Paksâ 6: Pamimilí (Shopping)

Jayson de Guzman Petras, PhD

University of the Philippines
Iskédyul ni Anna [Anna’s Schedule]

7:30 n.u. gumigísing

8:00 n.u. naglulutò ng almusál
9:00 n.u. naliligò
10:00 n.u. pumupuntá sa unibérsidád
11:00 n.u. pumapások sa kláse sa wíkang Filipíno
1:00 n.h. kumakáin sa cafeteria
3:00 n.h. nagbabasá sa aklátan
5:00 n.h. kumakantá kasáma ang University Choir
7:00 n.g. umuuwî ng báhay; sumasakáy ng bus
8:00 n.g. kumakáin ng hapúnan
8:30 n.g. – 10:00 n.g. nanonoód ng télebisyón
10:30 n.g. natutúlog
Ang Iskédyul Ko

ORAS ISKEDYUL
Takdâng-Aralín [Assignment]
Mulâ sa báhay/dormitóryo mo, paáno ka
pumupuntá sa unibérsidád?
Diyálogó
Diego: Pabilí po ng manggá.
Please let me buy some mangoes.

Tindéra: Alíng manggá?

Which mangoes?

Diego: Hinog na manggá po. Magkáno po?

The ripe mangoes. How much?

Tindéra: Siténta pésos isáng kílo. Matamís iyán!

Seventy pesos a kilo. That’s sweet!

Diego: Merón po bang táwad?

Is there a discount?

Tindéra: Sigé, sisénta pésos na lang.

Alright, [you can pay] just sixty pesos
Diyálogó
Diego: Itó po ang isáng daáng píso.
Here is a hundred pesos.

Tindéra : Itó po ang suklî ninyó.

Here is your change.

Diego: Mawaláng-gálang na po, kúlang po yatà ang suklî ninyó.

Excuse me, perhaps the change is not enough.

Tindéra: Ay! Pasénsiyá na kayó. Itó po ang tamàng suklî.

Oh! I am sorry. Here is the correct change.

Diego: Salámat po.

Thank you.
Mga Talâ sa Kultúra [Cultural Notes]

Bargaining is often expected when shopping in

stalls, popular markets such as Divisoria, and
tiangge (open markets inspired by traditional
markets). Although department store prices are
usually fixed, most stores will allow customers to
bargain. This is called tawarán, and interestingly,
the root word táwad also means to forgive.
When we want to bargain, we can say, “Puwéde
po bang tumáwad?”(Can I bargain?) or
“Patáwad namán po.” In another context, the
latter sentence can also be translated into
“Please forgive me” although it would actually
be phrased differently: “Patáwad na po”
(literally, Forgive [me] already).(Barrios, 2011)
Mga prútas sa Pilipínas
[Fruits in the Philippines]

manggá mango
ságing banana
lansónes lanzones
tsíko chico
átis sugar apple
rambután rambutan
langkâ jackfruit
duryán durian
kaymíto star apple
pinyá pineapple
bayábas guava
búko coconut
Mga pang-úring naglalaráwan sa prútas
[Adjectives that describe fruits]
hiláw unripe
hinóg ripe
matamís sweet
maásim sour
mapaklà acrid; unpleasantly bitter
masaráp delicious
sariwà fresh
bulók rotten
malakí big
mas malakí bigger
pinakamalakí biggest
maliít small
lása taste
Mga bahági ng katawán [Parts of the body]

uló head
leég neck
mukhâ face
balíkat shoulder
likód back
dibdíb chest/breast
bráso arm
sikó elbow
tiyán belly
Mga bahági ng katawán [Parts of the body]

baywáng waist
balakáng hips
puwét buttocks
tuhód knee
paá foot
dalirì sa paá toe
balát skin
kamáy hand
dalirì finger
Mga kasuótan at aksesórya [Clothing and accessories]

damít shirt/clothes
blúsa blouse
pálda skirt
bestída dress
pantalón pants
amerikána suit
sapátos shoes
tsinélas slippers
sandályas sandals
unipórme uniform
Mga kasuótan at aksesórya [Clothing and accessories]

médyas socks
aláhas jewelry
singsíng ring
pulséras bracelet
kuwintás necklace
híkaw earrings
kurbáta tie
sombréro hat
pabangó perfume
Mga kúlay [Colors]

putî white
itím black
bugháw/asúl blue
pulá red
diláw yellow
luntían/bérde green
kahél orange
líla violet
kayumanggí/kúlay kapé brown
kúlay abó gray
kúlay rósas pink
Mga salitâ sa pamimilí [Words used in shopping]

bayád payment
suklî change
mahál expensive
múra cheap
táwad discount
kúlang lacking
píso/pesos peso
séntimó/sentimós centavos
gustó kong bumilí ng… I want to buy…
yarì/gawâ sa… made in…
Yarì/Gawâ sa Pilipínas. Made in the Philippines.
Yarì/Gawâ sa káhoy. Made of wood.
Mga Pangungúsap
• Bumibilí si Malena ng puláng bestída.
• Binibilí ni Gabriel ang mga avocado.
• Nagtitindá si Lucia ng sapátos na yarì sa León.
• Itinitindá ni Erasmo ang mga matamís na pinyá.
• Kuwarénta pésos ang isáng kílo ng rambután.
• Maásim ang hiláw na manggá.
Gramatika [Grammar]
• -in-
Root Neutral Completed Incompleted Contemplated
(Infinitive) (Perfective) (Imperfective) (Contemplative)
root + in/hin in (before the first vowel) first (consonant)-vowel of first consonant and vowel
+ root the root is reduplicated; of the root is reduplicated
in (before the first vowel + in/hin
or of the reduplicated base)

ni + root (for words that or

start with “L”)
ni + reduplicated base (for
words that start with “L”)
bilí bil(i)hín binilí binibilí bibil(i)hín
bása basáhin binása binabása babasáhin
larô laruín nilarô nilalarô lalaruín
lutò lutúin nilutò nilulutò lulutúin
alís alisín inalís inaalís aalisín
Mga Pangungúsap
•Binilí ko ang damít sa Antara Fashion Hall.
•Binabása ni Cedro ang Bíbliyá.
•Nilarô niná Dulce at Jacinta ang mga maníka.
•Nilulutò ng nánay ang paella.
•Aaliín ni Tacito ang lúmang gámit.
Gramatika [Grammar]
• i- + -in-
Root Neutral Completed Incompleted Contemplated
(Infinitive) (Perfective) (Imperfective) (Contemplative)
i + root i + in (before the i + first i + reduplicated
first vowel) + root (consonant)-vowel base
of the root is
reduplicated; in
(before the first
vowel of the
reduplicated base)

tindá itindá itinindá itinitindá ititindá

pása ipása ipinása ipinapása ipapása
tápon itápon itinápon itinatápon itatápon
lakô ilakô inilakô inilalakô ilalakô
Mga Pangungúsap
•Ititindá ni Paloma ang putíng bestída.
•Ipinása ni Ximena sa gurò ang kaniyáng
proyékto.
•Itinatápon ni Jaime ang mga bulók na ságing.
•Ilalakô ni Iktan ang mga matamís na manggá.