Erd 068 Pop1 04 Qac Oqp 00010

0 PRELIMINARY 1.03.2024 H.
DURAN
REV. DEĞİŞİKLİK / REVİZYON TARİH ONAYLAYAN
PT PROCEDURE FOR ERDEMİR TB-6 PROJECT

ERDEMİR TB-6 PROJESİ PT PROSEDÜRÜ
QAC - Quality Assurance / Quality Control / Kalite Güvence / Kalite Kontrol

OQP - Other Quality Procedure / Diğer Kalite Prosedürleri
İSİM İMZA TARİH DOKÜMAN NO. REV.

HAZIRLAYAN: A.BALCI 1.03.2024
KONTROL: Ş.LİMAN 1.03.2024
ONAYLAYAN: H.DURAN 1.03.2024 ERD-068 -POP1-04-QAC-OQP-00010 0
ONAYLAYAN
ERDEMİR/ERDEMİR T.ÇOLAK
MÜHENDİSLİK
BU DOKÜMANIN BÜTÜN HAKLARI SAKLIDIR. YAZILI İZİN ALMADAN KULLANILAMAZ VE ÇOĞALTILAMAZ.
All copyrights transformation or any other use of this document remain exclusive properties
CONTENTS
AÇIKLAMA DOKÜMAN NO. Sheet
PT PROCEDURE FOR ERDEMİR TB-6 PROJECT

ERD-068 -POP1-04-QAC-OQP-00010 38
ERDEMİR TB-6 PROJESİ PT PROSEDÜRÜ
Prosedür Adı :
SIVI PENETRANT MUAYENESİ PROSEDÜRÜ - EN
Doküman Kodu & Son Rev. No
Doküman Tipi Sıra No Son Revizyon No
PRS 34 00
Revizyon Tarihçesi ve Doküman Kontrol & Onayı

Kontrol Eden
Rev. No Tarih Tanım Hazırlayan Onaylayan
Onaylayan
Tuna Rafet GÜRHAN
00 14.09.2020 İlk Yayın
YEŞİLKANARYA YILDIRIM MUŞ
Doküman No:PRS.34
SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

Revizyon No:00
PROSEDÜRÜ - EN Rev. Tarihi: -
Sayfa 2 / 38
1. AMAÇ:
Bu prosedürün amacı malzemelerdeki yüzeye açık süreksizliklerin Sıvı Penetrant Muayenesi ile tespitine yönelik ilgili teknik
gereklilikleri tanımlamak ve uygulamaların standartlara uygun olarak yapılmasını sağlamaktır.
2. KAPSAM:
Bu prosedür, esas olarak metalik malzemelere uygulanmakla birlikte muayene ortamıyla reaksiyona girmemeleri ve
yüzeylerinin aşırı derecede gözenekli olmamaları kaydıyla diğer malzemelere de uygulanabilir. Bunlara örnek olarak dökümler,
dövmeler, kaynaklar, seramikler vb. verilebilir.
Bu prosedür ek olarak, kaynakların, döküm ve dövme malzemelerin penetrant muayenesi ile ilgili kabul kriterlerini de içerir.
3. SORUMLULAR:
3.1 NDT Seviye 3 bu prosedürün hazırlanmasından ve ilgili standardın güncel durumuna göre revizyonunun yapılmasından
sorumludur.
3.2 Hazırlanan prosedür, NDT Müdürü tarafından gözden geçirilir ve Genel Müdür tarafından onaylanır.
3.3 Bu prosedür kapsamında yapılan çalışmaların uygunluğunun takibinden NDT Müdürü sorumludur.
3.4 Bu prosedüre göre tahribatsız muayeneyi gerçekleştiren personel, ISO 9712‘e göre uygun seviyede veya eşdeğeri bir
standarda göre ilgili endüstri sektöründe uygun seviyede vasıflandırılmış olmalıdır.
3.5 Sıvı Penetrant testi yapacak personel en az seviye 1, değerlendirmeyi yapacak personel en az seviye 2 olmalıdır.
4. TANIMLAR:
4.1 Doğrusal Belirti

Doğrusal belirtiler, boyu eninin üç katını aşan belirtilerdir.
4.2 Yuvarlak Belirti
Yuvarlak belirtiler, boyu enine eşit veya boyu eninin üç katından daha az olan, dairesel veya elips formunda belirtilerdir.
4.3 Yorumlama
Belirtilerin ilgili veya ilgisiz belirti olup olmadığının belirlenmesi
ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 3 / 38
4.4 İlgili Belirti

İlgili belirtiler, süreksizliklerden kaynaklanan ve/veya standartlarda belirtilen minimum süreksizlik boyutunun üzerindeki, kayıt
edilmesi ve referans standardına göre değerlendirilmesi gereken belirtilerdir.
4.5 İlgisiz Belirti
Süreksizlik dışındaki veya standartlarda belirtilen minimum süreksizlik boyutunun altındaki, değerlendirme gerektirmeyen
belirtilerdir.
4.6 Ürün Ailesi
Penetrant, geliştirici ve çözücülerden oluşur.Bir ürün ailesi, penetrant, fazla penetrant giderici ve geliştiriciden oluşan
penetrant muayene malzemelerinin bir kombinasyonu olarak anlaşılır.
5. KISALTMALAR:
Bu prosedürde özel bir kısaltma yoktur.
6. UYGULAMA:
6.1 Genel
6.1.1 Aydınlatma
Penetrant testinin yapıldığında ortam beyaz ışık (gün ışığı veya yapay ışık) şiddeti en az 500 lux, flüorışıl parçacıkla test
yapılacaksa ortam beyaz ışık şiddeti maksimum 20 lux UV-A ışık şiddeti minimum 10 Watt/m²olmalıdır. Ara temizleme sırasında,
flüorışıl teknik için UV-A ışık şiddeti minimum 1 Watt/m²; görünür teknik için en az 100 lüks olacaktır.
6.1.2 Yüzey Hazırlama

Gerektiğinde mekanik veya kimyasal metotlar veya bu metotların bir kombinasyonu kullanılarak tufal, pas, gres veya boya vb.
kirlilikler giderilmelidir. Ön temizleme sırasında muayene yüzeyi, artıklardan arındırılarak uygulanacak penetrantın herhangi bir
süreksizliğe girmesi sağlanmalıdır. Temizlenen alan, gerçek muayene yüzeyine bitişik alanlardan kaynaklanabilecek bir
etkileşimi önlemek için yeterince büyük olmalıdır.
6.1.2.1 Mekanik ön temizleme

Tufal, cüruf, pas, vb. kirlilikler; fırçalama, sürtme, aşındırma, kumlama, yüksek basınçlı su püskürtme, vb. uygun metotlar
kullanılarak giderilmelidir. Bu metotlar, kirlilikleri yüzeyden uzaklaştırmakla birlikte yüzey süreksizliklerinin içindeki kirliliklerin
giderilmesinde genellikle yetersizdir. Her durumda ve özellikle yüzeye çelik bilye püskürtme işleminde, süreksizliklerin plastik
deformasyonla veya aşındırıcı malzemelerle tıkanmak suretiyle maskelenmemesine dikkat edilmelidir. Gerektiğinde
süreksizliklerin yüzeye açıldığından emin olmak için müteakiben yüzey asitle dağlanmalı, yeterli durulama ve kurutma
yapılmalıdır.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 4 / 38
6.1.2.2 Kimyasal ön temizleme

Kimyasal ön temizleme, gres, yağ, kalıplama ve kaplama kalıntıları, boya veya dağlama malzemeleri gibi artıkları gidermek için
uygun kimyasal temizleme malzemeler kullanılarak yapılmalıdır.Kimyasal ön temizleme işleminden gelen artıklar penetrant ile
reaksiyona girebilir ve penetrant hassasiyetini büyük ölçüde azaltabilir. Özellikle asitler ve kromatlar flüorışıl penetrantların
ışıma özelliğini ve renk kontrast penetrantların renklerini büyük ölçüde azaltabilir. Bu sebeple kimyasal maddeler, temizleme
işleminden sonra suyla durulamayıda ihtiva eden uygun temizleme metotları kullanılarak muayene edilen yüzeyden
giderilmelidir.
Deneye tâbi tutulacak alandaki döküm yüzeyi, gerekli şiddeti seviyesi tayininin yapılması için, yeterli parlaklık,kontrast ve uygun
biçime sahip olmalıdır. Sipariş sırasında başka şekilde belirtilmedikçe, yüzey son işlemiÇizelge 4’ten seçilmelidir.
Not - Bir yüzey pürüzlülük komparatörü kullanılarak, yüzey son işlem değerlendirilmesinin yapılması tavsiye edilir.
Dökümler, teslim şartlarında belirtilen şekilde sıvı penetrant muayeneye tâbi tutulmalıdır. Aşındırıcı kum veya bilye
püskürtülmesi gerekirse, muhtemel süreksizlikleri kapatmak veya sızdırmayı bertaraf edebilmek için bu işlemler mümkün
olduğu kadar hafif yapılmalıdır. Muhtemel süreksizlikleri kapatma veya sızdırmayı bertaraf edebilme riski kabul edilmiyorsa,
süreksizliklerin tespit edilebilmesi için, püskürtmeyi takiben kimyasal dağlama işlemi yapılmalıdır. Banyonun kimyasal bileşimi
ile derişim, sıcaklık, nötralizasyon ve çalkalama için daldırma süresi gibi diğer parametreler, uygulanabilirse, kaydedilmelidir.
Eğer diğer bir NDT metodu da uygulanacaksa, müşteri tarafından aksi belirtilmediği sürece, yüzeye açık süreksizliklerin
tıkanmaması için penetrant muayene öncelikli uygulanacaktır. Eğer aksi bir durum söz konusu olacaksa, yüzey kirlilikleri
uzaklaştıracak şekilde dikkatli bir şekilde temizlenecektir.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 5 / 38
Kaynak, Dövme ve döküm malzemeler için Muayene edilecek yüzeylerdeki yüzey pürüzlüğü, kalite sınıfları2, 3 ve 4 için 6.3 µm
Ra’ dan, kalite sınıfı1 için ise 12,5 µm Ra’ dan küçük olmalıdır.
6.1.3 Teçhizat
Uygulanan işleme bağlı olarak aşağıdaki deney cihazları kullanılabilir:
− Portatif püskürtme cihazları
− Bez
− Fırça
− Personel koruyucu teçhizatlar
− Beyaz ışık kaynağı
− UV (A) kaynağı
6.1.4 Penetrant Muayene ürünleri. Muayene ürünleri Tablo: 1’de verilmiştir. Penetrant malzemeler, her ayrı şarj için
sertifikaları temin edilerek, hazır, sprey kutularda uygulanacaktır. Tüm penetrant malzemeleri son kullanım süreleri göz önüne
alınarak kullanılacaktır. Penetrant ve ara temizleyici aynı üreticiden olacaktır.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 6 / 38
Tablo 1 Penetrant ürünleri
6.1.4.1 Kısa gösteriliş

Örnek:
Bir flüorışıl penetrant (I), fazla penetrantı gidermek için su (A), kuru toz geliştirici (a) ve seviye 2
hassasiyetli bir sistemden oluşan onaylanmış bir ürün ailesinin kısa gösterilişi, ISO 3452-1 ve ISO 3452-2’ye göre şu şekildedir:
Ürün ailesi ISO 3452-2-1-IAa-2.
6.2 Muayene
Penetrant muayenesine başlamadan önce en önemli detay kontrol parçasının ön temizliğidir bu konu yüzey hazırlama kısmında
bahsedildiği gibi titizlikle yapıldığından emin olunmalıdır.
Muayene, sadece dökümlerin mutabık kalınan bir kısmına ve belirli yüzdesine uygulanmalıdır. Her mutabakat için aşağıdaki
şartların müşteri tarafından belirlenmiş ve bildirilmiş olması gerekir.
a) Muayene edilecek dökümlerin alanı ve yüzdesi
b) Partiler arasında kararlaştırıldığı şekilde, muayenenin yapılacağı imalât alanı veya alanları
c) Muayene edilecek döküm alanları için süreksizlik belirtilerinintipi ve şiddet seviyesi
6.2.1 Uygulama. Penetrant, muayene edilecek parçaya spreyle püskürtülerek, fırça ile sürülerek, dökülerek ya da parça
penetranta batırılarak veya daldırılarak uygulanabilir. Nüfuziyet süresi boyunca, muayene yüzeyinin tamamen ıslanmış olarak
kalmasını sağlamaya özen gösterilmelidir.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 7 / 38
6.2.2 Sıcaklık. Nemin süreksizliklere girişini en aza indirmek için muayene yüzeyinin sıcaklığı genellikle 10°C-50°C aralığında
olmalıdır.
6.2.3 Nüfuziyet süresi.Uygun nüfuziyet süresi, penetrantın özelliklerine, uygulama sıcaklığına, muayene edilecek parçanın
malzemesine ve tespit edilecek süreksizliklere bağlıdır. Nüfuziyet süresi minimum 5 dakikadan 60 dakikaya kadardır ve
penetrasyon zamanı üreticinin tavsiye ettiği değerden daha az olmayacaktır.
6.2.4 Fazla penetrantın giderilmesi. Giderici ortamın uygulanması, penetrantı süreksizlikler içerisinden çıkarmayacak şekilde
olmalıdır.
6.2.4.1 Su:Fazla penetrant, meselâ spreyle durulama veya nemlendirilmiş bir bezle silme gibi, uygun bir durulama tekniği
kullanılarak giderilmelidir. Su sıcaklığı 50°C’ı aşmamalıdır.
6.2.4.2 Çözücüler. Fazla penetrant, önce temiz, havsız bir bez ile giderilmeli, daha sonra çözücüyle hafifçe nemlendirilmiş temiz,
havsız bir bezle temizleme yapılmalıdır.
6.2.5Kurutma. Muayene yüzeyi aşağıdaki metotlardan biri yardımıyla mümkün olduğunca çabuk kurutulmalıdır:
a) Temiz, kuru, havsız bir bezle silme,
b) Sıcak suya batırıldıktan sonra ortam sıcaklığında buharlaştırma,
c) Yüksek sıcaklıkta buharlaştırma,
d) Basınçlı hava sirkülasyonunda kurutma,
e) Yukarıda belirtilen metotların (a-d) bir kombinasyonu.
Aksi onaylanmadıkça, kurutma esnasında yüzey sıcaklığı 50°C’ yi aşmamalıdır.
6.2.6Geliştiricinin uygulanması. Geliştiricinin uygulanması fazla penetrantın giderilmesinden sonra mümkün olan en kısa
sürede yapılmalıdır.
6.2.6.1 Çözücü esaslı geliştirici. Geliştirici, yüzeye spreyleme suretiyle düzgün bir şekilde uygulanmalıdır. Sprey, geliştiricinin
yüzey üzerine hafifçe ıslak olarak ulaşmasını, ince ve düzgün bir tabaka meydana getirmesini sağlamalıdır.
6.2.6.2 Geliştirme süresi. Geliştirme süresi 10 dakika ile 30 dakika arasında olmalıdır. Daha uzun süreler için taraflar anlaşmaya
varılabilir.
6.2.7İnceleme. Çıplak gözle veya 3 kere büyütülerek yapılmalıdır. Genellikle, geliştiricinin uygulanmasından hemen sonra veya
geliştirici kurur kurumaz ilk muayenenin yapılması tavsiye edilir. Son muayene, geliştirme süresi tamamlandığında yapılmalıdır.
Not - Belirtinin çapı, genişliği veya renk şiddeti, sınırlı bir bilgi sağlar.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 8 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 9 / 38
6.2.7.1 Muayene şartları:

6.2.7.1.1 Flüorışıl penetrantlar:Muayene operatörünün gözlerinin muayene kabinindeki karanlığa uyum sağlaması için en az 1
dakika, verilmelidir. Muayene edilecek yüzeydeki ışıma şiddeti, 10 W/m2 (1000 μW/cm2) den daha az olmamalıdır.
Yukarıdaki ifadeler, görünür aydınlatma şiddetinin en fazla 20 lüks ile sınırlandığı karanlık odalardaki muayeneler için geçerlidir.
6.2.7.1.2 Renk kontrastpenetrantları:Muayene yüzeyi gün ışığında veya muayene edilen parça yüzeyinde 500 lüks’ten daha az
olmayan bir aydınlatma şiddetine sahip sunî beyaz ışık altında muayene edilmelidir.
6.2.8 Son Temizlik ve Koruma. Gerekirse/istenirse, uygun korozyon koruması tatbik edilmelidir.
6.3 İş Güvenliği
İş Güvenliği ile ilgili olarak T.16 numaralı İş Güvenliğine Talimatına uyulacaktır.
Bunun yanında, penetrant muayene teknikleri zararlı, yanıcı ve/veya uçucu malzemelerin kullanımını gerektirdiğinden belirli
tedbirler alınmalıdır.
Bu malzemelerin ciltle veya herhangi bir mukoza zarıyla uzun süreli veya tekrarlı temasından kaçınılmalıdır. Çalışılan alanlar
yeterince havalandırılmalı ve yerel mevzuata uygun olarak, çıplak alevden, kıvılcım ve ısı kaynaklarından uzakta
konumlandırılmalıdır.
Penetrant muayene ürünleri ve teçhizatı dikkatle ve daima imalâtçı tarafından verilen talimatlara uygun olarak kullanılmalıdır.
UV-A kaynakları kullanıldığında, UV-A kaynağından gelen filtre edilmemiş ışığın muayene yapanın gözüne doğrudan
ulaşmamasını sağlayacak şekilde tedbir alınmalıdır. Lambanın ayrılmaz bir parçası olmasına veya ayrı bir bileşeni olmasına
bakılmaksızın UV-A filtresi daima iyi durumda muhafaza edilmelidir. Sağlık, emniyet, kirlilik ve depolama vs. yönünden kanun
ve tüzüklere uyulmalıdır.
Testi yapacak personel çalışmaya başlamadan önce çalışma sahası içerisindeki ışıklandırma, iskele vb. gereçlerin uygun
olduğundan emin olmalıdır. Tesisler için hazırlanmış olan emniyet ve güvenlik planlarındaki kurallara uyulmalıdır.
6.4 Kabul Kriterleri

Penetrant muayenesi ile elde edilen belirtiler, bu belirtilere sebep olan kusurlarla aynı büyüklük ve şekle sahip olmayabilir.
Yapılacak değerlendirmeler, belirtinin büyüklüğünü temel almalıdır.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 10 / 38
6.4.1 DÖKÜMLER, KUM, BASINÇSIZ VE DÜŞÜK BASINÇLI KALIP (TS EN 1371-1)

6.4.1.1 Genel
Süreksizlik belirtileri lineer olmayan (izole edilmiş veya kümelenmiş halinde), düzgün veya lineer olabilir.Süreksizliklerin
büyüklüğünü tayin etmek için genellikle sıvı penetrant muayene kullanılamamakla birlikte,penetrant muayene, belirtinin L
uzunluğunun ölçülerek değerlendirmesine imkan sağlar.
Buradan itibaren aşağıdaki semboller kullanılmıştır.

-L Uzunluk,
-W Genişlik,
-t Kalınlık,
-P Penetrant,
- SP Lineer olmayan izole edilmiş belirtiler,
- CP Lineer olmayan küme şeklinde belirtiler,
- AP Düzgün belirtiler,
- LP Lineer belirtiler.
6.4.1.2 Şartlar
Penetrant belirtilerin değişik tipleri, Çizelge 1’de gösterilen süreksizliklerle (A, B, C, vb.) ilişkilendirilebilir.
Çizelge 1’de ayrıntıları gösterilen fizikî süreksizlikler, lineer, lineer olmayan veya düzgün sıvı penetrant muayene belirtisi
verebilir.
Sıvı penetrant muayene belirtilerinin tanımlanması:
a) Lineer belirtiler (LP). En büyük boyut, en küçük boyutun üç katı veya daha büyüktür (L ≥ 3 W),
b) Lineer olmayan belirtiler. En büyük boyut, en küçük boyutun üç katından daha küçüktür (L<3 W),
- İzole edilmiş (SP),
-Küme halinde (CP): Belirtiler arasındaki mesafenin ölçülemediği çoklu belirti alanı (sadece bir belirtişeklinde görünürler).
c) Düzgün belirtiler (AP).
- Lineer belirtiler: İki belirti arasındaki mesafe, aynı hizadaki en uzun süreksizliğin uzunluğundan dahaküçüktür.
- Lineer olmayan belirtiler: İki belirti arasındaki mesafe, 2 mm’den daha azdır ve en az üç belirti gözlenmiştir.
6.4.1.3 Şiddeti seviyeleri

Çizelge 2 ve Çizelge 3’e göre birkaç şiddet seviyesi kabul edilmiştir. İstenilen şiddet seviyesine bağlı olarak verilen son işlem
derecesine karşılık gelen bir yüzey üzerinde deney yapılması gereklidir.
Dökümlerin kullanılışına bağlı olarak, bütün belirti tipleri ile şiddet seviyelerinin penetrant muayenesi, alıcı tarafından sipariş
sırasında belirlenmelidir. İmalâtçı, bu talebi yerine getireceğini teyit etmelidir.
Penetrant belirtilerin hesaba katılması için, şiddet seviyesine uygun ölçülere sahip olmaları gerekir. Şiddet seviyesi, imalâtçı ile
alıcı arasında kararlaştırıldığı gibi seçilmeli ve belirlenmelidir.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 11 / 38
Çizelge 2 ve Çizelge 3, ilgili şiddet seviyesinde kabul edilecek en küçük belirtinin en büyük ölçüsünü göstermektedir.
6.4.1.4 Çizelgeler
Çizelge 2, lineer olmayan izole edilmiş veya lineer olmayan küme şeklinde belirtilerle ilgilidir.
Çizelge 3, lineer veya sıralı belirtilerle ilgilidir.
Çizelge 2 ve Çizelge 3 bağımsızdır (bu çizelgelerden, farklı şiddet seviyeleri seçilebilir).
Lineer olmayan belirti örnekleri, Ek C ve EK D’ de gösterilmiştir. Lineer ve sıralı belirtiler Ek E’ de gösterilmiştir. Bunlar, Çizelge
2 ve Çizelge 3’e göre tanımlanmış olup, verilen referans şekiller 1:1 olarak yorumlanmalıdır.
6.4.1.5 Belirtilerin sınıflandırılması ve sonuçların yorumlanması

Bir süreksizlik belirtisini sınıflandırmak için, 105 mm x 148 mm’lik*) bir çerçeve en elverişsiz (hataların yoğun olduğu) yere
yerleştirilmelidir. Gözlenen belirtiler, bu prosedürde tanımlanan referans şiddet seviyeleri ile mukayese edilmeli ve eşdeğer
veya en yakın daha üst bir şiddet seviyesi, şiddet seviyesi olarak alınmalıdır.
Not 1. Döküm ölçüleri 105 mm x 148 mm (ISO format A6)den daha küçük olduğunda, belirti şartları, yüzey alanı ile orantılı
şekilde olmalıdır.
Aynı sayıda lineer olmayan belirtiler ve/veya benzer görünüşlü aynı uzunlukta lineer belirtiler tespit edildiğinde, belirtilerin eş
değer olduğu düşünülmelidir.
Herhangi bir belirti tipi için gözlenen şiddet seviyesi, siparişte belirtilenden daha kötü ise, dökümün bu prosedüre uygun
olmadığı düşünülecektir. Gözlenen şiddet seviyesi, siparişte belirtilene eşit veya daha iyi ise, bu standarda uygun bir döküm
olduğu kabul edilmelidir.
Şiddet seviyelerinin sınıflandırılması Tablo 2 ve Tablo 3’ deki değerlere göre yapılacaktır.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 12 / 38
Çizelge:1- Süreksizliklerin yapısı ve karşılık gelen sıvı penetrant muayenebelirtilerinin tipleri

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 13 / 38
Çizelge:2- Sıvı penetrant muayene için şiddet seviyeleri-lineer olmayan belirtiler¹ izole edilmiş (SP) veya küme halinde (CP)

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 14 / 38
Çizelge:3- Sıvı penetrant muayene için şiddet seviyeleri-lineer (LP) ve Düzgün (AP) belirtiler¹.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 15 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 16 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 17 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 18 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 19 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 20 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 21 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 22 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 23 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 24 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 25 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 26 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 27 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 28 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 29 / 38

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 30 / 38
6.4.2 HASSAS DÖKÜMLER

Referans alan:25 mm X 25 mm ölçülerinde kare şeklinde bir alan tarif edilmiştir.
Penetrant muayenesi ile elde edilen belirtiler, bu belirtilere sebep olan kusurlarla aynı büyüklük ve şekle sahip olmayabilir.
Yapılacakdeğerlendirmeler, belirtinin büyüklüğünü temel almalıdır.
6.4.2.1 Genel
Süreksizlik belirtileri lineer olmayan (izole edilmiş veya kümelenmiş halinde), düzgün veya lineer olabilir.Süreksizliklerin
büyüklüğünü tayin etmek için genellikle sıvı penetrant muayene kullanılamamakla birlikte,penetrant muayene, belirtinin L
uzunluğunun ölçülerek değerlendirmesine imkan sağlar.
Buradan itibaren aşağıdaki semboller kullanılmıştır.

-L Uzunluk,
-W Genişlik,
-t Kalınlık,
-P Penetrant,
- SP Doğrusal olmayan ayrık belirtiler,
- CP Doğrusal olmayan küme şeklinde belirtiler,
- AP Aynı hizadaki belirtiler,
- LP Doğrusal belirtiler.
6.4.2.2Şartlar
Penetrant belirtilerin değişik tipleri, Çizelge 1’de gösterilen süreksizliklerle (A, B, C, vb.) ilişkilendirilebilir.
Çizelge 1, süreksizliklerle ilgili olarak doğrusal, doğrusal olmayan veya aynı hizada penetrant muayene belirtilerini
göstermektedir.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 31 / 38
Çizelge:1 Süreksizliklerin yapısı ve karşılık gelen sıvı penetrant muayenebelirtilerinin tipleri
6.4.2.3 Sıvı penetrant muayene belirtilerinin tanımlanması:

a) Doğrusal olmayan belirtiler, L < 3 W şeklinde olan
- Ayrık (SP),
- Küme halinde (CP): Ölçülebilen bir alan şeklinde çoklu belirtialanı.
İki ayrık veya küme halindeki belirti arasındaki en küçük uzaklık, en az en büyük belirtinin iki katı kadarolmalıdır.
b) Aynı hizadaki belirtiler (AP).
- Doğrusal olmayan belirtiler: İki belirti arasındaki mesafe,2 mm’den daha azdır ve en az üç belirti gözlenmiştir.
- Doğrusal belirtiler: İki belirti arasındaki mesafe, aynı hizadaki en uzun süreksizliğin uzunluğundan daha küçüktür.
c) Doğrusal belirti (LP), L ≥ 3 W şeklinde.
6.4.2.4 Şiddet seviyeleri:

Çizelge 2 ve Çizelge 3’e göre birkaç şiddet seviyesi kabul edilmiştir. İstenilen şiddet seviyesine bağlı olarak verilen bitirme
derecesine (Çizelge 4) karşılık gelen bir yüzey üzerinde deney yapılması gereklidir.
Dökümlerin kullanılışına bağlı olarak, bütün belirti tipleri ile şiddet seviyelerinin penetrant muayenesi, alıcı tarafından sipariş
sırasında belirlenmelidir. İmalâtçı, bu talebi yerine getireceğini doğrulamalıdır.
Penetrant belirtilerin hesaba katılması için, şiddet seviyesine uygun ölçülere sahip olmaları gerekir.İstenilen şiddet seviyesi,
imalâtçı ile alıcı arasında kararlaştırıldığı gibi seçilmeli ve belirlenmelidir.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 32 / 38
6.4.2.4.1 Şartlar:
Çizelge 2 ve Çizelge 3, ilgili şiddet seviyesinde kabul edilecek en küçük uzunlukları göstermektedir.
6.4.2.4.2 Penetrant muayene belirtileri:

Çizelge 2, doğrusal olmayan ayrık veya doğrusal olmayan küme şeklinde belirtilerle ilgilidir.
Çizelge 3, doğrusal veya hizalanmış belirtilerle ilgilidir.
Çizelge 2 ve Çizelge 3 birbirinden bağımsızdır
Not - Çizelge 2 ve Çizelge 3’ten, farklı şiddet seviyeleri seçilebilir.
6.4.2.4.3 Sonuçların yorumu:

Bir süreksizlik belirtisinin açıklanması için, referans alan içeren bir çerçeve en elverişsiz yere yerleştirilmelidir.Gözlenen
belirtiler, bu prosedürde tanımlanan referans şiddet seviyeleri ile mukayese edilmeli ve eşdeğer veya en yakın daha üst bir
şiddet seviyesi, şiddet seviyesi olarak alınmalıdır.
Muayene edilecek döküm alanı, referans döküm alanından (25 mm X 25 mm ölçülerinde kare şeklinde bir alan )daha küçük
olduğunda, belirtilerin kabul edilebilir en büyük sayısı veya ölçüsü, siparişin kabulü sırasında imalâtçı ile alıcı arasında
kararlaştırılmalıdır.
Aynı sayıda doğrusal olmayan lekeler ve/veya benzer görünüşlü aynı uzunlukta doğrusal belirtiler tespit edildiğinde, belirtilerin
eş değer olduğu düşünülmelidir. Farklı tiplerin izin verilebilen en büyük süreksizlikleri,referans alanda eş zamanlı olarak
görünebilir.
Herhangi bir belirti tipi için gözlenen şiddet seviyesi, siparişte belirtilene eşit veya daha iyi ise, dökümün bu prosedüre uygun
olduğu düşünülmelidir. Gözlenen şiddet seviyesi, siparişte belirtilenden daha kötü ise, bu prosedüre uygun olmadığı kabul
edilmelidir.
Siparişte veya şartnamelerde belirtilen şartlar, bu prosedürde kullanılan terminolojiye uygun olmalıdır.
Not 1 - Şiddet seviye referansları, isteğe bağlı olarak seçilir. Onlar, gerek bir çizelgeden diğerine gerekse bir belirti
cinsinden diğerine aynı serilerde dikkate alınmayabilir.
Not 2 - Daha küçük bir şekil, daha iyi bir şiddet seviyesi gösterir.
Not 3- Döküm yüzeyinin 25 mm x 25 mm’den daha büyük alanının, kararlaştırılan şiddet seviyesini aşan süreksizlikler ihtiva
etmemesi şartıyla, süreksizliklerin kabul edilebilirliği genellikle sınırlanmamıştır.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 33 / 38
Çizelge 2 - Pürüzlülük şiddet seviyeleri – Ayrık (SP) veya küme halinde (CP) bulunan doğrusal olmayan belirtiler
Çizelge 3 - Şiddet seviyeleri - Doğrusal (LP) ve hizalanmış (AP), ayrık ve küme halinde belirtiler

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 34 / 38
Çizelge 4 - Sıvı penetrant muayene için tavsiye edilen yüzey son işlem değerleri
6.4.3 DÖVME ÇELİKLER

6.4.3.1 Belirtilerin Sınıflandırılması
Belirtilerin sınıflandırılmasında, aşağıdaki kurallar uygulanır.
a) Bir doğrusal belirti, diğer bir doğrusal belirti ile aynı hizada değilse veya diğer bir doğrusal belirti ile aynı hizada olduğu halde
aralarındaki mesafe uzun olanın boyunun beş katından fazla ise, o belirti bağımsız bir belirti olarak dikkate alınır.
b) Etkileşen belirtiler, aynı hizada yer alan iki (veya daha fazla) doğrusal belirtidir ve dikkate alınan iki belirti, aralarındaki mesafe
uzun olanın boyunun beş katından daha az veya beş katına eşit olması halinde, değerlendirmenin amacı bakımından kesintisiz
bir uzunluğa sahip olarak göz önüne alınır.
c) Doğrusal belirtilerin toplam uzunluğu, referans yüzey üzerinde tespit edilen bütün doğrusal belirtilerin uzunluğunun
toplamıdır (mesela, 148 mm x105 mm veya A6 formatı).
Not - Doğrusal belirti, boyu genişliğinin üç katından büyük olan belirtidir.
d) Yuvarlak belirti, boyu genişliğine eşit ya da boyu genişliğinin üç katından küçük olan belirtidir.
e) Parçanın geometrisinden (kesit değişimi veya delik vb.) veya parçaya uygulanan yüzey işlemlerinden (çizik veya torna izi vb.)
kaynaklanan yanıltıcı belirtiler dikkate alınmaz.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 35 / 38
Açıklamalar:
a) Referans yüzeyi = 148 mm x 105 mm (A6 formatı).
b) d1 < 5L1; d2 < 5L3; d3 > 5L3.
c) L1, L2 ve L3 = etkileşen her bir belirtinin uzunluğu.
d) Etkileşen belirtilerin toplam uzunluğu Lg = (L1 + d1) + (L2 + d2) + L3.
e) L4, L5 ve L6 = izole belirtilerin uzunlukları.
f) Lg + L4 +L5 +L6 = referans yüzeydeki doğrusal belirtilerin toplam uzunluğu.
g) 4 = referans yüzeydeki belirtilerin sayısı( Lg, L4, L5 ve L6 olarak belirtilen),Çizelge 1
6.4.3.2 Kayıt Ve Kabul Kriterleri

Dövme ya da dövme parçasına dört kalite sınıfı uygulanır. Kalite sınıfı 4, en katı kalite sınıfı olup en küçük kayıt seviyesini ve en
küçük kabul standardını uygulatır. Dövme parçaların, sadece dövülmüş yüzeylerini genel uygulamada kalite sınıfları 1 ve 2
uygulanabilir. Kapalı kalıp dövmeler için, en az kalite sınıfı 3 gereklidir.
Uygulanabilir kalite sınıfı (sınıfları) müşteri ve tedarikçi arasındaki anlaşmaya göre belirlenmelidir.
Çizelge 1’ de, 4 kalite sınıfı için kayıt seviyeleri ve kabul kriterleri ayrıntılı olarak belirtilmiştir.

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 36 / 38
Not - Taraflar arasında anlaşmaya varılması durumunda, kayıt seviyeleri ve kabul kriterleri Çizelge 1’den farklı olabilir.
Çizelge 1 - Kalite sınıfları, kayıt seviyeleri ve kabul kriterleri

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 37 / 38
6.4.4 KAYNAKLAR
6.5 Hataların giderilmesi

Uygulanabilen kabul kriterlerini karşılayamayan belirtiler hata olarak nitelendirilir. Hataların
giderilmesinden sonra, ilk muayenedeki penetrant muayene sistemi kullanılarak penetrant muayenesitekrar yapılır. Hatalar,
dövme işlemindeki toleranslar dahilinde kalınmasışartıyla, yüzey taşlanarakveya işlenerek giderilmelidir. Taşlama ile hata
giderilirken taşlama, oluşacak oyuğun yüzeyin kalankısmıyla kapanmasınısağlayacak şekilde, hataya dik yönde gerçekleştirilir.
6.6 Kayıtlar
Belirtiler, müşteri tarafından istenirse aşağıdakilerden birini kullanan bir metotla kaydedilebilir:
a) Yazarak tanımlama,
b) Çizimler,
c) Fotoğraf,
d) Yapışkan şerit bant.
6.7 Raporlama
Raporlamalar Ek A’ daki R.08 veya R.18 numaralı muayene raporlarına yapılacaktır.
7. İLGİLİ DOKÜMANLAR:
TS EN 9712: Tahribatsız Muayene Personelinin Vasıflandırılması Ve Belgelendirilmesi Genel Kuralları

TS EN 3452-1: Tahribatsız Muayene Penetrant Muayenesi Genel Kurallar
TS EN ISO 23277 Kaynakların Tahribatsız Muayenesi-Kaynakların Penetrant Muayenesi-Kabul
Seviyeleri
TS EN ISO 3452-2: Tahribatsız Muayene - Penetrant Muayenesi Penetrant Maddelerin Deneyi
TS EN ISO 3452-3/AC: Tahribatsız Muayene - Penetrant Muayenesi - Kısım 3: Referans Muayene Blokları
TS EN 1371-1:2011: Dökümler - Sıvı penetrant muayenesi - Bölüm 1: Kum, basınçsız ve düşük basınçlı kalıp dökümler
TS EN 1371-2: Dökümler - Sıvı penetrant muayenesi - Bölüm 2: Hassas dökümler

Doküman No:PRS.34

Revizyon No:00
Sayfa 38 / 38
TS EN 10228-2: Dövme Çeliklerin Tahribatsız Muayenesi - Bölüm 2: Penetrant Muayenesi

TS EN ISO 3452-4: Tahribatsız Muayene - Penetrant Muayenesi - Bölüm 4: Cihazlar
TS EN 3059: Tahribatsız Muayene Penetrant /Manyetik Muayene İnceleme Şartları
R.08: Sıvı Penetrant Muayene Raporu-Kaynak
R.18: Sıvı Penetrant Muayene Raporu - Malzeme
EKLER:
Ek A: Sıvı Penetrant Muayene Raporu - Kaynaklar
Ek B: Sıvı Penetrant Muayene Raporu - Malzeme

Erd 068 Pop1 04 Qac Oqp 00010

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Erd 068 Pop1 04 Qac Oqp 00010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

0 PRELIMINARY 1.03.2024 H.

PT PROCEDURE FOR ERDEMİR TB-6 PROJECT

QAC - Quality Assurance / Quality Control / Kalite Güvence / Kalite Kontrol

İSİM İMZA TARİH DOKÜMAN NO. REV.

AÇIKLAMA DOKÜMAN NO. Sheet

PT PROCEDURE FOR ERDEMİR TB-6 PROJECT

SIVI PENETRANT MUAYENESİ PROSEDÜRÜ - EN

Doküman Kodu & Son Rev. No

Doküman Tipi Sıra No Son Revizyon No

Revizyon Tarihçesi ve Doküman Kontrol & Onayı

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

4.1 Doğrusal Belirti

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

4.4 İlgili Belirti

Bu prosedürde özel bir kısaltma yoktur.

6.1.2 Yüzey Hazırlama

6.1.2.1 Mekanik ön temizleme

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

6.1.2.2 Kimyasal ön temizleme

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

Tablo 1 Penetrant ürünleri

6.1.4.1 Kısa gösteriliş

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

Aksi onaylanmadıkça, kurutma esnasında yüzey sıcaklığı 50°C’ yi aşmamalıdır.

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

6.2.7.1 Muayene şartları:

6.4 Kabul Kriterleri

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

6.4.1 DÖKÜMLER, KUM, BASINÇSIZ VE DÜŞÜK BASINÇLI KALIP (TS EN 1371-1)

Buradan itibaren aşağıdaki semboller kullanılmıştır.

6.4.1.3 Şiddeti seviyeleri

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

6.4.1.5 Belirtilerin sınıflandırılması ve sonuçların yorumlanması

Şiddet seviyelerinin sınıflandırılması Tablo 2 ve Tablo 3’ deki değerlere göre yapılacaktır.

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

Çizelge:1- Süreksizliklerin yapısı ve karşılık gelen sıvı penetrant muayenebelirtilerinin tipleri

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.

SIVI PENETRANT MUAYENESİ Yayın Tarihi: 14.09.2020

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR.