Zwyczaje i obyczaje szlacheckie w kulturze polskiej.

Omów zagadnienie na podstawie Pana

Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Każdy naród wytwarza określone zwyczaje, obyczaje i obrzędy. Są to symbole

kultury dawnej społeczności, która pielęgnuje je i rozwija, opierając się na tradycjach. Pełnią
one, zatem funkcję integrującą, pokazują cel życia i sens codzienności. Obrzędy i obyczaje i są
skarbnicą wiedzy o kulturze zamierzchłych czasów. Życie szlachty jest typowo związane z
polską literaturą. Stan ten wykształtował się już w XV wieku i od tego momentu grupa ta
odgrywała ważną rolę w naszym państwie. Stworzyli oni swoją kulturę, wzorce osobowe, styl
bycia i poglądy. Ich obyczajowość i tradycje to karta naszej historii.
Pan Tadeusz jest utworem wielowątkowym. Jednak głównym elementem jest
doskonałe ukazanie polskiej tradycji i obyczajowości, na tle której rozwijają się wszystkie
wydarzenia. Nawiązania te dotyczą starej, szlacheckiej tradycji, zwanej kontuszową.
Reprezentowana ona jest przez najważniejsze postacie Soplicowa, to znaczy przez Sędziego,
Podkomorzego, Wojskiego. Polskość tej tradycji zaznaczona jest w odtworzeniu dawnych
obyczajów, obowiązujących na szlacheckich dworach, przekazywanych z pokolenia na
pokolenie. Należą do nich: zasady grzecznościowe, zasiadanie przy stole mając na względzie
wiek i urząd , gościnność polska - otwarta brama jako znak gościnności,, zasady panujące przy
stole przy posiłkach, np. wzywanie dzwonkiem na posiłek domowników oraz gości,
odmawianie pacierza przed posiłkiem, usługiwanie kobietom przy stole, obowiązek rozmowy
przy stole, , prace rolne, polowania, zajazdy, biesiady – rozpoczynanie uczt od poloneza,
staropolskie ubiory, wygląd dworku, spacerowanie w określonym porządku: dzieci, starsi,
panny i młodzi, czy też obyczaje sejmikowe, sądowe, bądź bitewne. Zostały ukazane liczne
obyczaje życia codziennego: grzybobranie, polowanie, gra na rogu na zakończenie polowania,
a) zabawa kartami:-kobiety układają pasjansa,-mężczyźni grają w mariasza. W dworkach
posiadano liczną służbę i zwierzęta. Ważne były odpowiednie zwroty, jak: waszmość, jaśnie
pan. Obyczaje szlacheckie ukazane w utworze stanowią o barwności przedstawianej
rzeczywistości. Na ich straży stoi stare pokolenie podkreślające niejeden raz swoją niechęć do
cudzoziemszczyzny, hołdujące tradycji, która jest gwarantem określonego rytmu i ładu.
Przykładem zachowania obyczajów jest Soplicowo, którego gospodarz na wskroś jest
Polakiem. Sędzia nigdy nie pozwolił wkroczyć do swego domu modzie, niszczącej polskość i
wszystko to, co kochał. Swego bratanka Tadeusza wychował w duchu poszanowania ojczyzny,
ideałów, a przede wszystkim tradycji. Jego dom był ostoją dla ginącej polskości, był
odzwierciedleniem przysłowia „gość w dom, Bóg w dom". Wszyscy goście przebywający w
Soplicowie, czuli się jak u siebie w domu. Stosowali się do pouczeń Sędziego i razem z nim
surowo przestrzegali starych, szlacheckich zasad, czy to przy siadaniu do stołu, zabieraniu
głosu, czy w czasie spacerów.

Kontekst literacki:
Z ciekawym życiem szlacheckim spotykamy się przyglądając się pewnej wyśnionej krainie,
którą jest dworek państwa Wieloslawskich. Opisał go Stefan Żeromski w Przedwiośniu.
Nawłoć w powieści została przedstawiona na wzór soplicowskiego dworu z epopei „Pan
Tadeusz”. Życie mieszkańców Nawłoci przepełnione było beztroską, przepychem, dostatkiem
i komfortem. Do stałych rozrywek, które urozmaicały ich w gruncie rzeczy monotonne życie,
należały przechadzki piesze oraz konne. Dość często organizowano także bale. Przyjęcia
stanowiły dla nich chyba najbardziej atrakcyjną rozrywkę, w czasie których jedzono, tańczono i
flirtowano. Do standardowych obyczajów, które kształtowały i organizowały życie w dworku
należał rytuał poobiednich drzemek, późnego wstawania, posiłków. Cały dom przesycony był
spokojną, ciepłą, serdeczną atmosferą, jednak sposób, w jaki autor powieści prezentuje posiłki
i zabawy, ujawnia jego chęć skrytykowania, a nawet wyszydzenia bezmyślnego i leniwego
trybu życia mieszkańców Nawłoci.
Opisy życia szlacheckiego są bezcennym źródłem kultury. Ich podstawową funkcją
było podkreślenie światopoglądu tej grupy społecznej, utrwalenie jej tradycji ale i
skrytykowanie wad.