RENESANS W POLSCE

ZŁOTY WIEK KULTURY

POLSKIEJ
 DLACZEGO XVI WIEK NAZYWAMY
„ZŁOTYM”
•Panowanie ostatnich JAGIELLONÓW: Zygmunta I Starego i
jego syna Zygmunta II Augusta
•RZECZPOSPOLITA była jednym z największych krajów w
Europie
•Była potęgą polityczną, militarną i ekonomiczną
•Dzięki dostępowi do morza prowadziła ożywiony handel z
krajami Europy Zachodniej eksportując: zboże, drewno,
smołę, bydło
•W tak korzystnych warunkach rozwijała się KULTURA, a
najbogatsi byli mecenasami artystów
 WPŁYWY WŁOSKIE
Rozwój gospodarczy Rzeczypospolitej w XVI wieku
przyczynił się do ożywienia kontaktów z zagranicą –
Polacy coraz częściej wyjeżdżali na studia do Włoch i
Francji. Z kolei do Polski przybywali liczni
cudzoziemcy szukając bezpieczeństwa, którego
brakowało w uwikłanych w wojny religijne Europie.
Zmiany w Polsce dostrzegamy, kiedy Zygmunt I Stary
pojął za żonę księżniczkę BONĘ
SFORZĘ
Z MEDIOLANU
 BONA SFORZA 1494 – 1557
żona Zygmunta I Starego
Otrzymała staranne wykształcenie w dziedzinie historii, prawa oraz
literatury.
Znała zasady sprawowania władzy i rządzenia państwem
Wraz ze swoim dworem wniosła do kultury Polski wiele włoskich
zwyczajów oraz WŁOSZCZYZNĘ : pietruszkę, sałatę, koper,
brokuły, kalafior, karczochy, szpinak, kapustę Sprowadziła
architektów, którzy przebudowali Wawel
Język włoski, obok łaciny, był językiem polskich elit
Gromadziła ogromne majątki, dbała o pozycję całej dynastii
Jagiellonów
Została otruta przez spiskowców reprezentujących interesy
Habsburgów
B
O
N
A
 ROZWÓJ NAUKI I SZKOLNICTWA
-wydawanie książek w języku polskim w Krakowie
- Zakładanie szkół parafialnych ( dla podstawowej
edukacji)
- - zakładanie szkół średnich – gimnazjów ( wysoki
poziom prezentowały luterańskie gimnazja w
GDAŃSKU I TORUNIU)
- - wysoki poziom szkolnictwa wyższego
reprezentowały tzw. Akademie: KRAKÓW, WILNO i
ZAMOŚĆ oraz Akademia braci polskich w RAKOWIE
BUDOWNICTWO RENESANSOWE
W stylu renesansowym wznoszono mieszczańskie
kamienice, ratusze, powstawały pełne przepychu
siedziby magnackie oraz przebudowany został
WAWEL
Elementami charakterystycznymi były zdobienia
okienne, metalowe hełmy umieszczane na szczytach
wież kopuły oraz wieńczące budowle i osłaniające
dachy balustrady zwane ATTYKAMI,
KRUŻGANKAMI
Rozbudowa Wawelu przypada na panowanie Aleksandra
Jagiellończyka i rok 1504. Nadzorował – FRANCISZEK
FLORENTCZYK
 Przebudowa zamku królewskiego kontynuowana była za
Zygmunt I Starego
 Cechy renesansowego Wawelu: wielopoziomowe krużganki
w kształcie arkad , jako klatka schodowa
WAWEL
Sala Poselska, zw. także Pod Głowami –
reprezentacyjna komnata Zamku Królewskiego .
Miejsce obrad sejmu i przyjmowania poselstw.
W kasetonowym suficie sali znajdowały się
pierwotnie 194 głowy, do dziś przetrwało ich 30.
ARRASY- ozdobne gobeliny , wykonane z nici wełnianych,
złotych, srebrnych i jedwabnych. Zakupiono 170 a zostało 142 szt.
KAPLICA
ZYGMUNTOWSKA ze
złoconą kopułą. Twórcą
jest włoski architekt
BARTOLOMEO
BERRECCI na
zamówienie Zygmunta I
Starego
Wewnątrz znajdują się
sarkofagi Zygmunta I
Starego, Zygmunta II
Augusta i Anny
Jagiellonki z czerwonego
marmuru
Wnętrze Kaplicy Zygmuntowskiej
SUKIENNICE- z attyką i maszkaronami (głowami)
Fasada kamienicy w Kazimierzu Dolnym
DWÓR
ARTUSA W
GDAŃSKU
Manieryzm

Wpływ
Niderlandów

Drugim
przykładem
tego stylu jes
Wielka
Zbrojownia
BARANÓW SANDOMIERSKI- Siedziba rodu Leszczyńskich
została zbudowana według projektu Santi Gucciego
Snati Gucci
Włoski rzeźbiarz i architekt, autor nagrobków któlów
katedrze na Wawelu- na zamówienie Anny Jagiellonki
wykonał nagrobek Batorego
Maszkarony na krakowskich sukiennicach

Najsłynniejszym polskim rzeźbiarzem był

MICHAŁOWICZ Z URZĘDOWA
STANISŁAW SAMOSRZELNIK – autor miniatur i
polichromii, czyli barwnych malowideł ściennych, czy
sufitów
ZAMEK W BARANOWIE SANDOMIERSKIM
ZAMEK W
KRASICZYNIE-
Założycielem
miasteczka
Krasiczyn, które
powstawało w
latach 1615-1620,
był kasztelan
przemyski
Stanisław Krasicki,
Zamość- perła polskiego renesansu. WPISANE W 1992
NA LISTĘ UNESCO. Miasto założone przez hetmana i kanclerza
koronnego JANA ZAMOYSKIEGO. Zabudowa miejska wraz z
otaczającymi fortyfikacjami ma kształt pięcioboku. Ponadto zostały wytyczone 3 rynki,
wokół których powstała symetryczna siatka ulic o układzie szachownicy. Głównym
architektem był BERNARDO MORANDO. Tu właściciel w 1594 r.
ufundował AKADEMIĘ z tablicą pamiątkową, na której napisano
„TAKIE BĘDĄ RZECZYPOSPOLITE, JAKIE JEJ MŁODZIEŻY
CHOWANIE”
KAMIENICE ORMIAŃSKIEW ZAMOŚCIU
RATUSZ
SIEDZIBA
WŁADZ
MIASTA
BASTION Z TRASĄ TURYSTYCZNĄ
ZAMOŚCIA
SYNAGOGA ŻYDOWSKA W ZAMOŚCIU
 RATUSZ W
POZNANIU

trójkondygnacyjna
loggia jest bogato
zdobiona.

Między łukami arkad

parteru znajdują się
parami kobiece
alegorie cnót
ZAMEK W
NIEPOŁO
MICACH
dowód niebywałego
kunsztu Tomasza
Grzymały oraz
włoskiego rzeźbiarza
Santi Gucciego.
Zamek założony na
planie czworoboku, z
obszernym,
zbliżonym do
kwadratu arkadowym
dziedzińcem oraz
krużgankami służy
dziś kulturze i sztuce
NIEPOŁOMICE
Ratusz w
Tarnowie
główny renesansowy
portal (z
kamienia
pińczowskiego) z
dwoma pilastrami i
trójkątnym
tympanonem. Dach
ratusza pokryty jest
miedzianą blachą.
Zasłania go attyka .
Autor JAN MARIA
PADOVANO.
DZWON ZYGMUNT-
UFUNDOWANY PRZEZ
ZYGMUNTA I STAREGO
Na płaszczu dzwonu
widoczne są postacie
świętych: Zygmunta i
Stanisława. Znajdują się
tam także herby Polski i
Litwy. dzwon z sercem,
jarzmem, łożyskami i
huśtawką z linami waży
12600 kg; w tym serce
dzwonu: 365 kg.
LP TWÓRCA POLSKIEGO OSIĄGNIĘCIA
RENESANSU

1. KALIMACH Wychowawca synów Kazimierza

Jagiellończyka
2. Maciej z Miechowa „ Traktat o dwóch Sarmacjach” –
pierwsze dzieło geograficzne
3. Mikołaj Kopernik Twórca teorii heliocentrycznej, autor „ O
obrotach sfer niebieskich”
4. Jan Kochanowski Fraszki, treny, pieśni; pierwsza tragedia
po polsku „Odprawa posłów greckich”
5. Mikołaj Rej z Opisuje zalety życia wiejskiego; „Polacy
nie gęsi też swój język mają”
Nagłowic
6. Marcin Kromer „ Kronika” do 1506 roku, historyk

7. Andrzej Frycz- Pisarz polityczny; „O NAPRAWIE

RZECZYPOSPOLITEJ”
Modrzewski
8. Wojciech Oczko Medyk Batorego, stworzył terminologię
medyczną w języku polskim
9. Józef Struś Prowadził badania mad sercem i
cd

10. Bernard Wapowski Podstawy kartografii

11. Paprocki Bartosz Badania genealogiczne i heraldyczne
rodów: „Herby rycerstwa polskiego”
12 Biernat z Lublina Modlitewnik „Raj duszy” i bajki
13 Stanisław Ksiądz; pisarz polityczny, autor
Orzechowski „Turcyków”- mowy wzywające do
krucjat przeciw muzułmańskiej
Turcji