YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW

PANIMUL
A
Ang pananaw ay tumutukoy sa paniniwalao persepsyon sa isang indibidwal o
isang pangkat. Samantala, ang teorya ay tumutukoy sa simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang kailangan sa paglikha ng malinaw at sistematikong paraan ng
paglalarawan o pagpapaliwanag ng isang bagay.
Sa pag-aaral ng panitikan, malaking tulong ang nagagawa ng pag-alam sa
kahulugan, kasaysayan, at katangian ng iba’t ibang pananw at teoryang
pampanitikan. Sa pamamagitan ng matalinong pagpili ng angkop na pananaw o
teorya, ang pagtalakay at pagsusuri ng isang partikular na akda ay nagkakaroon ng
batayan at direksyon.Nalilimitahan din nito ang saklaw ng ta;akayan at ng panunuri ,
at dahil may limitasyon ay nagkakaroon ng lalim ( Villafuerte,et.al., 2006;
Villafuerte&Bernales,2019)
Ang Yunit I ay tumatalakay sa kahulugan at kahalagahan ng Panunuring
Pampanitikan. Pahapyaw ring tatalakayin ang mga dulog o teoryang maaaring
saligan sa isasagawang pagsusuri ng mga akda.

LAYUNIN
Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang maisa-isa,
maipaliwanag at mailapat sa pagsusuri ang mga teorya o dulog sa mga tradisyunal at
kontemporaryong akdang pampanitikan para sa ganap at mabungang pag-unawa.
Partikular na nilalayon ng aralin na:

1. Matukoy ang mga mapagkakatiwalaan, makabuluhan at kapaki-pakinabang na

saligan sa panunuring pampanitikan;
2. Maisa-isa ang mga simulain sa panunuring pampanitikan;
3. Masuri ang kabuluhang panlipunan ng isang akdang pampanitikan at mahusay na
mailapat ang dulog o teoryang pampanitikan;
4. Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling panitikan.

LUNSARA
N
Basahin mo ang isang dagling isinulat ni Eros Atalia at iyong suriin ang
kabuuang nilalaman nito sa pamamagitan ng pagsagot sa mga gabay na
tanong.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 5

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW

Balut Vendor
ni Eros Atalia

Alas-kuwatro na. Maya-maya lang, magliliwanag na. Kaunti na lang ang kulang. Matatapos
niya rin ang kanyang reaction paper. Binubuo niya na sa isip niya ang huling puntos na gusto
niyang isulat. Pinapapak ng lamok ang kanyang binti’t hita, pero ayaw niyang kumilos baka
mawala ang kanyang konsentrasyon.

Nang may sumigaw ng “Balut! Balut!”

Mahina pa naman. Pero habang tumatagal ay palakas nang palakas. “Balut! Balut!”

Gusto niya sanang sigawan ito pero alam niyang naghahanapbuhay lang ito. Nasaan ang
katarungan? Social Justice pa naman ang topic ng kanyang isinusulat.

“Balut! Balut! Balut!” sumungaw ito sa kanyang bintana. Isinenyas ang dala nitong balut.

Umiling siya. Sunod-sunod na iling. Umalis ang magbabalut. Papalayo ang tinig nito. Pahina
nang pahina. Nilingon niya ang magbabalut. Unti-unti na itong papalayo sa kanyang bintana.

Nanlamig ang buo niyang katawan. Doon niya naalala na, nasa second floor nga pala siya ng
kanilang bahay.

MGA GABAY NA TANONG:

1. Bigyang-puna ang estilo ng sumulat batay sa mga sumusunod na elemento:
a. Tauhan_____________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
b. Tagpuan____________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
c. Tema_______________________________________________________________
_________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

2. Isinaalang-alang ba ng awtor ang mahusay na organisasyon ng piniling paksa? Naging

malinaw ba ang balangkas ng kanyang katha?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 6

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW

3. Madali mo bang naunawaan ang iyong binasa? Naging mabisa ba ang wikang ginamit ng
awtor? Bakit?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
4. Sa pangkalahatan, mahirap bang sumailalim sa panunuring pampanitikan?
Pangatwiranan.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

PAGPUPUNTOS
Lawak ng Talakay 30
Katiyakan at Kawastuhan ng mga Sagot 30
Kaayusan ng Pagkakalahad ng mga Kaisipan 25
Linaw ng mga Ideya 15

KABUUAN 100

LINANGIN
Ngayon ay natitiyak kong handa ka nang matutuhan ang mga araling may
kaugnayan sa mga batayang kaalaman sa panunuring pampanitikan. Bilang pagsisimula
ay marapat lamang na iyong malaman ang kahulugan at kahalagahan ng panunuring
pampanitikan.

PANUNURING PAMPANITIKAN
Sa ilang kritiko, ibinibilang ang panunuri bilang isang agham ng teksto. Ito’y iniuugnay
nila sa isang gawain ng mga kritiko na may pinaghahanguang iba’t ibang teorya. Ito’y
ginagawang esensyal na gawain sa pagsasanay na ginugugulan ng maraming oras at
panahon sa pagsusulat ng mapanuring pagpapahayag.
Ayon kay Villafuerte (2000), tunay na napakalayo na ng narating ng panunuri kug iisa-
isahin ang mga kritikong walang tigil sa pagsubaybay sa unti-unting pag-unlad ng
panunuring pampanitikan. Katunayan, sa panahon pa lamang ni Plato ay namukod-tangi na
ang panunuri sa panitikan bilang isang buhay na disiplina.
Maituturing na isang pagpapahayag ang panunuri na sa palagay ng nakararaming
kritiko ay hindi maaaring pasukin ng sinu-sino lamang nang walang sapat na paghahanda,
at higit sa lahat, walang kakayahan.
Ang panunuring pampanitikan ay hindi lamang nagsusuri o nagbibigay kahulugan sa
mga nagaganap sa daigdig, kundi ito’y isang paraan ng pagsusuri sa kabuuan ng tao- ang

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 7

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW
kanyang anyo, ugali, kilos, paraan ng pagsasalita, at maging ng kanyang pakikipag-
ugnayan sa kanyang kapwa at sa lipunang kinabibilangan niya.

Tatalakayin naman ngayon ang mga mahahalagang simulaing kailangang tandaan sa

pagsuri ng mga akdang pampanitikan.

MGA BATAYANG SIMULAIN SA PANUNURING PAMPANITIKAN

Sa aklat na Panunuring Pampanitikan (Teorya at Pagsasanay), inisa-isa ni Villafuerte
(2000) ang ilang simulain sa panunuring pampanitikan gaya ng mga sumusunod:
1. Ang pagsusuri sa akda ay dapat may uri at katangian ng katalinuhan, seryoso at
marubdob na damdamin at ng tapat na mithi sa kalayaan.
2. Sa pagsusuri ng anumang akda ay kailangang mahusay ang organisasyon o
balangkas ng lahok. Bahagi ito ng disiplina ng pagsusuri.
3. Sa pagsusuri ng anumang akda ay dapat maging maganda ang paksa, may kalinisan
ang wika at organisado ang paglalahad.
4. Sa pagsusuri ay mahalagang mahagap ng may-akda ang kanyang piniling paksa,
mahusay ang pagtalakay at organisasyon ng materyal, malinaw ang balangkas na
kinapapalooban ng malinaw na tesis o argumento na sinundan ng buong sanaysay, may
naidagdag sa kasalukuyang kaalaman tungkol sa panitikan at mahusay at makinis ang
pagkakasulat.
Ang pahayag sa itaas ay nagmula kina Dr. Soledad S. Reyes, Dr. Loline M. Antillion at
Prop. Tomas O. Ongoco na naging lupong inampalan sa Timpalak sa Pagsulat ng
Sanaysay-Panunuring Pampanitikan sa Panitikang nasusulat sa Katutubong Wika sa
Pilipinas.
5. Sa pagsusuri ng tula, ang pananarili sa pananagisag sa tula ay hindi dapat panaigin.
Ang katangian ng masining na tula ay ang sikad na damdamin at lawak ng pangitain nito.
Ang simulaing ito ay ayon kay Ruben Vega na siya ring nagsabing ang mahalaga sa
tula ay ang lasa at hipo nito at hindi ang balat ng prutas. Ayon pa sa kanya, ang buhay
daw ng sining ay nasa ubod at laman.
6. Ang pamimili ng paksang tutulain ay hindi siyang mabisang sukatan ng kakayahan
ng makata. Sa halip, ang higit na kailangang pahalagahan at sukatin upang makagawa ng
makatarungang paghatol ay kung paano ang pagkatula.
Ayon kay Pedro L. Ricarte, kung papaanong buhat sa paksang kinuha sa pagtutulong-
tulong ng sensibilidad, kadalubhasaan, institusyong ang tunay na tula ay kailangang
matigib ng damdamin, kinakailangang managana sa kabuuan nito, sapagkat kung hindi
mapupuno sa damdamin, kailanma’y hindi maaaring mabitag sa mga taludtod nito ang
isang kagandahan.
7. Ang susuriing akda ay kailangang napapanahon, may matibay na kaisahan,
makapangyarihan ang paggamit ng wika at may malalim na kaalaman sa teoryang
pampanitikan.
8. Ang susuriing akda ay kailangang nagpapamalas ng masinop na pag-uugnay ng
mga sangkap ng pagsulat.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 8

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW

Bibigyang-tuon naman natin ngayon ang mga dulog o teoryang pampanitikang maaari
nating hanguin sa ating pagsusuri.

TEORYA AT PANANAW SA PAGSUSURI NG MGA AKDANG PAMPANITIKAN

1. Humanismo
Maaring ilapat ang humanismo sa maraming paniniwala, pamamaraan at pilosopiyang
nagbibigay tugon sa kalagayan at karanasan ng tao. Sa lawak ng mapaglalapatan ng
humanismo, mapapangkat ito sa tatlo: humanismo bilang klasismo, modetnong humanismo
at humanismong umiinog sa tao.Nagmula sa Latin ang salitang humanismoi na
nagpapahiwatig ng mga diu siyentipikong larangan ng pag-aaral tulad ng wika, panitikan,
retorika, pilosopiya, sining at iba pa.
2. Imahismo
Sa mga unang dalawang dekada ng ika-20 siglo lumaganap ang imahismo bilang isang
kilusang panulaan sa Estados Unodos at Inglatera.Nagbibigay-pansin sa hanay ng mga
salita at simbolismo ang nasabing kilusan.Binibigyang-diin ng imahismo ang pagpili ng tiyak
na salita, kalayaan sa pagpili ng mga paksa at porma at ang paggamit ng mga salitang
karaniwang ginagamit saaraw-araw.Karamihan sa mga imahismong manunulat ay
nagsusulat sa malayang berso kaysa sa pormal na may sukat na paraan para magkaroon
ng estraktura ang tula.
2. Romantisismo
Sumibol ang romantisismo noong huling bahagi ng siglo 1800 at pagpasok ng siglo
1900. Ibinabandila ng romantisismo ang indibidwalismokaysa kolektibismo, ang rebolusyon
kaysa konserbatismo, ang inibasyon kaysa tradisyon, imahinasyon kaysakatwiran at likas
kaysa pagpipigil.Dahil dito, itinuturing ang romantisismo bilang isang pagtatakwil sa
pagpapahalagang klasismo tulad ng kaayusan, kapayapaan, pag-uugnay –ugnay, ideya at
rasyonal.
4. Eksistensyalismo
Mahirap bigyan ng eksaktong kahulugan ang eksistensyalismo dahil may pagkakaiba-
iba ang mga posisyong iniuugnay rito.Ang terminong ito ay ay nagpapahayag ng
mahalagang paksain: ang kongretong buhay at pakikihamok ng indibiwal gayon din, ang
usapin ng indibidwal na kalayaan at pagpili. Ang eksistensyalismo bilang isang pilosopikal
na kilusan o tendensiya ay nakaimpluwensya sa maraming mga manunulat noong ika- 18 at
ika-20 siglo.
5. Dekonstruksyon
Ayon kay Derrida, nagbibigay ng maraming maling pag-akala sa ibig sabihin ng teksto
ang tradisyonal na pamamaraan bgpagbasa.Hindi ram maaaring tanggapin na lamang ang
mga pananalita ng manunulat dahil pinararami nito ang lehitimong interpretasyon ng teksto.
Ang dekonstruksyon ay nagpapakita ng maraming layer ng kahulugan.Sa
pagkakadekonstrak ng gawa ng isang iskolar, ipinakikita na ang lemggwahe ay madalas na

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 9

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW
pabago-bago.Ito’y isang paraan ngpag-aanalisa ng teksto base sa ideya na ang
mambabasa at hindi ang manunulat, ang sentral sa pagbibigay rito ng kahulugan.
6. Feminismo
Ito ay pagsusuri ng panitikan at awtor mula sap unto de vista o pananw ng isang
feminist.Naniniwala ang mga feminist na ang panitikan ay hindi nyutral o walang pagkiling
kundi ito’y isang produkto ng panlipunan at pangkulturang kalagayan.May pagkakataong
malakas ang dating ng feministang pagsusuri dahil kailangang yugyugin ang mga kalakaran
at malalim na paniniwala ng tao.Ang feminismong literaryong pag-aaral ay nakatuon kapwa
sa mga kababaihan bilang mambabasa at sa mga kababaihan bilang manunulat.
7. Naturalismo
Ito ay teoryang nag-uugnay ng siyentipikong pamamaraan sa pilosopiya sa
pamamagitan ng paniniwalang lahat ng nilalang at pangyayari sasangkalawakan ay natural
at ang lahat ng karunungan ay maaaring dumaan sa masusing pagsusuri.Hindi naniniwala
ang mga naturalism sa mga bagay na supernatural .
Pinaniniwalaan sa naturalismo na maaring makilala at mapag-aralan ang kalikasan
sapagkat mayroon itong regularidad, kaisahan at kabuuan batay sa likas na batas nito.
Nakikita rito sa walang katapusang paghahanap ng tao ng mga konkretong katibayan at
batayan para sa kanyang mga paniniwala at karanasan.Dahil dito, laging inihahambing ang
naturalism sa materyalismo.
8. Realismo
Ang realismo ay isang malaking kilusang umusbong sa larangan ng sining noong siglo
1900.Layon nitong ipakita ang karanasan ng tao at lipunan sa isang makatotohanang
pamamaraan. Itinatakwil ng realismo ang ideyal na paghuhulma at pananw sa mga bagay.
9. Marxismo
Ang Marxismo ay isang lipon ng mga dokrinang pinaunlad nina Karl Marx at Fredrich
Angels noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo.Nagtataglay ito ng tatlong batayangideya:
pilosopiya ng pagtingin sa tao, teorya ng kasaysayan at pampulitika’t pang ekonomiyang
programa. Sa pagdaan ng panahon, nagsanga-sanga ang pag-unawa sa mga konseptong
ito tulas ng ipinakita nina Lenin at Stalin sa Russia, Mao Tse Tung ss Tsina, ng mga
Saandanista sa Nicaragua at iba pang Marxista sa mga bansang itinuturing sa Third
World.Pati ang mga makabagong pag-aaral ay nanghiram din ng mga teorya mula sa
Marxismo.
Nagagamit ang Maexistang pananaw sa pagsusuri ng kalagayang panlipunan, pag-
uugali at motibasyon ng mga tauhan sa kwento.
10. Pananaw Sosyolohikal
Ang lapit-sosyolohikal ay naangkop sa tradisyon at prestihiyo ng dulaan sa Pilipinas.Sa
pagkapit sa mga isyung panlipunan na pinapaksa ng mga dula at sa pagbabago ng
konsepto ng entablado bilang tanghalan , mananatiling may lugar ang lapit-sosyolohikal sa
panlasa ay pakikibaka ng mamamayan.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 10

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW

Sa sosyolohikal na pananaw, mas malawak ang perspektib na pagsusuri ng isang

akda. Hindi lamang ang kasiningan at angking katangian ng akda ang binubusisi, kundi pati
narin ang bahagi ng lipunan at kasaysayang pinagluwalan nito.
11. Klasismo
Ang klasismo ay paggamit ng estilo o estetikong prinsipyo ng mga Griyego o
Romanong klasikongarte at panitikan.Sa makabagong panahon, tumutukoy rin ito sa
paggamitsa mgaprinsipyo sa musika.
12. Pormalismo
Nagbibigay sa nayo ng panitikan ang mga pormalista, ang panulaan ay hindi panulaan
dahil lamang gumagamit ito ng temang tumatalakay sa kondisuon ng tao kung hindi dahil
sa proseso ng wika.Kumukuha ito ng atensyon sa sarili nitong artipistyalidad sa
pamamaraan ng pagsabi nito ng gusting sabihin
13. Bayograpikal
Kung may unang dapat mabatid ang isang mambabasa ng panitikan, ito ay ang buhay
ng may-akda. Hindi sapat na mabatid ng mambabasa ang pangalan at talaan ng mga
akdang naisulat ng may-akda, manapa’y higit na mahalagang matuklasan at maunawaan
ang katauhan o personalidad nito. Napakahalaga ng pagbabahagi ng kamalayan ng
manunulat sa mga mambabasa upang lalong matugunan ang maraming katanungang
taglay ng isang akda, na tanging ang may-akda lamang ang makasasagot.
Sa paggamit ng teoryang ito ay huwag lamang kalimutan ng kritik ang ilang kondisyong
kaagapay ng teoryang ito:
Una, ang binabasa at sinusuri ay ang akda at ito’y hindi dapat ipagpalit sa pagtalakay
sa buhay ng makata o manunulat;
Ikalawa, sa teoryang bayograpikal, ang pagpapasya sa binasang akda ay hindi
kapintasan o kahinaan ng may-akda.
14. Historikal
Saklaw nito ang pagsusuri ng teksto na nakabatay sa impluwensiyang nagpapalutang
sa isang akda: talambuhay ng may-akda, ang sitwasyong politikal na nakapaloob sa akda,
ang tradisyon at kombensyong nagpapalutang sa akda. Mahalagang matuklasan sa
teoryang ito ang pwersang pangkapaligiran at panlipunan na may malaking impluwensiya
sa buhay ng manunulat.
15. Istrukturalismo
Masasabing ang istrukturalismo ay nagsimula sa unang dekada ng ika-20 dantaon na
pinamumunuan ni Ferdinand de Saussure ng France.
Simulain ng teoryang istrukturalismo na ang wika ay hindi tamang hinuhubog ng
kamalayang panlipunan kundi humuhubog din sa kalayaang panlipunan. Dahil dito,
napakahalaga ng diskurso sa paghubog ng kamalayang panlipunan.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 11

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW
Hindi pinahahalagahan ng teoryang ito ang may-akda at ang akda bilang daloy ng
katotohanan. Hindi rin nito pinahahalagahan ang kritisismong kumikilala sa tao bilang
pinagkunan ng kahulugan ng isang teksto. Dahil dito, maraming nagpapalagay na ang
teoryang ito ay hindi makatao.
16. Queer
Layunin ng panitikan na iangat at ipantay sa paningin ng lipunan ang mga kabilang sa
ikatlong kasarian.

ABSTRAKSYON
Punan ang talahanayan sa ibaba. Pumili ng tatlo sa alinmang teoryang tinalakay. Itala sa
pinakapayak na paraan ang mga paniniwala at pananaw ng bawat teoryang iyong napili sa ikalawang
kolum. Sa ikatlong kolum naman ay magbigay ng/ng mga akdang maiuugnay sa mga teoryang ito. At
sa ikaapat na kolum naman ay maglagay ng kaunting paliwanag sa kung paano nauugnay ang teorya
sa akda
KATANGIAN AKDA PALIWANAG

Teorya 1 Ang teoryang Isang halimbawa ng Ang nobelang

Romantisismo ay akdang maaaring "Wuthering Heights" ni
Romantisismo tungkol sa ihahalintulad sa Emily Brontë ay
pagpapahalaga sa teoryang maaaring maiugnay sa
damdamin at emosyon, Romantisismo ay ang Romantisismo dahil
pagtanggi sa pagiging tanyag na nobelang ipinapakita nito ang
praktikal, at "Wuthering Heights" ni damdamin at emosyon
pagmamahal sa Emily Brontë. ng mga tauhan, kasama
kalikasan. Ito ay ang hindi totoong
nagbibigay-pansin sa pangyayari, relasyon sa
pag-iilusyon sa kalikasan, pag-iilusyon
nakaraan at sa nakaraan,
pagpapahalaga sa kapangyarihan ng
pagiging indibidwal. Sa imahinasyon, at pagiging
halip na sundin ang indibidwal ng mga
katotohanan, ang mga tauhan.
Romantiko ay
naghahanap ng
inspirasyon sa
imahinasyon at
nagtataguyod ng
kalayaan sa
pagpapahayag at
pagpili. Ang teoryang ito
ay may malaking
impluwensiya sa sining
at panitikan.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 12

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW

Teorya 2 Ang teoryang Realismo Isang halimbawa ng Ang nobelang "Madame

sa panitikan ay akdang maaaring Bovary" ni Gustave
Realismo tumutukoy sa pagsusuri ihahalintulad sa Flaubert ay nauugnay sa
at paglalarawan ng mga teoryang Realismo ay teoryang Realismo dahil
pangyayari, karakter, at ang nobelang ipinapakita nito ang
sitwasyon na "Madame Bovary" ni totoong buhay at mga
tumutugon sa totoong Gustave Flaubert. suliranin ng mga tauhan,
buhay at karanasan ng simple ang wika at estilo
tao. nito, nagbibigay ng
kritikal na pagsusuri sa
lipunan, komprehensibo
ang pagpapakilala sa
mga tauhan, at may
detalyadong
paglalarawan ng
kapaligiran ng Pransiya.

Teorya 3 Ang teoryang Isang halimbawa ng Ang nobelang "Ang

Feminismo ay isang akdang maaaring Bansa sa Ilalim ng
Feminismo pananaw at kilusang maiuugnay sa teoryang Aming mga Paa" ni
panlipunan na Feminismo ay ang Isabel Allende ay
nagsusulong ng nobelang "Ang Bansa maiuugnay sa teoryang
pagkakapantay-pantay sa Ilalim ng Aming mga Feminismo dahil
ng kababaihan at Paa" ni Isabel Allende. ipinapakita nito ang mga
kalalakihan sa lahat ng kababaihan na
aspeto ng buhay, nakikipaglaban para sa
kabilang ang lipunan, kanilang karapatan at
politika, ekonomiya, at kalayaan laban sa pang-
kultura. aapi at diktadurya, na
nagpapakita ng
kahalagahan ng
diversidad at
interseksiyonalidad ng
mga isyu ng kasarian sa
lipunan.

PAGPUPUNTOS:
Kapayakan ng mga Tala 30
Kaisahan o Pagkakaugnay-ugnay 30
Organisasyon at Daloy ng mga Ideya 25
Pangkalahatang Nilalaman 15

Kabuuan 100

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 13

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW

APLIKASYON
Pakinggan ang awiting “‘Di niyo ba Naririnig” na makikita sa link na
https://medium.com/@ kill.list.lit/di-niyo-ba- naririnig-857c5dbb3fa1. Sipatin ang liriko ng
awitin at suriin ang kabuuang mensaheng pinalulutang sa akda. Pagkatapos ay isagawa
ang kasunod na gawain.

DI NIYO BA NARIRINIG?
Di niyo ba naririnig?
Tinig ng bayan na galit
Himig ito ng Pilipinong
Di muli palulupig
Dudurugin ang dilim
Ang araw ay mag-aalab
At mga pusong nagtimpi
Ay magliliyab
Ikaw ba'y makikibaka
At hindi maduduwag
Na gisingin ang mga panatikong bingi’t bulag
Kasinungalingan labanan hanggang mabuwag
Di niyo ba naririnig?
Tinig ng bayan na galit
Himig ito ng Pilipinong
Di muli palulupig
Dudurugin ang dilim

Ang araw ay mag-aalab

At mga pusong nagtimpi
Ay magliliyab
Ikaw ba ay dadaing na lang

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 14

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW
Kimi’t magmumukmok
Habang nagpapakasasa
Ang mga trapong bulok
Gisingin ang puso
Galitin hanggang pumutok
Di niyo ba naririnig?
Tinig ng bayan na galit
Himig ito ng Pilipinong
Di muli palulupig
Dudurugin ang dilim
Ang araw ay mag-aalab
At mga pusong nagtimpi
Ay magliliyab!
Magliliyab!

EVALUATION PYRAMID
Ilahad ang kabuluhang panlipunan ng awitin gamit ang Evaluation Pyramid. Ang
evaluation pyramid ay ginagamit sa pag-aantas ng mga ideya batay sa halaga o kabuluhan
nito.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 15

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW

PAGLALAPAT NG TEORYA
Suriin ang awitin gamit ang teoryang higit na nangibabaw sa awitin. Gamitin ang fan
fact analyzer sa isasagawang pagsusuri.
PATUNAY/PALIWANAG

PATUNAY/PALIWANAG PATUNAY/PALIWANAG

PATUNAY/PALIWANAG
P P
PATUNAY/PALIWANAG

_____________TEORYAN
G PAMPANITIKAN

PAGPUPUNTOS
Lawak ng Talakay 30
Katiyakan at Kawastuhan ng mga Sagot 30
Kaayusan ng Pagkakalahad ng mga Kaisipan 25
Linaw ng mga Ideya 15

KABUUAN 100

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 16

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.

 YUNIT I PANUNURING PAMPANITIKAN: MGA TEORYA AT PANANAW
SANGGUNIAN
Atalia, A. (2011) “’Wag lang ‘di Makaraos” Pasay City: Visprint Incorporation.
Bernales, R. et al. “Sosyedad at Literatura (Panitikang Panlipunan)”
Villafuerte, P. (2000) “Panunuring Pampanitikan (Teorya at Pagsasanay)” Valenzuela City:
Mutya Publishing House.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 17

TORRES, CHRISTIAN JAYLORD T.