**

KAP AK RESMİMİZ
Tepedelenli Ali Paşa sevgilisi Vasiliki ile
(Tablo Topkapı Sarayı Jl,.1üzesinde)

**
15 günde bir çıkar

*Yıl: .1 - Sayi: 4 1Haziran1950

S a h i p 1 e r i : Niyazi Ahmet Banoğlu -
*
İ. Atis * Yazı işlerini fiilen idare eden:
Niyazi Ahmet Banoğlu *İdarehane: İs­
tanb_µ.l, Nuruosmaniye. cad. No. 57, Şaka
Matbaası 3 üncü kat,: Telefon:· 21649
Abone şartları: Seneliği 12, altı aylığı 6
*
lira. Nüshası 50 kuruştur * Dizildiği ve
basıldığı yer: ŞAKA Matbaası, İstanbul.
 Szigetıım"daki Kanıını tiirbesini gösteren tm·ihı bir ·resi m . Türbe, sağdak~- sur-
lann ortasında gfö·ülen bin.adır. (Bıı ?'esmin aslı Maca'İ· Müzesindedir) ·
_K -a nuni s·uıtan _üleymanıtn
zigetvar'daki Tüı.•besi ·
.Yazan: Tayyib . GÖKBİLGİN
«Kanuni»nin İsta_nbuldaki türbesi hal-·
~a aç!lırke_n, onun, başka bir yerdeki, l\IIa-
. caristan serhadlerinde bir · vakitler yapılıp
da yQ.z yirmi sene kadar mevcut kalmış o-
lan _türbesini hatır1amamak mümkün de-
ğildir. Malumdur ki Kantıni Sultan Si.Hey,.
man,_on üçüncü ve sonuncu seferi olan, ta-
rihlerimizde <cSzigetuar seferi» diye anılan
Avusturyaya karşı. yaptığı son seferde 974
de (1566) vefat etmiş ve ölilinü, halefi şeh-
zade Selimin Manisadan gelerek saltanata
cülusuna ve Belgrada gidişine kadar giz-
lenmisti. -,,
- B~
.
müddet zarfında
-
müt~veffanın
'
ah-
· şası çıkarılarak · otağı hümayunun 'bulundu-
ğu_ yere defnedilmiş, cesedi ise _kaleİıin -ta-,
mirinden ve varisi saltanat Selimin (II)
Belgrad_a gelmesinden sonra orduyi hüma-
yun ile birlikte İstanbula getirilmişti. Szige-
144
tuar kalesinin altındaki ·bu mevkide birkaç
sene sonra Biıdiiı Beylerbeyi Sokullu Mus-
tafa Paşa tarclfından mermerden bir türbe
yaptırılmıştı ki burada -bahsetmek iSt_ediği-
miz türbe budur. · -
·osmanlı Türkl~rinin · Ma,caristanda
·yaptıkları ve Macaristanın bilahare kaybı
1 .
esnasında da öylece bıraktıkları güzel ve
yüksek kıymetteki san'at eserleri arasın­
da · Kanuni'nin türbesi, maddi -ve manevt
bakıından, _ehemmiyetli . bir mevki işgal
·eder. Bu turbe bir asırdan. :fazla bir :tanian
Macaristana giden-bütün Tfuklerin _ziya-ret-
gfilu olmuştu. Hatta o civarın Hıris~iyanla-
r~nın bile bu türbeyi ziyaret ettikleri va-
kitli. Hele o civardaki idare adamları ve as-
- keri' ümera her vesile ile burayı ziyaret e-
der, Macaristana gelen orduİar _~vvela bu
türbeıye uğrar, tıpkı XV. asırda Kosovada
 Murad" l.lüdavendigat:ıiı -şehld ·olduğtf yerde . karşi bu kaleyi miidafaa ederi. ve biirad.a ·şei
6i2ıilğu gibi, burada da zaf~r duaları ve mü- refle ölen ·ayni isimdeki adamın torunu,
nacat yapıldıktan sonra yollarına devam türbeyi tahrip etmek istiyen askerlerini
ederlerdJ... :Biınun son misallerinden birini güçlükle teskin edebilmiş ve buna mani oı­
ıvie~zifo.ıilu ·Kara Mustafa Paşanın ikinci muştu. Fazıl Ahmed Paı:;a. vaziyete hakim·
Viyana muhasarasına giderken buraya uğ- ·olduktan sonra· . Szigetuar kalesinin- harap
ramasında görüyoruz. olan yerleri tantj.r edilc:liği gibi, tüi:be nıa,.
Büyük ve kudretli. Padişahın· şanına hallesi saki:nleri de tekrar yerlerine döndü,.
layık olmak ve o devir Osmanlı medeni~ ler, burayı eskisi eibi şenlendirdiler ve bu.· ·.
yetinin _göz~l bir örneğini_ vermek üzere bu vaziyet daha yirmi sene kadar devam etti.
muhteşem türbeyr yaptıran, san'at severli- . 1683 den ·sonra başlayan hezimetler ve
ği ve sari'at zevki ·cok takd.i~ edilen, Musta--. adım. affım. riC'atler, diğer bir çok eserler
fa· Paşa, ·Budinde ·Beylerbeyi ·bulunduğu .gibi Kanuninin türbesini de bize· kaybet-
rhüddet zarflİlda sık sık .Siigetuar kalesine tirdi ve burası_ da Avusturyalıları~ eline .
-ki kendi. eyalet~ne bağlı bir sancaktı ay- geçti.
. nı zamanda-·.- gelir ve türbenin muha_faza- Avusturya .k"!Jvvetleri · Szigetuar mu-::
sıni teinin; ihtiyaçlarını tesbit ve bazah da . hasara ettikleri vakit türbe mahallesi de
·tamir ve ikmaline nezaret ederdi _ki, böyle .. tamamen yanmış ve harap olmuştu. Fakat,
teftışlerinden birini 1577 de, idamından bir . resmi raporlar_a nazaran Kanuni'nin turbe-
müddet önce yaptığını, bir Avusturya elçi- si bu tahribattan masun bulunuyordu. Bu
sinin raporundan öğreniyoruz. itibarla, kale General Dalın'a teslim olduk-
. Türbenin muhafa-
zasında bu sıralarda
25 - 30 kişi bulunu-
yordu. Selim II mas-
. rafları ve muhafazası .·
için bir çok · vakıflar
. tahsis - etmişti. Bu yüz-
. den türbenin bulun-
duğu yerde de, adeta
bir köy gibi Siket ka-
. lesinin bir dış mahal-
lesi teşekkül etmişti.
Macarların_. Turhek de ·
Ka:nııni'nin bir tıığrası (Aslı Macaristan Milli Müzesinde)
dikleri bu mahalleye
ekseriyetle Zimmi reaya iskan edilmişti. Szi- tan, kalenin Türk sakinleri de· tamamen
gettıar'ın Türk ahalisi kalede yaşıyor, İak2t hicret ettikten ve türbe muhafızları da kal-
burayı sık sık ziyaret ediyorlardı. ·· Türbe- madıktan sonra, buraya Sloven meınleke­
.niiı ·çok işlek bir ziyaretgah olm~sı burada .tinden gelen Fransisken rahipleri bir ma.~
bir zaviye ve mescidin de yapılmasını ica- nastır inşasını düşündüler, türbeyi ve ya-
bettirmiş, zamanla, bu mukaddes · mahalli nındaki camii de kiliseye tahvil etmek is-
Macar akır-larından kort1İnak maksadiyle tediler (1689). Bunları takiben Szigetuar'a
etrafına bir de müstahkem duvar çelitiril- Cizvieler de geldi. Hatta bunlardan Osek
. misti. Hakikaten bu tahkimat işe yaramış, Superior'u Pater Frantzel Kanuni'nin tür-
A vusturyaya tabi Macar kuvvetlerinin tür- besini takdis ve Hazreti Meryeme lthaf et-
. beyi tahrip hatta kaleyi işgal maksadile vu- tiğini bildirdi. Maamafih ruhani ayinlerden .
kubulan., akınlarında .daha kolaylıkla mu':. hiç birini. türbede yapmıyorlar, ancak, ya;.
··dafaa yapılabilmişti ki ·X VI . asırdaki re.smi nındaki camii bu maksad i~in kullanıyor­
kayıdlardan anlaşıldığına nazaran, Osmari- lardı. Nitekim Peçuy (Pecs) piskoposu ·Ra-
h kuvvetleri Macar çapulcularını bu türbe. donnay. ve daha bazı ruhaniler burada . sık ·
civarında bir çok defalar mağlup ve pe:ı;i- sık messe'ler yaptılar. Fakat, türbeyi ·ilk .
. şan etmişlerdi. Maamafih <eKanUI).i»nin tür- zamanlarda kıymetli bir hatıra olarak sak- .
·besi ci.ddf bir tehlikeye ancak XVII asrın ladılar . ;Bu vaziyet ancak 5 yıl kadar sür- ·
ikinci' yarısında, 1664 de maruz kaldı: Bu dü. 1693 ilkbahaı'ındfu. Viyana harp ıneclisi,
sırada Zrinyi Miklos Szigettiar civarina ha- Szigetuar'daki Kanuni Sultan Süleyman
.kinf olınuştu. Bu · ş~fr' !d.iri.}andan, Kanuniye (Devamı 174 iincii sahifede)
145
 :İKiNci, ·MÜRADİN ,vAsiYETNAı"\ılESf · .osM:ANLi~-~·~·TuRK'.·iiA.T.TATLJARt:
.. · · · : (,3aşia;citı, _ı·5~- ~ıiıC'l~ ·s~1ıite·ci~f · · · · · ··-.(B~Şt~rafı.:
. •. .
~
·1·68. '.i~cf ~a-iÜteiI~J
. . -
. ~- . .
. ·.•· .
. . . . • . ·. . . ;l -· . . ·: . . \ .

. Padişah vasiyetnamesinin: diğEfr yer~e..: - ·

· :rinde ·cie şunları ' biLlıass~ belirtiyor ve · hu,
:i~saten diyor ki: <<Een ölün.ce .cese~imLBu:r-: ·
.sacla ·caniiimin: yanındak~ .oğlum Ala~c1diiıin.
. meia:rının .ür. dört . arŞın ·· yanına gömünüz. .
,ustfu:ne _i>üyÜk: lıükümda:rıarınki. gibi . muh-
.-tesein ·türbe yapİliayınız. ·c .esedimi' :doğru-:-·
.d;n doğruya · toprağa gömünüz. · · Üstüme
'Tanrının rahmeti olan yağmur yağsın,. yal-
nı~ ~ezarımin . etrafına ' dört duvar Çevirin
·:-v~ üstünü· örtünüz -- ki burada hafızlar otu-
ral?ilsinİer. Yanu!l-a evfadım?a~, akra~am­
..aan küns~yi .göµımeyiriiz. Mezarımın yapıl­
. ması için de beş biri flori harc~yınız. ·. Eğer
· beri Bu~sada · ·öh:nezsem cesedimi Bursaya
götÜrünÜz. Cesedim Bursaya Perşembe gü-
. nü varsın vei C.uma günü toprağa konsun ... >>
Vasiyetnamenin infazına vaktin Sadra-
.Zamı- ile medreselerinin. müderrislerini, Bur-·.
·s~ ~·kadısınl. ve . naibini memur ~tmiştir.
· ·- · İklıici. Murad 955 yılı Muharreminin
·baŞında .· Çarşamba günü kuşluk vaktinde ..
Edİrnede ölmüştür. 13 ' gün sonra Bursaya
. getirilerek. gömüldü. Vasiyetine uygun bir
türbe: yapıldı. İbrahim Hakkı KONYALI.

·.. SULTAN SÜLEYMANIN TÜRBESİ

(Baştaraft 145 inci sahifede)

türbesinin tamamen- yıktırıldığını ve mer:- Hasan bin Abd?.lllah ·pa1·afındari yapı~aiı tezhiii:
·mer: taşlarının · nakledildiğini haber aldı. anlamak ancak eserlerini görmekle . müın- ·
...J3unun ~zerine S.z~getuar kumandanınd~n · kündür. Sadece sun~ da ka.yd~tniek lazım~ .·
:- ·- ki bu · sırad~ Conte de Vecchia adında dır ki; o - keri<;iistnden -evvel gele!ll~ri· çok ·
.bir 'İtalyandı-· keyfiyeti sordu. Bu kuman.- geride bırakarak, kendisinden: sorira. da U-::..
dan ·l'.t Nisanda harp meclisine verdiği ce- zun bir zaman «hllsnü hatı> :s an'.atm.i n -ikli.:.
vapta Galİo Tesch islmİi bir iaşe su~ay~ın minde rakipsiz bir. hükümdar ,olarak; · Hafız·
keiıdisf:ypkk~n, türbeyi yıktirdığıiıı, kub- . Osman ve .Rakım~lara -k adar.· kalac~ktır. Ne'
besindeki kurşµnları aldığını ve tepesinde- · oğlu :M:ustaf~ Dede, tre ·toİ.uriU ' :öerviş iy.ıeh~·:
ki altın yaldızlı yuvarlağı da Viyanada_ sat: . med ve ne de damadı Şükrıillah ori~ yetişe:-~ ·
-.tırnıak istediğini .bil<;liriyor, «l)u . muhteşem , bUmiştfr. ~ıraktıği . asar: ·47 Kur' ani Ke~im/i
binayı '( Herrliches Gebaü) barbarca yıktır::: .. 1000 kadar en'.~m· ve
evra_d , .bi~.. 'Mesabiliİ\'
mak ne. ayıb, bunun sade mermer .taşları . Şerif, deri üzerine ·yazılmış bir ' ivI~şariki.'~
. binlerce · lira kıymetind~ . idh> diye yazı.yor- . Şerif; sayılarİuyacak kad.a r .Mur~kkaat; ın~şk,
.du. Harp meclisi bu hadisenin tahkikatın~: ve kıt'alar ile·, Bayezid · ccimiiniiı orta·: k~pı,,~·
. yaptırmış, bu mev~iin hakimi Schuleczky kubbe ve : rnfhrabinda, .Edi:r;nekapıs'ı üierin~, ~
-şaİridleri · dinlemiştir: · B~lcirdan Cizvit ·ra- deki . (Kelimei :Tevhid),' Fir~zağ~ ve · Da;;\
hibi Erniononist bu tahi'ibi yap.a_nların .pes.:. . viıd Paşa :cantjlerinin: kapılafmda -blılui1art ·:.
uli)~etini aza_ltqcak şekilde- if(3.de ... v~.rmişs.e ta~ihler ):>unun· 'e ser_ierf meyanındadfr. . . . .
.de,' bu mahallede · sakin Macadardan bir ço- - · · · . Kernai ÇIG ·::,
:ğu hakikati bildirmiş, Avust~ya zal?itleri'-. ·
-nin taşlarile keridilerine ·e v· yaptınnak~ kış-· nın Szigetuar'daki ~~teŞem · türbesi, bü:--"
m~iı de tahkirnatta . kuiıanmak için turbeyi _ bUyük . Osma~Iı :san'af.,.ftbidesi / :M:Gicar~st.ari~:·:
. YJktıklarını söyl~mişlerd_i. Tah~ikat. ··G;allo Q.a· b~llunari . pek'_: çok T~rk ~s.erinin aklbeti .:::
'Tesch'in hazineye bir tazminat ifası · ile ne- .ne uğramaktan kurtulamaniıŞtj ...· ~ · - , . _·.
0-:
\
ticelenmiş ise de, Kanu~i &ultan Süleyma.:- ", · . - ·T .a yyib_..G;ÖKBİLGİN-:·