Doświadczenia z ostatnich lekcji

Opis doświadczenia Obserwacje Wnioski Komentarze i dodatkowe informacje

Badanie efektu energetycznego reakcji (1)
· Po dodaniu magnezu do · Zachodzi reakcja chemiczna.
roztworu kwasu · Równanie reakcji chemicznej:
etanowego roztwór CH3COOH(aq) + Mg(s) à
zaczyna intensywnie się (CH3COO)2Mg(aq) + H2(g)
pienić – wydzielają się (wymiana pojedyncza)
pęcherzyki · Reakcja jest EGZOTERMICZNA
bezbarwnego i (ciepło zostało przekazane z
bezwonnego gazu. układu do otoczenia)
· Magnez roztwarza się. · Powstającym gazem jest wodór,
· Kolba jest ciepła w który jest bezbarwnym,
dotyku. bezwonnym i bezzapachowym
gazem.
Użyte/mieszaniny substancje:
· CH3COOH –kwas etanowy (nazywany
również kwasem octowym)
· CH3COOH(aq) –roztwór wodny kwasu
etanowego (znany jako ocet)
· Mg(s) – magnez (użyliśmy wstążki
magnezowej)
Wprowadziliśmy następujące terminy:
roztwór, substancja rozpuszczona, rozpuszczalnik,
roztwór wodny, układ, otoczenie, przemiana
egzotermiczna, transfer energii cieplnej, aq

h ps://www.youtube.com/watch?v=RSrepYVCwD0
Badanie efektu energetycznego reakcji (2)
· Po dodaniu wody do · Zaszła przemiana chemiczne. Użyte substancje
mieszaniny substancji · Reakcja jes ENDOTERMICZNA · C3H6O(COOH)3(s) –kwas cytrynowy
stałych i zamieszaniu (ciepło zostało przekazane z (wzoru nie musisz znać)
obserwuje się pienienie otoczenia do układu). · NaHCO3(s) –soda oczyszczona albo
roztworu – wydzielają wodorowęglan sodu
się pęcherzyki · H2O(l) – woda
bezbarwnego i
bezwonnego gazu Wprowadziliśmy następujące terminy:
· Kolba jest chłodna w przemiana endotermiczna
dotyku.
Nie obowiązuje Ciebie równanie zachodzącej reakcji,
ale możesz na nie spojrzeć i sprawdzić czy jest
poprawnie zbilansowane:
C3H6O(COOH)3 + 3NaHCO3 à C3H6O(COONa)3 + 3CO2 + 2H2O
Na podstawie tego równania możesz również określić co to
za gaz był produkowany w tym doświadczeniu.

Otrzymywanie i badanie właściwości wodoru (a) (a) Substancje/mieszaniny użyte:

h ps://www.youtube.com/watch?v=4uqlaVTKy4U · Magnez roztwarza się. · Magnez reaguje z kwasem · HCl(aq) –kwas chlorowodorowy albo
· Wydziela się bezbarwny, chlorowodorowym zgodnie z kwas solny
(a) bezwonny gaz (roztwór równaniem:
w probówce pieni się – Mg(s) + 2HCl(aq) à MgCl2(aq) + H2(g) Popularny błąd: stwierdzenie, że magnez
powstają pęcherzyki (wymiana pojedyncza) rozpuszcza się – magnez uległ roztworzeniu, a nie
gazu) · Otrzymano roztwór chlorku rozpuszczeniu (pamiętacie jaka jest różnica
· Probówka jest bardzo magnezu i gazowy wodór. między tymi pojęciami?)
ciepła w dotyku. · Reakcja jest egzotermiczna.
(b) · Wodór jest bezbarwnym, Charakterystyczne „pyknięcie” to fraza używana
· Gaz spala się bezwonnym gazem, którego w celu określenia charakterystycznego dźwięku
gwałtownie. gęstość jest mniejsza od gęstości przy spalania wodoru.
· Spalaniu towarzyszy powietrza. Wodór bardzo słabo
charakterystyczne rozpuszcza się w wodzie. Arinka i Milusia mają super nagranie tego
“pyknięcie” (b) doświadczenia (które było wykonane na stojaku z
(charakterystyczny · Wodór jest gazem palnym – spala łapą).
dźwięk). się, reagując gwałtownie z tlenem
· Wewnętrzne ścianki z powietrza:
(b) zawierają krople 2H2(g) + O2(g) à 2H2O(g)
bezbarwnej i bezwonnej Powstaje para wodna (H2O(g))
cieczy. · Powstała para wodna kondensuje
jako ciecz (jest to przemiana
fizyczna):
H2O(g) à H2O(l)
Porównanie reaktywności metali W probówce a) widoczne są Metale różnią się aktywnością W układzie okresowym większość pierwiastków to
objawy reakcji (intensywne chemiczną – w tym przypadku metale, które różnią się miedzy sobą aktywnością
pienienie się roztworu: magnez względem kwasu chlorowodorowego (reaktywnością) chemiczną. Pamiętacie czym jest
reaguje z kwasem
aktywny chemicznie jest magnez (Mg), aktywność (reaktywność) chemiczna?
chlorowodorowym), a w
probówce b) nie obserwuje się
a miedź (Cu) nie jest.
zmian świadczących o
zachodzeniu reakcji chemicznej
(miedź nie reaguje z kwasem
chlorowodorowym).

Otrzymywanie tlenku węgla(IV) i badanie jego (a) (a) Substancje/mieszaniny z doświadczeń:

właściwości · W wyniku zmieszania · Zachodzi reakcja chemiczna:
dwóch roztworów CH3COOH(aq) + NaHCO3(aq) à
następuje intensywne CH3COONa(aq) + H2O(l) + CO2(g)
pienienie się – · Powstaje tlenek węgla(IV), który
wydzielają się pęcherzyki jest bezbarwnym i bezwonnym
bezbarwnego i gazem, który nie podtrzymuje
bezwonnego gazu. spalania. Tlenek węgla(IV) jest
· Po zbliżeniu zapalonego gazem o gęstości większej od
łuczywa płomień gaśnie. gęstości powietrza. (Gaz
(gaz powoduje zgaśnięcie zachowuje się jak płyn.)
h ps://www.youtube.com/watch?v=QUnPUMSfnzE płomienia zapalonej (b)
oraz w takim wydaniu to zrobiliśmy: świeczki) · Zachodzi reakcja chemiczna:
(b) CO2(g) + Ca(OH)2(aq) à CaCO3(s) + H2O(l)
· Woda wapienna W wyniku tej przemiany powstaje
mętnieje. substancja stała, trudno
rozpuszczalna w wodzie
substancja (CaCO3 –węglan
wapnia) – jest to przyczyną
obserwowanego mętnienia.
(b) · Tlenek węgla(IV) jest gazem o
słabej rozpuszczalności w wodzie.
NaHCO3(aq) – roztwór sody oczyszczonej albo
roztwór wodorowęglanu sodu
Ca(OH)2(aq) – woda wapienna – nasycony roztwór
wodorotlenku wapnia
CO2(g) –tlenek węgla(IV) z wydychanego z płuc
powietrza
Pojęcia/zagadnienia wprowadzone:
· Roztwór nasycony – taki, w którym rozpuszczono
maksymalną ilość substancji.
· Roztwór nienasycony – taki, w którym
rozpuszczono mniej niż maksymalną ilość
substancji.
· Mętnienie – proces tracenia transparentności
roztworu
· Strącanie – tworzenie substancji stałej trudno
rozpuszczalnej w wodzie w wyniku reakcji – tzw.
reakcja strąceniowa
· Reakcja charakterystyczna: reakcja, która pozwala
na zidentyfikowanie danej substancji (tutaj: jeżeli
woda wapienna mętnieje, to gazem
odpowiedzialnym za to jest tlenek węgla(IV)).
· Bielenie drzew (mleko wapienne)

h ps://www.youtube.com/watch?v=bkiJ3xzYnY8

Otrzymywanie tlenu i badanie jego właściwości · Przed dodaniem · Zachodzi reakcja Użyta mieszanina:
drożdży nie chemiczna: · H2O2(aq) –roztwór wodny nadtlenku
obserwuje się 2H2O2(aq) à 2H2O(l) + O2(g) wodoru
zmian. (reakcja analizy)
· Po dodaniu drożdży · Reakcja ta jest Wprowadzone pojęcia:
zawartość kolby egzotermiczna. · katalizator – substancja, która zwiększa
zaczyna się pienić: · Powstaje tlen, który jest szybkość reakcji (bardziej poprawnie:
obserwuje się gazem bezbarwnym i substancja, które zmienia szybkość
pęcherzyki bezwonnym. reakcji)
bezbarwnego i · Gęstość tlenu jest większa · inhibitor – substancja, która zmniejsza
bezwonnego gazu od gęstości powietrza. szybkość reakcji
· Mieszanie zwiększa · Tlen słabo rozpuszcza się w · Woda utleniona, woda fryzjerska,
intensywność wodzie. perhydrol – roztwory wodne nadtlenku
pienienia się, a · Drożdże nie są substratem wodoru, które różnią się zawartością
h ps://www.youtube.com/watch?v=6AsYHWTYXI4 ścianki kolby są reakcji – są one nadtlenku wodoru (na naszej butelce z
ciepłe w dotyku. katalizatorem reakcji (czyli wodą utlenioną był zapis: 3%, który
· Po zbliżeniu ją przyśpieszają). oznacza, że 3% masy wody utlenionej to
rozżarzonego nadtlenek wodoru, a reszta, czyli 97% to
łuczywa, łuczywo masa rozpuszczalnika, czyli wody)
się zapala.
· Drożdże nie wydają
się być zużywane.
Badanie właściwości składników powietrza · Początkowo · Powietrze jest mieszaniną
świeczka pali się przynajmniej
normalnie. Po dwuskładnikową. Jeden z
chwili płomień tych składników jest gazem
świecy gaśnie, a podtrzymującym
poziom wody w spalaniem, a drugi nie.
zlewce podnosi się.
Wykrywanie pary wodnej w powietrzu · Wodorotlenek sodu · Wodorotlenek sodu 1 – sytuacja na początku
staje się „śliski”, pochłonął parę wodną z 2 – sytuacja po kilkunastu minutach
rozpływa się. powietrza.

Wprowadzone pojęcia – HIGROSKOPIJNOŚĆ

(właściwości higroskopijne)

Rozkład manganianu(VII) potasu i badanie · Pod wpływem · Manganian(VII) potasu ulega Użyte substancje:
właściwości tlenu ogrzewania reakcji rozkładu, w wyniku której KMnO4(s) – manganian(VII) potasu (fioletowe
manganianu(VII) potasu powstaje tlen. kryształki) – mówiliśmy o jej zastosowaniu jako
wydziela się bezbarwny i · Zachodząca przemiana jest substancji znajdującej się w domowej apteczce
bezwonny gaz, który endotermiczna. oraz o przydatności tej substancji survivalowcom.
wypiera wodę zebraną w · Tlen jest gazem słabo
probówce. rozpuszczalnym w wodzie i
· Po próbie z rozżarzonym podtrzymuje spalanie.
łuczywem na zebranym
gazie obserwuje się
ponowne rozpalenie
łuczywa.
· Po zakończeniu
h ps://www.youtube.com/watch?v=c5yNmUs3ySA
doświadczenia w
ogrzewanej probówce
znajduje się zielona
substancja.

W podręczniku są opisane m.in. doświadczenia, w wyniku których omawiane przez nas gazy są otrzymywane i określane są ich właściwości – w razie
wątpliwości skierujcie swoją uwagę na te informacje w podręczniku, ale miejcie na względzie to, że nie są to dokładnie te same doświadczenia. Załączone
filmiki przedstawiają ideę doświadczenia, ale nie odwzorowują naszych działań w stu procentach.