Veprime aritmetike ne sistemet numerike.

Teknologjia e Informacionit
Universiteti i Elbasanit

2009

1
 Mbledhja

Per te mbledhur dy numra te plote ne nje sistem numerik te caktuar i

vendosim ata njeri mbi tjetrin dhe mbledhim me radhe ciftet e shifrave
nga e djathta ne te majte.

n Ne rast se shuma e ciftit te shifrave eshte me e vogel se baza e sistemit

numerik, shifra perkatese ne rezultat do te jete sa kjo shume.

n Ne rast se shuma e ciftit te shifrave eshte me e madhe ose e barabarte me

bazen, shifra perkatese ne rezultat do te perftohet duke zbritur nga kjo
shume bazen, si dhe do te gjenerohet mbartje (teprice) nje njesi e cila do
te perfshihet ne shumen e ciftit te shifrave qe ndodhet me majtas.

2/9
 Shembuj
Shembull 1: Te kryhen mbledhjet e meposhtme ne sistemin me baze 2:
a. 1011010 + 11011
b. 1010011 + 101011
c. 110110 + 1101
Zgjidhje:
a. b. c.

1011010 1010011 110110

+ 11011 + 101011 + 1101
1110101 1110110 1000011

3/9
 Shembuj
Shembull 2: Te kryhen mbledhjet e meposhtme ne sistemet e percaktuara:
a. 240312 + 12431 ne sistemin me baze 5
b. 2176254 + 343462 ne sistemin me baze 8
c. 582E28 + 9A6C3 ne sistemin me baze 16
Zgjidhje:
a. b. c.

240312 2176254 582E28

+ 12431 + 343462 + 9A6C3
303243 2541736 61D4EB

4/9
 Zbritja

Per te zbritur dy numra te plote ne nje sistem numerik te caktuar i

vendosim ata njeri mbi tjetrin dhe zbresim me radhe ciftet e shifrave
nga e djathta ne te majte.

n Ne rast se diferenca e ciftit te shifrave eshte me e madhe ose e barabarte

me zero, shifra perkatese ne rezultat do te jete sa kjo diference.

n Ne rast se diferenca e ciftit te shifrave eshte negative (me e vogel se zero),

do te merret nje njesi borxh nga shifra me majtas dhe shifra perkatese ne
rezultat do te jete e barabarte me (baza + shifra e pare – shifren e dyte).
Pra njesia borxh qe u mor nga shifra me majtas ka vleren sa baza e
sistemit.

5/9
 Shembuj
Shembull 3: Te kryhen zbritjet e meposhtme ne sistemin me baze 2:
a. 1001011 - 110101
b. 1011010 - 110111
c. 110110 - 11101
Zgjidhje:
a. b. c.

1001011 1011010 110110

- 110101 - 110111 - 11101
0010110 1000011 011001

6/9
 Shembuj
Shembull 4: Te kryhen zbritjet e meposhtme ne sistemet e percaktuara:
a. 351324 – 24054 ne sistemin me baze 6
b. 47312 – 34165 ne sistemin me baze 8
c. 94E5F – 3A89C ne sistemin me baze 16
Zgjidhje:
a. b. c.

353524 47312 94E5F

- 24054 - 34165 - 3A89C
225430 13125 5A5C3

7/9
 Shumezimi

Veprimin e shumezimit do ta shikojme vetem per sistemin me baze 2.

Ideja qendrore eshte e njejte me shumezimin ne sistemin me baze 10.

n Secilen nga shifrat e njerit nga numrat e shumezojme me nr tjeter.

n Rezulatet e gjetura i mbledhim dhe keshtu gjendet vlera e prodhimit.

n Ne dallim nga shumezimi ne sistemin dhjetor, kur veprojme ne sistemin

binar rezultatet e ndermjetme i mbledhim menjehere. Arsyeja qendron ne
faktin se ne sistemin binar eshte e nderlikuar te mblidhen me shume se dy
numra njekohesisht duke qene se mund te formohen mbartje te
shumefishta.

8/9
 Shembuj
Shembull 5: Te kryhen shumezimet e meposhtme ne sistemin me baze 2:
a. 1011011 x 1101
b. 10010101 x 1100101
10010101
Zgjidhje:
x 1100101
a. b.
1011011 10010101
x 1101 10010101__
1011011 1011101001
1011011__ 10010101 ____
111000111 1010110001001
_1011011___ 10010101 __
10010011111 11101011001001
9/9