BİYOLOJİ 11.

SINIF

İNSAN FİZYOLOJİSİ

Dolaşım Sistemi - I
 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

Kalbin Yapısı
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

Kalp dıştan içe doğru:

a. Perikart
b. Miyokart
c. Endokart

tabakalarından oluşur.
 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

Koroner Damarlar:

• Aorttan ayrılarak tüm kalbin yüzeyini saran damarlardır. Koroner

arterlerde yanlış beslenmeden kaynaklanan veya yaşlılık nedeniyle
meydana gelen bozulma veya tıkanma kalbin beslenmesini önler ve
kalp krizine (kalp enfarktüsü) neden olur.

• Koroner damarların bu şekilde tıkanmasına ateroskleroz denir.

• Koroner damarlardaki bu tıkanıklık, kalp kaslarını oksijensiz

bıraktığından kalp kısa sürede durur.
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

Kalbin Çalışma Mekanizması ve Çalışmasını Etkileyen Faktörler

1. Kalpte uyarıların ilk çıktığı yer sinoatrial düğüm (SA) olarak

adlandırılır. Kalbin atışını başlatır ve kasılma ritmini denetler.

• Bu nedenle belirleyici anlamında bu bölgeye peysmeyker

otoritmik hücre topluluğu (biyolojik kalp pili) denir.

• Kalbin sağ kulakçığındaki SA, elektriksel impulslar üreterek

kulakçıkların aynı anda kasılmasını uyarır.

• Sinoatrial düğüm, dakikada 70-80 kez impuls oluşturabilir.

• SA impulsunun artması taşikardiye neden olur.

 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

2. SA düğümden çıkan impuls, sağ kulakçığın arka duvarında, triküspit

kapakçığın yakınındaki atrioventriküler düğüm (AV) denilen diğer
bir otoritmik hücre topluluğuna ulaşır.

• AV düğüm, uyarının kulakçıklardan karıncıklara geçişini sağlar.

• İmpuls, AV düğümünde yaklaşık 0,1 saniye bekletilir.

• Bunun amacı, kanın kulakçıklardan karıncıklara pompalanmasını

sağlamaktır.
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

3. Ardından AV düğümündeki impuls, özelleşmiş kas lifleri olan his

demetleri ile karıncıkların sağ ve soluna doğru yayılarak kalbin uç
noktalarına kadar iletilir.
 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

4. İmpuls, his demetlerinin sağ ve sol kolları aracılığıyla purkinje

liflerine ulaşır.

• Karıncık kaslarına dağılan his demetinin daha küçük dallarına

purkinje lifleri denir.

• Purkinje lifleri, özelleşmiş kas lifleridir.

• Bu lifler, uyartıyı karıncık kaslarına ileterek karıncıkların

kasılmalarını sağlar. Bu sayede impuls, tüm karıncıklara yayılır.

• Bu impuls sayesinde karıncıklar kasılır ve içlerindeki kan, akciğer

atardamarlarına ve aorta pompalanır.
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji
 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

• Kalpte uyarı ilerlerken uyartı sırasında

oluşan elektriksel akım, kalbin
çevresindeki dokulara da yayılır.

• Bu elektriksel akımın vücut yüzeyine

yerleştirilen elektrotlar yardımıyla
ölçülmesi yöntemine elektrokardiyogram
(EKG) adı verilir.

• EKG, kalpte meydana gelen elektiriksel

değişimleri gösterir.

• Ritim bozuklukları gibi kalp-damar

hastalıklarının tanısında kullanılır.
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

• Kalbin kulakçıkları ve karıncıkları belli bir düzende ve ritmik olarak

kasılır.

• Bu düzenin bozulmasına aritmi denir.

• Uyartıların artması, sinirsel etkiler, kalbi uyaran sinir ağının belli

noktalarda bloke olması, kalbin farklı bölgelerinden uyartı oluşması
gibi pek çok nedenle bu ritim bozulabilir.

• Kalp hızının bu nedenlerle artmasına taşikardi denir.

• Kalbin atım hızının yavaşlamasına bradikardi denir.

 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

Kalp atım hızını;

 otonom sinirlerden olan vagus sinirinden salgılanan asetilkolin

hormonu,

 vücut sıcaklığının düşmesi,

 hücreler arasında aşırı miktarda potasyumun bulunması

 kalsiyum eksikliği

gibi nedenler azaltır.

 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

 Kafein ve tein gibi bazı kimyasal maddeler,

 adrenalin
 noradrenalin
 tiroksin
 kandaki CO2
 aşırı kan kaybı
 vücut sıcaklığının artması

kalp atım hızını arttırır.

 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

• Kanın, atardamarlar çeperine yaptığı sıvı basıncına tansiyon adı

verilir.

• Karıncıkların kasılması sonucu oluşan basınca büyük tansiyon

(sistolik basınç), gevşemesi sonucu oluşan basınca küçük tansiyon
(diastolik basınç) adı verilir.

• Karıncıkların kasılması sonucu kanın atardamarlara geçmesiyle,

atardamarların duvarında gerilme olur.

• Her seferinde gerçekleşen bu ritmik gerilmelere nabız denir.

Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

İnsanlarda kalp atımı sırasında uyarıların geçtiği

noktalar;

I. his demetleri,
II. AV düğümü,
III. purkinje lifleri,
IV. SA düğümü

aşağıdakilerin hangisinde doğru sıra ile

verilmiştir?

A) I-II-III-IV B) II-IV-I-III C) IV-II-I-III

D) III-I-II-IV E) VI-II-III-I
 Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

Aşağıdaki görselde bir insan kalbinin damarları

numaralandırılmıştır. Bir insana sağ kolundaki toplar damardan
ilaç verildiğinde bu ilacın izleyeceği yol aşağıdakilerden
hangisinde doğru verilmiştir?

A) I - II - III - IV

B) IV - II - III – I

C) I - III - II – IV

D) I - III - IV – II

E) I - IV - II - III
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji

Tansiyon, kanın damar çeperine yaptığı

basınç olduğuna göre,

I. Damarların tıkanması
II. Kanın ozmotik basıncının artması
III. Kan kaybı

ifadelerinden hangileri tansiyonu artırıcı etkiye sahiptir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji
Dolaşım Sistemi - I 11. Sınıf Biyoloji