Barok w Rzeczypospolitej był niezwykle ciekawym okresem między innymi w dziedzinach

malarstwa, literatury, architektury oraz kultury. W naszym kraju pojawił się na koniec XVI wieku, a
zakończył około 150 później w połowie wieku XVIII, ustępując klasycyzmowi.

Tutaj zacznę od sztuki barokowej w Polsce, która przez działalność królów z dynastii Wazów
bardzo się rozwinęła. Władcy z ów dynastii byli zwolennikami kontrreformacji oraz hojnymi
mecenasami sztuki. Częstym było sprowadzanie przez nich do kraju artystów z innych krajów, głównie
z tych niemieckich, Niderlandów czy Włoch. Przykładem wielbiciela ówczesnej sztuki był król
Władysław IV, który bardzo cenił sobie opery. W czasach jego panowania wystawiano opery w Zamku
Królewskim, znajdującym się w stolicy. Natomiast podczas gdy Jan III Sobieski sprawował pieczę nad
krajem, zaczęły dominować francuskie smaczki.

Teraz czas na architekturę w tym jakże ciekawym okresie. Charakteryzowała się przepychem,
dynamizmem, bogactwem detali oraz nacechowaniem religijnym W budownictwie sakralnym baroku
wyróżniały się kościoły oraz klasztory, które to były zdobione rzeźbionymi dekoracjami, kolumnami,
pilastrami oraz tympanonami. We wnętrzu takich budynków znajdują się liczne ornamenty, malowidła
czy złocenia. Ważnym elementem sakralnej architektury były również ołtarze oraz ambona, często
wykonywane z marmuru i zdobiony rzeźbami, a także płaskorzeźbami. Oczywiście kościoły i klasztory
to nie były jedyne budynki wznoszone w tamtym okresie. Istotną rolę bowiem odgrywały pałace,
zamki oraz rezydencje polskiej magnaterii. Fasady tych oto budowli był zdobione rzeźbami, a ich
wnętrza urządzone bogato i z przepychem. Przykładami takich budowli jest Kościół św. Piotra i Pawła
znajdujący się w Krakowie, pałac w Otwocku Wielkim oraz kościół Sakramentek w Warszawie.

Jeżeli chodzi o literaturę, barok również miał duże pole do popisu. Początkowo chętnie
czerpano z dzieł europejskich, które tłumaczono oraz się na nich wzorowano. W dziełach poetów
przeważał niepokój spowodowany kruchością ludzkiego życia. Poetyckie utwory tworzone w baroku
cechowały się wyszukaną formą pełną ozdobników. Jednym ze znanych przedstawicieli baroku
dworskiego był Jan Andrzej Morsztyn. Po potopie szwedzkim tematyką licznych utworów była religia
oraz panegiryzm. Wojna ze Szwedami przyniosła wielkie straty przez co wniosła do literatury sporą
ilość pesymizmu. Autorzy niektórych dzieł opisywali dokonania najwybitniejszych wodzów lub własne
przeżycia związane z wojną. Nurt ten nazywany jest szlachecko-ziemiańskim, a jedni z
najwybitniejszych twórców tego nurtu, to Wacław Potocki oraz Zbigniew Morsztyn. Podczas tego
okresu w Polsce rozwinęła się również forma pisania zwana pamiętnikarstwem. Autor w tego typu
dziele kwieciście opisywał życia szlachcica oraz żołnierza, a przykładem twórczości tego typu jest
utwór „Pamiętniki” napisany przez Jana Chryzostoma Paska. Charakterystycznym elementem
utworów pisanych w baroku był makaronizm, polegający na wplataniu w zdania słów z obcego języka,
którym najczęściej był łaciński. Powstała również moda na prowadzenie silva rerum, czyli ksiąg rodzin
szlacheckich, których to właściciele wpisywali do nich wszystko co wydawało im się w jakiś sposób
przydatne, interesujące lub ciekawe dla przyszłych pokoleń.

W przypadku dziedzin nauki, jeżeli ktoś chciałby porównać rozwój nauki i odkrycia baroku z
tymi z renesansu, prawdopodobnie doszedłby do wniosku, że ten pierwszy okres miał znacznie
uboższy rozwój niżeli ten drugi, jednak nie oznacza to, że barokowi naukowcy opadli na laury i nic nie
robili. Na przykład astronomowie w dobie baroku, przeprowadzali liczne badania oraz wydawali
kalendarze, humaniści opracowali nowy sposób badania historii, podjęto również badania na temat
genealogii oraz heraldyki, którymi zajmował się m.in. Kasper Niesiecki, który wydał herbarz mający, aż
5 tysięcy stron. W szkolnictwie natomiast sytuacja się pogarszała, coraz mniejsza liczba szkół
parafialnych umożliwiała zdobycie wykształcenia podstawowego, a wyłączność na nauczanie dostał
kościół katolicki. Kolegia zakonne stały się najbardziej rozpowszechnionym typem szkoły średniej,
uczono tam głównie synów elity społecznej. Obniżył się także poziom nauczanie w szkołach wyższych
znajdujących się w Wilnie, Krakowie oraz Zamościu. Przestano tam rozwijać nauki przyrodnicze oraz
ścisłe, a skupiono się na teologii. Osoby, które wyznawały inną religię, również mogły się uczyć w
gimnazjach protestanckich w Toruniu czy Gdańsku. Przedstawicielki płci pięknej natomiast,
wywodzące się z rodzin szlacheckich zdobywały wiedzę w pensjach, które były żeńskimi szkołami
zakonnymi.

Jako ostatnie co zostało do wspomnienia do sarmatyzm. Był to kulturowy i społeczny nurt,

który upowszechnił się w XVII wieku na terenie Rzeczypospolitej. Uważano wtedy, że szlachta polska
wywodzi się od koczowniczych plemion Sarmatów, którzy słynęli z umiejętności jeździeckich oraz
waleczności. Taki stan rzeczy miał ukazać odrębność i wyjątkowość od pozostałych stanów oraz
uzasadnić jej wysoki status, który miała w społeczeństwie, a także wyjaśniać przysługiwanie
niektórych praw. Fundamentalnymi zasadami sarmatyzmu były patriotyzm, honor, pracowitość oraz
męskość, po jakimś czasie wiązało się to z gloryfikowaniem złotej wolności. Nie zważając na
poprzednie klęski wojenne czy polityczne, większość szlachciców uważała ustrój Polski za lepszy od
innych. Dla barokowego sarmaty Rzeczypospolita była przedmurzem chrześcijaństwa, a z czasem po
licznych wojnach i najazdach do światopoglądu sarmackiego dołączyła ksenofobia. Kultura sarmacka
mocno ukazywała orientalizm, w szczególności ten perski i turecki. Walczący na wojnie szlachcice
często i chętnie nosili zdobyte podczas walk z Tatarami czy Turkami, ozdoby, broń oraz stroje. Jednym
ze wzorców orientalnych był narodowy strój szlachecki, w którego skład wchodził żupan, kontusz, pan,
który ów kontusz trzymał, buty zwane baczmagami, karabela, kołpak, który nie był, jak można się z
resztą spodziewać, częścią auta, a był czapką futrzaną, którą zdobiło pióro, długa i szeroka suknia u
kobiet wraz z gorsetem, który na ów suknie był zakładany. Strój ten służył do ukazywania zamożności
oraz wysokiego statusu osoby noszącej. Na co dzień jednak sarmata prowadził harmonijne i pełne
umiaru życie, prowadząc folwark czy gospodarstwo. Istotnym elementem tradycji sarmackiej była
także gościnność, która objawiała się podczas uczt oraz innego rodzaju uroczystości. W rodzinie to
mężczyzna zarządzał majątkiem oraz rodziną, podejmował decyzję na temat zarządzania pieniędzmi
oraz decyzje na temat potomków, w tym ich drogi życiowej, oraz wyboru drugiej połówki. W
przypadku śmierci tego mężczyzny, władzę nad domem przejmował albo najstarszy syn albo wdowa.

Podsumowując, barok do był naprawdę ciekawy i wyjątkowy okres w dziejach naszego kraju.
Dzieła pisarzy, odkrycia naukowców, budowle zaprojektowane przez architektów i wojny, na których
walczyli żołnierze, to wszystko miało znaczy wpływ na dalszy rozwój Polski i do dziś dzień są źródłem
wiedzy i rozrywki (zwiedzanie budowli, czytanie dzieł, oglądanie obrazów).