Professional Documents
Culture Documents
1. หลักการและเหตุผล
สถานการณ์ การแพร่ระบาดของโรคติ ดเชือ
้ ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID – ) กลายเป็นโรคระบาดครัง้ ใหญ่
รวมถึงภัยพิบัติทางธรรมชาติ ส่งผลให้เศรษฐกิจของประเทศต่าง ๆ รวมทั้งประเทศไทยต้องชะงักงัน สินค้าอุปโภค
บร ิโภค กระทบหนั ก ขาดแคลนและราคาสู ง ขึ้ น กรมการพั ฒ นาชุ ม ชน จึ ง ได้ น้ อ มน าแนวพระราชด าร ิของ
สมเด็ จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็ จพระเทพรัตนราชสุ ดา ฯ สยามบรมราชกุมาร ี สู่ ปฏิ บัติการปลูกผักสวนครัว
เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหารอย่ างต่ อเนื่ อง โดยรณรงค์ ให้ 12.9 ล้านครัวเร ือนทั่วประเทศ ดาเนินการปลูกผั ก
สวนครัว รั้ว กิ น ได้ เน้ น การพึ่ ง ตนเองตามหลั ก ปรัช ญาของเศรษฐกิ จ พอเพี ย ง สู่ ก ารปฏิ บั ติ จ นเป็ น ว ถ
ิ ี ชี ว ต
ิ
เพื่ อให้ รอดพ้นจากวกิ ฤตในครัง้ นี้ โดยครัง้ ที่ 1 เรมิ่ ดาเนิ นการแผนปฏิ บัติการ “Quick win” 90 วั น ปลู กผั กสวนครัว
เพื่ อ สร้า งความมั่ น คงทางอาหาร ตั้ ง แต่ วั น ที่ 1 เมษายน - 30 มิ ถุ น ายน 2563 และได้ มี ก ารขยายผล
สร้างวัฒนธรรมปลูกพืชผักประจาครัวเร ือน เพื่อตอบสนองต่ อเป้าหมายการพัฒนาหมู่บ้านให้ยั่งยืน อีกทั้งสร้างรายได้
และเสร ิมสร้างความรักความสามัคคี และความเกื้ อกูลของคนในชุ มชน ระหว่ างวันที่ 1 กรกฎาคม - 5 ธันวาคม 2563
มีครัวเร ือนปลูกพืชผักสวนครัวประจาครัวเร ือน 5-10 ชนิด จัดตั้ งศู นย์ขยายเมล็ดพันธุป
์ ระจาตาบล สร้างชุมชนสีเขียว
เป็ นมิ ตรกั บสิ่ ง แวดล้อ ม บร ิหารจัดการขยะ จัดทาถั ง ขยะเปี ยกลดโลกร้อ น รวมทั้ ง สร้างนวัตกรรมด้ านอาหาร
ได้ แ ก่ เมนู อ าหารรัก ษ์ สุ ข ภาพ ตลาดนั ด สี เ ขี ย ว ผลิ ต ภั ณ ฑ์ ส มุ น ไพรพื้ น บ้ า น ท าให้ ชุ ม ชนเกิ ด ชุ ม ชนเกื้ อ กู ล
เพิ่ ม พู นความสามั คคี มี ว ถ
ิ ี พ อเพี ยง เพื่ อ เป็ นการต่ อ ยอดและขยายผลการดาเนิ นงานในระดั บหมู่ บ้ าน/ชุ ม ชน
ให้ มีความยั่งยืน "กรมการพัฒนาชุมชน" ได้ บูรณาการความร่วมมือกับ "องค์ กรปกครองส่ วนท้องถิ่ น" ผ่านอาสาสมัคร
ท้องถิ่นรักษ์โลก (อถล.) ในการขับเคลื่อนการดาเนินงาน “การน้อมนาแนวพระราชดาร ิของสมเด็ จพระกนิษฐาธิราชเจ้า
กรมสมเด็ จ พระเทพรัต นราชสุ ด า ฯ สยามบรมราชกุ ม าร ี สร้า งความมั่ น คงทางอาหาร สู่ ป ฏิ บั ติ ก าร 90 วั น
ปลูกผักสวนครัวเพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร รอบ 2” ระหว่างวันที่ 1 กุมภาพันธ์ - 31 พฤษภาคม 2564
ภายใต้ แนวคิ ด “จะพัฒนาใครเขา ต้ องพัฒนาเราก่อน” สร้างกระแสรณรงค์ ปลูกผักสวนครัวผ่าน “ผู้นาต้ นแบบ
ตั ว อย่างที่ เ ห็ นจร ิง” ได้ แ ก่ ผู้ ว่ าราชการจังหวั ด นายอ าเภอ พั ฒ นาการจังหวัด หั ว หน้ าส่ ว นราชการ ผู้ นาท้ องที่
ผู้ น าท้ อ งถิ่ น และบุ ค ลากรในสั ง กั ด ร่ว มประสานกลไกขั บ เคลื่ อ นปฏิ บั ติ ก าร สู่ ทุ ก ครัว เร ือนคื อ คลั ง อาหาร
ทุ ก หมู่ บ้ า นคื อ ศู น ย์ แ บ่ ง ปั น เกิ ด ทั ก ษะชีว ต
ิ ใหม่ เยาวชนไทยสร้า งอาหารเป็ น เกิ ดชุ มชนท้ องถิ่ นจัดการตนเอง
ในการสร้างความมั่ นคงทางอาหารอย่ างยั่ งยื น พร้อมทั้ งเชิดชู เกี ยรติ บุ คคลต้ นแบบ เพื่ อ สร้า งขวั ญ และก าลั ง ใจ
โดยดาเนินการอย่างต่อเนื่องถึงสิ้นปีงบประมาณ พ.ศ. 2565
เพื่อให้ การดาเนินงานเป็นไปอย่างต่ อเนื่อง และเห็ นผลอย่างเป็นรูปธรรม กรมการพัฒนาชุ มชนจึงได้
รณรงค์ให้ทุกจังหวัดขับเคลื่อนการน้อมนาแนวพระราชดาร ิของสมเด็ จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็ จพระเทพ
รัต นราชสุ ด า ฯ สยามบรมราชกุ ม าร ี สู่ ป ฏิ บั ติ ก ารปลู ก ผั ก สวนครัว เพื่ อ สร้า งความมั่ น คงทางอาหาร ประจ าปี
งบประมาณ พ.ศ. 2566 ให้ เ ป็ นไปตามแนวทางปลู ก ผั ก สวนครัว รอบ 2 อย่างต่ อ เนื่ อ ง โดยปลู ก ผั ก สวนครัว
กล้ ว ย 5 หน่ อ มะละกอ 5 ต้ น รวมถึ ง พื ช สมุ นไพร พร ิก ขิ ง ข่ า ตะไคร้ กระชาย ฟ้ าทะลายโจร เพื่ อสร้างพลัง
ความต่ อเนื่ องในการสร้างความมั่ นคงทางอาหารและยา ศู นย์แบ่ งปั นเมล็ ดพั นธุ ์และต้ นกล้ า ลดรายจ่าย สร้างรายได้
ระยะสั้นทั้งในระดั บครัวเร ือนและระดั บกลุ่มอาชีพ อีกทั้ง เพื่อป้องกันและบรรเทาการแพร่ระบาดของโรคติ ดเชื้อ
ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19)
/2.วัตถุประสงค์ ...
-2-
2.วัตถุประสงค์
2.1 เพื่อสร้างพลังความต่อเนื่องในการสร้างความมั่นคงทางอาหารอย่างยั่งยืน
2.2 เพื่อลดรายจ่าย สร้างรายได้ระยะสั้น ทั้งในระดับครัวเร ือนและระดับกลุ่มอาชีพ
2.2 เพื่อสร้างโมเดลต้นแบบในการสร้างความมั่นคงทางอาหาร 878 อาเภอ
3. เป้าหมาย
ดาเนินการทุกหมู่บ้าน ทุกครัวเร ือนในประเทศไทย
- 12,942,574 ครัวเร ือนทั่วประเทศ ตามข้อมูลความจาเป็นพื้นฐาน (จปฐ.) ปี 2565
4. ระยะเวลาดาเนิ นการ
ระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม - 30 กันยายน 2566
5. ขั้นตอนการดาเนิ นงาน
5.1 ขั้นเตร ียมการ
1. พัฒนาการจังหวัด เสนอแผนปฏิบัติการให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเห็นชอบ และนาเร ียนรองผู้ว่าราชการจังหวัด
ที่กากับงานพัฒนาชุมชน / ปลัดจังหวัด / นายอาเภอ ทราบ
2. พัฒนาการจังหวัด นาเสนอในที่ประชุ มกรมการจังหวัด เรอื่ งการน้อมนาแนวพระราชดาร ิของสมเด็ จ
พระกนิ ษ ฐาธิร าชเจ้า กรมสมเด็ จ พระเทพรัต นราชสุ ด า ฯ สยามบรมราชกุ ม าร ี สู่ ป ฏิ บั ติ ก ารปลู ก ผั ก สวนครัว
เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566
3. ท้ อ งถิ่ นจัง หวั ดและพัฒ นาการจัง หวั ด กาหนดเป็ นโครงการ Quick Win ให้ เ ห็ นผลเป็ นรู ปธรรม
โดยบูรณาการการน้อมนาแนวพระราชดาร ิของสมเด็ จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็ จพระเทพรัตนราชสุ ดา ฯ
สยามบรมราชกุ มาร ี สู่ ปฏิ บั ติ การปลู กผั กสวนครัวเพื่ อสร้างความมั่ นคงทางอาหาร ประจ าปี งบประมาณ พ.ศ. 2566
กั บ โครงการอาสาสมั ค รท้ อ งถิ่ น รัก ษ์ โ ลก โครงการต าบลเข้ ม แข็ ง ตามหลั ก ปรัช ญาของเศรษฐกิ จ พอเพี ย ง
และโครงการอื่นๆ
4. พั ฒ นาการจัง หวั ด ชี้แ จงผู้ เ กี่ ยวข้ อ งและหน่ ว ยงาน เรอื่ งการน้ อ มนาแนวพระราชดาร ิของสมเด็ จ
พระกนิ ษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็ จพระเทพรัตนราชสุ ดา ฯ สยามบรมราชกุมาร ี สู่ ปฏิ บัติการปลู กผั กสวนครัวเพื่ อสร้าง
ความมั่นคงทางอาหาร ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 พิจารณากาหนดแนวทางเป้าหมาย และกิจกรรมของจังหวัด
เพื่ อ ให้ ส านั ก งานส่ ง เสร ิมการปกครองท้ อ งถิ่ น จั ง หวั ด /อ าเภอ และส านั ก งานพั ฒ นาชุ ม ชนจั ง หวั ด /อ าเภอ
รวมทั้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เกิดความเข้าใจภาพรวมของกิจกรรม และเรมิ่ ดาเนินการตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2565
4.1 พัฒนาการจังหวัด มอบหมายการดาเนินงานขับเคลื่อน ดังนี้
1) กลุ่มงานยุทธศาสตร์การพัฒนาชุมชน
- บูรณาการความร่วมมือ (คน/งาน/งบประมาณ/ความรู)้ กั บสานั กงานส่ งเสร ิมการปกครอง
ท้องถิ่นจังหวัด (เช่น โครงการอาสาสมัครท้องถิ่นรักษ์โลก เป็นต้น) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ส่วนราชการ และภาคเอกชน
- จัดทาแผนปฏิบัติการและปรับกลยุทธ์ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ เพื่อสามารถขับเคลื่อน
การดาเนินงานให้เป็นรูปธรรม
- สรุปรายงานความก้าวหน้าเพื่อเสนอผู้บร ิหารจังหวัดและผู้ตรวจราชการกรม เป็นประจาทุกเดือน
2) กลุ่มงานส่งเสร ิมการพัฒนาชุมชน
- ออกแบบการขับเคลื่อนงานให้สาเร็จ โดยใช้กลไกผู้นา กลุ่ม องค์กร เคร ือข่าย ภาคีเคร ือข่าย
และกองทุนพัฒนาบทบาทสตร ี เป็นแกนนาในการขับเคลื่อนกิจกรรมตามโครงการ
/- พัฒนา...
-3-
- พัฒนากลไกนักพัฒนา 3 ประสาน ให้สามารถขับเคลื่อนกิจกรรมได้อย่างเป็นรูปธรรม
- ประ เมิ น ผล ความส าเร จ
็ ของโครง การในแต่ ล ะขั ้น ตอน แ ละ ถอดบทเร ียนการ
ขั บเคลื่ อนในแต่ละอาเภอ/จังหวัด
- รายงานความก้าวหน้าการดาเนินงานตามแนวทางที่กรมการพัฒนาชุมชนกาหนด
3) กลุ่มงานสารสนเทศการพัฒนาชุมชน
- รณรงค์ สร้า งกระแสและกระตุ้ น การรับ รู ้ก ารน้ อ มน าแนวพระราชด าร ิของสมเด็ จ
พระกนิ ษ ฐาธิร าชเจ้า กรมสมเด็ จ พระเทพรัต นราชสุ ด า ฯ สยามบรมราชกุ ม าร ี สู่ ป ฏิ บั ติ ก ารปลู ก ผั ก สวนครัว
เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ผ่านช่องทาง Online/Offline อย่างต่อเนื่อง
- รวบรวมภาพกิ จ กรรมการขั บ เคลื่ อ นของนั ก พั ฒ นา 3 ประสาน และภาพการปลู ก ผั ก
การสร้างคลั งอาหารและยาของทุ กหมู่ บ้าน ทุ กองค์ กรปกครองส่ วนท้ องถิ่ น และรวมภาพกิ จกรรมการสร้างชีว ต
ิ
ว ิถีใหม่ของเยาวชนไทยสร้างอาหารเป็น
4) กลุ่มงานประสานและสนับสนุนการบร ิหารงานพัฒนาชุมชน
- พัฒนาบุคลากรเพื่อสร้างความรูใ้ นการขับเคลื่อนการน้อมนาแนวพระราชดาร ิของสมเด็จ
พระกนิ ษ ฐาธิร าชเจ้า กรมสมเด็ จ พระเทพรัต นราชสุ ด า ฯ สยามบรมราชกุ ม าร ี สู่ ป ฏิ บั ติ ก ารปลู ก ผั ก สวนครัว
เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566
- ใช้แ นวทางการน้ อ มน าแนวพระราชด าร ิของสมเด็ จ พระกนิ ษ ฐาธิร าชเจ้า กรมสมเด็ จ
พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมาร ี สู่ปฏิบัติการปลูกผักสวนครัวเพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร ประจาปี
งบประมาณ พ.ศ. 2566 เป็นตัวชีว้ ัดในการประเมินผลการดาเนินงานเจ้าหน้าที่
/- นักพัฒนา...
-4-
- นักพัฒนาชุมชนท้องถิ่น
- พัฒนากร
- นักพัฒนาภาคประชาชน (อถล. อช. กพสม. ฯลฯ)
2) จัดทาแผนขับเคลื่อนปฏิบัติการ “ปลูกผักสวนครัว เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร”
3) จั ง หวั ด /อ าเภอ ติ ด ตาม สนั บ สนุ น การด าเนิ น การขั บ เคลื่ อ นของนั ก พั ฒ นา 3 ประสาน
ในรูปแบบการนิเทศงานแบบกลุ่ม
4) เผยแพร่ก ารด าเนิ น งานผ่ า นช่ อ งทางการประชาสั ม พั น ธ์ แ ละกระตุ้ น การรับ รู ้ก ารน้ อ มน า
แนวพระราชดาร ิของสมเด็ จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็ จพระเทพรัตนราชสุ ดา ฯ สยามบรมราชกุมาร ี สู่ ปฏิ บัติการ
ปลูกผักสวนครัวเพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร ทางระบบ Online/Offline
5) รายงานผลการดาเนินการตามแนวทางที่กรมการพัฒนาชุมชนกาหนด
5.2.4 ทุกครัวเร ือนคื อคลังอาหาร ทุกหมู่บ้านคื อศู นย์แบ่งปัน
1) รณรงค์ให้ทุกครัวเร ือนปลูกผักสวนครัว รวมทั้งเลี้ยงสัตว์/ประมง เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร
2) ส่งเสร ิมให้ครัวเร ือนในชุมชนเร ียนรูจ้ ากพื้นที่ต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชีว ิตฯ CLM และ HLM
3) รณรงค์คัดแยกขยะ ถังขยะเปียกลดโลกร้อนทาปุ๋ยหมัก/น้าหมักชีวภาพจากเศษอาหาร เพื่อปรับปรุง
ดินและเพิ่มผลผลิต
4) รณรงค์ ใ ห้ ทุ ก หมู่ บ้ า นสร้า งคลั ง อาหารชุ ม ชนโดยใช้พื้ น ที่ ส าธารณประโยชน์ (ทางนี้ มี ผ ล
ผู้คนรักกัน/ ถนนกินได้ ปลอดภัยไร้สารพิษ/ ปลูกผักสวนครัวจากศาสนสถานสู่ชุมชน)
5) แลกเปลี่ยนผลผลิตและแบ่งปันให้ผู้ยากไร้ในชุมชน
6) จั ดตั้ งศู นย์ แบ่ งปั นเมล็ ดพั นธุ ์และต้ นกล้ า /ขยายพั นธุ ์และขยายผลเมล็ ดพั นธุ ์พระราชทาน
ถั่วฝักยาวสีม่วงสิร ินธร เบอร์ 1 /อพ.สธ. /ต้นไม้ในพุทธประวัติหร ือวรรณคดี /ต้นไม้ที่ใช้สาหรับย้อมสีผ้า
5.2.5 ทักษะชีว ิตว ิถีใหม่ เยาวชนไทยสร้างอาหารเป็น
1) ถ่ายทอดว ิถีปฏิบัติสู่ลูกหลานในครัวเร ือน
2) ส่งเสร ิมให้ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก สถานศึกษา ศาสนสถาน เป็นแหล่งเร ียนรูใ้ นการปลูกผักสวนครัว
รวมทั้งเลี้ยงสัตว์/ประมง เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร
5.2.6 ถอดรหั สการพัฒนา : ชุ มชนท้องถิ่นจัดการตนเองในการสร้างความมั่นคงทางอาหารอย่างยั่งยืน
1) ประเมินผลความสาเร็จของโครงการ
2) ถอดบทเร ียนสรุ ปผลส าเร็จการดาเนิ นการขั บเคลื่ อ นปฏิ บัติก าร โดยคั ดเลื อ กพื้ นที่ ต้นแบบ
ที่มีผลสาเร็จของการดาเนินงานตามกิจกรรมโครงการฯ ผ่านตามตัวชีว้ ัด มีความโดดเด่น และเห็นผลเป็นรูปธรรม
เพื่อเป็นโมเดลต้นแบบในการขับเคลื่อนปฏิบัติการ สรุปผลสาเร็จการดาเนินงาน อาเภอละ 1 แห่ง (878 อาเภอ)
5.3 ขั้นตอนติ ดตามความก้ าวหน้ า และประเมินผลการดาเนิ นงาน
1) มอบหมายสานั กงานพัฒนาชุ มชนจังหวัด รวบรวมข้อมูลรายงานความก้ าวหน้าการปลูกผักสวนครัว
ให้กรมการพัฒนาชุมชนทราบ ภายในวันที่ 25 ของทุกเดือน ผ่านระบบ Plant for Good Report แบบ Real - Time
2) เผยแพร่ก ารดาเนิ นงานผ่ านช่อ งทางการประชาสั ม พั นธ์แ ละกระตุ้ นการรับ รู ก
้ ารปลู ก ผั ก สวนครัว
ทางระบบ Online/Offline เช่ น Facebook Fanpage ปลู ก พื ช ปลู ก ผั ก ปลู ก รัก กั บ พช. (ช่ อ งทางบั ง คั บ )
กลุ่ม Line / Facebook ส่วนบุคคล / YouTube /หนังสือพิมพ์ประจาท้องถิ่น / สื่อว ิทยุ / โทรทัศน์
3) มอบหมายสานักงานพัฒนาชุมชนจังหวัด คัดเลือกและรายงานผลโมเดลหมู่บ้านต้ นแบบที่มีผลสาเร็จ
ของการดาเนินงานปลูกผักสวนครัว เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหารระดับอาเภอ (อาเภอละ 1 แห่ง)
/6. ...
-5-
6. ตั วชีว้ ัดผลสาเร็จ
กาหนดตั วชีว้ ัด ดั งนี้
8. หน่วยดาเนินการส่วนกลาง
สานักเสร ิมสร้างความเข้มแข็งชุมชน
ผู้ประสานงาน นางสาวยีรเรศ อังกุลดี ตาแหน่ง นักว ิชาการพัฒนาชุมชนชานาญการ
หมายเลขโทรศัพท์ 0 2141 6147