łożysko):
i. jednostka płodowo-maciczno-łożyskowa.
b. wzrost objętości dotyczy zarówno masy krwinkowej (20%), jak i osocza
(50%);
c. wzrost objętości osocza jest bardziej wyrażony co znajduje odzwierciedlenie
w niewielkim spadku stężenia hemoglobiny oraz hematokrytu;
d. serce pracuje z dodatkowym obciążeniem, zwiększa się jego masa;
e. AS wzrasta do 90 ud/min;

f. pojemność minutowa wzrasta o 40% – krążenie hiperkinetyczne:

i. przed ciążą – 4,5 l/min;
ii. w III trymestrze – 6 l/min.
g. poszerzenie łożyska naczyniowego (progesteron):
i. spadek obwodowego oporu naczyniowego o 20%;
ii. spadek ciśnienia tętniczego.
h. wzrost ciśnienia żylnego w dolnej części ciała.
7. Nastepuje ucisk na żyłę główną dolną przez powiększającą się macicę:
 a. diagnostyka żylnych zespołów uciskowych:
i. w okresie planowania ciąży;
ii. w czasie ciąży;
iii. w okresie poporodowym.
8. Układ oddechowy:

a. obrzęk błony śluzowej górnych drórg oddechowych;

b. wzrost:
i. wentylacji minutowej (50%);
ii. wentylacji pęcherzykowej (70%);
iii. zużycia tlenu (20%).
c. spadek:
i. PaCO2 (30%).
d. III trymestr:
i. wzrasta zużycie tlenu około 20-33%;
ii. zmniejszają się rezerwy tlenowe – większa podatność na
niedotlenienie w sytuacjach krytycznych.
e. parametry układu oddechowego w czasie ciąży i porodu:

parametr ciąża poród

oddech/min 15 22-70

objętość oddechowa (ml) 480-680 650-2000

wentylacja minutowa (l/min) 7,5-10,5 9-30

PaCO2 31 15-20

PaO2 105 100-108

9. Układ pokarmowy:
a. przemieszczenie ku górze i na boki:
i. jelit;
ii. wyrostka robaczkowego;
iii. żołądka.
b. spowolnienie motoryki błony mięśniowej przewodu pokarmowego,
zwiotczenie mięśni jelit i zwieracza przełyku – progesteron;
c. zwiększenie wydzieliny gruczołów ślinowych i obniżenie pH śliny;
d. zastój żółci i wzrost stężenia cholesterolu;
e. wzmożona przemiana materii, zwłaszcza w czasie “międzyposiłkowym”;
f. fizjologiczna insulinooporność;
g. oszczędne gospodarowanie glukozą i aminokwasami;
h. zmniejszenie kwasoty i ilości pepsyny w żołądku;
i. skutki:
i. zgaga, zaparcia;
ii. lepsze trawienie i wchłanianie treści pokarmowej oraz witamin i
minerałów;
iii. pojawienie się kamieni w pęcherzyku żółciowym lub żółtaczki;
iv. brak magazynowania substancji odżywczych w okresie
międzyposiłkowym.
j. zalecenia:
i. stosowanie diety z podwyższoną zawartością błonnika (poprawia
pracę jelit);
ii. częste spożywanie posiłków w małych ilościach;
iii. nawodnienie organizmu;
iv. konieczność spożycia pierwszego posiłku zaraz po pobudzeniu się,
najlepiej jeszcze przed wstaniem z łóżka.
k. metabolizm w ciąży:
 i. wzrost:
1. przemiany materii;
2. masy ciała (20% – 12,8 kg);
3. dobowego zużycia energii, zapotrzebowania energetycznego.
ii. na całkowity przyrost masy ciała ciężarnej składa się:
1. 38% – masa ciała dziecka;
2. 9% – łożysko;
3. 11% – płyn owodniowy;
4. 20% – powiększająca się macica, piersi, pośladki i nogi;
5. 22% – wzrost objętości krwi i innych dodatkowych płynów
ustrojowych.
10. Układ kostny:
a. wzrost:
i. chrząstkozrostu krzyżowo-biodrowego;
ii. spojenia łonowego;
iii. poziomu relaksyny.
b. zmienia się:
i. środek ciężkości – zostaje on przesunięty o 2 cm do przodu:
1. przesunięcie się środka ciężkości poniżej pierwszego kręgu
kości krzyżowej – pogłębienie lordozy lędźwiowej.
11. Układ moczowy:
a. nerki:
i. hiperfuzja i i hiperfiltracja – wzrost o 75% w porównaniu z okresem
przedciążowym;
ii. filtracja kłębuszkowa (GFR) – 150-200 ml/min;
iii. retencja sodu.
b. poszerzenie dróg moczowych;
c. spadek stężenia kreatyniny, mocznika, kwasu moczowego;
d. “fizjologiczne wodonercze” – u około 90% ciężarnych już w 6.-10. tygodniu
ciąży;
e. w III trymestrze ciąży pojemność pęcherza moczowego wzrasta do 1000 ml
(1 l).
12. Gospodarka wodna:
a. retencja wody – naturalne zjawisko w ciąży;
 b. prawie dwukrotnie wzrasta aktywność angiotensynogenu, angiotensyny oraz
aldosteronu, a aktywność reniny osoczowej wzrasta aż 5-10 krotnie;
c. minimalna szacowana dodatkowa ilość wody magazynowana podczas ciąży
wynosi około 6,5 litra:
i. około 3,5 litra przypada na płód, łożysko i płyn owodniowy;
ii. około 3 ltry na zwiększoną objętość krwi matczynej, powiększoną
macicę oraz piersi.
13. Układ nerwowy:
a. labilność emocjonalna;
b. zwiększona emocjonalność;
c. zmiany nastroju;
d. zakłócenia koncentracji, uwagi, pamięci;
e. zwiększona męczliwość i senność;
f. 10-16% kobiet w ciąży spełnia kryteria diagnostyczne depresji.