DÜNYANIN YÖRÜNGESİ GERÇEKTE NASILDIR?

Yıllardır bize öğretilen ve söylenen Dünya’nın yörüngesinin elips olduğudur.

Ama üniversite yıllarımda kafama takılan bir şey oldu. Dairesel hareket yapan
cisimlerin belirli bir yörüngede dönebilmesi için, dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde
olması gerekir. Peki, bu kuvvetler nelerdir?
Dairesel hareket yapan cisimlerin, merkezkaç kuvvetleri vardır. Bu cisimlerin
dengelenmesi için, eşit ve zıt yöne bir kuvvetin olması gerekir. Bu ya eğik bir
dönemeç, ya da uzayda çekim kuvvetidir. Dünya dolanma hareketi yaptığından bir
merkezkaç kuvvetinin etkisindedir. Bunu dengeleyen ise en büyüğü Güneş olmak
üzere, Samanyolu galaksisindeki bütün gök cisimlerinin çekim gücüdür.
Bu düşünce neticesinde Dünya’nın yörüngesinin Güneş merkezli tam bir daire
veya çember olması düşünülemez. Eğer uzayda tek Güneş ve tek Dünya olsaydı,
Dünyanın yörüngesi çember ve merkezinde de Güneş olurdu. Ama tek değiller. Bu
yüzden Dünya yörüngesi daha anlaşılmaz bir şekilde olması beklenir.
Dünya yörüngesi üzerinde etkisi olan, diğer yıldız ve gök cisimlerinin etkisi
acaba ne kadardır. Hemen söyleyeyim, 3 Ocakta Dünyayı güneşe 2,4 Milyon km
yaklaştıracak ve 4 Temmuzda 2,4 Milyon km uzaklaştıracak kadar kuvvetli.
Aklımıza hemen, Dünya’yı çekim etkisinde bırakan bu yıldızlar acaba ne kadar
uzaktalar? Bize en yakın yıldız Proxima Centauri ve uzaklığı 4,24 ışık yılı uzaktadır.
Diğer yıldızlar ise bize kat be kat uzaktır. Samanyolu galaksisinin eni 100.000 ışık yılı
kadardır. Merkezinde Karadelik olduğu düşünülmektedir. Bu durumda dünyayı çekim
etkisine alacak kuvvet ise Güneş, yıldızlar ve bu Karadeliktir.
Karadeliğin bizden uzaklığı ne kadardır? Samanyolu galaksisinin eninin 100.000 ışık
yılı tahmin olduğu ve Güneş sisteminin de merkeze 30.000 ışık yılı uzakta olduğu
düşünülmekte veya tahmin edilmektedir. Bir ışık yılı 9 trilyon km olduğu düşülünce Dünyanın
karadeliğe uzaklığı 270.000.000.000.000.000 km, 270 katrilyon olur.
Karadeliğin bu kadar uzakta oluşu dünya yörüngesi üzerinde kısmi değil, yıl boyunca
aynı değerde çekim gücüne sahiptir. Karadeliğin çekim gücü F=k.Mm/d2 ve uzaklığın karesi
alınırken 270 katrilyona 150 Milyon km bir ekleyip, bir eklemeyince ve karesini alınca
aradaki fark o kadar küçülüyor ki, Dünya yıl boyunca aynı çekim etkisinde kalıyor.
Yukarıda anlatılan nedenden dolayı Dünya yörüngesi o kadar da belirsiz değil
daha düzenlidir. Çünkü etki hep vardır. Karadelik ve diğer yıldızlar olmayınca dairesel
hareket yapacak olan Dünya yıl boyu Karadeliğin etkisinde de aynı düzende hareket
edecektir. Tek fark Dünya yörüngesi komple karadeliğe 2,4 milyon km yaklaşmış
olacaktır.
Bu yörüngenin izahı gerçekten çok zordur. Bu dolanma şeklini elips olarak
açıklamak ise izahın kolay yoludur. İki odak arası 4,8 Milyon km olan elips
yörüngesinin, çemberden farkı ne kadardır? Matematikçiler bunun hesabını yapabilir.
Sonuç 3 Ocak ile 4 Temmuz tarihlerinin tam ortası olan 4 Nisanda fark 20.000 km
oluyor. 150 Milyon km uzaklığın yanında 20 bin km küçük bir sayıdır. Bahsi geçen
elips yörüngesi daireye çok yakındır.
Dünya dairesel hareket etmektedir. Ancak yörünge merkezi çekim etkisinden
dolayı, Güneşten 2,4 Milyon km daha uzaktadır. Kimler teorime katılıyor? Konu ile
ilgili videolarım, YouTube Ferhat Özdemir 27 de.
Ferhat ÖZDEMİR
Fizik Öğretmeni
www.egitimhane.com