1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας

«Κλείταρχος και Βερενίκη»

Θέμα για τον Κλείταρχο – Ε΄ δημοτικού

Η μοίρα των βιβλίων είναι γραμμένη στ’ άστρα

Ρωτούν συχνά οι μεγάλοι τι θ’ απογίνουν τα βιβλία, όταν τα παιδιά θα πάψουν να τα

διαβάζουν. Μια απάντηση μπορεί να είναι αυτή: «Θα τα φορτώσουμε όλα σε ένα
διαστημόπλοιο και θα τα στείλουμε στ’ άστρα!»
Ωωω! Τα βιβλία μοιάζουν στ’ αλήθεια με άστρα στον νυχτερινό ουρανό. Είναι τόσα πολλά,
που δεν μπορούμε να τα μετρήσουμε και συχνά είναι τόσο μακριά μας, που μας φαίνεται
ακατόρθωτο να τα φτάσουμε.
Μήπως λέει κανένας ότι τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν μια τέτοια ιστορία
επιστημονικής φαντασίας; Πολύ καλά λοιπόν, θα γυρίσω στη γη και θ’ αφήσω τον εαυτό μου
να θυμηθεί τα βιβλία της παιδικής μου ηλικίας. Αχ, τα πολυτιμότερα βιβλία ήρθαν σε μένα
πάνω σε ένα κάρο... Δηλαδή όχι πρώτα σ’ εμένα, μα στη μητέρα μου. Ήταν το κάρο του
πολέμου.
Στεκόταν στην άκρη του δρόμου μια μέρα, όταν ένα κάρο έφθασε με θόρυβο – μια καρότσα
για σανό γεμάτη βιβλία ως πάνω που την έσερναν τα άλογα. Ο καροτσιέρης είπε στη μητέρα
μου ότι μετέφερε τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη της πόλης σε κάποιο μέρος ασφαλές, για να
μην καταστραφούν.
Την εποχή εκείνη η μητέρα μου ήταν ένα μικρό κορίτσι που αγαπούσε το διάβασμα και στη
θέα εκείνης της θάλασσας από βιβλία, τα μάτια της άστραψαν σαν άστρα. Ως τότε, τα κάρα
που είχε δει ήταν γεμάτα μόνο με σανό, άχυρο ή κοπριά. Ένα κάρο γεμάτο βιβλία ήταν για
εκείνη κάτι παραμυθένιο. Πήρε λοιπόν το θάρρος και ρώτησε:
«Σας παρακαλώ, μπορείτε να μου δώσετε έστω κι ένα μόνο βιβλίο απ’ αυτή τη στοίβα;»
Ο άνθρωπος χαμογέλασε, της έγνεψε ναι, κατέβηκε από το κάρο και της είπε: «Μπορείς
να πάρεις στο σπίτι σου όσα πέσουν κάτω!»
Τα βιβλία ξεχύθηκαν με θόρυβο στον σκονισμένο δρόμο και σε λίγο το κάρο χάθηκε σε
μια στροφή. Η μητέρα μου τα μάζεψε με λαχτάρα, νιώθοντας την καρδιά της να χτυπάει
δυνατά. Όταν τίναξε από πάνω τους τη σκόνη, ανακάλυψε ότι ανάμεσά τους βρισκόταν κατά
τύχη μια πλήρης σειρά με τα παραμύθια του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Μέσα στους πέντε
τόμους με τα διαφορετικά χρώματα στα εξώφυλλα δεν υπήρχε ούτε μια εικόνα, όμως με
τρόπο θαυμαστό τα βιβλία εκείνα φώτιζαν τις νύχτες της μητέρας μου.
Τα χρόνια πέρασαν και τα βιβλία εκείνα έφτασαν ως εμένα. Τα κουβαλούσα πάντα μαζί
μου στους σκονισμένους δρόμους της δικής μου ζωής. Για ποια σκόνη μιλώ, θα με ρωτήσετε.
Μμμ...Ίσως είχα κατά νου την αστερόσκονη που πέφτει στα μάτια μας, όταν καθόμαστε
σε μια καρέκλα και διαβάζουμε κάποια νύχτα σκοτεινή. Αν, δηλαδή, διαβάζουμε κάποιο
βιβλίο. Γιατί βέβαια μπορούμε να διαβάζουμε πολλών λογιών πράγματα: Ένα ανθρώπινο
πρόσωπο, τις γραμμές στην παλάμη μας, τ’ άστρα.
Τα άστρα είναι βιβλία στον νυχτερινό ουρανό και φωτίζουν το σκοτάδι. Όποτε αναρωτιέμαι
αν αξίζει να γράψω ένα ακόμη βιβλίο, κοιτάζω τον ουρανό και λέω στον εαυτό μου ότι το
σύμπαν είναι όντως απέραντο και σίγουρα υπάρχει χώρος για το μικρό μου αστέρι.

1
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

Jan Uliciansky
Μετάφραση: Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου
Το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου (διασκευή)

Δραστηριότητες κατανόησης γραπτού λόγου

1. Κυκλώνω τη σωστή απάντηση που είναι μία κάθε φορά.

α) Τα βιβλία μοιάζουν με άστρα στο νυχτερινό ουρανό, γιατί:

 Είναι τόσα πολλά, που δεν μπορούμε να τα μετρήσουμε.
 Είναι τόσο μακριά μας, που μας φαίνεται ακατόρθωτο να τα φτάσουμε.
 Και τα δύο παραπάνω.

β) Ποιος έδωσε στον συγγραφέα τα πρώτα του βιβλία;

 Τα δανείστηκε από τη βιβλιοθήκη της πόλης του.
 Του τα έδωσε ένας καροτσιέρης.
 Ήταν βιβλία της μητέρας του.

γ) Ο καροτσιέρης μετέφερε τα βιβλία με το κάρο του:

 Για να τα καταστρέψει.
 Για να τα προστατέψει από πιθανή καταστροφή.
 Για να τα χαρίσει στα παιδιά της γειτονιάς.

δ) Το κείμενο αυτό αναφέρεται στο:

 παρελθόν
 παρόν
 μέλλον
 και στα τρία (παρελθόν-παρόν-μέλλον)

ε) Ο αφηγητής της ιστορίας είναι:

 ένα παιδί
 ένας συγγραφέας
 ένα παιδί με τη μητέρα του
 ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν

2. Γράφω μία πρόταση του κειμένου που δείχνει:

α) την αντίδραση της μητέρας, όταν είδε το κάρο με τα βιβλία.

.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................

2
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

β) ότι η μητέρα ζούσε σε περίοδο πολέμου.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
γ) ότι ο αφηγητής αγαπούσε τα βιβλία της μητέρας του.
.........................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................……….
δ) ότι οι εικόνες στα βιβλία δεν είναι απαραίτητες.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ε) ότι τα βιβλία μοιάζουν με άστρα.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Διαβάζω προσεκτικά τα παρακάτω αποσπάσματα και κυκλώνω αν πρόκειται για

αφήγηση ή περιγραφή.

Τα βιβλία ξεχύθηκαν με θόρυβο στο σκονισμένο δρόμο και σε λίγο το κάρο

χάθηκε σε μια στροφή. Η μητέρα μου τα μάζεψε με λαχτάρα, νιώθοντας την
καρδιά της να χτυπάει δυνατά. Όταν τίναξε από πάνω τους τη σκόνη,
ανακάλυψε ότι ανάμεσά τους βρισκόταν κατά τύχη μια πλήρης σειρά με τα
παραμύθια του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

αφήγηση ή περιγραφή

Τα βιβλία μοιάζουν στ’ αλήθεια με άστρα στον νυχτερινό ουρανό. Είναι τόσα
πολλά, που δεν μπορούμε να τα μετρήσουμε και συχνά είναι τόσο μακριά μας,
που μας φαίνεται ακατόρθωτο να τα φτάσουμε.

αφήγηση ή περιγραφή

Δραστηριότητες λεξιλογίου

3
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

4. Βρίσκω τα συνώνυμα των λέξεων με την έντονη γραφή και τα γράφω στο σταυρόλεξο.

5
1 Κ Ν

Φ Π
2 Π Ρ

3 Ι Φ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ
1) ... μετέφερε τα βιβλία σε κάποιο μέρος ασφαλές...
2) ... το σύμπαν είναι όντως απέραντο...
3) ... γυρίζω στη γη...
ΚΑΘΕΤΑ
4) ...μας φαίνεται ακατόρθωτο...
5) Όποτε αναρωτιέμαι αν αξίζει...

5. Συνδυάζω και γράφω πέντε σύνθετες λέξεις. (Κάποια συνθετικά περισσεύουν).

Α’ Συνθετικό Β’ Συνθετικό
λέξη γλώσσα κοντός κόκκινος
συν κατά έξω μέσα βάζω βαδίζω ακούω δένω
αντί δια λουλούδι φύλλο

Σύνθετες λέξεις:..............................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

6. Κυκλώνω την κατάλληλη λέξη που συμπληρώνει τις προτάσεις.

 Η Ματίλντα διαβάζει πολλά βιβλία. Είναι πραγματική ……………………… .

α) βιβλιοφάγος β) βιβλιογραφία γ) βιβλιομανία

4
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

 Ο ……………………………… με βοήθησε να βρω το βιβλίο που έψαχνα.

α) βιβλιοστάτης β) βιβλιοθηκάριος γ) βιβλιοφάγος

 Η σωστή ………………………………… βοηθά τους αναγνώστες να ενημερωθούν για τα νέα

βιβλία.

α) βιβλιογραφία β) βιβλιοκριτική γ) βιβλιοδεσία

 Στο σπίτι του έχει μια πλούσια ……………………… .

α) βιβλιοδεσία β) βιβλιοπαρουσίαση γ) βιβλιοθήκη

Δραστηριότητες γραμματικής και συντακτικού

7. Στο κείμενο υπάρχει ο παρακάτω διάλογος μεταξύ μητέρας και καροτσιέρη.

Το κορίτσι ρώτησε τον καροτσιέρη: «Σας παρακαλώ, μπορείτε να μου δώσετε έστω κι
ένα μόνο βιβλίο απ’ αυτή τη στοίβα;»
Ο καροτσιέρης χαμογέλασε και της είπε: «Μπορείς να πάρεις στο σπίτι σου όσα πέσουν
κάτω!».

Φαντάσου ότι βλέπεις αυτή τη σκηνή και την περιγράφεις σε κάποιον άλλο σε πλάγιο λόγο:

Το κορίτσι………………………………………………………………………………………………………………………………………
..............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

8. Στο κείμενο ο αφηγητής δίνει την παρακάτω απάντηση:

«Θα τα φορτώσουμε όλα σε ένα διαστημόπλοιο και θα τα στείλουμε στ’ άστρα!»

Κάνω όποιες αλλαγές χρειάζονται στην περίοδο αυτή, ώστε να εκφράζει:

α) επιθυμία

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
β) προσταγή, απαίτηση

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

5
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

9. Κυκλώνω τη σωστή απάντηση.

 «Στεκόταν στην άκρη του δρόμου μια μέρα, όταν ένα κάρο έφθασε με θόρυβο.»

Η υπογραμμισμένη πρόταση είναι:

α) υποθετική β) χρονική γ) αποτελεσματική

 «Τα κάρα που είχε δει ήταν γεμάτα μόνο με σανό, άχυρο ή κοπριά».

Η υπογραμμισμένη λέξη είναι:

α) υποκείμενο β) αντικείμενο γ) κατηγορούμενο

 «Τα κουβαλούσα πάντα μαζί μου στους σκονισμένους δρόμους της δικής μου ζωής.»

Το ρήμα «κουβαλούσα» είναι:

α) μεταβατικό β) αμετάβατο γ) συνδετικό

 Το ρήμα «ξεχύθηκαν» είναι στην:

α) ενεργητική φωνή β) παθητική φωνή

 Διαβάζοντας τη σχολική εφημερίδα,...:

α) μπορείτε να ενημερωθήτε. β) μπορείται να ενημερωθήται.

γ) μπορείται να ενημερωθείτε. δ) μπορείτε να ενημερωθείτε.

Δραστηριότητα παραγωγής γραπτού λόγου

ηλικία,
10. «Τα χρόνια πέρασαν και τα βιβλία του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έφτασαν έκπληκτος,
ως εμένα». Φαντάζομαι ότι είμαι ο αφηγητής της ιστορίας και αφηγούμαι αποκάλυψε,
σε μια παράγραφο (80 με 100 λέξεις) πότε και με ποιον τρόπο απέκτησα ενθουσιασμό
τα βιβλία. Οι λέξεις στο διπλανό σημείωμα μπορεί να με βοηθήσουν.

6
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

Θέμα για τον Κλείταρχο - Ε’ Δημοτικού Βαθμολογία: ....…./100

Όνομα και Επώνυμο:
Σχολείο και τμήμα:
Παιδικές αναμνήσεις
Ο νους μου γυρίζει στο πρώτο βιβλίο που διάβασα, πέρα από τα σχολικά, από τις πρώτες ήδη
τάξεις του δημοτικού, και μου δημιούργησε μια ισχυρότατη έλξη. Έπεσα πάνω του κυριολεκτικά με
τα μούτρα. Ήταν ένα βιβλίο περιπετειών με τον τίτλο «Ληστοπειρατές». Μόλις τους διάβασα
(κρυφά, σαν να έκανα ένα έγκλημα), η πρώτη εκείνη σκέψη που δημιουργήθηκε μέσα μου – το
θυμάμαι καλά – ήταν πως μπορούσα και εγώ να γράψω ένα παρόμοιο βιβλίο. Απολάμβανα στη
σκέψη πως μπορούσε και μένα το μυαλό μου να εφεύρει περιπέτειες που να δημιουργούν μια
ανάλογη συγκίνηση. Δεν επιχείρησα να γράψω ένα βιβλίο, αλλά έβγαλα μια χειρόγραφη
εφημερίδα. Έβαλα διευθυντή τον εαυτό μου και αρχισυντάκτη τον πιο καλό μου φίλο. Μέσα σε αυτή
τη μικρή εφημερίδα έμπαιναν οι πιο φανταστικές «ειδήσεις» που μπορούσε να πλάσει το μυαλό
ενός παιδιού εννιά δέκα ετών. Θυμάμαι πως κάποτε ένα φύλλο έπεσε στα χέρια των δασκάλων μου.
Σεργιανίζοντας στο διάλειμμα, το διάβαζαν με περιέργεια, και τους παρακολουθούσα από μακριά
να χαμογελούν. Αυτό το επιδοκιμαστικό χαμόγελο ήταν η πρώτη ενδιαφέρουσα κριτική που είχα
στη ζωή μου.
Η πρώιμη αυτή εφημερίδα δεν περιλάμβανε τίποτε άλλο παρά «ειδήσεις». Περιστατικά
ασήμαντα του χωριού έπαιρναν εκεί μέσα τερατώδεις διαστάσεις. Αλλά ήταν και άλλα που τα’
πλαθε η φαντασία μου: τραυματισμοί, θάνατοι, επιδημίες, θύελλες, ναυάγια, έπρεπε όλα να
περιγραφούν μ’ ένα τρόπο που να βυθίζουν τον αναγνώστη σε αγωνία. Έπρεπε με κάθε τρόπο να
προκαλέσω το δέος και τη συγκίνηση, πρώτα του «αρχισυντάκτη» μου, που ο ίδιος δεν έγραφε
τίποτα, και ύστερα των τριών τεσσάρων άλλων συμμαθητών μου που ενδιαφερόντουσαν να
διαβάσουν την «εφημερίδα». Μου ήταν αρκετοί αυτοί για να ικανοποιηθούν οι συγγραφικές μου
φιλοδοξίες.[…]
Πλάι μου καθόταν ένα συνεσταλμένο παιδί, σεμνό, ευγενικό, συγκεντρωμένο πάντα στο
μάθημα, μ’ ένα πολύ κοφτερό μυαλό. Δεν άνηκε στον κύκλο των φίλων μου, ούτε διάβαζε και την
εφημερίδα μου, αλλά μου έδειχνε μια περίεργη, βαθιά και σταθερή αφοσίωση. Σε μια απρόοπτη
ερώτηση του δασκάλου, που με αποσπούσε από τις ιδιαίτερες ασχολίες μου, το παιδί αυτό μου
ψιθύρισε τι έπρεπε να πω. Είχε καταντήσει ο φύλακας άγγελός μου. Μια φορά η αυτοθυσία του
ξεπέρασε κάθε όριο, όταν ο δάσκαλος έκανε μια δύσκολη ερώτηση, στην οποία κανένα από τα
παιδιά δεν μπορούσε να απαντήσει. Ο «μικρός άγιος» μ ‘ έσπρωξε με τον αγκώνα για να προσέξω,
μου ψιθύρισε την απάντηση, κι εγώ σήκωσα αναιδέστατα το χέρι, ενώ ο ίδιος κράτησε το δικό του
κατεβασμένο πάνω στο θρανίο. Ήμουν λοιπόν ο μόνος που έδωσα την απάντηση, και με την ίδια
αναίδεια κέρδισα τον θρίαμβο. Ποτέ δε θα ξεχάσω την ντροπή που ένιωσα κατόπι, όταν το
καλοσυλλογίστηκα.
Αλλά θα πρέπει να πω και τη συνέχεια του «μικρού αγίου». Άμα τέλειωσε το σχολείο, έμαθα ότι
έγινε ψαράς. Αυτό το αστραφτερό πνεύμα, αυτή η τόσο λεπτή και τόσο βαθιά ψυχή είχε χαθεί για
τα γράμματα.
Παιδικές Αναμνήσεις: Η εφημερίδα μου
Γιάννης Χατζίνης

1
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

Δραστηριότητες κατανόησης

1. Σύμφωνα με το κείμενο, χαρακτηρίζω τις παρακάτω προτάσεις σωστές (Σ) ή λανθασμένες

(Λ): ……./10

Προτάσεις
 Το πρώτο βιβλίο που έγραψε ο αφηγητής ήταν οι «ληστοπειρατές».
 Ο αφηγητής της ιστορίας αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια.
 Ο διευθυντής της εφημερίδας δεν έγραφε κανένα κείμενο.
 Ο «μικρός άγιος» ήταν φανατικός αναγνώστης της εφημερίδας.
 Η εφημερίδα δεν περιλάμβανε μόνο ειδήσεις.

2. Γράφω μια πρόταση του κειμένου που να δείχνει: ……../10

1. ότι ο «μικρός άγιος» προστάτευε τον αφηγητή.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
2. ότι ο αφηγητής ένιωθε ικανοποίηση, όταν διάβαζαν την εφημερίδα του οι λίγοι
συμμαθητές του.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
Δραστηριότητες λεξιλογίου-ορθογραφίας

3. Διαβάζω τις προτάσεις και αντικαθιστώ τις υπογραμμισμένες λέξεις χωρίς να αλλάξω το
νόημα της πρότασης: ……../10
 Μέσα σε αυτή τη μικρή εφημερίδα έμπαιναν οι πιο φανταστικές «ειδήσεις» που μπορούσε
να πλάσει το μυαλό ενός παιδιού εννιά δέκα ετών.
α) ξεκινήσει
β) δημιουργήσει
γ) αναζητήσει
 Στο διάλειμμα, το διάβαζαν με περιέργεια και τους παρακολουθούσα από μακριά να
χαμογελούν.
α) αδημονία
β) ενδιαφέρον
γ) αδράνεια
 Πλάι μου καθόταν ένα συνεσταλμένο παιδί, σεμνό, ευγενικό, συγκεντρωμένο πάντα στο
μάθημα, μ’ ένα πολύ κοφτερό μυαλό.
α) συνετό
β) θαρραλέο
γ) ντροπαλό

2
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

 Έπρεπε με κάθε τρόπο να προκαλέσω το δέος και τη συγκίνηση, πρώτα του «αρχισυντάκτη»
μου.
α) τον θαυμασμό
β) την απόρριψη
γ) τη λύπη
 Δεν άνηκε στον κύκλο των φίλων μου, ούτε διάβαζε και την εφημερίδα μου, αλλά μου
έδειχνε μια περίεργη, βαθιά και σταθερή αφοσίωση.
α) αγάπη
β) ανία
γ) αλληλεπίδραση

4. Γράφω τα αντώνυμα (αντίθετα) των παρακάτω λέξεων: ……/10

 παρόμοιο (βιβλίο)
 ενδιαφέρομαι
 βαθιά (ψυχή)
 επιδοκιμάζω
 απρόοπτη (ερώτηση)
 αναιδής (άνθρωπος)

5. α) Κυκλώνω στο κρυπτόλεξο δέκα λέξεις σύνθετες ή παράγωγες της λέξης «χειρ» που στα
αρχαία ελληνικά σήμαινε χέρι. ……../5
Α Χ Ε Ι Ρ Ο Υ Ρ Γ Ο Σ Ψ
Φ Ε Ρ Φ Γ Η Ξ Χ Ι Ο Α Χ
Κ Ι Ι Χ Ε Χ Χ Ε Ε Ξ Φ Ε
Ο Χ Υ Ε Ι Ε Ε Ι Φ Ω Ω Ι
Ρ Ε Α Ι Π Ι Ι Ρ Β Μ Ν Ρ
Χ Ι Ι Ρ Ο Κ Ρ Ο Τ Η Μ Α
Ε Ρ Κ Ο Π Α Ο Λ Ο Χ Ι Ψ
Ι Ι Σ Τ Ρ Κ Γ Α Π Ε Ω Ι
Τ Σ Π Ε Ο Δ Ρ Β Α Ο Β Α
Ε Τ Ρ Χ Χ Ε Α Η Χ Ι Υ Β
Δ Η Α Ν Ε Ι Φ Σ Υ Ρ Κ Θ
Γ Ρ Ε Ι Ι Ρ Ο Π Α Π Ο Ε
Ο Ι Β Α Β Ι Δ Ξ Η Λ Σ Ι
Α Ο Χ Χ Ε Ι Ρ Ο Δ Ι Κ Ω
Χ Ε Ι Ρ Ο Φ Ρ Ε Ν Ο Α Σ
Χ Ε Ι Ρ Α Π Ο Σ Κ Ε Υ Η

3
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

β) Τώρα συμπληρώνω τον πίνακα με τις λέξεις που βρήκα στο κρυπτόλεξο: ……../5

Σύνθετη ή Παράγωγη λέξη με το

Σημασία
«χειρ»
γραμμένο με το χέρι. →
Χτύπημα των χεριών με ενθουσιασμό. →
Γιατρός που κάνει εγχειρήσεις. →
Καθετί που χρησιμεύει για να πιάνεται κανείς με το χέρι. →
Δόσιμο χεριού ως χαιρετισμός. →
Δέρνω με τα χέρια. →
Ταξιδιωτική τσάντα που μπαίνει στην καμπίνα του αεροπλάνου. →
Φρένο που λειτουργεί με το χέρι. →
Το όργανο με το οποίο χειρίζεται κανείς κάτι. →
Η κατασκευή έργου τέχνης με τα χέρια. →

6. Επιλέγω τη σωστή απάντηση, προσέχοντας την ορθογραφία των λέξεων. ……../10

 Στόχος μας είναι η ………………………. των κινδύνων που απειλούν το βιβλίο.

α. συνηδειτοποίηση β. συνειδητοποίηση γ. συνηδητοποίηση

 Γράψαμε στον φίλο μας ένα ……………………….. γράμμα.

α. αποχαιρετιστήριο β. αποχεραιτιστήριο γ. αποχερετιστήριο

 Την περίληψη του βιβλίου μπορεί να τη διαβάσει κανείς στο …………………….

α. οπισθόφυλο β. οπισθόφυλλο γ. οπισθόφιλο

 Είναι από τους πιο …………………… και συνεργάσιμους μαθητές.

α. υπάκουους β. ηπάκουους γ. ειπάκουους

 Οι …………………………… αυξάνουν τα έσοδα της εφημερίδας.

α. διαφιμίσεις β. διαφημίσεις γ. διαφειμίσεις

Δραστηριότητες γραμματικής και συντακτικού

7. Γράφω τις παρακάτω προτάσεις σε παθητική σύνταξη: ……./10

«Το πρώτο βιβλίο μού δημιούργησε μια ισχυρότατη έλξη...»
«…………………………………………………………………………………………………………………………………»
«Έπρεπε με κάθε τρόπο να προκαλέσω το δέος και τη συγκίνηση»
«……………………………………….………………………………………………………………………………………»

4
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

8. Μετατρέπω τις ρηματικές φράσεις σε ονοματικές: ……/10

 Ικανοποιήθηκε η συγγραφική μου φιλοδοξία.

………………………………………………………………………………
 Έσπρωξε με τον αγκώνα.
……………………………………………………………………………..
 Έγραψε ένα παιδικό βιβλίο.
……………………………………………………………………………...
 Ενδιαφερόντουσαν για την εφημερίδα.
……………………………………………………………………………..
 Το δωμάτιο μετατράπηκε σε βιβλιοθήκη.
………………………………………………………………………………

9. Αντικαθιστώ τις υπογραμμισμένες λέξεις με μία από τις επιλογές που ακολουθούν: ……/10
 «Μια φορά η αυτοθυσία του ξεπέρασε κάθε όριο, όταν ο δάσκαλος έκανε μια δύσκολη
ερώτηση.»
Α. διαπέρασε Β. ξεπερνούσε
Γ. διέφυγε Δ. πέρασε

 «Πλάι μου καθόταν ένα συνεσταλμένο παιδί, σεμνό, ευγενικό, συγκεντρωμένο πάντα στο
μάθημα.
Α. το …. παιδί Β. ένα … αγόρι
Γ. παιδί Δ. κάθε… παιδί

 Ποτέ δε θα ξεχάσω την ντροπή που ένιωσα κατόπι, όταν το καλοσυλλογίστηκα.

Α. θα έχω ξεχάσει Β. θα ξεχνάω
Γ. θα ξεχνούσα Δ. ξεχνούσα

 Σεργιανίζοντας στο διάλειμμα, το διάβαζαν με περιέργεια

Α. κρυφά Β. ολόκληρο
Γ. με ενδιαφέρον Δ. γελώντας

 Θυμάμαι πως κάποτε ένα φύλλο έπεσε στα χέρια των δασκάλων μου.
Α. έφτασε Β. έδωσε
Γ. βρισκόταν Δ. διάβασαν

5
 1ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

Δραστηριότητα παραγωγής γραπτού λόγου

10. Ο αφηγητής σου ζητά να γράψεις κι εσύ στην εφημερίδα μια απίστευτη είδηση με
«τερατώδεις διαστάσεις» για να δημοσιευτεί. ……./10
Χρησιμοποιώ τη φαντασία μου και κατάλληλο λεξιλόγιο για να γράψω ένα μικρό άρθρο
80-100 λέξεων. Βάζω και ελκυστικό τίτλο!

6
 Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

Δραστηριότητες για τον Κλείταρχο Ε’ Δημοτικού

Όνομα και Επώνυμο:

Σχολείο και τμήμα:

Όταν έφυγαν τ’ αγάλματα

Κάποτε ήταν η Αγγελίνα, ένα κορίτσι που μεγάλωσε μέσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και
είχε ακούσει τα αγάλματα να τραγουδάνε, είχε χορέψει μαζί τους στο φως του φεγγαριού, τα είχε
δει να δακρύζουν... επειδή τα αγάλματα τις νύχτες ζωντανεύουν. Όταν ο Μουσολίνι κήρυξε τον
πόλεμο στην Ελλάδα, όσοι σχετίζονταν με το Μουσείο εργάστηκαν για αρκετούς μήνες σκληρά και
έθαψαν με ασφάλεια κάτω από το δάπεδό του αρχαία αγάλματα. Ανάμεσα σε αυτά και τον Κούρο
του Σουνίου.

Εκείνη τη μέρα με μάτια καρφωμένα πάνω του παρακολουθούσα το άγαλμα που αργά αργά
σηκώθηκε στον αέρα. Αιωρούνταν πάνω από το έδαφος με τη γνωστή μεγαλοπρέπεια1 και
νηφαλιότητα2 που το χαρακτήριζε. Μου φάνηκε πως ακόμα κρατούσε στα χέρια του το μικρό μας
μυστικό, τα αστέρια που έπιασε από τον ουρανό.
Λίγο πιο πέρα άκουσα ένα «κλικ» κι ένα φλας άστραψε. Ο φωτογράφος μόλις είδε ότι τον
κοίταζα, γύρισε και μου χαμογέλασε. «Για να θυμόμαστε αυτές τις στιγμές. Να μην τις ξεχάσουμε»,
μου είπε. Δεν κατάλαβα αν το είπε θλιμμένα ή με ενθουσιασμό. Μπορεί να ήταν και τα δύο.
Έκλεισα τα μάτια. Να είμαι σίγουρη πως το μυαλό το δικό μου θα κρατούσε για πάντα εκείνη τη
στιγμή. Έδωσα όρκο να μην ξεχάσω ποτέ. Να θυμάμαι για πάντα. Ακόμα και στα όνειρά μου.
Κι έπειτα άνοιξα πάλι αργά τα μάτια μου. Είδα γοητευμένη για ακόμα μια φορά τον θλιμμένο
γίγαντα, τον μελαγχολικό πρίγκιπα των παιδικών μου χρόνων.
Θέλησα να του φωνάξω, αλλά δίπλα στα αφτιά του ήταν στερεωμένα σακιά με άμμο για να μην
τον πληγώσουν τα σχοινιά και οι αλυσίδες. Δε θα με άκουγε.
Αλλά μπορούσε να με δει. Τον έβλεπα να με κοιτάζει το ίδιο μελαγχολικά, αποφασιστικά και
ονειροπόλα3 όπως κάθε φορά. Του χαμογέλασα. Ήξερα πως μπορούσε να καταλάβει αυτό που
σκεφτόμουν.
«Κρύψε καλά τα αστέρια, θλιμμένε μου γίγαντα, αγέρωχε4 πρίγκιπά μου. Φύλαξέ τα τώρα
καλύτερα από ποτέ. Γιατί τώρα πλησιάζει σκοτάδι. Μόνο όταν ξαναβγείς στο φως τότε... Μόνο τότε
να τα δώσεις πίσω στον ουρανό. Τότε και μόνο τότε θα ξαναγίνει ο ουρανός το ίδιο φωτεινός. Εμείς...
θα περιμένουμε».
Όταν έφυγαν τ’ αγάλματα (διασκευή)
Αγγελική Δαρλάση
Εκδόσεις Μεταίχμιο

1
μεγαλοπρέπεια: η αίσθηση μεγαλείου και λαμπρότητας που αποπνέει κάποιος
2
νηφαλιότητα: η ηρεμία, η αταραξία
3
ονειροπόλος: αυτός που κάνει όνειρα για το μέλλον
4
αγέρωχος: υπερήφανος

1
 Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

Δραστηριότητες κατανόησης

1. Χαρακτηρίζω τις παρακάτω περιόδους σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ):

• Ένα μικρό μυστικό ένωνε την Αγγελίνα και το άγαλμα. ___

• Ο φωτογράφος προέτρεψε το κορίτσι να ξεχάσει τον Κούρο. ___
• Η Αγγελίνα έκλεισε τα μάτια, γιατί δεν άντεχε που έχανε τον φίλο της. ___
• Το άγαλμα κοιτούσε το κορίτσι με θλιμμένη ματιά. ___
• Το κορίτσι υποσχέθηκε πως θα περίμενε την επιστροφή του γίγαντα στο Μουσείο. ___

2. Γράφω μια πρόταση ή περίοδο του κειμένου που να δείχνει:

• τον τρόπο που αιωρούνταν το άγαλμα

....................................................................................................................................................
• έναν χαρακτηρισμό της Αγγελίνας για τον Κούρο
....................................................................................................................................................
• τον όρκο που έδωσε η Αγγελίνα
....................................................................................................................................................
• τη σκέψη της Αγγελίνας για τον πόλεμο
....................................................................................................................................................
• μία προτροπή της Αγγελίνας προς το άγαλμα
....................................................................................................................................................

3. Βάζω αριθμούς από το 1 – 5 για να παρουσιάσω τη σειρά των γεγονότων:

___ Το κορίτσι έκλεισε τα μάτια του.

___ Το κορίτσι θέλησε να φωνάξει στο άγαλμα.
___ Το άγαλμα την κοιτούσε μελαγχολικά και επικοινωνούσε μαζί της.
___ Ακούστηκε ένα «κλικ».
___ Το άγαλμα αιωρούνταν πάνω από το έδαφος.

2
 Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας
«Κλείταρχος και Βερενίκη»

Δραστηριότητα παραγωγής γραπτού λόγου

4. Με αφορμή το κείμενο σκέφτομαι τους λόγους για τους οποίους έπρεπε να κρυφτούν τα
αγάλματα στην Κατοχή. Γράφω μια παράγραφο (80-100 λέξεις) πάνω στο θέμα αυτό.

....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................