Choroby roślin

Jak z nimi skutecznie walczyć?

Sprawdzone sposoby na 10 najczęstszych

chorób roślin ogrodowych

PORADNIK
strona 1
1. Szara pleśń

Opis choroby
Szara pleśń to częsta choroba owoców i warzyw - szczególnie truskawek, malin, fasoli
i pomidorów. Wywołuje ją gronowiec szary – pasożytniczy grzyb atakujący rośliny.

Charakterystyczny dla szarej pleśni jest szary nalot oraz brązowe plamy na łodydze
rośliny. Za infekcję pierwotną odpowiadają zarodniki wytwarzane przez grzybnię, która
zimuje na martwych częściach chorych roślin.

Czy wiesz, że?

Szara pleśń ma bardzo krótki okres inkubacji - od zakażenia
do wystąpienia objawów mija zaledwie kilka dni. Przy
temperaturze 4°C potrzeba 5 dni, a przy 20°C już tylko 2 dni.
Dlatego podczas deszczowego ciepłego lata choroba może
rozwijać się błyskawicznie.

Choroba ta atakuje rośliny szczególnie w okresie wegetacji, w warunkach wysokiej

wilgotności oraz temperatury na poziomie 18-25 °C. Często prowadzi do obumierania
całych roślin, powodując tym samym ogromne straty w plonach.

strona 2
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Profilaktyka – usuwanie i niszczenie zainfekowanych części roślin;

• Zachowanie odpowiednio dużych odległości między sadzonkami;
• Unikanie zwilżania nadziemnych części roślin podczas podlewania;
• Zapewnienie roślinom dostatecznej ilości światła;
• Chemiczne grzybobójcze środki ochrony roślin; Topsin M 500 SC, Switch 62,5 WG,
Amistar 250 SC, Amistar Opti 480 SC, Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC,
Mythos 300 SC, Signum 33 WG;
• Środki biologiczne - Guard, Polyversum WP;
• Roztwory w sprayu – Agricolle Spray, Biosept Active.

strona 3
2. Pleśń śniegowa, różowa
plamistość

Opis choroby
Pleśń śniegowa oraz różowa plamistość to choroby dotykające traw, w tym zboża.
Do ich rozwoju przyczynia się niska temperatura oraz wysoka wilgotność powie-
trza, dlatego najczęściej atakują rośliny na skutek zbyt długiego zalegania śniegu na
trawnikach.
Problem może pojawić się również z powodu jesiennego przenawożenia azotem oraz
pozostawienie na zimę nie skoszonego trawnika. Pierwsze objawy infekcji to rozległe
i wodniste plamy na blaszkach liściowych oraz biała napowietrzna grzybnia. W późnie-
jszym stadium zmieniająca swą barwę na odcienie czerwieni.

Czy wiesz, że?

Przyczyną większości chorób trawnika jest jego
nieodpowiednia pielęgnacja. Warto pamiętać o jego
podlewaniu rano, tak, by źdźbła miały szansę przeschnąć
do wieczora. Nadmierna wilgoć to idealne środowisko do
rozwoju niebezpiecznych chorób!

Przy intensywnym porażeniu pleśń powoduje placowe wypadanie darni traw. Takie
miejsca wymagają intensywnych działań ochronnych oraz agrotechnicznych prowadzą-
cych do rewitalizacji zniszczonej powierzchni trawnika.

strona 4
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Profilaktycznie - ograniczenie do minimum nawożenia azotowego na rzecz

potasowo – fosforowego;
• Usuwanie opadłych liści z drzew oraz późne koszenie trawnika przed nadejściem
zimy i opadów śniegu;
• Unikanie chodzenia oraz jeżdżenia po powierzchni trawnika, usuwanie dużych hałd
śniegu powstałych w wyniku odśnieżania;
• Redukcja zacieniania trawnika do minimum – zapobiegnie to nadmiernemu
gromadzeniu się na nim wilgoci;
• Wiosenne dokładne wygrabienie całego trawnika;
• Środki grzybobójcze - Polyversum WP.

strona 5
3. Rdze

Opis szkodnika
Choroba ta wyróżnia się typowym pomarańczowym zabarwieniem roślin. Grzybnia rdzy
jest delikatna i przerasta międzykomórkowe przestrzenie żywicielskiej rośliny. Zarodniki
letnie niekiedy o bardzo intensywnie pomarańczowym kolorze występują w skupieniach
w kształcie poduszek.

Ostatnią formą zarodnikowania grzyba są zarodniki przetrwalnikowe o podobnym

kształcie, co zarodniki letnie, lecz o zdecydowanie ciemniejszym kolorze (brunatne lub
czarne).

Czy wiesz, że?

Grzybnia rdzawnikowa może rozwijać się jedynie na miejscu
infekcji, nie rozrastając się. Jest ona ściśle związana z
żywicielem, którego atakuje, ponieważ nie potrafi przeżyć na
martwych tkankach. Z tego powodu nie może zabić rośliny,
a jedynie znacznie ją osłabić.

Specyfiką rozwoju zarodników rdzy jest to, iż może ona rozwijać się na dwóch żywicielach
(np. rdza wejmutkowo – porzeczkowa rozwija się na sosnach pięcioigłowych a następnie
na liściach czarnej porzeczki).Rdze na powierzchni skórki żywiciela mogą tworzyć kilka
rodzajów zarodników np. w kształcie czarek lub kubeczków o kolorze jasnożółtym.

strona 6
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Środki grzybobójcze – Topsin M 500 SC, Amistar 250 SC, Signum 33 WG, Scorpion
325 SC, Miedzian Extra 350 SC, Miedzian 50 WP, Discus 500 WG;
• Usuwanie uszkodzonych elementów roślin;
• Naturalne środki - napar ze skrzypu lub piołunu.

strona 7
4. Plamistości liści i kwiatów

Opis choroby
Plamistość liści to choroba charakteryzująca się głębokimi zmianami barwy liści i łodyg.
Traktuje się ją jako symptom pojawiających się chorób grzybowych. Charakterystyczne
dla tej przypadłości są owalne, okrągłe lub kanciaste plamy o średnicy kilku milimetrów
do kilku centymetrów. Z czasem środek plamy ulega przebarwieniu lub zmienia układ na
koncentryczny.

Czy wiesz, że?

Najbardziej sprzyjającymi warunkami do rozwoju plamistości
liści jest umiarkowanie wysoka temperatura powietrza
(przynajmniej 10°C) oraz wilgotność na poziomie minimum
75%. To idealny opis warunków atmosferycznych panujących
w naszym klimacie atmosferycznym, co zwiększa ryzyko
występowania tej choroby.

Na powierzchni przebarwień często pojawia się delikatny nalot pokryty grzybnią lub
owocnikami konidialnymi. W ostatnim etapie obumierania liście deformują się, a tkanka
ulega wykruszeniu. Niekiedy plamy posiadają obwódki o innym zabarwieniu, które
stanowią granicę zdrowej i chorej tkanki.

strona 8
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania rdzy zaliczamy:

• Systematyczne usuwanie i palenie porażonych liści;

• Unikanie moczenia liści podczas podlewania;
• Preparaty ekologiczne - Biosept Active, Guard;
• Preparaty naturalne – wyciąg z czosnku stosowany do oprysku. Wystarczy rozetrzeć
200 g ząbków czosnku, zalać 10 litrami wody i odstawić na 4 dni. Gotową substancją
przeprowadzić oprysk.
• Profilaktyczny oprysk w maju i czerwcu;
• Preparaty chemiczne: Stoper Grzybobójczy AE, Discus 500 WG.

strona 9
5. Brunatna zgnilizna drzew
pestkowych

Opis choroby
To choroba, która rozpoczyna się od zniszczeń na kwiatach, które brązowieją i zami-
erają prowadząc do zamierania całych krótkopędów a następnie całych gałęzi wraz
z liśćmi.

Czy wiesz, że?

Brunatną zgniliznę drzew pestkowych rzadziej nazywa się
również moniliozą. Nazwa ta pochodzi od dwóch gatunków
grzybów – paciornicy pestkowcowej (Monilinia laxa) oraz
paciornicy owocowej (Monilinia fructigena), które powodują tę
chorobę.

Obumarłe liście nie opadają, lecz zwisają na poszczególnych gałęziach. W późniejszym

okresie na dojrzewających owocach powstają brunatne plamy gnilne. Zgniłe części
owoców pokrywają się kremowymi brodawkami o średnicy 1 – 3 mm, ułożonymi
nieregularnie na powierzchni skórki.

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych najczęściej pojawia się, gdy w okresie wzrostu
zawiązków owocowych i dojrzewania owoców panuje duża wilgotność.

strona 10
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Środki chemiczne - Signum 33WG, Topsin M 500 SC;

• Usuwanie zainfekowanych części roślin;
• Przeglądanie roślin na bieżąco;
• Zapobiegawczy wiosenny oprysk drzew na początku kwietnia oraz w okresie
kwitnienia.

strona 11
6. Fytoftoroza

Opis choroby
Fytoftoroza to choroba wywoływana przez grzyby z gatunku Phytophthora spp. Grzyb-
nia rozwija się bardzo intensywnie w przestrzeniach międzykomórkowych. Zauważalne
zmiany chorobowe najczęściej zaczynają się od plamistości liści.

Czy wiesz, że?

Fytoftoroza to choroba, którą ciężko zdiagnozować w jej
początkowym stadium. Najpierw atakuje system korzeniowy,
uniemożliwiając roślinie pobieranie wody oraz składników
pokarmowych. Ta przestaje rosnąć, żółknie, usycha i umiera.
Pierwsze zauważalne objawy zaczynają się wtedy, gdy
roślina od dłuższego czasu jest już odcięta od pokarmu, co
sprawia, że wyleczenie jej jest niemożliwe.

Warto wiedzieć, że obumieranie rozpoczyna się od ogonków liściowych oraz blaszek

liścia, by następnie stopniowo postępować w kierunku wierzchołków liści tworząc
kształt litery V. Inne objawy to zgnilizna korzeni i podstawy pędu (zainfekowane korzenie
pokrywają się brązowymi lekko zagłębionymi plamami), brązowienie i zamieranie łodyg
(na pędach występują brązowe, nieregularne plamy, rozszerzające się na obwodzie mogą
doprowadzić do silnego zamierania tkanek).

W ciągu kilku tygodni od porażenia, choroba może na tyle rozprzestrzenić się wewnątrz
rośliny, że doprowadzi do jej całkowitego uwiądu. Fytoftoroza to choroba, której bardzo
trudno się pozbyć!

strona 12
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Wykopanie i spalenie chorych roślin – po zabiegu należy koniecznie wymienić

w tym miejscu glebę oraz odkazić podłoże, z którego wyrastała zainfekowana roślina;
• Użycie środka grzybobójczego - Signum 33 WG, FitoPlaster Spray,Polyram WP
Ridomil Gold MZ Pepite 67, 8 WG, Polyversum WP;
• Maść ogrodnicza, FitoPlaster Spray chroniące przed chorobami korę drzew.

strona 13
7. Parch jabłoni, parch gruszy

Opis choroby
Parch to choroba atakująca głównie drzewa owocowe. Można poznać ją po oliwkow-
ozielonych plamach na liściach w początkowym stadium choroby, które w późniejszej
fazie ustępują czarno-brunatnym na górnej ich powierzchni.

Czy wiesz, że?

Rozwój i wzrost zarodników w sezonie wegetacyjnym
możliwy jest tylko przy odpowiedniej ku temu pogodzie
- wysokiej wilgotności trwającej przez dłuższy czas oraz
dodatniej temperaturze. Do kiełkowania potrzebują one
również wody, zalegającej na liściach przynajmniej przez kilka
godzin. Z tego względu parch najczęściej atakuje drzewa
wtedy, kiedy sezon rozpoczął się wcześnie, a wiosna była
deszczowa.

Podobne zmiany pojawią się także na owocach w pierwszym okresie porażenia. Na

końcowym etapie choroby na liściach może pokazać się uwypuklenie, a liście będą
usychać i opadać. Na owocach zaś pojawiają się miejsca korkowate i głębokie spękania
powierzchni.

Parch gruszy objawia się za to okrągłymi szarymi plamami, które w późniejszym

okresie czernieją. Zmiany pojawiają się również na owocach. Plamy rozrastają się silniej
oraz korowacieją, co w ostateczności prowadzi do pękania owoców. Na wrażliwych
odmianach można zauważyć porażenie pędów – twarde narośla wypełnione zarodnikami.
Parch rozwija się od wczesnej wiosny, a jego źródłem są zazwyczaj zarodniki grzybów i
grzybnie, które zimują na ubiegłorocznych pędach, w korze i pąkach.
strona 14
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Zabiegi profilaktyczne oraz agrotechniczne, podejmowane przez cały okres

wegetacji;
• Grabienie i niszczenie opadłych liści;
• Stosowanie oprysku późną jesienią;
• Sposoby biologicznego zwalczania - zaszczepianie opadłych liści jabłoni
antagonistycznymi grzybami;
• Jesienią oprysk 5% roztworem mocznika – by był skuteczny, należy wykonać go
bardzo dokładnie;
• Środki chemiczne - Discus 500WG, Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC,
Polyram 70 WG, Mythos 300 SC.
• Evasiol - substancja podstawowa lub wyciąg ze skrzypu.

strona 15
8. Kędzierzawość liści
brzoskwini

Opis choroby
Kędzierzawość liści brzoskwini należy do najgroźniejszych chorób atakujących drzewa
owocowe. Wywołuje ją grzyb Taphrina deformans (Berk.), który rozwija się przy od-
powiedniej wilgotności powietrza oraz temperaturze 10-200 C.

Czy wiesz, że?

Kędzierzawość liści brzoskwini to problem dotykający drzewa
owocowe szczególnie wiosną. Wówczas rozluźniają się
łuski pąków i oba typy zarodników zaczynają ingerować
w młode tkanki rośliny. W momencie pełnej wegetacji nie ma
możliwości zakażeń wtórnych, gdyż grzybnia obumiera wraz
z zamierającymi liśćmi.

Symptomy zainfekowania rośliny pojawiają się w pierwszej połowie czerwca, gdy na

liściach występują jasnoczerwone, koliste i twardniejące plamy o średnicy 0,8 – 1,1 mm.
Wraz z postępem choroby liście zmieniają barwę na odcienie czerwieni, jednocześnie
pokrywając się szarym nalotem w miejscu skupienia zarodników workowych grzyba.
Zainfekowane liście grubną, twardnieją i marszczą się, a pędy kurczą się oraz zwiększają
objętość średnicy.

W sezonie drzewa przestają owocować i stają się bardziej podatne na szkodliwe działanie
niesprzyjających warunków atmosferycznych, natomiast pod koniec czerwca większość
z nich opada. Roślina jest zmuszona do wypuszczania nowych liści, co przyczynia się do
jej osłabienia i zmniejszenia skali kwitnienia w kolejnym roku.
strona 16
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Oprysk preparatem grzybobójczym - np. Miedzian Extra 350 SC, Miedzian 50 WP.
Zabieg najlepiej wykonać jesienią lub wiosną przed pękaniem pąków. Przegapienie tej
chwili może skutkować niską efektywnością działań;
• Wykonanie zabiegu chemicznego w okresach czasowych ociepleń – gdy istnieje
ryzyko rozluźniania pąków. Roślina powinna zostać całkowicie opryskana środkiem
grzybobójczym;
• Wycinanie oraz palenie porażonych fragmentów roślin.
• Skrzyp polny lub preparat Evasiol, preparat Lecitec – którego substancją
podstawową jest lecytyna.

strona 17
9. Mączniak prawdziwy

Opis choroby
Mączniak prawdziwy charakteryzuje się mączystym, białym nalotem na zielonych częś-
ciach roślin. Tam skupia się cała grzybnia w formie bezbarwnych strzępek i zarodników
konidialnych.

Czy wiesz, że?

Mączniak prawdziwy to pospolita i trudna do pokonania
choroba, która atakuje bardzo dużą grupę roślin: drzewka
owocowe, warzywa, owoce, drzewa, ozdobne krzewy,
pnącza, kwiaty, a nawet trawnik czy chwasty.

Z czasem grzybnia ciemnieje, brunatnieje i wytwarza kuliste zamknięte owocniki

o ciemnobrunatnym lub czarnym zabarwieniu. Mączniaki stopniowo ograniczają rozwój
porażonych części roślin. Najczęściej grzyby te pasożytują na liściach, łodygach roślin
zielnych, młodych pąkach, a także owocach.

strona 18
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Biopreparaty - kiedy choroba zaatakuje krzewy i drzewa owocowe czy warzywa.

Biosept Active, Guard, Polyversum WP;
• Naturalne sposoby - wyciągi, wywary lub gnojówki z niektórych rodzajów roślin
np. pokrzywy, skrzypu polnego, krwawnika, preparat Evasiol, Lecitec (substancja
podstawowa lecytyna);
• Fungicydy - preparaty chemiczne na silne zakażenie: Topas 100 EC, Score 250 EC,
Kendo 50 EW, Amistar 250 SC, Amistar Opti 480 SC, Discus 500 WG, Scorpion
325 SC, Topas 100 EC.

strona 19
10. Mączniak rzekomy

Opis choroby
Choroba wywoływana przez grzyb z rodzaju Perenospora. Cechą charakterystyczną
mączniaka rzekomego jest jego powszechne występowanie oraz bardzo szybkie
rozprzestrzenianie się, mogące doprowadzić do całkowitego porażenia roślin up-
rawnych i ozdobnych.

Czy wiesz, że?

Mączniak rzekomy bardzo często atakuje winorośl, cebulę,
rośliny dyniowate oraz róże. W zależności od tego, jaką
roślinę infekuje, będzie wywoływany przez inne grzyby.

Atakuje on jedynie liście; najczęściej na ich dolnych częściach występuje nalot grzybni
o różnych kolorach - białym, szarym oraz fioletowym. Na młodych liściach pojawiają się
bladożółte, rozmyte plamy przechodzące w plamy gnilne.

Niekiedy może dojść do zlania się plam. Szkodliwość grzyba bardzo wzrasta w warunkach
wysokiej wilgotności, co może doprowadzić do obumierania porażonych organów lub
całych roślin.

strona 20
Sposoby walki z chorobą
Do najczęściej stosowanych metod zwalczania zaliczamy:

• Uprawa odmian odpornych

• Usuwanie chorych części roślin, grabienie opadłych liści, a następnie palenie ich lub
głębokie zakopywanie w ziemi;
• Unikanie zwilżania liści podczas podlewania;
• Środki ochrony roślin do zwalczania mączniaka - Orvego 525 SC, Cabrio Duo 112
EC, Acrobat MZ 69 WG, Amistar 250 SC, Amistar Opti 480 SC, Polyram 70 WG,
Ridomil Gold MZ Pepite 67,8 WG, Scorpion 325 SC.

strona 21