ZIELONY AZYL

W CENTRUM POZNANIA
BADANIE
ODDZIAŁYWANIA
SPOŁECZNEGO
OGRODU SZELĄG

Poznań 2022
SPIS TREŚCI

1. Czym są ogrody społeczne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.1. Definicja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.2. Potencjał ogrodów społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2. Ogrody społeczne na świecie i w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.1. Ogrody społeczne na świecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.2. Ogrody społeczne w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2.3. Ogrody społeczne w Poznaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
3. Przeszłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.1. Zanim powstał Ogród Szeląg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.2. Jak powstał Ogród Szeląg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
4. Poznańska inicjatywa artystyczna, czyli jak powstał Ogród Szeląg? . . 20
5. Działalność Ogrodu Szeląg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
5.1. Tajemniczy ogród, czyli jakie możliwości
Ogród Szeląg stwarza dla działalności artystycznej,
edukacyjnej i ekologicznej, kalendarium wydarzeń . . . . . . . . . . . . . . . . 22
5.2. W jaki sposób Ogród Szeląg sprzyja
włączeniu społecznemu różnych grup? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.3. Jak odwiedzający oceniają Ogród Szeląg? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
5.4. Na czym polega wpływ społeczny Ogrodu Szeląg
na różne grupy odwiedzających to miejsce? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
6. Jak powstał raport? – metodologia badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
7. Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Autorzy raportu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Okładka: Pawilon Ogrodu Szeląg

strona 2
1. Czym są ogrody społeczne?

1.1. Definicja
Ogrody społeczne to ogólnodostępna, zielona przestrzeń, która umożliwia
mieszkańcom spędzanie wolnego czasu w otoczeniu przyrody. Są to miejsca
stworzone do integracji sąsiedzkiej. Często znajdują się w nieoczywistych
lokalizacjach.

Ogrody społeczne zwykle bywają usytuowane między budynkami bądź w przestrzeni,

która nie została zagospodarowana przez człowieka. Zyskują coraz większą
popularność, ponieważ ludzie zmęczeni pędem życia w mieście szukają chwili
wytchnienia i spokoju wśród natury.

Powstało bardzo wiele oddolnych inicjatyw ogrodniczych, różniących się od siebie

ogólnie rozumianą postacią ogrodu, aranżacją przestrzeni, rodzajem organizowanych
wydarzeń. Nie każdą taką inicjatywę można nazwać ogrodem społecznym.
Ogród może zostać nazwany społecznym, jeśli zostaną spełnione określone warunki,
sprowadzające się do trzech głównych założeń.

Pierwszym z nich jest oczywiście działalność ogrodnicza, która polega na tym, że musi
być to miejsce, w którym wspólnie sadzi się rośliny i zbiera plony. Nie może to być
wyłącznie działalność skupiona na postawieniu niewielkiego budynku i organizowaniu
w nim cyklicznych warsztatów czy spotkań.

Drugim założeniem jest klarowna sytuacja prawna, co oznacza, że ogród społeczny

musi sformalizować swoje istnienie w przestrzeni miejskiej tzn. mieć uregulowane
kwestie prawne co do gruntu na jakim się znajduje czy określone zasady użytkowania
ogrodu (np. wewnętrzny regulamin), oraz oficjalne źródła mediów,
np. wody czy prądu.

Jeśli chodzi o trzecie założenie, to ogród społeczny musi funkcjonować

jako inicjatywa dostępna dla każdego, mimo że często jest to pomysł jednej,
lub kilku osób, do projektu muszą mieć możliwość dołączenia kolejne osoby.

strona 3
1.2. Potencjał ogrodów społecznych
Zaletą ogrodów społecznych jest ich usytuowanie - najczęściej znajdują się one
w miejscach, do których każdy może dotrzeć. Mimo to są świetnie skomunikowane
z miastem. Znajdują się w nich miejsca do wypoczynku takie jak hamaki czy leżaki,
stoły i krzesła, ale także miejsca na grządki, którymi opiekują się odwiedzający.

Z możliwości uprawy własnych warzyw czy owoców najchętniej korzystają rodziny

z dziećmi. Ma to ogromne znaczenie proekologiczne, ponieważ dzieci przez zabawę
mogą poznawać proces powstawania żywności, a także mają okazję dowiedzieć
się nieco na temat dbania o środowisko.

Jest to szczególnie ważne w czasach współczesnych, ponieważ obecnie ogromnym

wyzwaniem jest wciąż postępujący kryzys klimatyczny. Sposobem
na zminimalizowanie skutków tego negatywnego zjawiska są inicjatywy oddolne,
które wpłyną na świadomość ekologiczną ludzi, co skutkować będzie zmianą
zachowań na bardziej korzystne dla środowiska. Taką inicjatywą są właśnie między
innymi ogrody społeczne. Miejsca takie wspomagają także tworzenie tzw. zielonych
płuc miast, co wpływa znacząco na zdrowie i komfort życia mieszkańców.

Dodatkowo ogrody społeczne są doskonałym miejscem do rozwijania swoich pasji.

Często organizowane są tam bowiem koncerty początkujących artystów czy warsztaty,
na które może udać się każdy, bez ograniczeń wiekowych.

Ogrody społeczne pozytywnie wpływają na rozwój społeczności lokalnych, ponieważ

sprzyjają kontaktom międzyludzkim. Charakter miejsca zależy tak naprawdę tylko
i wyłącznie od możliwości i kreatywności założycieli oraz osób tam przebywających.

Każdy z nas może stać się założycielem lub częścią takiego ogrodu i mieć okazję
doświadczyć integracji społecznej we wspólnie zaopiekowanej przestrzeni.
Najczęściej jednak robią to organizacje np. Pracownia Dóbr Wspólnych
czy nieformalne grupy aktywistów np. grupa pasjonatów ogrodnictwa. W Polsce coraz
częściej pojawiają się takie inicjatywy, widoczne są w dużych miastach takich
jak Warszawa lub mniejszych jak Brzeszcze. To pokazuje jak bardzo ludzie spragnieni
są kontaktu z naturą i przede wszystkim z drugim człowiekiem. Najbardziej znane
przykłady pochodzą z Niemiec, ale nie brakuje ich także na polskim podwórku.

strona 4
2. Ogrody społeczne w Polsce i na świecie

2.1. Ogrody społeczne na świecie

Mauerpark
BERLIN

Ogród zajmuje podłużny teren zielony przy Schwedter Strasse. Nazwa miejsca
pochodzi od Muru Berlińskiego, który został wzniesiony w 1961 roku pomiędzy
Berlinem Zachodnim i Wschodnim. Po zjednoczeniu Berlina miejsce to szybko stało
się bardzo popularną przestrzenią publiczną. Dopiero w 1992 roku podjęto działania
zmierzające w kierunku zagospodarowania terenu. Z czasem park powiększono
o dodatkowe hektary. W parku zbudowano
amfiteatr oraz przygotowano miejsca
leżące i siedzące. Pozostałości muru zostały
pokryte graffiti i jest to główna atrakcja
tego miejsca. W parku orgaznizowane
są imprezy na świeżym powietrzu.
W weekendy odbywa się tam pchli targ
oraz karaoke, a w sezonie wiosenno-letnim
imprezy przy grillu.

strona 5
 Le Potager des Oiseaux
PARYŻ

Ogród o wielkości 120m2 został założony w 2004 roku, przez stowarzyszenie

ogrodników przy wsparciu Rady Osiedla Temple, zagospodarowany przez
Serwis Przestrzeni Zielonych miasta Paryża. Powstał na nieużywanym kwartale
zabudowy w formie 10 prostokątnych parceli. Z czasem zyskał również dodatkowy
ogród na dachu altanki oraz japońskie miniogrody prowadzone przez społeczność
japońską. Poza stowarzyszeniem liczącym ponad 40 osób, Ogród współpracuje też ze
szkołami i przedszkolami – instytucje te mają przypisane dwie z dostępnych parcel.
Dodatkowo miejsce to pełni
rolę miejsca spotkań,
warsztatów, a także jest
sceną dla lokalnych
artystów.

strona 6
 Basile-Patenaude
MONTREAL

Ogród powstał w latach 80., na terenie dzierżawionym od gminy i jest użytkowany

przez około 100 rodzin. Działalność ogrodnicza na terenie ogrodu jest skupiona
na ekologicznej uprawie roślin - głównie warzyw i owoców, a także zwierząt
(dzięki mini-farmie) oraz pszczół (ogród posiada własną pasiekę). Ideą tego miejsca
jest produkcja ekologicznej, wysokiej jakości żywności, a także miejsca dla rodzin
oraz dzieci, które dzięki organizowanym tam otwartym warsztatom i szkoleniom
mogą poszerzać swoją wiedzę ogrodniczą i żywieniową.

strona 7
 Prinzessinnengarten Moritzplatz
BERLIN

Uprawiany przez lokalną społeczność ogród z kafejką i restauracją to miejsce

organizacji różnych projektów i programów ekologicznych. Jest to najbardziej znany
berliński ogród społeczny. Stało się tak za zasługą ogrodników - założycieli, którzy
oprócz uprawiania ziemi angażują się w politykę miejską. Historia rozpoczęła się w
2009 r., na nieużywanej ziemi przy Mortizplatz w dzielnicy Kreuzberg. Grupa ludzi
zrzeszona w organizację Nomadisch Grün ustawiła mobilne skrzynie i zaczęła w nich
uprawiać ziemię. Zmieniła tym samym pusty i nieużywany plac w ogród warzywny,
kawiarnię oraz miejsce spotkań i warsztatów.

strona 8
 Miejski Ogród Fizjoterapeutyczny
LONDYN

Ogród został założony przez pozarządową organizację sióstr Dr Melindy

i Heather Ring. Zaprojektowało go Stowarzyszenie Architektów Krajobrazu Wayward.

Jest nazywany miejscem żywej

medycyny. Tworzy go personel
lokalnie działającego szpitala,
apteki i mieszkańcy. Ogród
stanowi teren dla uprawy roślin
leczniczych (głównie ziół
stosowanych w medycynie
niekonwencjonalnej), a także
warzyw, będących elementem
zdrowego odżywiania czy też
ważnym składnikiem walki
z otyłością.

2.2. Ogrody społeczne w Polsce

W Polsce funkcjonuje wiele ogrodów społecznych. Jednym z przykładów może być
warszawski ogród Motyka i Słońce na osiedlu domków fińskich na Jazdowie
czy również warszawski Ogród Codzienny.

strona 9
 Ogród Motyka i Słonce
WARSZAWA

Ogród założyła Pracownia Dóbr Wspólnych,

aby zrzeszać i edukować ogrodników
w wielkim mieście. Ma on charakter
edukacyjny, społecznościowy, a także
warzywno - ziołowy, ponieważ hoduje się
tam zarówno warzywa jak i zioła.
Ogród powstał z chęci wprowadzenia
wsi do miasta, a także z wyraźnej potrzeby
uprawiania roślin jadalnych w mieście
i promowania samowystarczalności żywnościowej. Zrzesza około czterdziestu
ogrodników, pozostając jednocześnie otwartym na nowych ludzi. Ogrodnicy
spotykają się dwa razy w tygodniu, w dni ustalone na spotkaniu walnym na początku
sezonu. Każdy z nich musi
zaakceptować regulamin, a także
wpłacić składkę na sezon,
aby później bez ograniczeń
cieszyć się uprawą roślin.

strona 10
 Ogród Codzienny
WARSZAWA

Jest kolejną odsłoną Ogrodu Wola,

który powstał w 2018 roku. Fundacja
Dóbr Wspólnych, Grupa w Działaniu
i okoliczni mieszkańcy wspólnie
zaprojektowali i zagospodarowali
zieloną przestrzeń, która stworzyła
miejsce idealne do spotkań
i odpoczynku od zgiełku miasta.

Ogród nastawiony jest

głównie na edukację.
Znajdują się w nim cztery
stacje edukacyjne: woda
w ogrodzie, kompostownik-
-obiekt zamknięty, wybieg
dla ptaków, a także
boczniakownia.

strona 11
 2.3. Ogrody społeczne w Poznaniu
1. Kolektyw Kąpielisko

2. Ogród Łazarz

3. Grunwaldzki Ogród Społeczny

4. Ogród Społeczny na Osiedlu Czecha

5. Ogród Wilda

Ogród Szeląg

3
1
5
2

strona 12
 1. Kolektyw Kąpielisko

Kolektyw Kąpielisko jest jednym z najbardziej znanych ogrodów społecznych

w Poznaniu. Został założony przez Stowarzyszenie Kolektyw Kąpielisko i działa
na terenie dawnego Kąpieliska Letniego w Parku Kasprowicza. W sierpniu 2014 roku
Kolektyw wspólnie z mieszkańcami rozpoczął tworzenie ogrodu społecznego
będącego przestrzenią sąsiedzkich aktywności. Ogród dysponuje infrastrukturą
ogrodniczą i przestrzenią rekreacyjną. Znaleźć tam można wierzbowy plac zabaw,
czy piec zbudowany przez mieszkańców Łazarza, który służy do przygotowywania
potraw. Kolektyw organizuje różne
wydarzenia kulturalne, ale przede
wszystkim przez swoją działalność
ogrodniczą szerzy postawy
ekologiczne. Ogród jest
nastawiony głównie na edukację
i uprawę roślin jadalnych.

2. Ogród Łazarz

W samym sercu osiedla Łazarz znajduję się ogród społeczny spostrzegany

jako sąsiedzki skwer znajdujący się między blokami, którego centrum stanowi wierzba
płacząca. W części leśnej ogrodu rosną dzikie rośliny,
a w słonecznej części aranżowane są rabaty i grządki,
które mieszkańcy obsadzają roślinami ozdobnymi według
własnej inwencji. Ogród to też miniaturowa galeria z dziełami
lokalnych twórców. Na terenie ogrodu odbywają
się cotygodniowe spotkania sąsiedzkie, twórcze działania
dla najmłodszych mieszkańców oraz warsztaty ogrodnicze,
pikniki, koncerty i plenerowe pokazy filmowe.

strona 13
 3. Grunwaldzki Ogród Społeczny

Ogród to sąsiedzka inicjatywa na terenie parku

pomiędzy ulicami Heweliusza, Sowińskiego
i Księżycowej w Poznaniu. Jest to miejsce, w którym
regularnie odbywają się koncerty, pikniki, wystawy
garażowe i wszelkiego rodzaju wydarzenia mając
na celu integrację mieszkańców, a także
ukulturalnienie i edukowanie w zakresie ochrony
środowiska. Ogród posiada także własny warzywniak
i strefę zabawy dla dzieci.

4. Ogród Społeczny na Osiedlu Czecha

Za zagospodarowanie Ogrodu Społecznego na Osiedlu Czecha dbają sami

mieszkańcy osiedla, dzieci z okolicznych szkół i przedszkoli oraz grupy seniorów.
W ten sposób miejsce to działa jako otwarta przestrzeń publiczna dedykowana
i utrzymywana przez mieszkańców. Co istotne, użytkownicy ogrodu wspólnie
korzystają z wypracowanych plonów. Pozytywnym rezultatem jest zauważalne
zjednoczenie lokalnej społeczności wynikające ze współpracy dla wspólnej idei.

strona 14
 5. Ogród Wilda

Ogród znajdował się na terenie działki, która wcześniej służyła jako nielegalne
śmietnisko. Dzięki wspólnej pracy mieszkańców, aktywistów i botaników przestrzeń
zdominowała różnorodna roślinność. Inicjatywa ta pozwoliła na odnowienie za
niedbałej przestrzeni, udało się postawić nowe ławki, pergolę a całość dopełniły
murale. Niestety ogród upadł, ale w 2018 roku, postanowiono zorganizować
spotkanie “REAKTYWACJA”, które miało pomóc w tym, aby okoliczni mieszkańcy
wciąż mogli się cieszyć ogrodem społecznym. Jak widać, nie zawsze inicjatywy lokalne
cieszą się sławą przez dłuższy czas, ogród Wilda jest przykładem, ogrodu, który nie
przetrwał mimo chęci rozwoju przez mieszkańców

3. Przeszłość

3.1. Zanim powstał Ogród Szeląg

Park Szeląg swoją nazwę zawdzięcza nazwisku znanej rodziny Szylingów,
której najbardziej znamienity przedstawiciel był w wieku XVI burmistrzem Poznania.
Pierwotnie na tych terenach została wybudowana fabryka prochu,
która po zakończeniu działalności stała się celem wycieczek turystów.
Rok 1922 okazał się przełomowy dla parku -
teren wykupiło Kurkowe Bractwo Strzeleckie.
Powstała tu największa w Polsce strzelnica,
mieszcząca 37 stanowisk oraz restauracja
z miejscami noclegowymi, gdzie na trzech
tarasach z widokiem na Wartę, mogło
jednocześnie przebywać 5 tysięcy osób. Niestety
podczas walk w 1945 roku o mieszczącą się
w pobliżu cytadelę, obiekty zostały zniszczone.
Pozostały po nich jedynie mury oporowe oraz
fragmenty schodów.

Widok z Szeląga
początek XIX w.

strona 15
 Uruchomienie Strzelnic Bractwa Kurkowego
1923 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski w siedzibie Bractwa Kurkowego

Od lewej: prezydent miasta Poznania Cyryl Ratajski,
prezydent RP Stanisław Wojciechowski,
I Starszy Bractwa Jan Łuczak.
28 kwietnia 1924 r.
ze zbiorów Muzeum Historii Miasta Poznania

strona 16
Dotychczasowa szosa otrzymała nazwę aleja Szelągowska, którą zachowała do dzisiaj.
19 sierpnia 1926 r.

Prezydenta RP Ignacy Mościcki (trzeci z lewej) witany przez władze Bractwa Kurkowego
1928 r.

strona 17
“Przez ponad sto lat funkcjonował za Bramą Szelągowską najbardziej znany poznański
établissement. Założony w latach 40. XIX w. był wielokrotnie rozbudowywany.
Najdłużej działała tam restauracja, ale do kompleksu rozrywkowego zaliczano również:
kręgielnię, pawilon muzyczny, plac zabaw dla dzieci, cieplarnię dla egzotycznych roślin,
wolierę dla papug i klatkę z małpami, welodrom (tor wyścigów kolarskich), zakład wód
mineralnych (m.in. tzw. Źródło Reichla), stawy i mały lasek oraz okoliczny starodrzew,
w tym pomnikowe topole białe i najokazalszy w Prowincji Poznańskiej platan.
Odbywały się tam lubiane koncerty oraz gromadzące tłumy poznaniaków Wianki.
Szeląg wizytowali też dwaj prezydenci II RP: Stanisław Wojciechowski
oraz Ignacy Mościcki, a także Ignacy Paderewski.”

Paweł Skrzypalik, Szeląg nad Wartą

Facebook

Budowa Domu Weterana, obecnie DPS Ugory

1972 r.

strona 18
3.2. Jak powstał Ogród Szeląg

2015 1 IX 2017 2 VI 2018

Mobilne Centrum Kultury Kontener Otwarcie Pierwsze

ART wygrywa konkurs na operatora Ogrodu Szeląg warsztaty garncarskie
plaży Szeląg i rozpoczyna proces
rewitalizacji terenu

2019 8 IX 2018 26 VI 2018

Czarny pawilon zdobywa Otwarcie świetlicy Kino nad Wartą

nagrodę SARP w czarnym pawilonie

7 VII 2019 3 VII 2020 18 VI 2021

Występ Lucasa Laufena Występ Swiernalisa Land art exhibition

strona 19
4. Poznańska inicjatywa artystyczna,
czyli jak powstał Ogród Szeląg
Należący do Miasta Poznań teren o powierzchni 2800m2 na którym obecnie znajduję
się Ogród Szeląg, przez wiele lat był opuszczony, zaniedbany i zapomniany
przez Poznaniaków.

W szybkim tempie zaczęło się to zmieniać, gdy działkę, na której obecnie znajduje
się ogród, “odnaleźli” artyści - Ewa i Zbigniew Łowżył. Za ich sprawą, w 2008 roku
powstał także KontenerART, czyli przestrzeń artystyczna oraz relaksacyjna, która
cieszy się dużą sympatią Poznaniaków. Ogród Szeląg to miejsce, które zostało
stworzone, aby móc dać wszystkim odwiedzającym chwilę oddechu, bliskość natury,
ale także szansę na rozwój osobisty. Pomimo zlokalizowania przestrzeni w odległości
zaledwie 3 kilometrów od centrum miasta, miejsce to zachowało swoje naturalne
walory, dzięki czemu każdy może tam poczuć się jak we własnym ogródku.

“Najbardziej odpowiada mi to, że można tam […] usiąść w spokoju i ciszy, i na przykład
wypić piwo, popatrzeć na płynącą rzekę, pogadać z kimś - albo można po prostu usiąść
i nie robić nic.”

Mieszkanka Winograd

“To miejsce jest fajne. Wpisanie się w klimat naturalny rzeki i ten taki klimat właśnie
takiego odpoczynku. To jest społeczna przestrzeń miejska w przestrzeni fizycznej,
naturalnej. To jest chyba definicja tego miejsca, co przyciąga, że połączenie natury
z tymi fajnymi usługami, takimi podstawowymi […].”

Piotr Zmyślony

strona 20
“Przyszedł taki czas, kiedy potrzebowaliśmy po pierwsze kontaktu z naturą i trochę
miejsca kameralnego […] No i znaleźliśmy je właśnie tam, na Szelągu nad Wartą […]
Zależało nam też na tym, żeby to było miejsce dla mieszkańców otwarte.”

Ewa Łowżył, współzałożycielka Ogrodu Szeląg

Zanim Ogród Szeląg przybrał obecną formę, stopniowo z każdym kolejnym rokiem
dodawane były kolejne elementy, które miały urozmaicić to miejsce,
a także umożliwić rozwój odwiedzających to miejsce osób. Cała inwestycja składa się
z zagospodarowanych przestrzeni, takich jak drewniany pawilon, który pełni funkcję
świetlicy. Wybudowany został w 2018 roku według projektu Adama Wiercińskiego.
Budynek znajdujący się przy ulicy Ugory, naturalnie wkomponowuje się w przestrzeń.
Oprócz tego na terenie ogrodu wygospodarowana została strefa gastronomiczna,
gdzie w ciepłe dni można odpocząć w otoczeniu natury i zjeść posiłek.
Nie należy zapominać o miejscu upraw, z którego korzystają okoliczni sąsiedzi
np. z osiedla Wilczak.

5. Działalność Ogrodu Szeląg

Ogród Szeląg mieści się w definicji ogrodu społecznego, jednak odwiedzając
go można zauważyć, że miejsce to wykorzystywane jest także do wielu innych działań.
Wspomniana już wyżej strefa gastronomiczna gwarantuje możliwość zakupienia
napojów, gofrów, a pod koniec sezonu także zup. Kilkanaście metrów od ogrodu,
nad Wartą, funkcjonuje wypożyczalnia kajaków. Planowane jest ukończenie budowy
przystani nad brzegiem Warty. Sam ogród, oprócz działalności gastronomicznej
i wypożyczania sprzętu rekreacyjnego, aktywnie angażuje się w edukację osób,
które zdecydują się to miejsce odwiedzić. Edukacja ekologiczna, odbywa się poprzez
wspólne prowadzenie ogrodu warzywnego, w co zaangażowani są głównie lokalni
mieszkańcy. Prowadzone są również różnego rodzaju warsztaty
(farbiarstwa, garncarstwa itp.). Istnieje także możliwość podnoszenia kompetencji

strona 21
językowych – w pawilonie Ogrodu odbywają się zajęcia z języka angielskiego,
prowadzone przez native speakera. Ogród Szeląg działa również prężnie,
jeżeli chodzi o organizację różnego rodzaju wydarzeń. Odbywa się tam spora liczba
koncertów i wystaw, często artystów, dla których są to jedne z pierwszych możliwości
pokazania swojej twórczości szerszej grupie odbiorców.

“Jednocześnie też promujemy, pozytywne zachowania społeczne i pozytywne

zmiany w mieście […] Bronimy takiego podejścia ekologicznego, naturalnego
do budowy miasta.‟‟

Ewa Łowżył

5.1. Tajemniczy ogród, czyli jakie możliwości Ogród

Szeląg stwarza dla działalności artystycznej, edukacyjnej
i ekologicznej, kalendarium wydarzeń
Za pomocą przeprowadzonej ankiety zebrane zostały informacje dotyczące
możliwości, jakie stwarza Ogród Szeląg dla swoich gości, czyli w jaki sposób mogą
spędzać swój czas wolny, ale także jak mogą rozwijać swoje zainteresowania i pasje.
Zdecydowana większość, bo aż 83% respondentów biorących udział w badaniu
ankietowym słyszało o inicjatywach organizowanych w Ogrodzie. Jak wskazuje
21% respondentów, były to przede wszystkim koncerty, festiwale i wystawy.
Osoby, które słyszały o organizowanych tam wydarzeniach oraz brały w nich udział,
w swoich wypowiedziach zaznaczały, że jest to miejsce sprzyjające zainteresowaniom
muzycznym i artystycznym.

strona 22
Ogród Szeląg proponuje swoim odwiedzającym różnorodne wydarzenia,
spośród których każdy może znaleźć coś dla siebie. W poniższej tabeli prezentujemy
bogatą liczbę wydarzeń, które odbyły się w 2021 roku w Ogrodzie Szeląg.
Można było między innymi posłuchać wielu koncertów, jak i wziąć udział
w warsztatach. Szczegółowe informację o każdym z wydarzeń zawarte zostały
w kalendarium.

Kalendarium wydarzeń organizowanych w Ogrodzie Szeląg (2021 r.)

REAKCJE
WYDARZENIE DATA OPIS (FACEBOOK)
? – ZAINTERESOWANY
♥ - WEZMĘ UDZIAŁ

Ukulele - bezpłatna 07.01.2021 To seria zajęć polegająca na nauce

? 39
lekcja próbna dla 15.01.2021 gry na ukulele. Osoby zainteresowane mogą
dorosłych 22.01.2021 nauczyć się podstaw i poszerzyć swoje umiejętności. ♥6
Spektakl muzyczny wykonaniu Justyny Szafran, aktorki
i piosenkarki, laureatki wszystkich nagród XVII Przeglądu
Justyna Szafran:
spektakl muzyczny
Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. Wśród utworów ? 979
23.05.2021 prezentowanych przez Szafran znajdowały się zarówno
z cyklu Solo Na
przepojone emocjami piosenki z repertuaru Edith Piaf, ♥ 204
Szelągu 2021
tanga Astora Piazzolli, jak i utwory, które Leszek Możdżer
i Jerzy Satanowski napisali specjalnie dla niej.

Solo na Szelągu Koncert Ayoub Houmanna gdzie uczestnicy mogli ? 420

vol. 21: 04.06.2021 przenieść się w bluesa saharyjskich berberów, wirtuozję
Ayoub Houmanna ognistego flamenco oraz innowacyjność muzyki zachodu. ♥ 93

11 czerwca odbył się koncert Leepeck (Piotr Lipka)

Solo na Szelągu warszawskiego muzyka, kompozytora i autora tekstów. ? 309
11.06.2021
vol. 22: Leepeck Jest to laureat Super Jedynki
♥ 51
na Festiwalu w Opolu w 2007 roku.

Muzyka Nie_dzieli
Wydarzenie pt. Muzyka Nie_dzieli, to popołudnie + ? 80
13.06.2021 wieczór przy płytach winylowych. Ulubione czarne krążki
w/ me||owman
zaprezentował me||owman. ♥9

strona 23
 Solo Na Szelągu
Kathia to 18-letnia songwriterka i producentka z Poznania, ? 282
18.06.2021 która dysponuje wyjątkowym, oryginalnym głosem.
vol. 23: KATHIA
Podczas koncertu zagrała na gitarze i pianinie. ♥ 58
Podczas tego wydarzenia grupa międzynarodowych

Land art exhibition -

artystów i wizjonerów, korzystała ze swoich doświadczeń ? 975
19.06.2021 nadając tej przestrzeni nowy kontekst.
no water no art
Land-art'y powstały z naturalnych materiałów. ♥ 184
Ekspozycje porosły bluszczem i chmielem.

Solo na Szelągu Jacka Kulesza to polski artysta widywany w towarzystwie

vol. 24: takich gwiazd jak Manu Chao, Stanisław Soyka, Dezerter i ? 118
25.06.2021
Jacek Kulesza Katy Carr.
♥ 14

Muzyka Nie_dzieli
Muzyka Nie_dzieli, to popołudnie
? 49
27.06.2021 + wieczór przy płytach winylowych. Swoje ulubione
Dj Miss KEN.D
czarne krążki zaprezentował Dj Miss KEN.D. ♥ 11

Solo na Szelągu
The Rodeo to francuska wokalistka pochodzenia
vol. 25:
wietnamskiego. Reprezentuje swoją twórczość w takich ? 480
THE RODEO (France) 02.07.2021
krajach jak USA, Kanadzie, Chinach, Korei Południowej,
special guest: ♥ 72
Brazylii.
VIKOWSKI

Solo Na Szelągu
Artysta Jacek Szymkiewicz - założyciel zespołu ? 291
09.07.2021 POGODNO i NOWA FALA POLSKIEGO DANSINGU,
vol. 26: art. 8UDyŃ
zaprezentował swoje umiejętności muzyczne w szelągu. ♥ 58
Solo Na Szelągu
vol. 27:
Namena Lala to solowy projekt Natalii Orkisz
? 146
16.07.2021 z krakowskiej grupy Box Anima
NAMENA LALA
- z towarzyszeniem loopera i wiolonczeli. ♥ 22

Solo na Szelągu
23 lipca odbył się koncert Bolewski | Tubis. Ich muzyka ? 314
vol. 28: 23.07.2021
to niespotykane połączenie piosenki i improwizacji.
Bolewski|Tubis ♥ 56
Wydarzenie skierowane dla dzieci, rodzin, turystów
i wszystkich odpoczywających nad Wartą. Polegające
Eko edukacja i Eko na nauce i czyszczeniu brzegu Warty podczas rejsu ? 23
28.07.2021
Rejsy nad Wartą motorówką. Celem projektu było podniesienie
♥3
świadomości dotyczącej ekologii oraz zrównoważonego
korzystania z zasobów naturalnych.

strona 24
 Solo Na Szelągu 30 lipca odbył się koncert zespołu Drobne Niepokoje. ? 142
vol. 29: 30.07.2021 Jest to zespół z legendarnej gorzowskiej sceny który
DROBNE NIEPOKOJE dopiero debiutuje na scenie muzycznej w nowej formule. ♥ 30
Wydarzenie Muzyka Nie_dzieli jest to popołudniowo-
Muzyka Nie_dzieli: wieczorny cykl przy winylach. Relaksujące i odprężające ? 94
01.08.2021
Miniradio płyty z okolic ambient/downtempo/new age/off-beat
♥ 15
i temu podobnych zaprezentowało Miniradio.

Panilas to solowy projekt Magdaleny Sowul

z grupy UGLA. Panilas to głęboka podróż w gęstwinę
Solo na Szelągu BRAK
06.08.2021 kobiecego doświadczenia, odbywana w misternie
vol. 30: PANILAS DANYCH
utkanym, elektronicznym wehikule.
Trochę do tańca, trochę do płaczu.

Muzyka Nie_dzieli:
“Muzyka Nie_dzieli” to wydarzenie z wyjątkowym
? 34
01.08.2021 gościem z Gdańska. Jaromir to producent, DJ i wydawca
Jaromir Kamiński
w jednej osobie. Preferuje bujające, niższe tempa. ♥8

Warsztaty farbiarskie W trakcie zajęć odbyło się barwienia tkanin shibori.

SHIBORI w Ogrodzie 05-12.08.2021 Poznano podstawowe techniki składania ? 159
Szeląg i wiązania tkanin

Twórca Kitty Solaris to osoba, który charakteryzuje

Solo Na Szelągu
się różnym rodzajem muzyki czasem melancholijnym, ? 88
vol. 31: 13.08.2021
czasem dzikim, raz beznamiętnym,
KITTY SOLARIS ♥ 22
a kiedy indziej łapiącym za serce.

Wydarzenie Muzyka Nie_dzieli z niecodziennym gościem

z Berlina. Jerry Jerson to DJ o wielu twarzach. Muzyczny
Muzyka Nie_dzieli: pasjonata, kolekcjoner starych i nowych płyt analogowych, ? 50
22.08.2021
Jerry Jerson domowy producent, promotor i organizator imprez
♥9
w Szczecinie oraz Berlinie. Jego domeną są różne gatunki
muzyki głownie ambient i lo-fi deep house.

To spotkania z miłości do herbaty, jej różnorodności

POZNAŃSKI i nieograniczonych możliwości jej przygotowania. ? 1000
FESTIWAL HERBATY 11-12.09.2021 To czas dla herbacianych pasjonatów na spotkanie,
ZAPARZAJ! wspólne parzenie i picie herbaty, oraz na wymianę ♥ 208
herbacianych doświadczeń i myśli.

Warsztaty Są to spotkania w których uczestnicy przygotowywali

ceramiczne w 18-25.08.2021 własne kreacje i instalacje z gliny, które następnie zostały ? 154
Ogrodzie Szeląg wypalone w piecu przywiezionym na teren Ogrodu.

strona 25
Obserwując kalendarz wydarzeń organizowanych w Ogrodzie w sezonie 2021 można
zauważyć jego specyficzny cykl życia. Wraz ze zbliżającym się latem, w Ogrodzie
pojawia się więcej wydarzeń. Są to m.in. koncerty czy różnego rodzaju warsztaty.
Ogród ,,żyje” głównie wiosną i latem. Wiosną spotkać tam można pasjonatów
ogrodnictwa, którzy sprzątają przestrzeń po zimie i przygotowują grządki do wysiewu
warzyw, owoców czy kwiatów. Latem natomiast mieszkańcy Poznania spotykają się by
wspólnie posłuchać dobrej muzyki, czy wypić kawę w działającej na terenie Ogrodu,
kawiarni. Ogród Szeląg oferuje Poznaniakom nie tylko jednorazowe,
ale także cykliczne wydarzenia. Przykładem takiego cyklicznego wydarzenia
jest ,,Muzyka Nie_dzieli”. Jest to wydarzenie, podczas którego goście specjalni dzielą
się ze słuchaczami swoją ulubioną muzyką. Wydarzenie ma niepowtarzalny klimat,
ponieważ muzykę odtwarza się za pomocą płyt winylowych. Bardzo dużym
zainteresowaniem cieszył się również ,,POZNAŃSKI FESTWIAL HERBATY ZAPARZAJ!”,
który organizowany był we wrześniu. Na szczególną uwagę zasługuje wydarzenie
,,Eko edukacja i Eko Rejsy nad Wartą”. Jest to wydarzenie, podczas którego uczestnicy
pływają motorówką po Warcie i oczyszczają jej brzeg z nagromadzonych śmieci.

Planowane są także dalsze działania sprzyjające rozwojowi inicjatyw ekologicznych

wokół Ogrodu Szeląg.

“Państwo Łowżyłowie planują stworzyć ścieżkę edukacyjną o wodzie, na którą

uzyskano już fundusze.”

Krzysztof Janczewski, przewodniczący Zarządu Osiedla Stare Winogrady

W sezonie zimowym Ogród ,,odpoczywa” od wydarzeń. Nie przeszkadza to jednak

temu, by wybrać się do niego na spacer i podziwiać piękno natury ukrytej w mieście.

strona 26
5.2. W jaki sposób Ogród Szeląg sprzyja włączeniu
społecznemu różnych grup?
Ogród Szeląg dla każdego odwiedzającego może pełnić inną funkcje. Dzięki szerokiej
ofercie daje wiele możliwości spędzenia wolnego czasu, w zależności od preferencji
danej osoby jest to doskonałe miejsce zarówno dla tych, którzy chcą spędzić
popołudnie przy kawie na świeżym powietrzu w akompaniamencie muzyki,
jak i dla tych, dla których ogród społeczny jest miejscem rozwoju pasji
i zainteresowań.

realizacja zainteresowań 7

odpoczynek 49

spotkania ze znajomymi 36

spotkania z rodziną 6

koncerty 9

korzystanie z usług gastronomicznych 28

inne 1

0 10 20 30 40 50 60

“Przychodzą tu między innymi osoby, które chcą mieć kontakt z ziemią.

Dostają skrawek ziemi i mogą tam uprawiać to co chcą. […] Wiemy, że zainteresowanie
własną uprawą w Ogrodzie Szeląg jest ogromne. Jest to ciekawe miejsce zarówno
dla dorosłych, jak i dzieci.”

Krzysztof Janczewski
Zofia Charłampowicz-Jabłońska, członkini Rady Osiedla Stare Winogrady

strona 27
Biorąc pod uwagę harmonogram minionych wydarzeń, a także opinie
odwiedzających, nie ulega wątpliwości, że przez teren ogrodu przewijają
się zróżnicowane grupy społeczne.

“100 metrów dalej jest duży Dom Opieki Społecznej i dla nas było ważne,
żeby tych seniorów wyrwać trochę stamtąd, żeby mieli, gdzie przyjść na kawusię […].
Jesteśmy ulubionym miejscem wielu osób, które właśnie przyjeżdżają na wózkach,
czy przychodzą o kulach, nie ma problemu, ale chcielibyśmy oczywiście
dalej inwestować. Chcielibyśmy, żeby były lepsze toalety, bardzo myślimy
o tych grupach społecznych.”

Ewa Łowżył

Możliwość przebywania w otoczeniu tak

wielu zróżnicowanych grup społecznych
daje szansę do poznawania i rozwijania
nowych umiejętności, zawierania
znajomości, a tym samym łączenia się
z innymi ludźmi, poprzez wspólne
zainteresowania.

“Mieszkańcy mogą się spotkać, pograć w warcaby, w szachy, w brydża. […]

Co tydzień można przyjść sobie na sympatyczny koncercik. Jest piwko, jest herbatka,
jest kawka, co kto chce.”

Krzysztof Janczewski

strona 28
Nawet, jeśli ktoś wybiera się do Ogrodu Szeląg w celu spokojnego spędzenia
sobotniego popołudnia, nie planując wcześniej dodatkowych atrakcji,
może uczestniczyć w nowych dla siebie przedsięwzięciach. Niekoniecznie musi
być to udział aktywny, gdyż czasami samo przebywanie w danym otoczeniu
sprzyja inspiracji do działania.

“Wracamy do korzeni, czyli są to właśnie garncarstwo, wikliniarstwo, ogrodnictwo.

Najróżniejsze formy, tkactwo, krawiectwo, wspólne śpiewanie. Mocno promuję taką
sztukę bliską.”

Ewa Łowżył

Dodatkowo Ogród Szeląg przez dawanie szansy młodym artystom, daje również
okazję do poznania ludzi, które być może w przyszłości zyskają artystyczny rozgłos.

strona 29
“Przychodząc tam można zaprezentować swój projekt i pewnie wesprzemy albo damy
miejsce, albo nawet poszukamy jakiegoś grantu, czyli będziemy aktywnie wspierać
pomysły z tych dziedzin.”

Ewa Łowżył

strona 30
“Te koncerty tam nagle okazały się bardzo fajne, bo były kameralne,
[…] tam każdy może coś zrobić i jest zaufanie, nie ma klientelizmu.“

Piotr Zmyślony

“Miejsca takie są także bardzo potrzebne dla osób, które funkcjonują tylko w swojej
okolicy, jak na przykład osoby starsze. Nie można zmuszać osób starszych, by chcąc się
spotkać, poplotkować, dotknąć kultury musiały jechać do innych dzielnic Poznania.”

Krzysztof Janczewski

Fakt, że w Ogrodzie Szeląg dzieje się tak wiele, działa korzystnie na poznawanie
nowych aktywności, oswajanie się z nimi i możliwe, że również z czasem,
podejmowanie się ich. Człowiek nie zawsze jest świadomy tego, że może coś lubić.
Dopóki tego nie spróbuje i nie doświadczy, to nigdy się nie przekona. Właśnie takie
możliwości, możliwości na odkrywanie siebie i swoich pasji stwarza Ogród Szeląg.
W przyjaznej atmosferze i podczas ciekawych warsztatów takich
jak np. warsztaty ceramiczne, można spotkać wielu pasjonatów danej dziedziny,
którzy pomagają rozwijać talenty osób biorących udział w warsztatach.

Ludzie, będący istotami społecznymi, potrzebują obcować wśród innych

ludzi, co umożliwia im właśnie Ogród Szeląg. Miejsce to jest bogate
w tak wiele inicjatyw, więc zapewnia zacieśnianie więzi międzyludzkich
między zupełnie odmiennymi od siebie grupami społecznymi,
które łączy towarzystwo różnorodnych aktywności.

strona 31
5.3. Jak odwiedzający oceniają Ogród Szeląg?
Goście Ogrodu, podkreślają niesamowity klimat tego miejsca oraz możliwość
obcowania z naturą. Według nich jest to idealne miejsce nad Wartą, w którym można
odpocząć, wybrać się na randkę czy wypić dobrą kawę. ”Relaks, śpiew ptaków oraz
bardzo dobra mrożona kawa”, to tylko niektóre z zalet, które wymieniają
odwiedzający. Podkreślają również takie zalety jak: koncerty nietuzinkowych artystów,
możliwość hodowania własnych roślin (zwłaszcza dla osób, które nie posiadają
własnego ogrodu) czy tajemniczość tego miejsca.


Magiczne miejsce, w którym można poczuć się
jak w domu. Można tu smacznie zjeść, uraczyć
się dobrym napitkiem, zażyć kultury. Wszystko
to - w malowniczej, sielskiej scenerii. Pełno tu
kwiatów, roślin ozdobnych, warzyw. Są domki
dla ptaków, pszczółek, leżaki i hamak.
Odbywają się tu również spotkania z różnymi
artystami, kocerty. Można bardzo miło spędzic
czas zarówno ze znajomymi jak i z rodziną.
Nieopodal jest plaża miejska oraz przystanek
tramwaju wodnego.

Miejsce tajemnicze i piękne klimatem zwłaszcza letnio
piątkowym. Można tu wspaniałe pobyć samemu
jak i w większym towarzystwie. To kolejny godny
zakątek Poznania. Nie dałem 5 gwiazdek z jednego
można by to powiedzieć prozaicznego powodu - piwo
z kija hm… chyba że nie zawsze musi smakować.
Artur

Dorota 
Jest ładnie przytulnie i zgodnie z naturą ale
trochę drogo. Można tam hodować rośliny gdy
się nie ma swojego ogrodu co jest wielkim
 plusem. Idealne na randki

Świetne miejsce nad Wartą, fajny klimat, świetne Nikt

koncerty, pyszne piwko. Obsługa też niczego sobie.
Jedyny mankament - brak toalety, trzeba iść do toy
tota nad rzekę.

Iwona
Opinie z serwisu Google Maps

strona 32
“Po pierwsze - jest to blisko. Poza tym - jest dobrym miejscem po spacerze z psem
lub podczas spaceru, gdzie można usiąść, coś wypić. Po trzecie - są gofry,
a nie ma gofrów nigdzie indziej w okolicy. Także chodziliśmy tam również specjalnie
na gofry. Przyjemnie jest przebywać nad rzeką.”

Małgorzata Bolińska, mieszkanka Winograd

Ponad powyższe jest to miejsce bogate kulturowo i jedyne w swoim rodzaju.

Potwierdzają to liczne wpisy na portalach społecznościowych Ogrodu Szeląg.

Jak wspomniała współzałożycielka ogrodu, artyści mogą zaprezentować tam swój
projekt w wyznaczonym miejscu, mogą otrzymać pomoc w zdobyciu grantu
lub otrzymać kontakt do osób zajmujących się ich dziedziną sztuki.

O opinie i odczucia odnośnie Ogrodu Szeląg zapytaliśmy, także osoby, które brały
udział w badaniu ankietowym online.

Położenie Ogrodu Szeląg zostało ocenione przez ankietowanych na 4,36

(skala od 1 do 5). Oznacza to, że położenie Ogrodu Szeląg możemy uznać
za atrakcyjne. Nie mniej jednak, paru ankietowanych zwróciło uwagę na fakt,
iż mimo swojego potencjału miejsce to wymaga zdecydowanie lepszej
i skuteczniejszej promocji. Część z nich poruszyła także temat związany ze zbyt małą
ilością dostępnych miejsc parkingowych. Uniemożliwia to swobodny dojazd
na miejsce autem, szczególnie w trakcie trwania organizowanych tam wydarzeń.
Można zaobserwować także podział zdań odnośnie odległości Ogrodu od centrum
Poznania. Dla niektórych badanych stanowi to wadę, a dla innych swoistą zaletę
stanowiącą o klimacie otoczenia Ogrodu. Zapewne na ostateczną decyzję wpłynęły
osobiste preferencje ankietowanych związane z ich miejscem zamieszkania.
Także w przypadku tego badania pojawiły się głosy, wskazujące na niedostatecznie
dobrą możliwość skorzystania z sanitariatów.

strona 33
Ankietowani mieli szansę ocenić atmosferę panującą w Ogrodzie w skali od 1 do 5:

50% osób oceniło panująca atmosferę na 5. (bardzo dobrze)

45% osób oceniło panującą atmosferę szeląg na 4. (dobrze)
5% osoby oceniły panującą atmosferę na 3. (przyzwoicie)
Żaden z ankietowanych nie ocenił atmosfery na 1 lub 2

Po zsumowaniu wszystkich ocen średnia atmosfera w Ogrodzie Szeląg wynosi 4,45/5.

Przy ocenie atmosfery panującej w Ogrodzie Szeląg ankietowani zwracali uwagę
na “Pięknie zaaranżowaną przestrzeń z liczną zielenią”, “Możliwość spokojnego
i bardzo miłego odpoczynku”, “Świetną muzykę, która przyciąga na koncerty”.
Nie obyło się jednak, bez opinii negatywnych. “Przesadne poczucie brudu”,
“Brak regularnego odświeżania krzeseł oraz stolików” i “zbyt bliskie parkowanie
samochodu właścicieli, które po zmroku naraża na kolizje z rowerzystami”
wskazują na to, że funkcjonowanie Ogrodu Szeląg wymaga jednak paru ulepszeń.

Osoby chętne miały możliwość podzielenia się swoimi uwagami bądź sugestiami
dotyczącymi poprawy funkcjonowania Ogrodu. Odpowiedzi były różne, natomiast
kilka z nich się powielało. Dotyczyły one umieszczenia więcej miejsc do siedzenia
i spędzania wolnego czasu - “Więcej ławek i zagospodarowanych przestrzeni
do aktywnego wypoczynku, np. stołów piknikowych etc. “bądź dodatkowego
kontenera, który mógłby zostać wykorzystany na warsztaty. Mieszkańcy zasugerowali,
żeby odbywało się tam więcej wydarzeń oraz spotkań, które przedstawiane byłyby
w formie planszy wydarzeń stałych na całe wakacje, ponieważ informacje
umieszczane na Facebook’u Ogrodu Szeląg często docierają do nich po czasie.
Znalazły się również uwagi dotyczące okolicy samego Ogrodu.
Pojawił się problem braku oświetlenia, co sprawia, że wieczorami ludzie
nie czują się tam bezpiecznie. Jedna z osób zasugerowała wprowadzenie
obowiązku prowadzenia psów na smyczy. Ponadto pojawiły się uwagi
i sugestie dotyczące funkcjonowania kawiarni. Powielające się odpowiedzi
dotyczą rozbudowania menu o np. sałatki, tosty lub przystawki oraz wprowadzenia
opcji obiadowej.

strona 34
5.4. Na czym polega wpływ społeczny Ogrodu Szeląg
na różne grupy odwiedzających to miejsce?
Wspomniane wyżej obszary działalności Ogrodu Szeląg sprawiają, że jego wpływ
społeczny można uznać za dość szeroki. Jedną z głównych przyczyn takiego stanu
rzeczy jest lokalizacja ogrodu.

“Poprawia na pewno jakość życia osób odwiedzających, nie szwendają się już między
blokami betonowych alejek, tylko codziennie przychodzą. Dużą część dnia spędzają
w naturze.”

Ewa Łowżył

Istotną z punktu widzenia wpływu społecznego działalnością ogrodu

jest prowadzenie ogródka warzywnego oraz przede wszystkim promowanie postaw
ekologicznych.

“Następna sprawa to promujemy też zaangażowanie […] w idee walki o zmianę,

ratowanie ziemi związane z kryzysem klimatycznym, to uważamy, że takie miejsca
jak nasze promują inny sposób zarządzania przestrzenią publiczną […].“
“To jest miejsce, gdzie chcemy celować w kontemplację, cieszenie się naturą,
przytulić się do drzewa, po prostu popatrzeć na ten skrawek natury.”

Ewa Łowżył, Zbigniew Łowżył

strona 35
Ważne może być także samo obcowanie z naturą, co odnosi się głównie
do mieszkańców pobliskich dzielnic i osiedli. Respondentami ankiety internetowej
w 47% byli mieszkańcy najbliższej Szelągowi dzielnicy - Winogrady. Wynika z tego,
że to właśnie grupa lokalnych mieszkańców w dużej mierze spędza czas w otoczeniu
Szelągowskiej przyrody.

“To jest miejsce, gdzie chcemy celować w kontemplację, cieszenie się naturą, przytulić
się do drzewa, po prostu popatrzeć na ten skrawek natury.”

Zbigniew Łowżył

Nie można również zapomnieć o wpływie, jaki Ogród Szeląg ma na lokalną

społeczność, której członkowie głównie odwiedzają Ogród Szeląg w celu odpoczynku
i spotkań towarzyskich. Mniejsza liczba respondentów deklaruję wizyty w Ogrodzie
w celach poszerzania horyzontów, zainteresowań i koncertów. Mimo, że dla często
jeszcze mało znanych artystów jest to okazja do pokazania swojej twórczości
szerszemu gronu odbiorców. Dla osób odwiedzających to miejsce jest to z kolei
okazją do poszerzenia zainteresowań i horyzontów kulturowych, a także ciekawą
formą spędzania czasu wolnego.

realizacja zainteresowań 7
odpoczynek 49
spotkania ze znajomymi 36
spotkania z rodziną 6
koncerty 9
korzystanie z usług gastronomicznych 28
inne 1

0 10 20 30 40 50 60

strona 36
“[…] ludzie zamiast zanurzyć się znów w życie konsumpcyjne przychodzą do nas,
kładą się na trawie, słuchają koncertu. Dzięki temu zmieniają tez swoje nastawienie,
widzą jakie to cenne.‟‟

Ewa Łowżył

Ostatnia kwestia, którą warto poruszyć, nasuwa się poniekąd sama – Ogród Szeląg
jest doskonałym miejscem spotkań, gdzie można nie tylko podtrzymywać istniejące
już więzi społeczne, ale także nawiązywać nowe.

“To jest taka enklawa, która dawała i będzie dawać oddech kilkudziesięciu
tysiącom ludzi.”

Zbigniew Łowżył

Opierając się na wynikach badania ankietowego, najpopularniejszym celem spotkania

w ogrodzie jest przebywanie ze znajomymi (37%). Częstymi odpowiedziami
były również:

ze znajomymi 38
z czworonogiem 16
z dzieckiem 6
z rodziną 12
z partnerem/partnerką 28
inne 3

0 5 10 15 20 25 30 35 40

strona 37
“Każdy, kto pierwszy raz przychodzi, wraca […] Wielu mieszkańców miasta, którzy
przychodzą po raz pierwszy zachęceni jakąś informacją, mówią, że jest to bardzo
ciekawe, urokliwe, piękne miejsce.”

Zbigniew Łowżył

„‟Następna sprawa to promujemy też zaangażowanie mocno w idee walki o zmianę,

ratowanie ziemi związane z kryzysem klimatycznym, to uważamy, że takie miejsca
jak nasze promują inny sposób zarządzania przestrzenią publiczną. Ludzie zamiast
zanurzyć się znów w życie konsumpcyjne przychodzą do nas, kładą się na trawie,
słuchają koncertu. Dzięki temu zmieniają tez swoje nastawienie, widzą jakie to cenne.
Jaka cenne jest natura, kultura, jak daje im szczęście.”

Ewa Łowżył

Średni wiek osób odwiedzających Ogród Szeląg ilustrują przeprowadzone badania

ankietowe. Najwięcej osób znalazło się w przedziale wiekowym 20-30, stanowiły one
71% wszystkich ankietowanych. Drugie miejsce pod względem liczebności to osoby
z przedziału 31-40, a następnie 41-50. Najmniej liczne grupy stanowiły osoby 50+
(4%) oraz osoby poniżej 20 roku życia (2%).

poniżej 20 lat 20-30 31-40 41-50 ponad 50 lat

2 59 12 7 3

strona 38
Jak się okazało, większość ankietowanych to mieszkańcy Winograd (47%), Wildy
(13%) oraz miejscowości poza Poznaniem (10%). Swój udział w ankiecie zaznaczyli
także mieszkańcy Starego Miasta (8%), Rataj (7%), Jeżyc (5%), Piątkowa (1%). 9 %
stanowili mieszkańcy innych dzielnic Poznania.

Winogrady 39
Piątkowo 1
Stare Miasto 7
Rataje 6
Jeżyce 4
Wilda 11
poza Poznaniem 8
inne 7

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Ze wszystkich ankietowanych 88 % udzieliło odpowiedzi, wskazującej na znajomość

Ogrodu. 12% stanowiły osoby, które wcześniej nie znały i nie słyszały o istnieniu takiej
inicjatywy. Warto zwrócić uwagę na fakt, że aż 80% z tej grupy chciałoby poszerzyć
swoją wiedzę na temat tego miejsca.

Na pytanie dotyczące przystosowania miejsca dla zwierząt 11% ankietowanych

uznało, że ogród nie jest przystosowany dla zwierzą natomiast 67% uważa Ogród
Szeląg za miejsce, które jest przyjazne dla czworonogów. Pozostałe 22%
nie ma zdania.

Podsumowując przeprowadzone badania, odwiedzający pozytywnie oceniają klimat

Ogrodu Szeląg. Przyznają, że są zaznajomieni z ofertą aktywności odbywających
się na terenie ogrodu, mimo że znaczna większość z nich nie korzystała. Wynikać
może to z powodu, że głównym celem ankietowanych wybierając się do ogrodu jest
spędzenie wspólnego czasu w gronie najbliższych znajomych i skorzystania z oferty
gastronomicznej. Ogród Szeląg jest zatem miejscem przyjaznym dla wielu, tych
szukających chwili oddechu od zgiełku miasta jak i tych żądnych przychód
poszukujących nowych doświadczeń.

strona 39
6. Jak powstawał raport? - metodologia badań
Raport oddziaływania społecznego Ogrodu Szeląg na odwiedzających jest efektem
półrocznego procesu badawczego realizowanego przez studentów i studentki
Polityki społecznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, w ramach przedmiotu
Metody i techniki badań społecznych, w roku akademickim 2021/2022.

Zrealizowane działania badawcze miały charakter wieloetapowy. Składały się na nie

zarówno badania literaturowe, netnografia, jak i badania terenowe. Całość procesu
badawczego została przeprowadzona z wykorzystaniem metod mieszanych, między
innymi ankiet, indywidualnych wywiadów pogłębionych, czy diady badawczej.

Celem badań było rozważenie wpływu społecznego Ogrodu Szeląg na osoby

odwiedzające to miejsce poprzez poznanie oceny oraz nastrojów mieszkańców
Poznania związanych z Ogrodem, czy innych częstych bywalców tego miejsca,
które otrzymaliśmy dzięki stworzonej na potrzeby badań, ankiecie internetowej,
wywiadom pogłębionym oraz analizie danych zastanych.

Do osiągnięcia założonego celu posłużyły następujące pytania badawcze:

Jakie grupy odwiedzają Ogród?

Na czym polega wpływ społeczny Ogrodu

na różne grupy odwiedzających?

Jak odwiedzający oceniają Ogród?

Jakie zainteresowania można rozwijać w Ogrodzie?

Jakie możliwości stwarza Ogród dla działalności artystycznej,

edukacyjnej i proekologicznej?

W jaki sposób Ogród sprzyja włączeniu społecznemu różnych grup?

Przy tworzeniu raportu dotyczącego wpływu społecznego Ogrodu Szeląg

jako pierwszy stworzyliśmy plan działania. Oprócz tego, równocześnie trwały
prace nad doborem pytań badawczych, które kierowały nas ku zainicjowaniu
rzeczywistego procesu badań i finalnej części raportu. W procesie przeanalizowane
zostały dane oraz literatura, powiązana tematycznie z Ogrodem Szeląg.

strona 40
Chcąc obiektywnie przedstawić sprawę, zapoznaliśmy się z materiałem stworzonym
przez Bank Dobrych Praktyk, przedstawiający opis innych ogrodów społecznych.
W dalszych etapach prac pod uwagę wzięliśmy położenie Ogrodu Szeląg, jego walory
terenowe oraz historyczne, co pokierowało nas do rozmów z okolicznymi
mieszkańcami. Dodatkowo przeanalizowaliśmy informacje z artykułów, jak również
przeprowadziliśmy indywidualne wywiady pogłębione z właścicielami, sympatykiem
ogrodu, mieszkańcem okolic ogrodu, a także z lokalną Radą Osiedla, dzięki czemu
uzyskaliśmy możliwie szeroki ogląd odbioru tego miejsca. Odbyliśmy także spacer
badawczy – swoistą jesienną „wizję lokalną” Ogrodu i jego okolic.
W procesie tworzenia raportu pod uwagę zostały wzięte opinie mieszkańców okolic,
przeprowadziliśmy krótką ankietę, którą przez okres 4 tygodni rozsyłaliśmy
za pomocą różnych kanałów na portalu Facebook do mieszkańców Poznania
i jego okolic. W badaniu online udział wzięło 83 osób. Z uwagi na dużą różnorodność
ankietowanych pod względem wieku, płci, czy też miejsca zamieszkania, odpowiedzi
na nasze pytania przedstawiają punkt widzenia przedstawicieli najróżniejszych grup
społecznych. W wyniku zaprojektowanego i zrealizowanego procesu badawczego
powstał niniejszy raport, stanowiący swoistą pamiątkę „tu i teraz” odbioru
społecznego Ogrodu Szeląg.

strona 41
7. Bibliografia
Wójcik M. (2020).
Czym jest ogród społeczny?
Pobrane z Kukbuk.pl

Grotowska E. Ruman H. (2019).

Ogrody społeczne. Bank dobrych praktyk.
wyd. Wrocławska Rewitalizacja Sp. Z o. o.

Szczepańska M. Staszewska S. (2016).

Znaczenie ogrodnictwa miejskiego w procesie rewitalizacji.
wyd. Kwartalnik Naukowy Instytutu Rozwoju Miast Rok XIII, Zeszyt III/2016, s. 33–43

Fundacja Inspektor. (2018).

Diagnoza społeczna mieszkańców dzielnicy Szeląg, Stare Winogrady.
Wyd. Centrum Inicjatyw Lokalnych Ogrody Szeląg.

Fanpage Ogrodu Szeląg w serwisie Facebook

facebook.com/ogrodszelag

otwartastrefakultury.pl

parki.org.pl

Mauerpark w Berlinie
naszewycieczki.pl/kraje-sasiedzkie/64-niemcy-ciekawe-miejsca

Fotografie:
naszewycieczki.pl/images/stories/DE_2019/BMP_DSCF9776.jpg ● 3.bp.blogspot.com/-MzR5vbgFYvo/V0lDZH_MBGI/AAAAAAAAD9Q/fgRbE-FT73kKnpAqcM
FgWtqcZvFe-pq4QCLcB/s640/jvandre8.jpg ● bujnawarszawa.pl/wp-content/uploads/2020/10/6.-Prinzessinengarten_Mortizplatz-%C2%A9Elena-Ferrar-e16
02144082455-1500x2000.jpg ● sztuka-krajobrazu.pl/galleries/thumbs/fill_in_260x190/motyka-8.jpg ● polska-org.pl/foto/9393/Motyka_i_Slonce_ogrod_spol
ecznosciowy_Warszawa_9393202.jpg ● d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/bd/4b/5f67a04d907ef_o_large.jpg ● d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/05/07/5f67a0451a492_o
_large.jpg ● lazarz.pl/onas/ogrod_lazarz/xlogo_02.png.pagespeed.ic.a7slUAcoAz.webp ● scontent.fpoz3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.18169-9/21766490_34989185
2099358_8231445071154018097_n.jpg?stp=cp0_dst-jpg_e15_fr_q65&_nc_cat=105&ccb=1-5&_nc_sid=85a577&efg=eyJpIjoidCJ9&_nc_ohc=Nxz77O9Zj7oAX-D
NtTc&_nc_ht=scontent.fpoz3-1.fna&oh=00_AT_-usA3fT__Ld_mRD4izKWvGARNkyPgzLIwp8Wuck4gdg&oe=6234C139 ● static.wikia.nocookie.net/poznan/im
ages/0/05/Szel%C4%85g_Minutoli.jpg/revision/latest/scale-to-width-down/640?cb=20111225164022&path-prefix=pl ● photos.szukajwarchiwach.gov.pl/2158
a636a4c45164d9dd008a1de786ecea87f3a6d6a6951f37621df41fcea312_mid ● photos.szukajwarchiwach.gov.pl/5975ecb24ca7fd2aff88750c92f521d35bb7164
4633d6d0643983384c61ededd_mid ● s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_cover/sf/pavilion-szelag-garden-32.jpeg ● ten
poznan.pl/wp-content/uploads/2020/07/solo-na-szelagu-swiernalis-fot.-magda-zajac-5552-1024x682.jpg ● scontent.fpoz3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.6435-9/fr/cp0
/e15/q65/204396448_2856041957853866_6158161696415503917_n.jpg?_nc_cat=111&ccb=1-5&_nc_sid=8024bb&efg=eyJpIjoidCJ9&_nc_ohc=qoyhJ8S0nmo
AX-wuQX8&_nc_ht=scontent.fpoz3-1.fna&oh=00_AT8CgQ6-IEfpFs2f5J8Hzv3xvCbbwEX3L2pPrf5pvz2avw&oe=6233D6C7 ● scontent.fpoz3-1.fna.fbcdn.net/v/t3
9.30808-6/242315275_4131037876994337_4890502304358042377_n.jpg?_nc_cat=109&ccb=1-5&_nc_sid=0debeb&_nc_ohc=fnohdt42flIAX-XLHoK&tn=iO2_
XMNv-TQZSRkw&_nc_ht=scontent.fpoz3-1.fna&oh=00_AT_jazd-T94zxeJ48DBdVMSwBmLbzI3zIh6plOBiYRKrQw&oe=62117B61 ● scontent.fpoz3-1.fna.fbcdn.n
et/v/t39.30808-6/242310271_4131036253661166_5094581936600394283_n.jpg?_nc_cat=107&ccb=1-5&_nc_sid=0debeb&_nc_ohc=P65Lr1i5aPgAX_8cfUJ&_
nc_ht=scontent.fpoz3-1.fna&oh=00_AT_60XVqHZ_qH-lSwKpBwfVwsQiM-YKurYv3QcUOYsuPhg&oe=62120579 ● s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-
cms/cache/article_show_cover/sf/pavilion-szelag-garden-32.jpeg ● s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/__original__/35/pavilion-szelag-gar
den-25.jpeg ● archiwum Ogrodu Szeląg ● archiwum autorów raportu (fot. Monika Pieszko)

Mapy:
Google Maps, styl map stworzony przez Stanisława Roszkowiaka

Autorzy raportu podjęli starania do oznaczenia wszystkich źródeł zamieszczonych utworów oraz oświadczają, że wykorzystując te utwory działali na podstawie
art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W sprawach dotyczących umieszczonych w raporcie utworów, należy kontaktować się z autorami.

strona 42
Autorzy raportu

Wiktoria Antczak ● Maria Banaś ● Katarzyna Bartkowiak ● Julia Bukowska

Karolina Florek ● Kinga Guźniczak ● Aleksandra Jóźwiak ● Magdalena Klorek
Laura Łuczak ● Bartosz Marczak ● Zuzanna Markiewicz ● Julia Młynarczyk
Aleksander Należyty ● Maja Olesińska ● Martyna Pazera ● Monika Pieszko
Daria Pietrzak ● Eliza Pijecka ● Mikołaj Podłęcki ● Natalia Przychodzka
Monika Prządka ● Stanisław Roszkowiak ● Alicja Skrzypczak
Filip Skuratowicz ● Wiktoria Szatkowska ● Karolina Szeloch
Sandra Urbaniak ● Zofia Wawrzyniak ● Adam Zawiła ● Jakub Zberus

Opieka merytoryczna:
dr Anna Waligóra

Gość specjalny:
Wafel, czworonożny specjalista ds. przystosowania obiektów dla zwierząt

Opracowanie graficzne:
Stanisław Roszkowiak

strona 43
 ZIELONY AZYL
W CENTRUM POZNANIA

BADANIE
ODDZIAŁYWANIA
SPOŁECZNEGO
OGRODU SZELĄG

POZNAŃ 2022