UNIVERSITETI ALEKSANDËR MOISIU

FAKULTETI I BIZNESIT

PROGRAMI MASTER SHKENCOR: FINANCË KONTABILITET

Lënda: KONTABILITETI I INSTITUCIONEVE FINANCIARE

Leksioni 1

Profesori: Dr.Shaqir Rexhepi

Viti akademik 2023/2024

 Literaturë bazë dhe e rekomanduar

Literatura bazë:

▪ Kontabiliteti i Institucioneve Financiare, Dr. Jonada MAMO

▪ Kontabiliteti i Institucioneve Financiare, Dr. Arben Dermaku

Literatura e rekomanduar:

• Standardët ndërkombëtare të Kontabiliteti (SNK 39)

• Standardët Ndërkombëtare për Raportim Financiar (SNRF 9)
• Materiale të përpunuar nga Dr. Shaqir Rexhepi
 Metodologjia e Mësimëdhënies

➢ Leksioneve interaktive

➢ Punëve grupore

➢ Detyrave praktike

➢ Shembuj konkret

➢ Prezantimi i koncepteve teorike sipas literaturës me të

avancuar
 Temat

● Çfarë janë Institucionet Financiare

● Forma juridike e Institucioneve Depozituese dhe Jo Depozituese

● Standardet Kontabël të Institucioneve Financiare

● Autoritetet mbikëqyrëse te Institucioneve Financiare

 Hyrje ne Institucionet financiare

Marrja e vendimeve për investime dhe

financime kërkon:

➢ Drejtuesit dhe individët qe të kuptojnë lëvizjen e fondeve

➢ Funksionimin dhe strukturën e tregjeve financiare
➢ Kuptimi i ndryshimeve konkurruese te mjedisit ekonomik
➢ Nivelin e ndryshimit të tregjeve financiare ne institucionet
financiare
 Roli i Institucioneve Financiare

Çfarë është tregu financiar:

Blerja dhe shitja e aktiveve financiare si: (aksione, obligacione

apo të tjera letra me vlerë)

Bëjnë të mundur kalimin, lëvizjen e fondeve dhe si rezultat

sigurojnë financim dhe investim për njësitë familjare,
Bizneset, Agjencitë Qeveritare etj
Financojnë një pjese të mirë të shpenzimeve, të kompanive,
individëve, qeverise

Pjesëmarrësit kryesor në tregjet financiare jane familjet dhe

bizneset
 Roli i Institucioneve Financiare

Çfarë janë Institucionet financiare:

Janë ndërmjetësit kryesor në tregjet financiare dukë bërë të

mundur transferimin e fondeve nga njësi suficitare tek ato
deficitare.

Ofrojnë të gjitha shërbimet financiare si: banking, letra me

vlere, shërbime sigurimit etj.

Nuk merren me tregtimin e mallrave apo shërbime te tjera

jo financiare
 Sistemi Financiar sipas Segmenteve
Pesha e segmenteve te Sistemit Financiar sipas PBB
Autoriteti Sitemi 2012 2013 2014 2015 2016 2017
licencues dhe financiar
mbikeqyres
Banka e Shqipërisë Sektori bankar 89.6 90.5 91.3 91.3 94.9 91.9

Institucione 2.7 2.5 2.7 2.7 2.9 2.8

jobankare

Sherbime te 0.8 0.8 0.8 0.7 0.6 0.5

tjera financiare

Autoriteti Shoqeri 1.6 1.6 1.7 1.9 2.1 1.9

mbikeqyres Sigurimi
Financiar
Fondet e 0.02 0.03 0.04 0.1 0.1 0.1
Pensionit

Fonde 1.21 3.7 4.5 4.7 4.4 4.7

investimi
Totali 95.93 99.13 101.4 101.4 105 101.9
 Funksionet e Institucioneve Financiare

▪ Institucionet financiare veprojnë duke siguruar

informacione te nevojshme për kursimin e MM
▪ IF e rritin eficencen e investimit të kursimeve ne
ekonomi.
▪ IF emetojnë detyrimet financiare në favor të
individëve te cilët i investojnë kursimet e tyre.

▪ Një kursimtar ka me tepër besim ti depozitoj paratë

ne Banke, sesa duke ia dhënë hua ne njësie
ekonomike.
 Funksionet e Institucioneve Financiare

▪ Institucionet financiare e reduktojnë rrezikun

nëpërmjet diversifikimit te Portfolios

(ata marrin përsipër rrezikun e përshtatjes se maturitetit midis

aktiveve dhe detyrimeve duke ja përshtatur me mire
preferencave te njësive suficitare dhe deficitare te ekonomisë).
Struktura e Institucioneve Financiare

IF jane: depozituesve dhe jo depozituesve

Institucioni DEPOZITUES:

Pranon depozitën nga huadhënësi dhe i

siguron kreditimin huamarrësve nëpërmjet
kredive dhe blerjes se letrave me vlere.
Struktura e Institucioneve Financiare

DEPOZITAT kanë për qëllim:

➢ Ofrojnë llogari që mund të sigurojnë shumen dhe
likuiditetin e dëshiruar nga shumica e huadhënësve.

➢ Me fondet e marra nga depozitat japin kredi ne

madhësinë dhe maturitetin e dëshiruar te huamarrësve.

➢ Marrin përsipër riskun për kreditë e dhënë.

➢ Kane me shume ekspertize se huadhënësit individual ne

vlerësimin e besueshmërisë se huamarrësve.

➢ Diversikojne kreditë e tyre mes një numri te madh

huamarrësish, duke i përthithur kreditë problematike me
mire se huadhënësit individuale.
Institucioni DEPOZITUES përfshinë:

BANKAT DHE DEGET E BANKAVE TË HUAJA:

• Janë IF me dominonte ne depozitimin e mjeteve

monetare, duke ju ofruar huadhënësve llojshmëri
depozitash duke i transferuar fondet tek
huamarrësi dhe duke i dhënë kredi direkte.

• Bankat tregtare i shërbejnë sektorit privat dhe

publik sepse kredit e tyre përdoren nga familjet,
bizneset dhe agjencitë qeveritare.

• Bankat e kursimet janë te përqendruar me shume

ne mbledhjen e fondeve nga kursimet individëve
dhe familjes si kredi konsumatori dhe hipotekare.
Institucioni DEPOZITUES përfshinë:

SHOQERIT E KURSIM KREDITIT:

• Jenë IF të cilat pranojnë depozita vetëm

nga anëtaret e tyre, dhe i japin hua këto
fonde për te siguruar fitim
• Licencohen nga Banka qendrorë te
Shqipërisë
• Për gjendjen financiare i raportojnë
bankës se Shqipërisë
• Janë te përqendruar në kredit
hipotekare.
Struktura e Institucioneve Financiare

Institucionet JO DEPOZITUESE:

I sigurojnë fondet nga burime te tjera

dhe nga depozitat, por ato luajnë një rol
shumë të ma madh në ndërmjetësimin
financiar.
Funksioni i JO DEPOZITAVE është:
➢ Luajnë rol në kreditimet e financimit të projekteve,
individëve për nevojat e tyre te firmave, enteve
rregulluese si psh: Zyra e rregullatorit.

➢ Me fondet e marra nga kapitali, huat, grante, japin

kredi ne madhësinë dhe maturitetin e dëshiruar te
huamarrësit.

➢ Investojnë ne tituj financiar (aksione, bonde) qe

emetohen nga ente qeveritarë qendrore dhe lokale dhe
korporata qe janë të listuar ne burse.

➢ Kryejnë funksione si agjente në shërbimet e

ndërmjetësimit.
 Institucioni JO DEPOZITUES përfshinë:

INSTITUCIONET FINANCIARE JO BANKARE

• Janë shoqëri të cilat kryejnë aktivitete të

ndërmjetësimit financiar dhe te tjera
ndihmese, por qe nuk pranojnë depozita.

• Disa nga këto aktivitet përfshijnë: lising

financiar, kredi dhënia, investimi në letrat në vlerë.
 Institucioni JO DEPOZITUES përfshijnë:

SHOQËRITË E SIGURIMEVE

• Janë shoqëri të cilat konsistojnë ne

mbulimin e rriskut të pastër, duke I
siguruar: (pasurinë, përgjegjësinë, shëndetin,
jetën e individëve, si dhe te ardhurat e dala ne
pension).

• Shoqëritë e sigurimeve marrin prime ne

këmbim te policave dhe i përdorin
fondet për te blere letra me vlerë
(aksione dhe obligacione).
Institucioni JO DEPOZITUES përfshinë:

FONDET E PËRBASHKËTA TË SIGURIMEVE

• Shesin aksione tek huadhënësit dhe i

përdorin fondet e marra për te blere një
portfol me letra me vlere si aksione ose
obligacione, si dhe përqendrohen në letrat me
vlere të tregu i parasë.
 Institucioni JO DEPOZITUES përfshinë:

BANKAT E INVESTIMEVE

• I përdorin burimet e tyre informative për te luajtur

rolin e agjentit duke realizuar transaksione të letrave
me vlere përmes dy palëve.

• Bankieret investimet i analizojnë mirë firmën

emetuese, shkallen e rrezikut për huamarrje, llojin
dhe vëllimin e emetimit, çmimin e pritshëm ne treg.

• Bankieret për investimin e marrin përsipër riskun dhe

garantojnë palët e treta për cilësinë e investimit.
 Institucioni JO DEPOZITUES përfshinë:

FONDET E PENSIONEVE

• Janë shoqëri financiare ne të cilat njerëzit

kontribuojnë sot me një shumë të caktuar
parash ne mënyrë qe te sigurojnë te ardhmen e
tyre pas shkëputjes nga puna.

• Fondet e kontribuar investohen në letra me vlere

derisa të tërhiqen- me dalje ne pension.

• Fondet e pensioneve nuk paguajnë tatim ne të

ardhura as takse ndaj kapitalit.
Instrumentet financiare të mbajtura deri në maturim:

➢ Instrumentet financiarë te mbajtur deri në maturim janë

aktivë financiare jo derivateve me pagese fikse, ku një
njësi ekonomike ka aftësi për ti mbajtur deri në maturim.

➢ Kategoria deri ne maturim, përjashton asetet te tjera

financiare te cilat nuk janë kuotuar ne një treg aktiv si:
LLA tregtare, Investimet ne instrumente jo te kuotuar te
borgjit dhe depozitat ne Banka, ku janë klasifikuar si HUA
dhe LLA.

Shembull:
Në vijim do të elaborohen aktivitetet financiare të mbajtur ne maturim, përfshijnë
letrat me vlere të kuotuar të korgjit (obligacionet).
Investimet në instrumente të kapitalit neto të tilla si aksionet, nuk mund të
konsiderohen si “të mbajtura deri në maturim” sepse nuk kanë një maturim fiks.
Shembulli vijon

Me 1 janar 20XX, GONI LTD ka blere 100 mil. € Obligacione nga XONI LTD me
norme vjetore 6% me afat maturimi 10 vjet. Për 92.98 mil. €.
Obligacionet kanë një norme efektive të interesit prej 7%.

GONI LTD ka ndërmend ti mbaj obligacionet deri ne maturim dhe blerja e tyre
është regjistruar si me poshtë.

DATA PËRSHKRIMI KONTABËL DEBI KREDI

01.01.20XX Investimi ne Obligacione 100,000,000

Paraja 92,980,000

Zbritja nga Obligacionet 7,020,000

Blerja e obligacioneve

Obligacionet do te raportohen ne bilanc me vlerën prej 92.98

mil. Pra diferenca ndërmjet vlerës nominale 100 mil – zbritje
nga diferenca 7.02 mil. €.
Shembulli vijon

Për vitin e mbyllur me 31 dhjetor 20XX, te ardhurat e interesit për obligacionet do

te jenë me vlerën kontabël neto te OBLIG. Dhe normës efektive te interesit, qe
është i barabarte me 6.51 mil (92.98x7%). Interesi i arkëtueshëm për Shumat e
periudhës deri norma e kontraktuar 6% për te përballur vlerën e OBLG. 100 mil.

Dallimi ndërmjet te ardhurave te interesat dhe interesit te arkëtueshem është

amortizimi i zbritjes. Te ardhurat nga interesi njihen si me poshtë.
Llog. 100 mil – 92.98 = 7.02; 7.020 - 6 = 1.020; 6 + 1.020 = 7.020

DATA PËRSHKRIMI KONTABËL DEBI KREDI

31.12.20XX Interesi i arkëtueshem 6,000,000

Zbritjet nga obligacioni 1,020,000

Të ardhurat nga interesi 7,020,000

Regjistrimi I te ardhurave nga interesi

Instrumentet financiare të disponueshme për shitje:

➢ Regjistrohen në bilanc me vlerën e drejtë, dhe

çdo ndryshim të vlerës së drejtë në mes të
datave shkojnë te kapitali i aksionarit, dhe këto
vlera të ndryshueshme janë te disponueshme për
shitje.

➢ Nëse vlera e drejte e një investimi do te rritet,

vlera kontabël e investimit do të DEBITOHET
dhe Kapitali do te KREDITOHET, kjo vlere
është e gatshme për shitje.
Instrumentet financiare të disponueshme për shitje:

Sipas SNRF, çdo ndryshim në vlerën e drejte

ndahet ne dy komponentë:

Për shkak të Për shkak te

luhatjes se ndryshimit në vlerë
monedhës të investimeve
Shembull:

❑ Me 1 janar 2013 XONI LTD ka blere 20 mil. €

obligacione te TONI CO. Obligacionet kanë një
vlerë nominale prej 1,000 €.

▪ Obligacionet e kanë një maturim prej 10 vjetësh

dhe menaxhimi i XONI LTD nuk e ka ndërmend
ti mbaj obligacionet deri në maturimin e tyre.

▪ Vlera e drejtë e obligacionit me 31 dhjetor

2013 është 980€. Obligacionet fituan një
interes prej 2 mil.€ gjatë vitit.
Shembulli vijon

XONI LTD do ta njoh blerjen e obligacioneve si me poshtë

DATA PËRSHKRIMI KONTABËL DEBI KREDI

01.01.20XX Obligacionet e disponueshme për 20, mil

shitje
Paraja 20, mil

Njohja e blerjes se obligacioneve

Shembulli vijon

XONI LTD ka blere 20 mil obligacione me 01 janar 20XX, kështu

ndryshimi në vlerën e drejtë gjatë periudhës është 0.4 mil €=
= 20 mil x (1,000 – 980) = 20 x 0.02 = 0.4 mil. €
20/1000 = 0.02

DATA PËRSHKRIMI KONTABËL DEBI KREDI

01.01.20XX Ndryshimi në vlerën e drejtë të 0.4 mil

obligacioneve
Obligacione të disponueshme 0.4 mil
për shitje

Njohja e ndryshimeve ne vlerën e drejtë

Shembulli vijon

Te ardhurat e fituar te interesit për periudhën, kreditohen ne

Pasqyrën e të Ardhurave të periudhës.
20,000,000 / 10 vite = 2,000,000

DATA PËRSHKRIMI KONTABËL DEBI KREDI

31.12.20XX Paraja, inters i arkëtueshem 2,000,000

Te ardhurat nga interesi 2,000,000

Rexhistrimi i te ardhurave nga interesi

FINANCIMI I DREJTËPËRDREJT DHE JO I DREJTËPËRDREJTË

FINANCIMI I DREJTËPËRDREJTË

• Financimi i drejtpërdrejte ndodh kur pala qe ka teprice

parash ia jep hua palës qe ka mungese (nevoje) parash,
pra financim i drejtpërdrejt pa ndërmjetës.

• Ekzistojnë raste ne praktike kur një transaksion

realizohet edhe me ndërmjetësues transaksioni (broker)
(i cili ka për rol ti bashkoj një blerës dhe një shitës, pa i
rrezikuar paratë e tij dhe prandaj quhen komisionar.

• Ekzistojnë raste kur ndërmjetësuesit i blejnë

instrumentet financiar (borgjet, interesin dhe afatin e
shlyerjes) duke i rishitur me pas ne harmoni me
marrëveshjen ndërmjet te dyja palëve.
FINANCIMI JO I DREJTËPËRDREJTË

• Financimi jo i drejtpërdrejt ndodh kur huadhënësi dhe

huamarrësi nuk e njohin njeri – tjetrin, pra nuk janë në
dijeni se kujt ia japin apo marrin paratë.

• Banka është financuesi tipik i këtij lloj financimi, pasi

depozituesit nuk janë në dijeni për huamarrësin.

• Lënda e pare në banke janë depozitat, të cilat

investojnë në huadhënie masivë kundrejt një norme të
caktuar interesi.

• Fitimi tek bankat është diferenca ndërmjet interesit

që e marrin nga kreditë, kundrejt interesit qe e japin
ndaj depozitave .

Në vijim do ti paraqesim burimet e financimeve dhe përdorimi i

fondeve për të gjitha institucionet financiare.
 BURIMET DHE PËRDORIMI KRYESOR I FONDEVE TE IF
INSTITUCIONET BURIMI KRYESOR I PERDORIMI KRYRESOR I
FINANCIARE FONDEVE FONDEVE
Bankat tregtare Depozitat nga individe, Kredi per biznes, individe dhe
biznese dhe Qeveria qeverin. Letra me vlere qeverise

Shoqeri Kursim Depozitat nga individe, Kredi per biznes, individe dhe
Krediti (SHKK) dhe biznese dhe Qeveria qeverin. Letra me vlere qeverise
Bankat e kursimit
Uniononet e kreditit Depozitat nga anëtarët e Kredi vetëm për anëtarët e
unionit Unionit
Shoqerite e sigurimit Primet e sigurimit dhe Investime ne letra me vlere
fitimet nga investimet
Fondet e pensioneve Kontributet/pagesat Investime ne letra me vlere
periodike te punonjësve (securities)
Bankat e investimit Emetimi/shitja e Investime ne letra me vlere
aksioneve (securities broker&Dealer)
Fondet e Emetimi/shitja e Investime ne letra me vlere
perbashketa aksioneve (securities broker&Dealer)
Kompanite e Emetimi/shitja e Kredi/financimi ne shuma te
Ne vijim i kemi disa informacione në lidhje me transaksionet e kompanisë LONI Co.

Shembull:

Viti 2012
Me 15 janar, gjate vitit. Kompania LONI Co, ka shitur një portfol aksionesh të
Kompania XYZ te klasifikuar si “te disponueshme për shitje” , për një çmim prej
18,000€, te pranuar ne cash.
Vlera kontabel në fund të 2012 ishte 18,000€, ka pasur rregullime pozitive ne vlere
prej 5,000 €, ku kjo pasuri kishte qenë e njohur ne mënyrë direkte në kapital gjatë
vitit 2011.
30 qershor, blerja e një portfolio aksionesh te kompanisë XONI për 15,000€.
Aksionet paguhen ne CASH dhe janë te klasifikuar nga Kompania si aktive financiare
“ne dispozicion për shitje”.
Me 31 dhjetor, vlera e drejte e zotërimeve te kapitali (aksioneve te shoqërisë
XONI është 14,500€.

Viti 2013
Me 31 dhjetor, vlera e drejte e zotërimeve te kapitalit (aksioneve te shoqërisë
XONI është 13,000€.
Kërkohet: te behet regjistrimi i transaksioneve kontabel
DATA PËRSHKRIMI KONTABEL DEBI KREDI
15.01.201 Cash 18,000
2 Instrumentet financiarë AGJ 18,000
Portfoli i aksioneve te kompanisë XYZ
Transferim I fitimeve nga aktivet financiare “ne disp. për shitje’ 5,000
Fitimi nga portfolio ne disp. për shitje 5,000
Transferimi I fitimit qe eshte njohur ne kapitalin neto me pare
30.06.201 Instrumente financiare AGJ (aksione XONI) 15,000
2 CASH 15,000
Blerja e një portfolio aksionesh Kompanisë XONI
31.12.201 Humbjet nga aktivet finance. Te disponueshme për shitje 500
2 Instrumentet financiare AGJ aksione XONI 500
Vleresimi ne vleren e drejte
Rregullimet për ndryshimin ne vlerën e IF ne disp. Për shitje 5,000
Transferimi i fitimit nga aktivet finance. Të disp. Për shitje 5,000
Rregullimet për ndryshimin ne vlerën e IF ne disp. për shitje 500
Humbjet nga aktivet finance. Te disp. për shitje 500
31.12.201 Humbjet nga aktivet finance. Te dispon. Për shitje 1,500
3 Instrumentet financiare (aksione te zakonshme XONI 1,500

Rregullimet për ndryshimin ne vlerën e IF ne disp. për shitje 1,500

Humbjet nga aktivet finance. Te disp. për shitje 1,500
 AKTIVI FINANCIAR I MBAJTUR PËR TREGTIM

Një aktiv financiar është klasifikuar si i mbajtur për

tregtim nëse është:

▪ Blerë ose krijuar kryesisht për qëllimin e shitjes ose

riblerjes në periudhe afatshkurtër

▪ Instrumentet financiare te mbajtur për tregtim duhet te

njihen me vlerën e drejte nëpërmjet fitimit ose humbjes
dhe çdo ndryshim ne vlerën e drejtë gjatë një periudhe dhe
çdo dividend ose te ardhura nga interesi për periudhën
njihet si fitim dhe humbje për periudhën.
Shembulli vijon

Me 1 janar 2013, XONI blen 10,000 aksione te GONI për vlerën 55 € për
aksion (10,000 x 55 = 550,000€)
Ajo do ti regjistroj transaksionet ne ditar si me poshtë.

DATA PËRSHKRIMI KONTABËL DEBI KREDI

01.01.2013 Investimi te GONI 550,000

Paraja 550,000
Blerja e aksioneve te GONI

Investimi do te raportohet ne vlerën prej 550,000 ne bilance

Shembulli vijon
Gjatë vitit financiar që përfundon me 31 dhjetor 2013, GONI deklaron
një dividend prej 0.9€ për aksion.
XONI duhet ti regjistroje dividendët e fituar si me poshtë.
10,000 x 0.9 = 9,000€

DATA PËRSHKRIMI KONTABËL DEBI KREDI

31.12.2013 CASH 9,000

Dividende e fituar 9,000

Njohja e dividendes
Shembulli vijon
Me 31 dhjetor 2013 vlera e tregut te aksionit te GONI ra ne 49€ për
aksion dhe kjo rënie përfaqëson një humbje prej 60,000 €:
55-49 = 6 x 10,000 = 60,000€

DATA PËRSHKRIMI KONTABËL DEBI KREDI

31.12.2012 Humbjet ne isn’t. financiar 60,000

Investimi te GONI 60,000

Njohja e rënies në vlerën e aksioneve

Fundi i leksioneve

Ju falëminderit!