THỤ THỂ NỘI BÀO

Vị trí: nằm trong tế bào chất, trong nhân hoặc trong các bào quan của tế bào.
Cấu tạo: từ các phân tử protein, lipoprotein và enzyme.
Chức năng: Các thụ thể nội bào đáp ứng với các phối tử kỵ nước (steroid, các loại
cortinoid, testosterol,…) có khả năng xuyên qua màng tế bào và đóng vai trò điều hòa
hoạt động gen.

tiếp nhận các tín hiệu khác nhau như steroid, các loại cortinoid, testosterol,…
Mỗi loại thụ thể nội bào khác nhau có thế tiếp nhận những loại tín hiệu nhất định.
Đáp ứng sinh lí khác nhau ở các loại tế bào mục tiêu khác nhau.
Phân tử tín hiệu có thể đi qua màng tế bào để liên kết với các receptor nằm trong tế
bào.
Ví dụ:
+Thụ thể acetylcholin tiếp nhận các phân tử acetylcholine
+Thụ thể PPAR tiếp nhận các chất tăng sinh peroxiom => tham gia quá trình phiên
mã của tế bào
Quá trình hoạt động:
-Khi không có phân tử tín hiệu, thụ thể bị ức chế bám vào vùng điều hòa gen.
-Sau khi vào bào tương, phân tử tín hiệu có thể liên kết với thụ thể để hoạt hóa và tạo
thành phức hợp
-Khi được hoạt hóa bởi hormone, chúng đều hoạt động như là nhân tố điều hòa phiên
mã trong nhân ( nên cả 2 nhóm thụ thể đều được gọi chung là thụ thể nhân ). Khi
không được kích thích, chúng thường ở dạng bất hoạt.
.
-Khi gắn vào hormone, thụ thể thay đổi hình dạng => ức chế, kích thích quá trình
phiên mã của gen.
Vd:Phức hợp phối tử - thụ thể sau đó sẽ di chuyển vào nhân tế bào và gắn vào những
vị trí đặc hiệu trên phân tử ADN của nhiễm sắc thể, hoạt hoá sự sao chép gen để tạo
thành mRNA. Các mRNA sau khi được tạo thành, sẽ khuếch tán từ nhân ra bào tương
và thúc đẩy quá trình dịch mã tại ribosom, cuối cùng, tổng hợp ra các protein mới
-Mỗi hormone liên kết với một protein thụ thể khác nhau, mỗi thụ thể hoạt động ở
một tập hợp các vị trí điều hòa khác nhau trong DNA.
Như vậy: 1 hormone -> điều hòa tập hợp gen khác nhau -> đáp ứng sinh lí khác nhau
ở tế bào mục tiêu.
Vai trò:
-Các vai trò chính của thụ thể như:
+ truyền tín hiệu
+ Kích thích hoặc ức chế các phản ứng hoá sinh
+ Điều chỉnh hoạt động or chức năng các bào quan
+ Điều chỉnh hoạt động gen
……
- Đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh lý và bệnh lý
- Hormone và thụ thể nội bào có vai trò cần thiết, nếu khiếm khuyết ở hệ thống này có
thể gây hậu quả sâu sắc.
Ví dụ:
+Thiếu thụ thể hormone testosterone ở nam-> làm giảm ảnh hưởng của testosterone -
> sự hình thành đặc điểm sinh dục ngoài và sự phát triển của não bộ thai nhi.
+Nam thiếu thụ thể testosterol -> cơ thể không đáp ứng lượng hormone sinh ra ->
phát triển với đặc điểm hình thể bên ngoài như nữ.