Εμβόλια

Μαρία Κολιού
Επίκουρος
Καθηγήτρια
Παιδιατρικής και
Λοιμωξιολογίας
Ιατρική Σχολή ,
Πανεπιστήμιο Κύπρου
 Εμβολιασμοί
• Λίγη ιστορία..
• Περί εμβολίων
• Χρονοδιαγράμματα εμβολιασμών
• Τι γίνεται στην Κύπρο;
• Συμπεράσματα
 Edward Jenner ( 1749-1823)
Αρχή ιστορίας εμβολιασμών για τον Δυτικό Κόσμο Αγγλία 1796
Ευλογιά – όλα τα κοινωνικά στρώματα
Ψηλή θνητότητα
Τύφλωση στο 1/3 των ασθενών που επιβίωναν
Άσχημες ουλές στο δέρμα – δυσμορφίες προσώπου – «Το στιγματισμένο τέρας»
Ευλογιά των αγελάδων – συγγενικός ιός – ήπια νόσος
Ο J πρόσεξε ότι Οι κοπέλες που άρμεγαν τις αγελάδες και περιφέρονταν από σπίτι σε σπίτι για
να διανείμουν το γάλα νοσούσαν πολύ ήπια από ευλογιά!
Μάιος 1796 – υλικό από δερμ. βλάβη ευλογίας αγελάδων – εμβολιασμός σε οκτάχρονο αγόρι
2 μήνες μετά νέος εμβολιασμός από δερματική βλάβη ανθρώπινης ευλογιάς – δεν νόσησε
Προστασία!
Διάδοση μεθόδου – 8 Μαΐου 1980 ο Π.Ο.Υ κηρύσσει την εκρίζωση της ευλογιάς
 Συμπέρασμα
• Εμβολιάζοντας με εξασθενημένο συγγενικό ιό
επιτυγχάνεται προστασία από την έκθεση
στον άγριο ιό της νόσου
• Μία από τις αρχές των εμβολίων

Τελευταίο θύμα της ασθένειας στην

Ασία (Μπαγκλαντές 1974)
 Ανοσία
• Είναι η ικανότητα του οργανισμού να
προστατεύεται από τις λοιμώδεις νόσους
(στην ευρεία της έννοια).
• Περιλαμβάνει την
• Μη ειδική ανοσία και την
• Ειδική ή επίκτητη ανοσία
 Μη ειδική ανοσία
• Υπάρχει από την γέννηση
• Δεν είναι ειδική – ίδια αντίδραση σε όλα τα
αντιγόνα
• Περιλαμβάνει τους φυσικούς φραγμούς πχ
δέρμα, βλεννογόνους
• Τους χυμικούς φραγμούς πχ γαστρικό οξύ,
ένζυμα πχ λυσοζύμη στο σάλιο
• Τα φαγοκύτταρα
• Το σύστημα συμπληρώματος
 Ειδική ή επίκτητη ανοσία
• Είναι ειδική εναντίον του συγκεκριμένου
εισβολέα πχ παραγωγή αντισωμάτων
• Αποκτιέται μετά την γέννηση

• Η απόκτηση ανοσίας από τον οργανισμό

μπορεί να είναι Ενεργητική ή Παθητική
 Ενεργητική ανοσοποίηση
• Η ενεργητική ανοσοποίηση παράγεται από τον
ίδιο τον οργανισμό και συνήθως διαρκεί πολύ
• Ο οργανισμός μπορεί να την αποκτήσει είτε
μέσω φυσικής νόσησης είτε με εμβολιασμό
• Κατά τον εμβολιασμό μιμούμαστε την φυσική
νόσηση με την χορήγηση στον οργανισμό
κατάλληλων αντιγόνων που δεν είναι τοξικά και
προκαλούν ανοσοποίηση και προστασία του
οργανισμού
 Εμβόλια
• Τα αντιγόνα των εμβολίων ονομάζονται
ανοσογόνα
• Τα ανοσογόνα επάγουν ειδική ανοσιακή
απάντηση (ΑΑ) στον συγκεκριμένο λοιμογόνο
παράγοντα κατά του οποίου γίνεται ο
εμβολιασμός
• Η ΑΑ είναι συνήθως μικτού τύπου – χυμικού
και κυτταρικού – και προκαλεί επίσης ειδική
ανοσιακή μνήμη
 Μετά την είσοδο του εμβολίου στον
οργανισμό παράγονται
• Ειδικοί κλώνοι Β κυττάρων (χυμική ανοσία) που
παράγουν αντισώματα κατά του συγκεκριμένου
αντιγόνου
• Ειδικοί κλώνοι Τ κυττάρων (κυτταρική ανοσία) που
συντονίζουν την τελική άμυνα κατά του ξένου
αντιγόνου
• Ειδικοί κλώνοι Τ και Β κυττάρων που διατηρούν την
μνήμη της γνωριμίας με το συγκεκριμένο αντιγόνο (Τ
και Β κύτταρα μνήμης)- δημιουργούν κατάσταση
«ετοιμότητας» του ανοσιακού συστήματος σε
περίπτωση επανεισόδου του αντιγόνου στον
οργανισμό
Πρωτογενής ανοσιακή απάντηση
• Με την Πρώτη είσοδο ανοσογόνου στον
οργανισμό –
• Λανθάνουσα περίοδος 1ημ-4 εβδομάδες
• Ακολουθεί σταδιακή παραγωγή κυρίως IgM
(μικρή συγγένεια) και λιγώτερα IgG (οψωνινοποίηση)

Πρωτογενής και Δευτερογενής ανοσιακή

απάντηση μετά από εμβόλιο
Δευτερογενής ανοσιακή απάντηση
• Με την δεύτερη είσοδο ανοσογόνου στον
οργανισμό (δεύτερη ένεση εμβολίου) –
• Ταχύτατη παραγωγή κυρίως IgG αντισωμάτων
(μεγάλη ποσότητα και ψηλή συγγένεια με Ag)
• Διαρκούν για μήνες ή χρόνια

Πρωτογενής και Δευτερογενής ανοσιακή

απάντηση μετά από εμβόλιο
 Από τι αποτελούνται τα ανοσογόνα;
Μπορεί να είναι:
• Ολόκληρος ο λοιμογόνος παράγοντας
(ζωντανός εξασθενημένος ή νεκρός) πχ ιός
ιλαράς ή ιός πολιομυελίτιδας
• Τμήμα του μικροοργανισμού (τμήμα κάψας,
ή κεκαθαρμένη αδρανοποιημένη τοξίνη ή
ανασυνδυασμένα, reverse vaccinology) –
ακυτταρικά εμβόλια πχ κοκύτη ή εμβόλιο
γρίπης (split virus)
 Ανασυνδυασμένα εμβόλια
• Παράγεται Τμήμα του μικροοργανισμού με
μεθόδους μηχανικής γενετικής πχ
• Εμβόλιο ηπατίτιδας Β που φτιάχνεται με
γενετική τροποποίηση του μύκητα
Saccharomyces cerevisiae
 Εμβόλια με την μέθοδο Reverse
vaccinology
• Πολύ καινούργια τεχνολογία
• Επίσης ανήκουν στην κατηγορία παραγωγής
Τμημάτων του μικροοργανισμού
• Πχ.Εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδοκόκκου Β
• Με την χρήση βιοπληροφορικής αναλύουν το
γονιδίωμα και εντοπίζουν πρωτεΐνες
• α. Οι οποίες να βρίσκονται στην μεμβράνη και
• β. Έχουν ανοσογόνο δράση – πειράματα σε ζώα
• Ακολουθούν πειράματα στον άνθρωπο
Διαδικασία παραγωγής εμβολίου κατά της
Ναισσέρειας μηνιγγίτιδας ορότυπου Β
Εμβόλια κατά του covid19
Τεχνολογίας mRNA
 Ο μηχανισμός παραγωγής πρωτεΐνης της ακίδας (spike
protein) και αντισωμάτων από τα mRNA εμβόλια (NRM)

Jackson NAC et al,

npj Vaccines 2020
Με ένεση στον δελτοειδή μύ, εισαγωγή στον οργανισμό μας mRNA καλυμμένου με νανοσωματίδιο λίπους για να προωθηθεί προς τα
κύτταρα.
Δεν πλησιάζει τον πυρήνα, προωθείται προς τα ριβοσώματα (κυτταρόπλασμα), όπου μεταφράζεται στην πρωτεΐνη της ακίδας του ιού.
Ακολούθως η πρωτεΐνη παρουσιάζεται στην μεμβράνη του κυττάρου μας για να την δούν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος Β και
Τ, να την αναγνωρίσουν σαν ξένη, και να αρχίσουν να παράγουν προστατευτικά αντισώματα κατά του ιού.
 Για την τεχνολογία mRNA
• Το mRNA ποτέ δεν μπαίνει στον πυρήνα του
κυττάρου όπου βρίσκεται το DNA μας
• Το κύτταρο καταστρέφει/απαλλάσσεται από το
mRNA λίγο μετά που παράγει την πρωτεΐνη (λίγες
ώρες μετά).
 Δυό λόγια για την τεχνολογία
διαβιβαστού (αδενοιού)
• Αδειοδοτημένα στην Ευρώπη το Astra-Zeneca
και Johnson & Johnson
• Εδώ, αντί mRNA, εισάγεται στα κύτταρα μας
ένας μη-παθογόνος αδενοιός (ανίκανος να
πολλαπλασιαστεί)- κωδικοποιεί και πάλι την
παραγωγή της πρωτεΐνης της ακίδας του
κορονοιού (spike protein).
• Δεν αλληλεπιδρούν καθόλου με το DNA του
ατόμου που εμβολιάζεται.
• Πολύ μεγάλη εμπειρία με την τεχνολογία αυτή.
Χρησιμοποιείται ήδη από την δεκαετία του 1970
• Χρησιμοποιήθηκε σε εμβόλια (στις επιδημίες από τον ιό Εμπόλα,
Ζίκα, HIV), αλλά και σε γενετικές θεραπείες (θεραπεία του
καρκίνου και ανοσολογικών νοσημάτων).
 Στόχος η παραγωγή Ανoσιακής
απάντησης
• Τίτλος εξουδετερωτικών αντισωμάτων
• Kυτταρική ανοσιακή απάντηση
• CD4 και CD8 Τ λεμφοκύτταρα
• Κύτταρα μνήμης
Αποτελεσματικότητα εμβολίων κατά του
covid19 σε κλινικές μελέτες (efficacy)
(προστασία από σοβαρή νόσο)
 Κλινικές Μελέτες
Εμβόλιο Συμμετέχοντες Αποτελεσματκότητα
Pfizer/BioNTech NCT04368728 Ν: 43.448, 169+COVID-19 (0.3%)
(Multinational,II/ΙΙΙ) 95% από σοβαρή νόσο 7 ημέρες μετά τη 2η δόση
BNT162b2 vs placebo

2 δόσεις (0,21)

Moderna NCT04470427 (US, III) N: 30.420, 185+COVID-19 (0.6%)

94.1% (95% CI, 89.3 to 96.8%; P<0.001) 14 ημέρες μετά
mRNA-1273 vs τη 2η δόση
placebo

2 δόσεις (0,28)
Polack FP et al. N Engl J Med 2020;383:2603-15
Baden LR et al. N Engl J Med 2021;384:403-16
 Κλινικές Μελέτες
Εμβόλιο Αποτελεσματκότητα
Astra- COV001 (UK, I/II)
COV002 (UK, II/III) N: 17.177: 82.4% (95%CI 62.7%, 91.7% )προστασία από
Zeneca/Oxford COV003 (Brazil, III) σοβαρή νόσο με τη 2η δόση στις 12+ εβδ
COV005 (South Africa,
ChAdOx1 nCoV-19 vs
I/II) Ν:32.449, 141+COVID-19, 76% για συμπτωματική λοίμωξη
MenACWY
(80% για >65 ετών)
2 δόσεις (0, 6-12
US (AZD1222)
εβδομάδες)

Sputnik/(Gamaleya (Moscow/Russia, III) N:19.866, 78+COVID-19 (από 21 μέρες από την 1η δόση)
National Research VE 91.6% (95% CI 85·6–95·2)
Centre for Epidemiology
and Microbiology

2 δόσεις (0,21) Voysey M et al., Lancet 2021; 397: 99–111

Voysey M at al., Lancet 2021 (published 19/2/21)
Logunov DY et al., Lancet 2021; 397: 671–81
 Κλινικές Μελέτες
Εμβόλιο Αποτελεσματκότητα
Johnson & NCT04505722/ENSEMBLE N:43,783. VE 66% globally κατά της μέτριας προς σοβαρή νόσο
(Global, II) (72% in the US, 66% in Latin America, 57% in South Africa
Johnson
Ad26.COV2.S (1 μήνα μετά από 1 δόση)
85% κατά της σοβαρής νόσου
Μονοδοσικό
τεχνολογίας
αδενοιού
1 δόση

Novavax (UK, ΙΙΙ) N: 15.000, 62+COVID19

VE 89.3% (>50% of cases were B1.1.7, VE 95.6% non-variant vs
NVX-CoV2373 85.6% variant)
Τεχνολογία
πρωτεϊνικού (South Africa, IIb) Ν: 4.400, VE 60% (>90% of cases were due to escape variant)
αντιγόνου * 1/3 had evidence of prior infection
2 δόσεις
J Sadoff et al, NEJM Apr 21, 2021 Novavax, Inc. Press Release, January 29, 2021
 Πολυσακχαριδικά εμβόλια
Σε βακτήρια που έχουν πλούσια κάψα πχ πνευμονιόκοκκος,
μηνιγγιτιδόκοκκος
Παράγων επιθετικότητας – το
βοηθά να ξεγλυστρά από τα
φαγοκύταρα

Τμήμα από την κάψα

μετατρέπεται σε ανοσογόνο
εμβολίου
Προκαλεί παραγωγή
αντισωμάτων εναντίον της κάψας
από τον οργανισμό
Στρεπτόκοκκος – 93 διαφορετικά είδη κάψας /
Πρόκειται για πολυσακχαρίδη ή ορότυποι
ολιγοσακχαρίδη 7 δύναμο, 10 δύναμο, 13 δύναμο, 23 δύναμο
 Πολυσακχαριδικά εμβόλια vs
πρωτεϊνικών
• Ασθενή ανοσογόνα
• Διεγείρουν μόνο τα Β λεμφοκύτταρα
• Μικρής διάρκειας ανοσία (φτωχή μνήμη)
• Δεν προκαλούν ανοσολογική απάντηση σε
βρέφη και παιδιά <2 ετών
• 23δύναμο εμβόλιο πνευμονιοκόκκου
(PPSV23)
 Συζευγμένα εμβόλια
• Σύζευξη πολυσακχαριδικών ανοσογόνων με
πρωτεΐνες (πχ αδρανοποιημένη τοξίνη Κ.
διφθερίτιδας ) βοηθά στην ευρύτερη διέγερση
του ανοσολογικού συστήματος
• Ανοσιακή απάντηση μεικτού τύπου (Β και Τ)
• Ανοσολογική μνήμη –
• Aνοσία και στα παιδιά<2ετών
• Πχ πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο – σύζευξη κάψας
με μη τοξική μορφή της διφθεριτικής τοξίνης
(PCV7, PCV10, PCV13)
 Πρωτεϊνικά εμβόλια
• Τα πρωτεϊνικά εμβόλια πχ τέτανος
(αδρανοποιημένη τοξίνη) διεγείρουν
ευρύτερα το ανοσολογικό σύστημα
 Εμβόλια από ζωντανούς
εξασθενημένους μικροοργανισμούς
• Πχ εμβόλιο ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας
• Συνήθως πολύ αποτελεσματικά προκαλούν
μεγάλης διάρκειας ανοσία
• Ο ζωντανός οργανισμός πολλαπλασιάζεται μέσα
στον ξενιστή που δέχτηκε το εμβόλιο
• Συνήθως τελείως ασυμπτωματικά –
εξασθενημένοι ιοί
• Σπάνια μπορούν να προκαλέσουν μια πολύ ήπια
μορφή της νόσου μετά το MMR
 Τα σημερινά εμβόλια με εξαιρετικό
προφίλ ασφαλείας
• Πχ ακυτταρικό εμβόλιο κοκύτη περιέχει 5
αντιγόνα αντί για 3000 το παλαιό ολοκυτταρικό
εμβόλιο
• Το εμβόλιο ηπατίτιδας Β με τεχνολογία
ανασυνδυασμένου DNA αντί του πρώτου
εμβολίου από πλάσμα αναρρωνυόντων (1980)
 Πολυδύναμα εμβόλια
• Στο ίδιο σκεύασμα περιέχονται ανοσογόνα για
περισσότερους του ενός μικροοργανισμούς (2-6)
• Δεν αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και δεν
επηρεάζουν την ανοσολογική απάντηση του κάθε
ενός ανοσογόνου
• Ελαττώνουν το συνολικό κόστος ανοσοποίησης
• Ελαττώνουν τον αριθμό των απαιτούμενων
επισκέψεων στον γιατρό για εμβόλια
• Αυξάνουν την συμμόρφωση
Πολυδύναμα εμβόλια που χρησιμοποιούνται
στην ιατρική πράξη
DTaP +Hib
DTaP+IPV
DTaP +IPV +Hib
DTaP+IPV+HBV+Hib
MMR+Varicella (MMRV)
HBV+HAV
 Βασικές ιδιότητες εμβολίου ώστε να
είναι κατάλληλο για χρήση
• Ανοσογονικότητα – έλεγχος ορομετατροπής – άνοδος
τίτλου προστατευτικών αντισωμάτων
• Χαμηλή αντιδραστικότητα ( όσο το δυνατόν λιγότερες
ανεπιθύμητες ενέργειες- τοπικές ή συστηματικές πχ πυρετός)
• Ασφάλεια – από ανεπιθύμητες σοβαρές αντιδράσεις
• Μακροπρόθεσμη προστατευτική ανοσία (long term
efficacy) – προστασία σε ψηλό ποσοστό των εμβολιασθέντων
πολλά χρόνια μετά το εμβόλιο
• Προστατευτική ανοσία = ικανοποιητικό επίπεδο
κυτταρικής και χυμικής ανοσίας και κυρίως ανοσιακής
μνήμης – εκφράζεται ως προστασία.
 Μακροχρόνια προστατευτική ανοσία
Πχ εμβόλιο ηπατίτιδας Β
• 5 χρόνια μετά το εμβόλιο πολλοί γίνονται
οροαρνητικοί
• Εντούτοις σε έκθεση στον ιό δεν νοσούν
 Πως ελέγχω την προστατευτική
ανοσία (vaccine efficacy);
Με βάση επιδημιολογικά δεδομένα στον
πληθυσμό που εμβολιάστηκε
• Συχνότητα προσβολής (attack rate) από ένα
νόσημα πχ γρίπη δηλαδή
Πόσοι νόσησαν ενώ ήταν εμβολιασμένοι;
• Πόσο σοβαρό ήταν το νόσημα στα
εμβολιασμένα άτομα που νόσησαν
 Πόσο αποτελεσματικό ήταν το εμβόλιο για μην. C στο ΗΒ?
Εργαστηριακών επιβεβαιωμένα περιστατικά μηνιγγοκοκκικής νόσου , England and
Wales 1997-2013

Μετά την εισαγωγή του εμβολίου για Men C τέλος του1999, σημαντική μείωση της
νόσου από τον ορότυπο C (Vaccine efficacy)
 Αποτυχία εμβολίων
• Πρωτογενής αποτυχία
Το άτομο δεν ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένο εμβόλιο
πχ 5-10% δεν απαντούν στην πρώτη δόση MMR

• Δευτερογενής αποτυχία
Το άτομο ανταποκρίνεται αρχικά αλλά στην συνέχεια χάνει την
προστασία από το εμβόλιο – αυξάνει με τον χρόνο πχ
ακυτταρικό εμβόλιο κοκύτη.
Τα άτομα που θα νοσήσουν παρά το εμβόλιο νοσούν ηπιώτερα πχ
κοκύτης – οι έφηβοι που νοσούν εκδηλώνουν συνήθως μόνο
βήχα
Στην δευτερογενή αποτυχία χρειάζεται συνήθως επαναληπτική
δόση εμβολίου
 Περιστατικό
• Η Μαρία 15 μηνών κάνει την πρώτη δόση του εμβολίου
MMR (Ιλαρά, παρωτίτιδα , ερυθρά).
• Ο χρόνος επώασης του ιού της ιλαράς είναι 7-21 ημέρες
• Της ερυθράς 12-23 ημέρες
• Της παρωτίτιδας 12-25 ημέρες
7 ημέρες μετά το εμβόλιο η μικρή παρουσιάζει πυρετό και
κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα στο πρόσωπο με επέκταση προς
τα κάτω.
• Γιατί η Μαρία παρουσίασε πυρετό?
 Τι άλλο περιέχουν τα εμβόλια;
• Ανοσογόνο
• Ανοσοενισχυτικές ουσίες πχ άλατα αργιλίου,
θειομερσάλη, MF59, AS04, AS03 κ.α
• Πρωτεινικά μόρια για σύζευξη με ασθενή
πολυσακχαριδικά ανοσογόνα
• Σταθεροποιητικές ουσίες
• Συντηρητικά
• Αντιβιοτικά
• Προσμίξεις υλικού (καλλιέργειες κυττάρων,
ιστών κα)
 Αντενδείξεις εμβολιασμών
Απόλυτες= για όλα τα εμβόλια
• Σοβαρές αντιδράσεις πχ αναφυλακτικό shock
σε προηγούμενη δόση του εμβολίου
• Γνωστή σοβαρή αντίδραση σε συστατικό του
εμβολίου
 Αντενδείξεις σε εμβόλια με ζώντες
εξασθενημένους μικροοργανισμούς

• Άτομα με σοβαρή ανοσοκαταστολή πχ μεικτή

ανοσοανεπάρκεια, μεταμόσχευση οργάνου,
κατά τη διάρκεια ΧΘΠ
• Εγκυμοσύνη
 Ειδικότερες αντενδείξεις
• Κατά την διάρκεια θεραπείας με
ανοσοκατασταλτικά ή κορτικοειδή ο
εμβολιασμός με ζώντες ιούς – 3-6 μήνες μετά την
διακοπή της θεραπείας
• Πρόσφατη χορήγηση αίματος ή πλάσματος ή γ-
σφαιρίνης- χορήγηση εμβολίων με ζώντες ιούς
αναβολή για 3-11 μήνες – όχι σε πλυμμένα ερυθρά
• Παιδιά με Σ. AIDS – ειδικό πρόγραμμα ανάλογα
με τον βαθμό ανοσοκαταστολής
 Ειδικότερες αντενδείξεις2
• Παιδιά που έχουν κάνει μεταμόσχευση μυελού-
επανεμβολιάζονται (νεκρά εμβόλια 6-12 μ μετά, ζωντανοί
ιοί 2 χρ μετά αναλόγως ανοσοκαταστολής)
• Κακοήθη νοσήματα αίματος πχ λευχαιμία – 3-6
μήνες μετά ολοκλήρωση χημειοθεραπείας, το MMR και
ανεμευλογιάς
Ανεπιθύμητες ενέργειες εμβολίων
• Τοπικές αντιδράσεις
Διόγκωση, ερυθρότητα, πόνος, επιχώρια λεμφαδενίτιδα
• Γενικές αντιδράσεις
Πυρετός, ανησυχία, κακουχία, ευερεθιστότητα, αυπνία,
υποτονία, σπασμοί
Εγκεφαλίτιδα – σπάνια με εμβόλιο ιλαράς, ολοκυτταρικό
κοκύτη
Αλλεργικές αντιδράσεις σπάνιες (συνήθως σε συστατικό
εμβολίου) – από ήπιο εξάνθημα ή κνησμό μέχρι
σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση
ΟΣΟ ΠΙΟ ΣΟΒΑΡΕΣ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΣΠΑΝΙΕΣ!
 Πως χορηγούνται τα εμβόλια;
Πριν την χορήγηση
• Βεβαιώσου ότι δεν υπάρχουν αντενδείξεις για
εμβολιασμό (ιστορικό)
• Το άτομο που θα εμβολιαστεί ή ο κηδεμόνας
του γνωρίζουν για το εμβόλιο και
καταλαβαίνουν την διαδικασία χορήγησης
• Ότι γνωρίζουν για πιθανές παρενέργειες και
πώς να τις αντιμετωπίσουν
 Πως χορηγούνται τα εμβόλια;
• Τα περισσότερα εμβόλια χορηγούνται
ενδομυικά
• Υποδόρια -συνήθως εμβόλια από ζωντανούς
ιούς πχ MMR, ανεμευλογιάς
• Ενδοδερμικά το BCG
• Από το στόμα πχ κατά του ιού Rota
(ζωντανός), της χολέρας
Οι τρείς
τεχνικές
ένεσης

Ενδοδερμική

Green book UK ch4)

 Που χορηγούνται τα εμβόλια;
• Αποφεύγονται σημεία με μεγάλα νεύρα ή αγγεία
• Για ΕΜ ή ΥΔ χορήγηση συνήθως προσθιοπλάγια επιφάνεια
μηρού ή στον άνω βραχίονα
• Σε κάτω του 1 έτους o μηρός παρέχει άφθονη μυική μάζα
• Ο γλουτός δεν προτιμάται – κίνδυνος τρώσης ισχιακού
νεύρου και κίνδυνος να γίνει η ένεση μέσα στο λίπος αντί
στον μυ (χαμηλότερη απάντηση)
• Γενικά κάθε εμβόλιο έχει προκαθορισμένο το σημείο (SPC)
• Σε ταυτόχρονη χορήγηση >1 εμβολίων - σε διαφορετική
θέση
Green book UK
Green book UK
Green book UK
 Φύλαξη εμβολίων
• Πάντοτε με βάση τις οδηγίες του κατασκευαστή
(SPC εμβολίου)
• Φυλάγονται στην αρχική συσκευασία τους,
διατηρώντας τους αριθμούς παρτίδας και ημ. λήξης
• Συνήθως 2-8ο C ,προστατευμένο από το φως
• Μακριά από τα τοιχώματα ψυγείου – παγώνει
• Διατήρηση ψυχρής αλυσίδας
 Παθητική ανοσοποίηση (ΠΑ)
• Προσφέρει στον οργανισμό ειδικά έτοιμα
αντισώματα για να τον προφυλάξουν σε
περίπτωση που εκτεθεί
 Πότε χορηγείται η ΠΑ;
• Όταν ο οργανισμός μειονεκτεί να παράγει αντισώματα
(ανοσοανεπάρκειες)
• Όταν ευαίσθητο άτομο εκτεθεί σε νόσημα και υπάρχει
κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών (πχ έγκυος σε
ανεμευλογιά)
• Όταν δεν υπάρχει χρόνος να αναπτύξει το άτομο
αντισώματα (πχ έκθεση στην ηπατίτιδα Β σε άτομο
ανεμβολίαστο)
• Όταν η χορήγηση ανοσοσφαιρίνης έχει θεραπευτική
δράση πχ σε αλλαντίαση ή σε τέτανο
 Τι χορηγείται για ΠΑ;
• Πολυδύναμη ανοσοσφαιρίνη για ΕΦ χορήγηση
Από δεξαμενή πλάσματος δοτών μετά από
επεξεργασία
• Ειδική υπεράνοσος γ σφαιρίνη για ΕΜ ή ΕΦ
χορήγηση
Οι δότες πρέπει να έχουν ψηλό τίτλο
αντισωμάτων κατά του μικροοργανισμού πχ για
ιλαρά, για ηπατίτιδα β, ανεμευλογιά, λύσσα, τέτανο
 Ηλικία έναρξης εμβολιασμών
• Συνήθως οποιαδήποτε ηλικία είναι κατάλληλη
• Συνήθως αρχίζουν τέλος του 2ου μήνα ζωής για
την προστασία του βρέφους
• Τα εμβόλια από ζώντες ιούς πχ MMR συνήθως
όχι πριν τον 12ο μήνα ζωής. Γιατί;
• Εξαίρεση το εμβόλιο ιού ρότα – ολοκλήρωση
σχήματος πριν την ηλικία 6 μηνών
• Αν χαθεί μία δόση ο οργανισμός θυμάται! Δεν
απαιτείται επανεμβολιασμός
Χρονοδιαγράμματα εμβολιασμών
• Κάθε χώρα έχει το δικό της ανάλογα με τις
τοπικές επιδημιολογικές ανάγκες
• Αποφασίζουν συνήθως οι Eθνικές Επιτροπές
εμβολιασμού
• Τα περισσότερα εμβόλια είναι κοινά σε όλα
τα προγράμματα εμβολιασμού
Εμβολιαστικό σχήμα Ην. Βασιλείου 2016

Τα εμβόλια που καλύπτει το

Εθνικό σχήμα εμβολιασμών ΗΒ
Τα περισσότερα από αυτά
κοινά με ΗΠΑ, Ελλάδα και
Κύπρο

Green book UK
Χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών
Tι γίνεται στην Κύπρο;
 Μέχρι και το 2018
• Δύο διαφορετικά εμβολιαστικά σχήματα
• Του κρατικού τομέα και
• Του ιδιωτικού τομέα

• Στο κρατικό σχήμα δωρεάν τα εμβόλια -πλήρωνε το

κράτος – τα έκαναν οι επισκέπτριες υγείας
• Στον Ιδιωτικό τομέα πλήρωναν είτε οι γονείς είτε οι
ιδιωτικές ασφάλειες τους.
• Λιγώτερα εμβόλια προσφέρονταν στον κρατικό τομέα
Τέλος 2018 Προσπάθεια δημιουργίας
κοινού εμβολιαστικού σχήματος
• Εφαρμογή ΓεΣυ (κοινή χρηματοδότηση
εμβολίων) επομένως κοινά εμβόλια για όλο
τον πληθυσμό
• Δημιουργία Εθνικής επιτροπής Εμβολιασμών
κοινής μεταξύ κρατικού και ιδιωτικού τομέα
 Πως γνωρίζουμε την εμβολιαστική
κάλυψη?
• Έρευνα του Υπουργείου Υγείας κάθε 3 χρόνια
• Η τελευταία έγινε το 2019
Ποια είναι η εμβολιαστική κάλυψη στην Κύπρο;
Βαθμός κάλυψης Εμβολιασμών σε παιδιά ηλικίας 17-24 μηνών

Ανά Τριετία έρευνα εμβολιαστικής κάλυψης

 Οι εμβολιασμοί και η παροχή
καθαρού πόσιμου νερού οι δύο πιο
σημαντικές παρεμβάσεις για την
μείωση των λοιμωδών νοσημάτων!

Παγκόσμιος Οργανισμός
Υγείας