Czy chlor reaguje z metalami?

Wprowadzenie
Przeczytaj
Grafika interaktywna
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Czy chlor reaguje z metalami?

Chlor stosuje się do dezynfekcji basenów.

Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Chlor jest niemetalem z 17. grupy układu okresowego. Bardziej elektroujemnym

pierwiastkiem od niego jest tylko fluor, leżący powyżej w tej samej grupie, oraz tlen z grupy
16. Można się domyślać, że chlor łatwo reaguje z elektrododatnimi pierwiastkami, jakimi są
metale. Czy w takim razie potrafi tworzyć związki z każdym z nich? Jak przebiegają takie
reakcje? Wszystkiego dowiesz się już za chwilę, w następnych częściach e‐materiału.

Twoje cele

Wymienisz przykłady związków chemicznych metali z chlorem.

Omówisz, z jakimi metalami i w jakich warunkach reaguje chlor.
Opiszesz podstawowe właściwości wybranych chlorków metali.
Zaprojektujesz i przeprowadzisz reakcje chloru z wybranymi metalami.
Przeczytaj

Czy chlor reaguje z metalami?

Chlor należy do pierwiastków aktywnych chemicznie. Reaguje z wieloma metalami.

Polecenie 1

Ustal, jaki stopień utlenienia przyjmuje atom chloru, tworząc związki z metalami. W swojej
analizie weź pod uwagę następujące dane:

elektroujemność chloru wynosi 3,0;

pełna podpowłokowa konfiguracja elektronowa atomu chloru w stanie podstawowym

jest następująca:
17Cl 1s22s22p63s23p5;

chlor będzie dążył do trwałej konfiguracji przez przyciąganie elektronu i tworzenie jonu
−
Cl .

Odpowiedź:

Metale bloku s reagują z chlorem, tworząc chlorki na -I stopniu utlenienia. Równania

reakcji z pierwiastkami I i II grupy zapisujemy w następujący sposób:

2 Na(s) + Cl2(g) → 2NaCl(s)

Mg(s) + Cl2(g) → MgCl2(s)

Reakcje chloru z pierwiastkami bloku p przebiegają w sposób mniej oczywisty. Reakcja glinu
z gazowym chlorem przebiega wg równania:

2 Al(s) + 3 Cl2(g) → 2 AlCl3(s)

Natomiast w reakcji z cyną powstaje chlorek cyny(IV):

Sn(s) + 2 Cl2(g) → SnCl4(s)

Chlorek cyny(II) otrzymuje się w wyniku reakcji cyny z kwasem chlorowodorowym:

Sn(s) + 2 HCl(aq) → SnCl2(s)

Cynk jest jednym z metali bloku d. Jego reakcja z chlorem przebiega w następujący sposób:

Zn(s) + Cl2(g) → ZnCl2(s)

Niektóre z metali bloku d (jak np. żelazo, miedź) w reakcji z gazowym chlorem tworzą
związki chemiczne, na których występują na wyższym stopniu utlenienia. Równania reakcji
zapisuje się w następujący sposób:

2 Fe(s) + 3 Cl2(g) → 2 FeCl3(s)

Cu(s) + Cl2(g) → CuCl2(s)

Aby otrzymać chlorek żelaza(II), należy przeprowadzić reakcję pierwiastkowego żelaza

z kwasem chlorowodorowym:

Fe(s) + 2 HCl(aq) → FeCl2(s) + H2(g)

Mangan nie reaguje z gazowym chlorem, natomiast reaguje z kwasem chlorowodorowym:

Mn(s) + 2 HCl(aq) → MnCl2(s) + H2(g)

Większość chlorków łatwo rozpuszcza się w wodzie. Wyjątki stanowią m.in.:

chlorek srebra AgCl;

chlorek miedzi(I) CuCl;
chlorek rtęci(I) Hg2 Cl2 ;
chlorek talu TlCl;
chlorek ołowiu(II) PbCl2 (trudnorozpuszczalny w wodzie w niskej temperaturze,
rozpuszczalny w wysokiej).
 Polecenie 2

Chlorek sodu doskonale rozpuszcza się w wodzie i dysocjuje. Zaproponuj metodę, która
pozwoli na potwierdzenie obecności jonów chlorkowych w roztworze, powstałym przez
rozpuszczenie w wodzie chlorku sodu. Twoja odpowiedź powinna zawierać rysunek
schematyczny doświadczenia, obserwacje oraz wnioski poparte równaniem reakcji zapisanym
w formie jonowej skróconej.

Schematyczny rysunek doświadczenia zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie,

a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Obserwacje:

Wnioski:

Równanie reakcji w postaci jonowej:

Wybrane chlorki metali

Chlor w przyrodzie występuje głównie w postaci chlorków (sodu, wapnia, potasu,

magnezu). Jest najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem spośród fluorowców.
Wymienione chlorki w warunkach normalnych są białymi ciałami stałymi, dobrze
rozpuszczalnymi w wodzie.
 

Bezwodny chlorek wapnia

Źródło: Aleksander Sobolewski, licencja: CC BY-SA 4.0.

Dla zainteresowanych

Chlorki metali przejściowych, podobnie jak inne sole tych metali, mogą mieć różne
barwy. Przykładami takich chlorków metali bloków d i f są: MnCl2 , FeCl2 , SmCl3 , EuCl3
oraz CrCl3 , FeCl3 , CoCl2 , NiCl2 , RuCl3 , których fotografie zamieszczono poniżej.


Bezwodny chlorek chromu(III) CrCl3
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.
 nazwa związku wzór sumaryczny kolor
chlorek manganu(II) MnCl2 różowy

chlorek żelaza(II) FeCl2 biały

chlorek żelaza(II) — woda(1/4) FeCl2 ⋅4H2 O zielony

chlorek samaru(II) SmCl3 żółty

chlorek europu(III) EuCl3 biały

chlorek chromu(III) CrCl3 fioletowy

chlorek żelaza(III) FeCl3 zielony

chlorek żelaza(III) — woda(1/6) FeCl3 ⋅6H2 O żółtopomarańczowy

chlorek kobaltu(II) CoCl2 niebieski

chlorek kobaltu(II) — woda(1/2) CoCl2 ⋅2H2 O różowy

chlorek kobaltu(II) — woda(1/6) CoCl2 ⋅6H2 O intensywnie czerwony

chlorek niklu(II) NiCl2 żółty

chlorek niklu(II) — woda(1/6) NiCl2 ⋅6H2 O zielony

chlorek rutenu(III) RuCl3 czarny

chlorek srebra AgCl biały

Ciekawostka

Chlorek srebra ulega reakcji fotochemicznej.

 Pod wpływem światła biały chlorek srebra rozkłada się z wydzieleniem metalicznego srebra. Procesy te
wykorzystano do rozwoju fotografii.
Źródło: dostępny w internecie: www.commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0.

Słownik
metale przejściowe

pierwiastki chemiczne (metale), których elektrony walencyjne są opisywane orbitalami

typu s i d, tzw. pierwiastki bloku d, lub orbitalami typu s i f — pierwiastki bloku f

reakcja fotochemiczna

reakcja chemiczna zachodząca pod wpływem światła

Bibliografia
Czerwińska A., Jelińska‐Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 1. Podręcznik, Warszawa
2002, s. 335‐346.

Litwin M., Styka‐Wlazła Sz., Szymońska J., Chemia ogólna i nieorganiczna. Część 1.
Podręcznik dla liceum, Warszawa 2004, s. 295‐303.

Piosik R., Karawajczyk B., Tehnika demonstracji i ćwiczenia laboratoryjne z metodyki

nauczania chemii i ochrony środowiska, Gdańsk 2004, s. 78‐79.

Sawicka J., Janich‐Kilian A., Cejnert‐Mania W., Urbańczyk G., Tablice chemiczne, Gdańsk
2002, s. 226.

Trzebiatowski W., Chemią nieorganiczna, Warszawa 1977, s. 157.

Grafika interaktywna

Polecenie 1

W jaki sposób reaguje chlor z metalami? Czy równania reakcji chemicznych można zapisać
w sposób ogólny dla wybranych stopni utlenienia? Zapoznaj się z grafiką interaktywną
przedstawiającą reaktywność chloru w stosunku do metali o różnych stopniach utlenienia,
a następnie przejdź do ćwiczenia 1.

Równania reakcji otrzymywania chlorków – grafika interaktywna

Źródło: GroMar Sp. z o.o., Bielański, A. Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2013., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 1

Maszyna losująca zestawia ze sobą kolejno: metal, chlor oraz nazwę powstałej soli. Zaznacz
odpowiedź „tak”, kiedy powstała w reakcji pomiędzy metalem a chlorem sól odpowiada nazwie
soli przedstawionej za pomocą maszyny losującej, lub zaznacz odpowiedź „nie”, jeśli podana
nazwa jest błędna.

Uwaga!

Zaznacz nazwę jako poprawną tylko w przypadku, gdy substraty zostały zmieszane w ilościach
odpowiadających stechiometrii procesu.

Doświadczenie
Polecenie 2

Zaprojektuj doświadczenie w celu zbadania względnej aktywności gazowego chloru wobec

różnych metali, takich jak: sód, potas, magnez, glin, miedź oraz żelazo. Na podstawie problemu
badawczego postaw hipotezę. Następnie opisz przewidywane obserwacje, napisz równania
reakcji chemicznej, które zaszły w naczyniach reakcyjnych, oraz wnioski.

Problem badawczy: Czy metale reagują z gazowym chlorem?

Hipoteza:

Sprzęt i odczynniki laboratoryjne:

- chlor (Cl2(g));
- metale: sód (Na), potas (K), magnez (Mg), glin (Al), miedź (Cu), żelazo (Fe);
- łyżki do spalań;
- kolby płaskodenne;
- palnik;
- przykrywka z otworem.

Uszereguj czynności w odpowiedniej kolejności, dzięki czemu otrzymasz instrukcje

wykonywania doświadczenia.

Przykrywamy przykrywką, w której jest otwór na łyżkę do spalań. 

Łyżkę do spalań umieszczamy w płomieniu palnika. 

Wybrany metal umieszczamy na łyżce do spalań. 

Łyżkę do spalań wprowadzamy do kolby zawierającej chlor. 

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obserwacje dla reakcji chemicznej pomiędzy sodem i chlorem:

Równanie reakcji chemicznej pomiędzy sodem i chlorem:

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obserwacje dla reakcji chemicznej pomiędzy potasem i chlorem:

Równanie reakcji chemicznej pomiędzy potasem i chlorem:

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obserwacje dla reakcji chemicznej pomiędzy magnezem i chlorem:

Równanie reakcji chemicznej pomiędzy magnezem i chlorem:

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obserwacje dla reakcji chemicznej pomiędzy glinem i chlorem:

Równanie reakcji chemicznej pomiędzy glinem i chlorem:

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Obserwacje dla reakcji chemicznej pomiędzy żelazem i chlorem:

Równanie reakcji chemicznej pomiędzy żelazem i chlorem:

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obserwacje dla reakcji chemicznej pomiędzy miedzią i chlorem:

Równanie reakcji chemicznej pomiędzy miedzią i chlorem:

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Wnioski:

Ćwiczenie 2

Przyporządkuj określenia do poprawnych sformuowań.

W kolbie zaobserwowano tworzenie się

Wnioski
na jej ściankach brązowego osadu.

Hipoteza Czy żelazo reaguje z gazowym chlorem?

Problem badawczy Żelazo reaguje z chlorem.

Chlor reaguje ze sproszkowanym

Obserwacje żelazem, prowadząc do wytworzenia
chlorku żelaza(III).

Ćwiczenie 3

Jaki związek powstaje w reakcji gazowego chloru ze sproszkowanym żelazem? Odpowiedź

uzasadnij odpowiednim równaniem reakcji chemicznej.

Odpowiedź:
Ćwiczenie 4

Dokończ równania reakcji chemicznych.

Równania reakcji zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Ca + Cl2(g) →

2 Al + 3 Cl 2(g) →

Cu + Cl2(g) →
2 Au + 3 Cl 2(g) →

2 Li + Cl2(g) →

Nazwij produkty powyższych reakcji chemicznych.

Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Zaznacz poprawną odpowiedź.

Spośród podanych chlorków wskaż ten o największej masie molowej.

 CaCl2

 SrCl2

 BaCl2

 MgCl2

Ćwiczenie 2 輸

Zaznacz chlorki, które dobrze rozpuszczają się w wodzie.

 CaCl2

 NaCl

 AgCl

 MgCl2

 PbCl2
Ćwiczenie 3 輸

Oblicz, ile gramów magnezu potrzeba do reakcji syntezy z chlorem, aby powstało 9,5 g chlorku
magnezu. Przyjmij, że wydajność reakcji wynosi 100%.

 2,4 g

 4,8 g

 1,2 g

 24 g

Ćwiczenie 4 輸

W wyniku bezpośredniej reakcji chloru z pewnym metalem, leżącym w drugiej grupie, powstał
g
produkt o masie molowej 95 mol . Podaj wzór sumaryczny oraz nazwę tego związku. Wybierz
poprawną odpowiedź.

Odpowiedź Wzór sumaryczny Nazwa związku

a.  CaCl2 chlorek wapnia
b.  MgCl chlorek magnezu
c.  MgCl2 chlorek magnezu(II)
d.  MgCl2 chlorek magnezu
Ćwiczenie 5 醙

Uzupełnij równania reakcji chloru z metalami w formie cząsteczkowej.

+3 → AlCl3

Sn + →

Fe + → FeCl3
2 2 SnCl2 Cl2 Al 2 3 Cl Cl2 Cl Cl 2 SnCl4 2
Cl2
Ćwiczenie 6 醙

30 g magnezu umieszczono w naczyniu zawierającym 100 cm3 chloru w warunkach

normalnych. Ile gramów chlorku magnezu powstało? Czy otrzymano czysty związek, czy
mieszaninę? Reakcja przebiega ze 100% wydajnością. Wynik podaj z dokładnością do 0,01 g.

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie
umieść je w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Ćwiczenie 7 難

Jak przeprowadzisz reakcję chloru z miedzią?

Masz do dyspozycji: drut miedziany, chlorek sodu, tlenek miedzi(II), kwas chlorowodorowy,
manganian(VII) potasu, wodę, oraz dowolny sprzęt laboratoryjny.

7.1. Zaprojektuj doświadczenie.

7.2. Sformułuj obserwacje i wnioski (odpowiednie równania reakcji) do doświadczenia.

Przebieg doświadczenia:

Obserwacje:

Wnioski:

Równania reakcji
Równania reakcji zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść
w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

 Ćwiczenie 8 難

Działając chlorem na glin, otrzymujemy chlorek glinu. Związek ten roztwarza się w wodzie
zakwaszonej kwasem chlorowodorowym. Z tego roztworu można wykrystalizować uwodnioną
sól – chlorek glinu – woda(1/6)AlCl ⋅ 6H O
3 2 . Ogrzewanie hydratu prowadzi do wydzielenia
Al O
chlorowodoru, pary wodnej i tlenku glinu ( 2 3 ).

Napisz w formie cząsteczkowej dwa równania reakcji:

równanie ilustrujące otrzymywania chlorku glinu z pierwiastków;

równanie termicznego rozkładu chlorku glinu – woda(1/6).

2 Al + →

AlCl3 ⋅ 6H2 O temp.

− → + 9 H2 O +
Al2 O3 AlCl3 Cl2 HCl 3 2 2 6

Podaj liczbę moli chloru cząsteczkowego, która całkowicie przereaguje z jednym molem glinu.

Jaki % masowy stanowi glin w hydroksyhydracie chlorku glinu?

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie
umieść je w wyznaczonym polu.

Zaloguj się, aby dodać ilustrację.

Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Anna Florek, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy chlor reaguje z metalami?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony;
uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym

między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (Cl2 , O2 , N2 , S), chloru, siarki
z metalami (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu).

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

10) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym
między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (Cl2 , Br2 , O2 , N2 , S), chloru, bromu
i siarki z metalami (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu); chloru z wodą;

11) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne fluorowców.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,
technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

podaje przykłady związków metali z chlorem;

omawia, z jakimi metalami i w jakich warunkach reaguje chlor;
opisuje podstawowe właściwości chlorków metali;
projektuje reakcje chloru z wybranymi metalami.
Strategie nauczania:

asocjacyjna;
problemowa.

Metody i techniki nauczania:

dyskusja dydaktyczna;
burza mózgów;
pogadanka;
analiza materiału źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
eksperyment chemiczny;
technika bateria;
technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego;
praca w parach.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfon, tablety;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
układy okresowe pierwiastków chemicznych;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
rzutnik multimedialny;
aplikacja Mentimeter.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Przypomnienie na temat właściwości fizycznych

i chemicznych niemetali w oparciu o układ okresowy pierwiastków chemicznych.
2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel może wykorzystać aplikację
Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów i zadaje pytanie uczniom: Jakie
właściwości ma chlor? Uczniowie na tabletach/smartfonach wpisują różne
właściwości chloru, które widoczne będą na głównym ekranie, a do których będzie
można się odnieść indywidualnie. Efektem burzy mózgów ma być
przypomnienie właściwości chloru?
3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele
lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy wszystkie metale reagują chlorem? Praca
z układem okresowym, dyskusja. Odniesienie do właściwości metali, właściwości
chloru – powrót do fazy wstępnej.
2. Uczniowie wymieniają, jakie są im znane przykłady powszechnie chlorki metali.
3. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak przebiegają reakcje chloru z metalami? chętni
uczniowie podchodzą do tablicy zapisują równania reakcji chemicznych i wyjaśniają
przebieg reakcji następujących przykładów:

z sodem
z cynkiem.

4. Eksperyment chemiczny – „Badanie reakcji chloru z żelazem” – do przeprowadzenia

w dygestorium. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, a następnie zadaje uczniom
pytanie: Jak doświadczalnie otrzymać chlor? Chętny uczeń podaje swoją propozycję,
pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność odpowiedzi (dla porównania
instrukcja w materiałach pomocniczych). Następnie opisują sposób otrzymywania
chloru w karcie pracy, zapisują pytanie badawcze i hipotezę dotyczące reakcji chloru
z żelazem oraz instrukcję do tego eksperymentu, po czym chętna osoba podaje swoją
propozycję – pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność propozycji (dla
porównania instrukcja w materiałach pomocniczych). Nauczyciel wybiera ucznia do
roli asystenta, który w obecności nauczyciela przeprowadzi eksperyment. Uczniowie
obserwują zmiany, opisują je w kartach pracy, wyciągają wnioski i zapisują równanie
reakcji chemicznej reakcji chloru z żelazem.
5. Ćwiczenia w zapisywaniu odpowiednich równań reakcji chemicznych – otrzymywanie
chlorków metali. Uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują wskazywane przykłady
przez nauczyciela.
6. Uczniowie zapoznają się z tekstem w e‐materiale nt. właściwości chlorków na
podstawie wybranych przykładów: chlorku sodu, chlorku żelaza(III), chlorku srebra(I),
chlorku magnezu. Uczniowie mogą korzystać również z innych dostępnych źródeł
informacji. Po wyznaczonym czasie, trwa pogadanka na temat właściwości ww.
substancji chemicznych.
7. Nauczyciel odsyła uczniów do grafiki interaktywnej – badanie reaktywności chloru
z metalami w różnych warunkach. Uczniowie w parach zapoznają się z treścią
polecenia, a następnie wykonują zawarte tam ćwiczenia.
8. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania.
Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym
przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się,
a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na
tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje
pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne
informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie
 zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy
domowej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania,

np. co 5‐10% zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające
z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest
naładowana w 100%, zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej
wiedzy?
2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które
uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

Przypomniałem/łam sobie, że...

Co było dla mnie łatwe...
Dziś nauczyłem/łam się...
Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‐materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie
zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas przygotowywania się ucznia do

sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich

kartkach):

Jak przedstawia się aktywność chloru na tle innych pierwiastków z grupy 17.?
Jaką konfigurację elektronową ma chlor?
Jaki stopień utlenienia przyjmuje chlor tworząc związki z metalami?
Z którymi metalami reaguje chlor?
Czy wszystkie chlorki to substancje stałe, krystalicznie? Jeśli nie - podaj przykłady.
W jaki sposób temperatura wpływa na rozpuszczalność chlorków? 2. Nauczyciel
przygotowuje na arkuszu papieru narysowaną baterię ze skalą oraz cenki.

3. Doświadczenie chemiczne – otrzymywanie chloru oraz badanie reakcji chloru

z żelazem.

Szkło i sprzęt laboratoryjny: statyw laboratoryjny, kolba stożkowa z wkraplaczem, wężyki

gumowe, płuczka, cylinder do spalań, palnik gazowy, zapalniczka, wtryskarka, zlewka.
Odczynniki chemiczne: manganian(VII) potasu, stężony kwas chlorowodorowy, woda, woda
destylowana, pręt żelazny.

Instrukcja wykonania „Otrzymywanie chloru”

Wsyp dwie łyżeczki stałego manganianu(VII) potasu do kolby stożkowej, po czym nałóż
na nią wkraplacz ze stężonym kwas chlorowodorowym.
Odkręć kurek wkraplacza i wlej kilka cm3 stężonego kwasu chlorowodorowego.
Powstały w reakcji gaz (chlor) jest odprowadzany przez płuczkę do cylindra do spalań.

Instrukcja wykonania „Badanie reakcji chloru z żelazem”

Pręt żelazny jednym końcem ogrzewaj w płomieniu palnika aż do rozżarzenia.

Część rozżarzoną pręta umieść w cylindrze z chlorem i obserwuj zmiany (pojawią się
brązowe dymy).
Następnie wlej do cylindra kilkanaście cm wody destylowanej, obserwuj zmiany.

4. Karty charakterystyki substancji: chloru, chlorku żelaza(II).

5. Karta pracy ucznia:
Plik o rozmiarze 63.49 KB w języku polskim