Bilsem ÖYG Matematik Dersi

Ders Dışı Ödev

Altın Oran
3 ve 5. Soru

Nil Çetin

İçindekiler
Altın Oran Nedir?
Altın Oranın Tarihçesi
1. Ünlü bestecilerin eserlerinde kullanılan altın oran
2. Güzel Sanatlar ve Mimaride Altın Oran
Kaynakça
Altın Oran Nedir?
Altın oran, matematikte iki miktardan büyük
olanın küçüğe oranı, miktarların toplamının
[Belgeden yaptnz güzel bir alntyla okurlarnzn dikkatini çekmek veya önemli bir nokta
miktarların büyük olanına oranı ile aynı
ise altın orandır. Altın oran aynı zamanda
antik çağdan bu yana sanat ve mimaride en
iyi uyum ve oranları veren düzen bağıntısı
olarak kabul edilmekteydi.

Resimde de görüldüğü gibi altın oran; CB / AC = AB / CB = 1,618033988749894

Bir doğru parçasının |AB| altın oran'a uygun biçimde iki parçaya bölünmesi
gerektiğinde, bu doğru öyle bir noktadan (C) bölünmelidir ki; küçük parçanın |AC|
büyük parçaya |CB| oranı, büyük parçanın |CB| bütün doğruya |AB| oranına eşit
olsun.

Altın oran, bir irrasyonel bir sayıdır ve ondalık gösterim ile yazılışı
1,618033988749894...'tür. Altın oranın ifade edilmesi için kullanılan sembol, Fi yani
φ'dir.

Altın Oranın Tarihçesi

Altın oran, matematikte ve fiziksel evrende ezelden beri var olmasına rağmen,
insanlar tarafından ne zaman keşfedildiğine ve kullanılmaya başlandığına dair kesin
bir bilgi mevcut değildir.

Öklid (M.Ö. 365 – M.Ö. 300), Elementler adlı tezinde, bir doğruyu 1.6180339...
noktasından bölmekten bahsetmiş ve bunu, bir doğruyu ekstrem ve önemli oranda
bölmek diye adlandırmıştır. Mısırlılar Keops Piramidi'nin tasarımında hem pi hem de
Fi oranını kullanmışlardır. Yunanlar, Parthenon'un tüm tasarımını altın oran'a
dayandırmışlardır. Bu oran, ünlü Yunan heykeltıraş Phidias tarafından da
kullanılmıştır. Leonardo Fibonacci adındaki İtalyan matematikçi, adıyla anılan nümerik
serinin olağanüstü özelliklerini keşfetmiştir. Leonardo da Vinci, 1509'da Luca
Pacioli'nin yayımladığı İlahi Oran adlı bir çalışmasına resimler vermiştir. Bu kitapta
Leonardo da Vinci tarafından yapılmış Five Platonic Solids (Beş Platonik Cisim) adlı
resimler bulunmaktadır. Bunlar, bir küp, bir Tetrahedron, bir Dodekahedron, bir
Oktahedron ve bir Ikosahedronun resimleridir. altın oran'ın Latince karşılığını ilk
kullanan muhtemelen Leonardo da Vinci 'dir. Rönesans sanatçıları altın oran'ı
tablolarında ve heykellerinde denge ve güzelliği elde etmek amacıyla sıklıkla
kullanmışlardır. Örneğin Leonardo da Vinci, Son Yemek adlı tablosunda, İsa'nın ve
havarilerin oturduğu masanın boyutlarından, arkadaki duvar ve pencerelere kadar
altın oran'ı uygulamıştır. Güneş etrafındaki gezegenlerin yörüngelerinin eliptik yapısını
keşfeden Johannes Kepler (1571-1630), altın oran'ı şu şekilde belirtmiştir:
"Geometrinin iki büyük hazinesi vardır; biri Pythagoras'ın teoremi, diğeri, bir
doğrunun altın oran'a göre bölünmesidir." Bu oranı göstermek için, Parthenon'un
mimarı ve bu oranı resmen kullandığı bilinen ilk kişi olan Phidias'a ithafen, 1900'lerde
Yunan alfabesindeki Fi harfini Amerika'lı matematikçi Mark Barr kullanmıştır. Aynı
zamanda Yunan alfabesindekine karşılık gelen F harfi de, Fibonacci'nin ilk harfidir.

Altın oran, bir sayının insanlık, bilim ve sanat tarihinde oynadığı inanılmaz bir roldür.
Fi, evren ve yaşamı anlama konusunda bizlere yeni kapılar açmaya devam etmektedir.
1970'lerde Roger Penrose, o güne kadar imkânsız olduğu düşünülen, "yüzeylerin beşli
simetri ile katlanması"nı altın oran sayesinde bulmuştur.

1.Ünlü bestecilerin eserlerinde kullanılan altın oran

Çok sayıda kişi sezgisel olarak matematik ve müzik arasında bir ilişki olduğunu söyler.
Müzik teorisyenleri, müziği anlamak için çoğu kez matematik kullanırlar. Matematiğin
tanınmış oranı olan ve doğada bir güzellik ölçütü olarak belirtilen Fi Sayısı () =1,618…
sayısı ile ifade edilen “Altın Oran” müzikte de yaygın etkiye sahiptir. Örneğin, müzik
aletlerinin yapımını etkilemiştir. Müzik aletleri çoğu kez sayısını temel alarak yapılır.
Keman tasarımında olduğu gibi yüksek kalitede ses telinin tasarımında da Fibonacci
sayıları ve kullanılmıştır.

Her notanın kendi oktavının aralığında 13 nota vardır. Bir skala 8 notadan oluşur,
bunlar da 5. ve 3. notalar bir arada çalınan tüm notaların temelini oluşturur ve
bunlar, temel nota olan skalanın 1. notasından 2 aralık uzaktadır. (Dikkat ederseniz bu
rakamlar hep Fibonacci dizisinin içindedir.) Piyano ve Matematik Piyanonun tuşları da

(C’den C’ye) Fibonacci sayılarına uymaktadır. Skala içinde sekizi beyaz, beşi siyah olan
13 tuş bulunmaktadır. Bunlar da 3 ve 2’li guruplara ayrılmıştır. Görüldüğü gibi skala
üzerinde 1., 2., 3., 5.,8. ve 13. notalar ilk altı Fibonacci sayısı olan 1, 2, 3, 5, 8 ,13’ tür.

Bunun yanında İnsan kulağı için en uyumlu aralığın 8/5 frekans oranındaki majör 6'lı
olduğu bilinmektedir. Bu oranın yukarıda bulduğumuz altın orana çok yakın bir oran
olduğunu görüyoruz. Ayrıca bestecilerin, yapıtlarında kimi zaman yapıtı oluşturan
daha küçük bölümlerin sürelerini, kimi zaman da yapıtın doruk noktasının konumunu
altın orana uygun olarak yerleştirdikleri bulunmuştur.

Mozart
Fiziksel bir kanıt olmasa da Mozart’ın yaptığı müzikte Fibonacci dizisini kullandığını
görmek zor değildir. Mozart yazdığı piyano sonatını altın oranı yansıtacak biçimde
dikkat çeken bir sayı ile iki parçaya ayırmıştır.19’uncu yüzyıl Çek bestecilerinden
Antonin Dvorak; “Mozart bir güneştir.” demiştir. Pek çok kişi Mozart’ın müziğinin ışıl
ışıl parladığı konusunda fikir birliğindedir. Muhtemelen onun müzik dehası günlük
olaylardan ilham alıyordu. Öte yandan, matematiksel denklemlerle müzikteki beste
ölçümlerine sahipti. Matematikçi John F. Putz, Mozart’ın müziğindeki yapıya dikkat
çekmiştir. Putz 1995’te Mathematics Magazine 68(4), 275-282 dergisinde yayınlanan
araştırma makalesinde Mozart’ın piyano sonatlarında altın oran bölünmesi olup
olmadığına yanıt aramıştır.

Mozart müzik ile bilişsel aktivitelerin gelişimi konusunda çeşitli araştırmalar yapmıştır.
En çok bilinen araştırması “Mozart Etkisi”dir. Amerika'da psikoloji bölümünde okuyan
38 öğrenciye 10 dakika boyunca Mozart’ın altın oranı kullanıldığı düşünülen bir piyano
sonatı dinlettirilmiştir. Sonrasında öğrencilere üç boyutlu düşünme testi
uygulanmıştır. Sonuçlar olumlu yönde çıkmıştır ve Mozart müziğinin beyne jimnastik
yaptırdığını öne sürülmüştür.

Bach
Bach’ın müziklerinde kullandığı biçimler, bir tematik temele dayanan, tekrarlanan
bölmeleri olanlar ve yapısal öğeleri belli bir tematik yapıya dayanmayan, çoğunlukla
doğaçlama bir deyişe sahip olanlar şeklinde ayrılabilir. 17 “Kromatik Fantazi ve Füg”
adlı eserinin ilk bölümü olan fantezi bu şekilde, bir ezgisel yapıya dayanmayan
doğaçlama deyişli bir eserdir ve Bach’ın Altın Oran açısından incelenebilecek
eserlerinden biridir.

Alman notalama sisteminde B,A,C,H harflerim, si bemol-la-do-si notalarına denk

düşmektedir. Bach, ismini oluşturan bu harflerin alfabedeki sıra sayılarını da işin içine
katarak dili, matematiği ve müziği birleştirdi. Bu harflerin alfabetik sıraları olan 2-1-3-8
rakamları toplandığında 24 sayısını veriyordu ve bu sayı, Bach’ın ön isimleri olan
Johann ve Sebastian’ın ilk harflerinin alfabetik sıraları ile kendi isminin harflerinin
alfabetik sıralarının toplamı olan 41’in tersiydi. Böylece Bach, si bemol-la-do-si
temasının bulunduğu 14 notalık 41 ölçü besteleyerek matematik, dil ve müzik
arasında kuvvetli bir bağ bulduğunu gösteriyor ve bu yolla kendi ismini yapıtlarına
matematiksel-müzikal bir ifade ile yerleştiriyordu.
Beethoven
Yaşamı boyunca sağlık problemleri çeken Beethoven 1801’de işitme problemleri
yaşamaya başlamış ve 1817’de tamamen sağır olmuştur. Bu dönemden sonra sağırlığı
müzik yaşamını hiçbir şekilde etkilememiştir. 9. Senfoniyi sağırlık döneminde
bestelemiştir. Buradan yola çıkarak işitemeyen bir bireyin ne kadar da daha önceden
müzik seslerini biliyor da olsa bu notaları bir düzen halinde dizmek için matematiğe
ihtiyaç vardır. Yani Beethoven’ın bu bestelerinde altın oran kullanmış olması
muhtemeldir.

2.Güzel Sanatlar ve Mimaride Altın Oran

Britannica Ansiklopedisi'ne göre Leonardo, insan vücudunun evrenin işleyişinin bir
analojisi olduğunu düşünmüştür. İnsan vücudundaki maddesel varlığı kare, ruhsal
varlığı ise daire ile sembolize ederek insanın her iki yönünü de Vitruvius Adam
çiziminde bu şekilde ifade ettiği sanılmaktadır.
Mona Lisa tablosunun boyunun enine oranı altın oranı verir. Ayrıca yüzünün etrafına
bir dikdörtgen çizdiğinizde ortaya çıkan dörtkenar, bir altın dikdörtgendir. Bu
dikdörtgeni, göz hizasında çizeceğiniz bir çizgiyle ikiye ayırdığınızda yine bir altın oran
elde edersiniz. Resmin boyutları da altın oranı oluşturmaktadır.

İlk çağdan itibaren Yunanlılar tarafından inşa edilen Atina'daki Partenon Tapınağı’nda,
Mısır'daki Keops Piramidi’nde, Paris'in ünlü Notre Dame Katedrali’nde altın oranın
izlerini görmek mümkündür.
Kaynakça
https://tr.wikipedia.org/wiki/Altın_oran
https://www.evrensel.net/haber/308847/iste-bunlar-hep-altin-oran
https://www.sanatlaart.com/sanatin-icine-matematik-girerse-altin-oran-kullanimi/
https://www.tzv.org.tr/#/haber/2247
nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/42676.pdf
https://tr.wikipedia.org/wiki/5._Senfoni_(Beethoven)
https://sedazagil.wordpress.com/2017/02/18/unlu-piyanist-beethoven/
https://www.altinsehiradana.com/Makale/fibonacci-dizisi-ve-muzikte-altin-oran/
333/