Γυμνάσιο Μεσοποτάμου Σχολ.

έτος 2007 - 2008

ΩΡΙΑΙΑ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Τάξη: Γ Γυμνασίου
Ονοματεπώνυμο: …………………………………………….
Ημερομηνία …………………………………………

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ, Του γεφυριού της Άρτας

Να τηνε κι εξανάφανεν από την άσπρη στράτα.

Την είδ’ ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του.
Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει:
«Γεια σας, χαρά σας, μάστοροι και σεις οι μαθητάδες,
μα τι έχει ο πρωτομάστορας κι είναι βαργωμισμένος;
-Το δαχτυλίδι τόπεσε στην πρώτη την καμάρα,
και ποιος να μπει και ποιος να βγει το δαχτυλίδι νά ’βρει;
Μάστορα μην πικραίνεσαι κι εγώ να πά’σ’ το φέρω,
εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι να βρω».

Μηδέ καλά κατέβηκε, μηδέ στη μέση επήγε·

«Τράβα, καλέ μ’, τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα,
τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα».
Ένας πιχάει με το μυστρί, κι άλλος με τον ασβέστη,
παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.

Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό μας!

Τρεις αδερφάδες είμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες,
η μια ’χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη,
κι εγώ η πλιο στερνότερη της Άρτας το γιοφύρι.
Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι,
κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα να πέφτουν οι διαβάτες.

-Κόρη, το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε,

πόχεις μονάκριβο αδερφό, μη λάχει και περάσει».
Κι αυτή το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δίνει.
«Αν τρέμουν τ’ άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι,
κι αν πέφτουν τ’άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες,
τι έχω αδερφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει».
 Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Ποιο είναι το περιεχόμενο της πρώτης κατάρας και ποιο της δεύτερης; Τι είναι
αυτό που κάνει την κόρη να αλλάξει την αρχική κατάρα;
(μονάδες 5)

2. Ποια είναι η λειτουργία του διαλόγου στο ποίημα;

(μονάδες 5)

3. α. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με τα αντίστοιχα σχήματα λόγου στη στήλη Β.

Α Β
α. «και ποιος να μπει και ποιος να βγει το δαχτυλίδι να ’βρει;»
«εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι να βρω» παρομοίωση

β. «Ένας πιχάει με το μυστρί, κι άλλος με τον ασβέστη,

παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.» μεταφορά

γ. «Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι,

κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες» επανάληψη

δ. «Την είδ’ ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του» νόμος των τριών

β. Να σχολιάσετε τη λειτουργία του σχήματος β («Ένας πιχάει με το μυστρί….).

(μονάδες 5 = 2+3)

4. Να παρουσιάσετε τις συναισθηματικές μεταπτώσεις της ηρωίδας.

(μονάδες 5)
 Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Τι εύχεται αρχικά η κόρη και γιατί αλλάζει την ευχή της;
(μονάδες 5)

2. Να διακρίνετε σε ενότητες το απόσπασμα και να δώσετε στην καθεμιά ένα τίτλο

που να αποδίδει το περιεχόμενό της.
(μονάδες 5)

3. α. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με τα αντίστοιχα σχήματα λόγου στη στήλη Β.

Α Β
α. «και ποιος να μπει και ποιος να βγει το δαχτυλίδι να ’βρει;»
«εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι να βρω» παρομοίωση

β. «Ένας πιχάει με το μυστρί, κι άλλος με τον ασβέστη,

παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.» μεταφορά

γ. «Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι,

κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες» επανάληψη

δ. «Την είδ’ ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του» νόμος των τριών

β. Να σχολιάσετε τη λειτουργία του σχήματος β («Ένας πιχάει με το μυστρί….).

(μονάδες 5 = 2+3)

4. Είναι η γυναίκα του πρωτομάστορα τραγικό πρόσωπο; Να αιτιολογήσετε την

απάντησή σας.
(μονάδες 5)
Ενδεικτικές απαντήσεις

Ερώτηση 2: η λειτουργία του διαλόγου

Στο κείμενο ο λαϊκός ποιητής εναλλάσσει συχνά την αφήγηση με το διάλογο.
Η χρήση του διαλόγου επιτελεί πολλαπλή λειτουργία. Πρώτα - πρώτα σπάει τη
μονοτονία της αφήγησης και κεντρίζει μ’ αυτό τον τρόπο το ενδιαφέρον του
αναγνώστη. Παράλληλα, μέσα από το διάλογο παρουσιάζονται εναργέστερα και με
μεγαλύτερη αμεσότητα η προσωπικότητα και τα συναισθήματα των ηρώων. Έτσι, ο
διάλογος ανάμεσα στη γυναίκα του πρωτομάστορα και τους μαθητάδες, στην αρχή
του αποσπάσματος, αποκαλύπτει την ανεμελιά, την προθυμία της κόρης να βοηθήσει
και το ενδιαφέρον και την αγάπη της προς τον άντρα της. Ο μονόλογός της στους
στίχους15 -20, φανερώνει την πίκρα της και την οργή της για τον άδικο χαμό της.
Επίσης, μια ακόμα πολύ σημαντική λειτουργία του διαλόγου είναι ότι προσδίδει στο
κείμενο ζωντάνια, παραστατικότητα και δραματικότητα. Μέσα από τους διαλόγους
παρουσιάζονται οι εσωτερικές συγκρούσεις και τα διλήμματα που βιώνουν οι ήρωες,
όπως εδώ η γυναίκα του πρωτομάστορα που ταλαντεύεται ανάμεσα στο μίσος της και
την εκδικητική διάθεση για τον άδικη μοίρα της από τη μια πλευρά και την αγάπη της
για τον αδερφό της από την άλλη.

Ερώτηση 4: οι συναισθηματικές μεταπτώσεις της ηρωίδας