;:::::;:;::::::::···::::::::::::::::::::::::::::;:;:;···· ··.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·-·-·.·.·.·.·.·.·.·.·.

BAŞAK YAYINLARI
"Kitabı Okurla Buluşturan Kuruluş"
BEN DEVLETİM BAŞAK KÜLTÜR SETİ-1
1. 1 �73 AMELE BIRLIGI- Mete Tunçay 1. DİROKA KÜRD U KÜRDlSTAN- A. Tigıis- A. Germiyanı
2. TURKİYE'NİN İNSAN HAKLARI SORUNU- Bülent Tanör 2. GRAMERA ZIMANE KURDİ- Qamate Kurdo
3. iKTiSAT VE SiYASET ÜZERiNE AYKIRI YAZILAR 3. SİLTAN SALAHADDİN U MALSATA EYYUSİ- Toıi
Korkut Boratav 4. KijRT-İSLAM AYAKLANMASI 1919-1.925-Uğur Mumcu
4. 1917 EKiM DEVRiMi -Rosa Luxemburg 5. K�TLER-2(MEHABAD'DAN 12 EYLUL'E)- Hıdır Göktaş
5. HORZUM LABiRENT- Atilla Akar 6. KURTLER(İSYAN-TENKiL)
6. Bl.z CUMHURiYETi ÇqK SEVMiŞTiK - Regis Debray 7. BEN DEVLETiM ÇEVREYİ KİRLETIRİM B. Öcal-Koray Düzgören
7. GOZETIMEVI- Mustafa Ozturanlı 8. BEN P.EVLEn.M fŞKENCE YAPARIM- Hüseyin Kıvanç
8. ULUSAL SORUN- Zafer Üskül 9. ZERDUŞT VE ÖÔREnsı- Dr. A. Medyalı
9. HAPiSHANEDE BİR KÜÇÜK BURJUVA- Regis Debray 10. MEMUZİN- EHMEDE XANI
1 O. TIP TARtHI 1- M. Ali Aybar 11. BiR BARIŞ VE DİYALOG iNSANI- Abdurrahman Kagsemlu
11. TIP TARnrı 2- M. Ali Aybar 12. ŞEREl�lA�- M. Eı:nin Bourslan
12. TIP TAR1HI 3- M. Ali Aybar 13. BiR KURDUN EYLUL DEFTERLER!- Yılmaz Odabaşı
13. BEN DEVLETiM iŞKENCE YAPARIM- Hüseyin Kıvanç 14. SAID-1 KURDİ- Rohat
14. BEN DEVLETiM PASAPORT VERMEM- Halil Nebiler 15. DoGU ANADOLU'NUN HİKA YESI- Mustafa Sönmez
15. BEN DEVLETiM FİŞLERİM- Halil Nebiler 16. BEN DEVLE11M ZAM YAPARIM- Rafet Erdem
16. BEN DEVLETiM SUÇLARIM- Halil Nebiler 17. DiYARBAKIR GERÇEGI- Edip Polat
17. BEN DEVLETiM SAKAT BIRAKIRIM- Halil Nebiler 18. BEN DEVLETiM İNSAN HAKLARI TANIMAM
18. BE� DEVLETiM ÇEVREYi KIRLETIRIM İnsan Hak.lan Derneği
B. Ocal Düzgören- K...Düzgören .. 19. ATEŞİN VE GÜNEŞİN ÇOCUKLARI- Adnan Yücel
19. BEN DEVLETİM KOLELEŞTIR!RlM 1-2 S. Kecenci- Onder Aker 20 . DAGLARIN ARDI IÇİMfN YURDU- Adnan Gerger
20. BEN DEVLETiM iNSAN HAKLARI TANIMAM 21. 1946 MEHABAD KURT CUMHURİYET!- William A egleton
Insan Hak.lan Derneği . 22. SEVR-LOZAN-MUSUL ÜÇGENİNDE KÜRDISTAN- Hakan Yıldız
21. BEN DEVLETiM IŞKENCEYI SEVERiM- Hüseyin Kıvanç
22. BEN DEVLETİM ZAM YAPARIM- Rafet Erdem PEŞiN VADELi PEŞİNAT TAKSiT VADE
23. BEN DEVLETiM ASARIM- Reha Öz 600.000 795.000 75.000 90.000 8 AY
24. BEN DEVLETİM ÖLDÜRÜRÜM- Reha Öz
25. NAZIM HiKMETiN SIRRI- Avşar Timuçin
26. NEDEN SOSYALİZM- M. Ali Aybar
27. DEVRiM DEVRiM- Regis Debray BAŞAK KÜLTÜR SETİ-2
28. SAGLIK AÇISINDAN iŞÇİLERİMİZİN DÜNÜ BUGÜNÜ
Dr. S. Dosdoğru- Dr. M. H. Dosdoğru 1. KÜRTLER ÜZERiNE TEZLER- Yalçın Küçük
·

29. GAZETECiLERE SALDIRILAR- A. TEVKiF BERBER- H. Nebil 2. ORKESTRA l1iNl �Z<J.İLER ÇALACAK- Sedat Yurtdaş
30. THKP-C VE KIZILDERE- Koray Düzgören 3. V AHŞETlN GUNLUGU- Mehdi Zana
4. KÜRı DİLi VE SÖYLENCELERİ- Gürdal Aksoy
PEŞİN VADELi PEŞiNAT TAKSiT VADE 5. KÇRT KÖKEM BÜYÜK BOYLAR- Welate- Nergiza Tori
550.000 670.000 110.000 70.000 8 AY 6. KURT UYGARLIGINDA ALEV1L1K- Cemşid Bender
7. GENELKURMAY BELGELERiNDE KÜRT İSYANLARI 1
8. GENELKURMAY BELGELERiNDE KÜRT ISYANLARI 2
9. NEYROZLADIK ŞAFAKLARI- Edip Polat
BAŞAK FİKİR _ 10. K�T TARIHI VE UYGARLIGI- Cemşid Bender
1. iKTiSAT TARIHINlN DOGUŞU -Orhan Kurmuş il . KURDlSTANDA KİŞİLiK SORUNU- Ali Fırat
2. OSMANLI DEVLETiNDE TIMAR- Niconna Beldiceanu 12. DİYARBAKIR GERÇEGI- Edip Polat
3. GREV- Ahmet Makal 13. BEN DEVLE11M İŞKENCE YAPARIM- Hüseyin Kıvanç
4. DEVLET VE DEMOKRASi- Server Tanilli 14. BEN DEVLEnM SAKAT BIRAKIRIM- Halil Nebiler
5. YQZYILIMIZIN GERÇE I VE MiRASI 1- Server Tanilli Ç 15 ŞEYH SAİD .!S'(ANI- Yılmaz Odabaşı
6. Yl]ZYILIMIZIN GERÇEGI VE MiRASI 2- Seıver Tanilli 16. �KJ;;YE DONUŞ- Hasan Bildirici
7. Y�ZYILIMIZIN GERÇEGI VE MİRASI 3- SeıverTanilli 17. KUÇUK PEŞMERGE- Selahattin Erdem
8. Yl]ZYILIMIZIN GERÇEGI VE MiRASI 4- Server Tanilli 18. DAGLARIN ARDI KiMiN YURDU- Adnan Gerger
9. DUNY A TARiHi- William H. Mcneil 19. BİRLiKTE OLDUGUMUZ HAKLAR- Welate Tori
1 O. DIV AN-1 HÜMAYUM- Ahmet Mumcu 20. OLAÔANÜSTÜ HAL BÖLGE RAPORU 1991
1 !. QEVLETIN EKONOMiYE MÜDAHA�ESI- Kemali Saybaşılı 21. GQRÜŞLER-GÖRÜŞMELER- Şahap Balcıoğlu
12. URETIM TARZLARIN EKLENMESi UZERINE- Melih Ersoy 22. KURTÇE DILBILGISI (TURKÇE AÇIKLAMALI) -Raimana Kürdi
13. UYGARLIK TARiHi- Seıver Tanilli
14. ŞERiAT VE KADIN-ilhan Arsel PEŞiN VADELi PEŞl'.\AT TAKSiT VADE
15. KAPiTALiZM ÇELiŞKi VE ENFLASYON- Bob Rowthom 600.000 795.000 75.000 90.000 8 AY
16. RUSYA'NIN ENDÜSTRİLEŞMESi -M. E. Falkus
17. FİNANSAL KURUMLAR- Ozcan Ertuna
18. L1.USLARIN ZENGINLIGl- Adam Sınıth
19. iLK SINIFLI TOPLUMLAR ASY AGIL ÜRETiM TARZI VE .

DOGC DESPOTiZMİ- Jean Suret

20. DÜNYA KAPITALIZMIMI\ BU\ALI\11 - :\ail Satlıgan
2 !. OSMA�'LI DEVLETiNDE SIYASETEN KATI- Ahmet Mumcu
22. FEODALiZMiN EKONOMiK TEORiSi- Witold Kula
23. SOSY ALIST ÜLKELERDE YÖNETiME KATILMA
Yavuz Sabuncu
24. iKTISADI FELSEFE- Juan Robinson BAŞAK BASIN YAYIN LTD. ŞTI.
25. iLKEL TOPLULUKTAN UYGAR TOPLCMA- Alaeddın Şenel SACLIK SOK. 2. KISIM 63/1 YENiŞEHiR ı ANKARA
TEL: 434 76 95- 434 51 81 FAX: 433 61 54
PEŞiN VADELi PEŞiNAT TAKSiT VADE
925.000 1.080.000 75.000 115.000 8 AY
 il� W//H///H//H////./HAKiPAKWh

• TUrklye-lran savaşını kı·

zıştıran CIA ekibi. ABD'nin Or­
zirvesi öncesinde. Birlik süreci
gecikirse Almanya ve Fransa,
BeNe Lüks ülkeleri ile birl ikte
'Mini AT' oluşturacak. ltalya ve
tadoğu senaryosu doludizgi n. lspanya'da bölünme tar-

:.iL=,,,.Jl]
Karargah, Amerikan-Türk Dost- tışmaları. Maastricht'e soOuk
luk Konseyi... Ekibin üyeleri.. . bakan lngi ltere yeni üyelerin alı­
ABD'nin Güney'i un ufak etme mını hızlandırmak istiyor. İn·
11 EKİM 1992 planı. .. 'Neo Osman lı lar'ın ilham g iltere'de Alma n aleyhtarııgı. 42
perisi kim . . ? Eşref Bitlis, jan­
YIL: 6 I SAYI: 41 / 10.000 TL
Güney Y a �·ı ncılık Tic. ,., San. A.Ş. Adına darmanın hazırladıgı 'PKK'ye W./././././././././././././././/././././.b.TOPLUM�
Sahibi: Mehmet Sabuncu ABD yardımı raporu'nu nasıl de­
• ''Tiyatro sahnesi gibi." Avu­
Genel Ynın Yönetmeni: Ferit llse\'er
Y az:ı işler f Yönetmeni: Serhan Bolluk Oişti rd i . . ? 'An kara'nın rüyası:
Sorumla Müdür: Hale SoysU Kerkük'e garantörlük. ' 8 katlar icrayı anlattı. ·o oyu n u
Ankara Tems ilci si: Hikmet Çiçek
Haber Müdürü: Adnan Akfırat
profesyonelce müvekkil im adı na
işçi-Sendika : Ruhsar Şenoğlu
�././././././././././././././././././A: PoLİ'l'IXA �./h oynuyorum.' 'Dava seçmek eko­
Toplum: Şule Perinçek
Kültür-Sanat: Tunca Arslan
nomik nedenlerle güç.' 'Bahşişi
Arıiv-Araşhrma: Fahir Özel • Slkorsky'ya çaoıar karıştı. ancak avukatlar ö nleyebilir.· 46
Teknik Sekreter: Fethi Özalp Black Hawk helikopterleri alı­
BÜROLAR
ar
lstanbul: Derya Ç ağl , Kamil &doğdu, Funda Öz, mının perde arkası . Bush'un özel .. K· o ı
,,,-,...,...,...,...,...,...,...,...,...,...,.n. ..rb:S.ABAT wh
Maiç özeller, Oğuz Sakallı. Emsal Şahin, Dilek Uğuz ricası. Neden genel maksat he­
Ankara: Soner Yalçın (Şef), Nail Bulut.
K. Deniz Öğüt likopterleri alınıyor? En iyi pazar
Diyıorbakır: Ha lit Güngen. Ahmet SUmbill Türkiye ve Brezilya. Türkiye ba-
lzmir: Namık Alkan
Adana: Tel: (71) 593 960 sı nında kan lı reklam. 16
Zonguldak: Niyazi Işık Tel: (381) 20083 • 'Sorun piyasa egemenliOi. •

YURTDIŞI
Almanya: Frankfurt Bürosu: Mehmet Salih Çevilcer
TIB'nin 'saQlı k krizine' çözüm
T el : (49/69) 7075514 Fax: 7075524 önerileri. ·saglıkta eşitsizlikler
Haınburg: Işık Soner Tel: (49/ 40) 810927
Fransa: Ali Rıza Taşdelen CParis) azaltılmalıdı r· kampanyası. 20
Tel: (33/ l) 50340683 Fax: 50340849 e Aziz Nesin'le TKP, iP, PKK,
Hollanda: Ali Dcvelioğlu <Rotterdam)
Tel: ( 31/ 10) 4140487
Mao ve lngilizler'in zekası üze­
bveç: Erol Sever Tel: (46 / 8)531 72729 rine. 'Komünizmin en büyük ya-
ls'içre: Hasan Karateke Tel: (41/61) 8215402 rarı milliyetçilikten kur­
Yunanistan: Andonis Zikas IAtina)
Tel: (30/!)3251143 (Adres: P.O .B . 3738/10210> tarmasıydı. Sınıfsal olan gül­
Danimarka: Şevki Nart (Kopenhagl mece kalıcıdır... işçi yürüyor
Tel: (45 ! 1) 869402
lngi lte re: Murat M etin (londra) ama bu zeka mı, kurnazl ık mı..?
Tel: (44 /71) 9231937 Türk milletin aptaıııoına da-
Norveç: Özcan Buze (Oslo) Tel: (47 / 2) 904671
Daiıtım-Pıızıırlama: Alaaddin Oğuz yanamıyoru m.· 22
lstanbul ilan: Alev Üst. Sevtap ôzmen • Radar 26

İsCiS:umIXA
Tel: (1) 5 1396 77
Ankara ilan: DöndU Karakul (4) 2298380
Teknik Hizmetler: SiSTEM OFSET V///./////////.///h Vh
Tel: (IJ 5206627 Fax: 5113432 • Anadolu'da savaşçı ve sa­
BasıldıAı Yer: Serlcr Matbaacılık A.Ş. ISTANBUL natçı bir halk: Galatlar. Anadolu
a
D j!ıtım: Birleşik Basın Dağıtım A.Ş. • En dUşUk .Pcrel, en yüksek
tarihinde bıraktıkları iz. Düzen li
ADRES ve TELEFONLAR
Yönetim Yeri: Nuruosmaniye Cad. 19/2 34410
kir MESS'le. Ozçelik-lş ve DiSK ordu ve paralı askerlik. Tipleri.
Cağaloğlu /ISTANBUL araştırmaları. MESS'in bir hilesi,
karakterleri, alışkanlıkları. Kybe-
Tel: (!) 5138352-5138353 Fax: 5139676 reel ücret artışlarını hesaplarken
Ankara: Necatibey Cad 94/15 Kızılay/ANKARA
30 le, Ankara ve Galata. 48
Tel: (4} 2294280 Fax: 2298380 1970 yılını temel alması.
Diyarbakır: Ekinciler Cad. Kışla Slc. Çalışkanlar • İlk kurultay An kara'da. 'işçi
eKbp �
2 Ap. Daire:9 Ofıs/DIYARBAKIR 32 • Sinema. Uygunsuz Yollar.
SeçeneOi' bölge kurultayları.
Tel:(832) 45715 Fax: 45715
Uyuşturucun u n 'en alttakiler'i.
Fııuarurt: Kassekr Sır. 1 a (/XJ) FRA."'KFURT CX> • 'Kürt sorununda işçi al­
Tel: (49/69) 7075514 Fax: 7075524 Beko için Bir Türkü. Festival ler
ternatifi ni harekete geçirelim.·
2000't Dogru Basın Mcslel bktleıiııı: uymayı ıaahhül eder.
arasında bir Kürt filmi. 54
Sendika kongrelerinde tar­
ABONE KOŞULLAR! • Her Telden 56
tışılıyor. 'Kürt sorununu işçi sı­
\'URTİÇI:
nıfı çözecek.' 34 • Müzik. Val la helal olsun. 59
6 Aylık 240.000 TI. 1Ydlılc450.000 TI.
Abone bedellerinin Mehmcı Sabuncu. Tütlci}oe 4 • M uhalifler başkan adayı çıkar­
eTV 60
Bankası uğaloj!lu Şul:ıc•i 346 497 no.lu hesaba • Spor. 'Yalan da yazıyoruz.'
madı. Petrol-İş, Deri-İş ve Ta­
yahnlmaşı rica olunur.
Fotospor gazetesi Genel Yayın
YURTDIŞI: rım-iş kongreleri. 35 Yönetmeni Ersan Çelik. 'Biz şov
Avrupa"<� 6A}ik tıODM, 1 Ydhlc3XDM • Kıdem tazminatını kaldıracak
Aın<rika ve Avusınlya 6 A}iık: 80 $, 1 Ydlık: 150 S gazetesiyiz. Fotosporu fa-
AmeriJıa uçak ile 6 Aylık: 11 O$, 1 Yıllık: 200 $ tasarı üçl ü zirvede. işsizlik si­
Avusınılya uçak ile 6 A)lık: 130 S, 1 Yıllık: 220 $ 36 natiklere satıyoruz.· 64
gortası çalışmaları hızlandı.
Yundı.şı abone bedellerinin; Dilber Tütilncü�ı.
•Vard iya 37 • Bul maca 65
Posıgirokonıo 5547 30-609 Posıgiroamı: Franl<furt
am Main Baııkleiaahl: 500 100 60 • Rüzgargü l ü 38
Holllllda abone bedelinin; Gülıta Kazanl<aya,
Vekmıııgum 3822201 S 3 • Selim Ustu. Aydın borsası 41
hviçrc abone bedel inin; Ha.an KMaırl<r Scheiz
Bankvercin 4002 Buol Konıro Nr. 10.185. 141.0
hesabına transferlerini rica ederiz. V.//./././/././///.////H////.D. J>oiT.A.Wh • Semih Balcıogıu: Karikatür 6
Almanya S DM, lıviçrc 5 F. lngilrrre f 2, lsveç 25 Kr. • Ferit llsever: Körebe 7
Duıimaıb 28 Kr. Norwç 28 Kr. Hollanda 6 A.
A•,,.rurya 40 Ş. Belçika 100 F. Fransa 20 F.
• Avrupa haritasında kaos. AT e Dr. Şü krü Günbulut: Kafka 66

Marks posterindeki 2DDO'e Doğru amblemi
Antalya'da Emek dergi-
sinin bürosuna yaptığım zi-
yarette sohbet ederken gö-
züme birden karşı duvarda
asılı bulunan ve fotokopi
ile büyütülmüş Marks pos-
teri ilişt i. Tekrar tekrar bak-
tım acaba o poster 2000'e
Pülümürlüler'in can güvenliği yok!
Pülümür'de askeri cun­
ta işbaşında Yapılan bas­
. diği ve askerlere bildiril­
kılar 12 Eylül'ü andırıyor.
Özellikle köylerde uygula­
n an baskı ve işkence köy
halklarını göçe wrluyor.
Son bir hafta içinde uygu­
lanan politikada gerçekten
başarılı oldu askeri cunta.
Bir hafta içersinde göç
edenlerin sayısı 50'yi geçti
ve göçün arkası gelecek.
Dereboyu köyünün
mezrasında çalışan işçilere
yapılan işkence sonucu iş­
çiler işi bıraktılar. Vücutla­
Dogru dergisinin verdiği
poster mi diye. Hayalimi
zorladım ve çalıştığım sü-
rece sürekli yüz yüze oldu-
ğum derginin posterini d ü
şündüm ve derginin verdi-
ği poster olduğu konusun-
da emin oldum. Ancak
olarak köye gerillanın gel­
mediği gösteriliyor.
Kabadal köyü Kamis­
han mezrasında oturan iki
aileden birine ağır işkence­
ler yapıldı ve haftada beş
kez sorgulamaya alındılar.
Kamishanlı Cemal Gül. ya­
pıları işkence sonucu Sağlık
Ocağı'na getirildi, ama vü­
cudundaki darp izlerine rağ­
men doktorlar rapor verme­
diler Daha sonra biıbiri ar­
. halini görün. Bwıları ince­
dına gelen tehditler yüzün­
den o iki aile de göç ettiler.
lVL:K•roLAB .
posterin sağ alt köşesindeki
mevcut zemin rengi olan
siyahın daha koyu bir to­
nun<la bir karartı gördüm.
- "Çok ayıp, neden
2000'e Doğru dergisinin
adını karalıklıruz? Bu yapı­
lan devrimciliğe sığmaz"
ber alınamayan bir gencin
akıbeti bilinemiyor. Pülü­
mür köylerinde yaşayanlar
kendi hayatları k onusunda
da endişeliler.
Şimdi Tunceli milletve­
killerine soruyoruz. Hani
bu halka sahip çıkacaklar­
dı. Biz onları birer umut
ol arak gönderdik Meclis'e.
Sayın Sinan ve Sayın Ka­
mer Bey'ler, kabuğunuz­
dan çıkıp gelin halkınızın
lemek ve bildirmek sizin
görevinizdi. Ne oldu size,
P
deyince, Emeltten arkadaş
önce o posterin başka bir
poster olduğunu, posteri
ressam bir arkadaşlarının
yapUğını söyledi. Bu, pek
tutmayınca (galiba kendi
de inanmadı) başka bir ka­
rakalem çalışmasından
çektirildiğini söyledi, daha
sonra da kimin karaladığı­
nı bilmediğ ini, yapı1anın
da çirkinlik olduğunu güle ­
rek kabullendi.
BAYRAM ATASOY/ANTALYA
Edebiyat lobileri
Lider ve şair bollu­
ğundan sonra şimdi de,
yazıncılar arasında bir
"lobi oolluğu" oluştu.
önce "İstanbul" ve
n Anadolu" diye bölündü.
yazıncılanmız. İstanbul.
kendini .0Merlrez" kabul et­
tiğinden her şeyi bildiğini
ve hiç .yanılmadığını iddia
ederek. Anadolu'yu dışlı­
.

rında kırıklar olduğu tespit
edildi. İşkenceye gerekçe
Kavuklu köyünden as­
kerler tarafından alınan ve
iki haftadır kendisinden ha-
yoksa sizler de mi cuntanın
bir parçası oldunuz?
PÜLÜMÜR GENÇLIG/
yordu.. Anadolulu yazıncı­
lann kendilerini duyurmak
için İstanbul'a gelmekten
başka çareleri kalmıyordu.
Sonra bu yetmedi. Bir
süreliğine düşünsel lobiler
çıktı. ortaya.. . Bu da yet­
medi... 12 Eylül faşist dar­
besinin "Para kazan, köşe­
yi dön" gerisine boşver"
düsbmmdan yola çıkan
·

yazınc� büyük bır

bölümü, "Para"nın ağır
bastığı loliılere yerleştiler.
Bu arad3 "Eş-dost lo­
bileri" de oluştu. Haşır
haşır kaşıma sesleri için­
de. "Sen �o.büyük yazar­
sın" övgülerinin yayıldığı
bu kokteyl !�bilerinin ar­
dından şimdi ,de, işi gücü
olmayan, kendilerine ye­
ni eğlenceler arayan
"High Society lobileri"
doğmaya başladı.
15 E�M 1070. GISLAVED DiRENiŞiNDEKi iŞÇiLERE POLiS SALDIRISI SONUCU iKi lfçl Bu lobilerin egemenli­
OLDU. Ekim ayında Glslaved fabrikasındaki 1200 lffl, pallı ve hlplı ..hıltlertM lıllak
asmayarak fabrikayı lffal ettiler. Makineler hlık ve lzgllrllk lpn dlrdl. 15 Eldm Perı..ıbe ği engellenmedikçe, bir
sabahı polis ve askeri komandolar Glslaved lffllerlne aldmll. Bıldozerter ve IHlıllrlı süre sonra Türkiye'de,
. .

fabrika duvarlarım yıldılar. Afılan deliklerden fabrikaya glr1n tQJ1111 polllltrl Yt üzeri yazılı tişörtlerle,
komandolar, lffllerln kararlı dlrenlflerlyle ka'flllfblar. Hlltyln Çapkan, pells üzeri yazıh ·spor ayakka­
·

lıll'flnlanyla V1rulup ıehlt dlfll. ltçllerden Koreli H111n da laıl'flll yanı11 ılarak lf gln bılarının dışfn:da okuna­
sonra aldl. 250 lffl Eyip karakolunda dövlldl. lffllere, patron ıpOı san Kaıpk-lf't lyt
cak bir şey kalmayacak.
olmal'an lfln baskllar yapıldı.
BÜLENT HABORA

4 e IKlBIN'E DOGRU • 1 1 EKiM 1 992


Kıvılcımh Vakfı
haberi için
Derginizin 4 Ekim tarihli
sayısında yer alan "Kıvıl­
cımlı Vakfı kwuluyor" baş­
lıklı haberiniz eksik ve yan­
lış bilgiler içeriyor. Haberde
yetkili kişilerle görtişme ya­
pılmamışur. Vakıf girişimi­
nin " 1991 yılırun Aralık
ayında bir araya gelen ve şu
anda aktif politikanın dışın­
da olan insanlardan geldiği"
yolwıdaki anlaumıruz ilk gi­
rişimde bulwıan 14 kişi için
geçerli bir bilgi değildir. Va­
kıf kwuluşunwı adı eksiktir.
Doğrusu: "Kıvılcımlı Bilim
Araşurma - Yaygınlaşurma -
Geliştirme Vakfı"dır. Vakıf
girişimince "Akademik ko­
misyon" ismi alunda bir ko­
misyon "öngörülmüş" değil­
dir. Böyle bir komisyon için
Sayın Sedat Özkol, Sayın
Ümit Hassan, Sayın Emin
Karaca, Sayın Atila Türk'ün
onayı da alırunış değildir.
Vakıf kwuluşundan sonra
oluşturulacak olan "Danışma
Kurulları" için şu anda bir.
belirleme ve çalışma olmadı­
ğı halde spekülatif bir açık­
lama yapılması girişim ko­
mitemizi wr durumda bırak­
mıştır. Latife Fegan tarafın­
dan Amsterdam'daki Ulusla­
rarası Sosyal Tarih Enstitüsü
Müdürü Prof. Eric .Fischer'le
imzalanan bir sözleşmeyle
Dr. Hikmet Kıvılcımlı'ya ait
belge ve yazılar onanm ve
korum aluna ıiulli
al şur. Bu
belgelerin "elde edilmesi"
gibi bir sorwı söz konusu de­
ğildir. Mikrofişler, Vakıf gi­
rişimince istenildiği zaman
alınabilmektedir. Adı geçen
Enstitü Kıvılcıirilfnın seçil­
miş yazılarının çeyrilip ya­
yınlanması için'de mali katkı
taahhütünde bulunmuştur.
Vakıf çalışmaları içinde
"tüm doktorcu" çevrelerin
bulwıduğu iddiası da spekü­
latif niteliktedir. "Doktorcu­
luk" gibi sığ bir tanımlama
ve sınırlamayı anlaşılır bul­
muyoruz. Kıvılcımlı'nın ta­
kipçileri olduğwıu söyleyen
grupların tümü bu çalışma­
larda yer almadığı gibi; Va­
kıf çalışmalarında grupların
bir araya gelmesi gibi bir dü­
şüncemiz de yoktur. Kıvıl-
•
KiBINDfN
Sır yok
K Türkiye'nin içine çekilmekte olduğu girdabı anlamak için bir kılavuz niteliğinde. Son
apak sayfalarımızda bazı 2000'e Doğru kupürleri göreceksin iz. Bu haberlerin her biri
olarak 13 Eylül tarihli sayım ızda geçen hafta ilan edilen Federe Kürt devletinin haberi var­
dı. En yetkili iki isi mden birinin, Barzani'nin ağzından. 2000'e Doğru okurları için son ge­
lişmeler sürpriz değildi. Bundan sonra olacaklar da. . Gelişmeleri öngörebilmenin sırrı
.
aslında basit: Olgulara halklar cephesinden ve em peryalizme karşı saftan bakabilmek.
* * *
Bu sayıdan itibaren Her Telden sayfalarımızda yeni bir köşe açıyoruz: "Gençler!" i lk,
orta, lise ve ün iversite öğrencilerine seslenen bu köşede sizlerle ilgili "her konu"ya, sizle­
rin göndereceği yazılara, haberlere, önerilere yer vereceğiz. Bize, okulunuzdaki tuvaletle­
re lavabo ya da musluk taktırmak için açacağınız imza kampanyalarından, yayımlayacağı­
nız dergilere, düzenleyeceğiniz imza günlerine, söyleşilere kadar her şeyi yazabilirsin iz.
Bu köşenin hem bir "rehber' görevini görmesini hem de bir iletişim kanalı olmasını isti­
yo ruz.
* * *
Değerli okurumuz Metin Gön arkadaş, dergimizin Ankara bürosuyla ilişkiye geçmeni
bekl iyo ruz.
* * *
27 Eylül 1 992 tarihli say ı m ızda 'Adalet Bakanlığı'ndan Kayseri DGM 'ye soruşturma·
başlıklı .�aberde emekli müftü Ali Bozkurt'un sözleri Kayseri I HD Ş ube Başkanı Avu kat
Ahmet Oktem ' in sözleri gibi yayım landı. Şu sözler gerçekte Ali Bozkurt'a ait: 'Sohbet sa­
lonunda d üzenlediğmiz toplantılara Kayseri'deki Vali Muavini, Emniyet M ü dü_ r ü, hakim­
ler, savcılar ve okul müdürleri sürekli g elirler. Kayseri DGM Başkanı Durd u Ozer, DGM
Hakimi Rasim Tekin de toplantılara sürekli katılırlar."
SERHAN BOLLUK
cımlı. Türkiye halkına ve
dünya emekçilerine malol­ O, nesli tükenmiş ve yeni bir neslin
muş bir değerdir. Bu değerin
kıymetini bilenler, Vakıf insanıydı. Mülkiyet, para,
amaçlarını benimseyen her­ bencillik ona yabancıydı.
kes çalışmalara kaulabilir.
10-11 Ekim 1992 tarihinde Dostluğun, sınırsız özverinin,
düzenlenen etkinlikler Kıvıl­
, militanlığın, yiğitliğin,
cımlı'nın 90. doğum ·yıldö­
nümü etkinlikleri kapsamın­ bağlılığın örneği
Osman
da değildir. Bu etkinlikler
Kıvılcımlı'nın 21. ölüm yıl­
dönümü nedeniyle düzen­
B.Aydoğan
lenmiştir. 90. doğum yılı et­
kinlikleri Vakıf yetkili or­
ganları tarafından ayrıca ka­
muoyuna açıklanacaktır.
HAŞMET ATAHAN arkadaşımızı geçirdiği böbrek
NİZAMITTİN ÜSTÜNDAG.
ALAA TTIN ORHAN I hastalığı sonucu kaybettik.
VAKIF GİRİŞİM KOMİTESİ Acımız çok büyük. Sevgili eşine,
KANAL 6 çocuklarına, yakınlarına ve
11PANOROMA bütün devrimci arkadaşlarına
PROGRAMl11 başsağlığı diliyoruz.
işçi Partisi Genel Baş­
kanı Doğu Perinçek ile
Kuzey lrak'taki durum
konulu röportaj Mehmet Ulusoy, Hakan Altepe,
Saadet Altepe, Nesrin Taş, Kemal
1 1 Ekim Pazar
saat 15.30'da Koç, Rüknettin GençoQlu
1 1 EKiM 1992 e 1KtB1N ' E DOGRU • 5
SmH BALCıoöLu
 FERİT İLSEVER BAŞYAZI

Körebe
örfez Savaşı 1 992 Ekim'inde Kürt'le Kürdün savaşı yesi altında açıldı. Washington'da alınan federe devlet kara­

K
olarak sürüyor. Bağdat bombalanırken bir Türk­ rı, Kürdün Kürdü kırdığı savaşta açıklanıyor. Kuzey lrak'ta
Arap çatışmasının kıyısında.r geçtik. O zaman ka­ Kürtler aç, perişan ve mutsuz. Halk, savaşlardan yorgun ve
muoyunun tepkisi sonucu Ozal'ın lrak'a müdahale bıkkın. Şimdi bir de iç savaşta eziliyorlar. Milletler kendi ka­
planı suya düşmüştü. Kuzey lrak'taki son gelişmeler bu iki derlerini tayin hakkına sahiptirler. Ama. Kuzey ırak'ta Kürt­
milletin çatışması olasılığını yeniden gündeme getiriyor. Bir ler ne ölçüde kaderlerine hükmedebiliyorlar?
Arap-Kürt savaşı, Körfez Savaşı'nın ertesinde ortaya çıkan Bu savaştan Türkiye ve lrak'ın da bir yarar elde etmesi
ilk olguydu. Aynı tehlike bugün de var. Devletin Kürt soru­ mümkün değildir. Kuzey lrak'taki PKK varlığı son bulursa
nunda şiddeti tırmandırması, Türkiye'yi doğusuyla batısıyla Türkiye, kendi Kürt sorunundan sanki kurtulacak. Kürt so­
bir Türk-Kürt kavgasının eşiğine getirdi. Bu çatışmanın Ku­ rununun kaynağını dışarıda gören ve onu askeri yöntemler­
zey lrak'a yayılması tehlikesi de yeni bir olgu. Yanı sıra, le çözmeye çalışan mantık en sonunda emperyalist senar­
Türkiye-İran savaşı olasılığı da artıyor. lran-lrak savaşı ise, yoların aleti olmaya mahkOmdur. Kendi Kürdünü döven
hep kapıda. Körfez Savaşı'ndan Türk-Kürt-Arap ve İran Türkiye hükümetleri, Kuzey lrak'taki 'Kürt kardeşlerini" çok
halkları arasında düşmanlıkların 'seviyorlar'. Peşmerge ordusu­
geliştiği bir tablo ortaya çıktı. nu eğitip donatacak kadar onla­
Türkiye ve İran, bugün Ku­
AB D yeni dünya i mparatorluğunu ra arka çıkıyorlar. Bugüne ka­
zey lrak'taki savaşın görünme­ güney halklarmm ezilmesi dar bu politika Türkiye'deki
yen iki tarafıdır. Aslında Peş­ Kürt sorununu ağırlaştırmaktan
merge-PKK çatışmasında Kür­
temelinde kurmaya çahşıyor. başka sonuç vermedi. Bugün
tü'yle, Türkü 'yle, Arapı'yla ve Peş merge-PKK çatışmasmda ise gelinen yer çıkmaz sokaktır.
iranıı·sıyla bölgedeki herkes Daha önemlisi, bu politika, Tür­
var. Ancak yakın geleceği gören
Kürtü1yle, Türkü1yle, Arapı•yıa ve kiye'nin 'Amerika sorunu"yla
bir göz bu çatışmada özellikle iranh'sıyla bölgedeki herkes var. daha çok yüz yüze gelmesine
Türkiye ve İran'ı saptar. Aslında yol açmaktadır.
bugün Türkiye-Suudi Arabistan
Ancak yakm geleceği gören bir Amerikan emperyalizminin
ikilisi, Ortadoğu'da, Balkan­ göz bu çatışmada özellikle Türkiye hegemonya yöntemlerini artık
lar'da ve Orta Asya'da lran'la yerçekimi kanunu gibi ezbere
karşı karşıyadır. Bu ikiliye bir de
ve iran•ı saptar. Kuzey lrak1taki biliyoruz. Bu yöntemlerin birin­
lsrail'i de eklersek, ABD'nin böl­ PKK varhğı son bulursa Türkiye, cisi, uıusaı boğazlaşmadır. ABD
gedeki sacayağı ortaya çıkar. yeni dünya imparatorluğunu
ABD'nin Asya'dş.k� iki stratejik
kendi Kürt sorunundan sanki güney halklarının ezilmesi te­
hedefi, doğuda· Çin'i, batıda kurtulacak. Kürt sorununun melinde kurmaya çalışıyor.
iran'ı dize getirmektir. CIA uz­ Washington'un ulusal sorunla­
manı Graham Fuller'in Türki­
kaynağını dışarıda gören-ve onu ra yaklaşımı bunları çözme
ye'ye 'llımlı lslam"ı önermesinin askeri yöntemlerle çözmeye amacı taşımıyor. Tersine, so­
bir nedeni, İran·a seçenek ya­ runları çözümsüzlüğe itiyor. Bu
ratmaktı. 1 986'da Türkiye' nin
çallşan mantık en sonunda yüzden bölgemizde de halklar
önüne konan Pentagon senar­ e mperyalist senaryolarm aleti birleşerek ve cephelerini
yosunda, lrak'ın ·gerilediği ko­ ABD'ye dönerek bağımsızlıkları­
şullarda bir Türkiye-İran savaşı olmaya mahkumdur. nı koruyabilirler.
öngörülüyordu. O günkü Ameri­ Türkiye'nin özel olarak çı­
kan planının özünü oluşturan, ·ırak üzerinden Türkiye-lran kartacağı ders, 'Mazlum ülkeler' politikasına sımsıkı sarıl­
savaşı· serTaryosu bugün de gündemdedir. Bütün bu geliş­ maktır. Komşularıyla sorunlarını çözen ve Ortadoğu, Orta
meler Körfez SavaŞı'nda ABD'nin başını çektiği emperyalist Asya ve Balkan ülkeleriyle eşitlik-karşılıklı yarar temelinde
koalisyonun eteğine yapışarak menfaat sağlamaya çalışan iyi ilişkiler geliştiren Türkiye'nin önünde güzel bir gelecek
güçlerin ne büyQk bir kumar oynadığını gösteriyor. lrak'ın var. Aksi, ulusal kavgalardır, kandır, Yemenlerde yeniden
ezilmesinden yarar uman ve 'Bir koyup üç almayı· düşleyen askerlik görevidir. Bunun için ABD jandarmalığına hayır di­
güçler, bölge halklarının birbirini boğazlayacağı kanlı bir yoruz. Topraklarımızdan Çekiç Güç'ün ve Amerikan üsleri­
tabloya yatırım yaptılar. Şimdiyse bir halkın ezilmesini des­ nin sökülüp atılmasını istiyoruz.
tekleme eylerı:ıi geri tepti ve bütün bölge halklarını vurdu. Türkiye Kürt sorununda debelenip duruyor. Olaya bir de
Kuzey lrak'taki çatışmadan hiçbir bölge gücü yarar um­ dışarıdan, yaşadığımız coarafyanın penceresinden bakınca
masın. En başfa Kürtler! Birbirini kırarak özgürlük ve ba­ bütün olgular bu sorunda demokratik çözümü daha da zo­
ğımsızlık kazanılir mı? ABD Körfez Savaşı'ndan sonra Sad­ runlu kılıyor. Kuzey lrak'taki gelişmelerden irkiliyoruz. Bir
dam'a yeşil ışık yakarak büyük göçe yol açtı. Sonra Sad­ Türkiye-İran savaşını düşünmek bile istemiyoruz.
dam'a 'Dur· diyerek, Kürtlerin 'Hamiliğine· soyundu. Bugün Hükümet içerde almadıOı dersleri çevremizdeki koşullar­
ilan edilen Kürt federe devletinin yolu, Çekiç Güç'ün şemsi- dan alabilir mi? Almalı, almak zorunda.
 ABD'NİN ORTADOGU
•
S ENARYOSU DOLUDİZG İN

Türkiye·lran savaşını
kıskırtan CIA ekibi
•

Am erika l ı gazeteci 2000'e Doğru'ya an latıyor: "ABD, Türkiye i le l ran'ı savaştı rmak
istiyor." Karargah , Ameri kan-Tü�.k Dostluk Konseyi . Eki b i n üye leri: "Karan l ı klar
Pre n s i" Rich ard Perle, Pentagon Oze l Operasyonlar Bö lümü' n den emekl i general
James Vaught, Barış Suyu projesin i n yı l d ızı Joyce Starr. Amerikan-Türk Dostl u k
Konseyi' n i n Ankara tem silcis i , S i korsky hel i kopterlerin i n de Türkiye Direktörü .
Savunma Kom ites i Başkan ı ise eski JUS M MAT başkanı. ABD ' n i n Güney'i u n ufak
etme plan ı . l slamcı ayd ı n lar ne diyor? ABD , Muavenet ' i n ed en vurd u? Batı
bas ı n ı nda anti-lran kam panya. "Neo Osman l ı lar"ın i l ham perisi kim? Eş ref Bitli s ,
jan darman ı n hazırlad ığı "P KK'ye ABD yardı mı raporu"nu nas ı l değişti rd i?

hizenin i "Ankara'n ı n rüyası : Kerkük' e garantörlük."

Wash ng ton'daki Konseyi içinde faaliyet yürüten bir çabalar için hazırlwıan bir kapan ol­

A
ucunda bulunan deneyim­
li ABD'li gazeteci 2000'e
Do,�rılya şu bilgileri ulaş­
tırıyor: "ABD. Türkiye ile İran'ı sa­
ekip var. A13D eski Savunma Bakan duğunu belirtiyor. Görüşü net: "Bu
Yardımcısı Richard Perle. Penta­ senaryo içinde Türkiye'nirı felaketi
gon Special Operations departma­ hazırlanıyor."
nından emekli general James Va­

e
va�tırrnak istiyor. ABD yönetiminin
bu senaryosunu h ayata geçirmek
için çalışan Am ri kan-Türk D o stlu k
EK iBİN BAŞINDAKİ "KARANLIKLAR PRENSiM RİCHARD
PERLE. F-16 projesinin de mimarlarından.
Demirel muhalefetteyken Perle'Un glzll görüşme
talebini basına sızdırmıştı.
ught ve 'Barış Suyu' projesinin yıl­
dızlarından Joyce Starr ilk elde sa­
yı l anl ar."
ABD'nin uluslarara­
sı gizli faaliyetlerini ya­
kından takip eden gaze­
teci. CIA Ortadoğu
Masası eski şefi Gra·
ham Fuller ' in 'Türki­
ye artık bir alt süper
devlettir" görüşüne dik­
kat çekiyor. 'Türki­
ye'ye sürekli olarak,
'Sovyetler Birliği'nin
çöküşünden sonra bü­
tün Orta Asya ve Bal­
kanlar Türkiye'nin poli­
tik, ekonomik ve askeri
etkisine açık hale gel­
miştir' tezi telkin edili­
yor. Amerikalı politik
çevreler. 'Türkiye bu
boşluğu doldurmak is­
terse. İran tehlikesinin
bertaraf edilmesi için
sonuna kadar destekle­
riz' diyorlar." Amerika­
lı gazeteci, "Neo Os­
manlılık" fikrinin bu
"BAŞROLDE
KARANLIKLAR PRENSİ"
Richard Perle'ün ABD'deki adı
"Karanlıklar Prensi". Reagan'ın
Savunma Bak;ını Caspar Wein­
berger'ın Türkiye'den sorumlu yar­
dımcısıydı. 1 985'teki SEİA anlaş­
maları görüşmelerini yürüttü. Çe­
kiç Güç'ün Türkiye'ye yerleşmesi­
nin, Körfez Savaşı'nda ABD uçak­
larının Türkiye'deki_ üsleri kullan­
masının yasal zeminirıi hazırladı.
SEIA'ya ek gizli protokolde, üsle­
rin kullanımı yenidyn düzenlenmiş­
ti. Perle, şimdi ABD ,Kongre üyele­
rine lobi faaliyeti yürüten bir şir­
kette. Türkiye'nin milyonlarca do­
lar ödediği bir resmi lobici. Bu ka­
dar da değil, aynı zamanda
ABD'nin büyük silah tröstlerinden
FMC'nin danışmanı. Türkiye'de
zırhlı taşıyıcılar üretmek üzere Nu­
rol Holding'le birİikte kurulan
FMSS şirketinin yönetim kurulu
üyesi. Bir Türk generalinin "Sö­
mürge anlaşması" dediği F-16 pr o·
jesinin de mimarlarından.
Perle, daha 1985 yılında Türki­
ye'ye, Amerika'nın Sesi radyosunun

8•1K1B1�'E DOGRU e 11 EKiM 1992

 "GELECEGİ
2000'E
DOGRU'DAN
OKUYUN"

ııiİıııı
. -
..... ..,.,Giı'"J!- ......
irrMM · UIU · llBOI
ŞEYTAN U�GElll
SSCB'nin güneyine Türkçe
yayın yapacak bir röle is­
tasyonu kurulmasını dayatı­
yordu. Savurana ve işbirliği
Anlaşması'nın kabul edil­
mesi için Perle. radyo tekli­
fmi bölgeye Amerikan pro­
pagandası değil. Türk pro­
pagandası yapmak diye su­
nuyor. Perle'ün ofisi o dö­
nemde Asya'daki Türk
cumhuriyetlerindeki ge­
lişmeleri yakından· izli­
yor. Perle. Türkiye'yi Lüb­
nan'a ABD müdahalesi ve
Süveyş Kanalı'nın mayın­
lardan temizleme girişimi­
ne ortak eunek için ne ka­
dar çok çaba 'harcadığını
·

bizzat anlatıyor.·

EKlP 1SRA1L'EYAKIN

Perle'ün şimdi üzerinde

durduğu konu ise Türkiye-İran iliş­
kileri.
CIA ekibi üyelerinin ortak nokta­
sı, lsrail'e çok yakın olmaları. Bir di­
ğer ortaklıkları' da Kürt sorunuyla
yakından ilgilenmek.
1970'1i yıliann sonlarına doğru
lzmir'deki NA:TO Karargfilıı'rida
görev yapan emekli general James
Vaugbt da Perle gibi Weinber-
ger'ın yakın ekibinden. Pentagon
Special Operations Department
Başkanlığı'nda bulunuyor. Va­
ugbt'u Kuzey Irak ve Türkiye'deki
operasyonları yürüunek üzere
kağıt üzerinde emekli etmişler.
Vaugbt Amerikan-Türk Dostluk
Konseyi'nde yönetim kurulu üyeli­
ği de yapmış.
Washington'da kurulu "Su Zir-
veleri Şirketi"nin başında olan Dr.
Joyce Starr, GAP'ta elektrik üreti­
mine geçiş için geçtiğimiz yaz dü­
zenlenen törenin konukları arasın­
daydı. Starr, ertesi günlerde baş­
kentte Başbakan Demirel'le de bir
görüşme yapıyordu. 2000'e Dogru,
GAP töreninin hemen arkasından
Starr'la görüşmek istedi, ancak
Dr. Starr törenden hemen sonra

1 1 EKiM 1992 e 1KİBİN'EDOGKU•9

 TALABANl-EŞREF BiTLiS GiZLi GÖRÜŞMESi

"Pefmerge genelkurmayı"nı
Türk subaylar yönetiyor
K Celal
ü rd istan Yurtseverler Birliği lideri
Talabani Temmuz ayında
Ankara'da çok gizli bir görüşme yap­
tı. Basın, bu görüşmenin 'üst düzey­
de askeri yetkililer ile" yapıldığını yaz­
dı. Heyet, generaller, albaylar ve is­
tihbarat uzmanlarından oluşuyordu.
Talabani ile g örüşen heyetin başında
Jandarma Genel Komutan ı Orgeneral
Eşref Bitlis vardı.
Orgeneral Bitlis'in, Kürdistani
cephe liderleriyle yaptığı ilk görüşme
değil bu. 21 Şubat 1 992'de KOP lide­
ri Barzani de Türkiye'ye geldiğinde
Genelkurmay Başkanı DoOan Gü­
reş'le görüşmek istem iş, ancak gö­
rüşme Bitlis ile gerçekleşmişti.
2000'e Doğru 29 Mart 1 992 tarihli
sayısında bu görüşmeyi yazmıştı.
Barzani 'nin programında görülme­
yen bu görüşme. gazeteciler "atlatıla­
rak' yapılmıştı. Barzani'nin yeğeni ve
uluslararası ilişkiler danışmanı Hoş­ GÜREŞ, BiTLiS, ÖZAL. Kürt l iderler Özal ve Bitlis'i• görlftller.
yar Zebari. askerlerle yapılan görüş­
meyi soran gazetecilere, "Sorun uzu subayları Kuzey lrak'taki seçimlerden da. Buna karşılık Oiyarbakır'da da Cep­
ne onaylıyorum ne de reddediyorum' hemen sonra bölgeye geldiler. Bitlis­ he'nin askeri temsilcisi var.
yanıtını vermişti. Ta labani görüşmesi sonrasında Kuzey
BiTLiS, ÖZEL HARP UZMAN!
Talabani-Bitlis görüşmesinde iki lrak'a giden, başlarında bir generalin
önemli konu g ü ndeme geldi. Birinci­ olduğu askeri heyet 'aşağıya inen' ilk Neden Orgeneral Bitlis? Genelur­
si, peşmergelerin PKK'ye karşı geçti­ subay grubu değil. Bundan önce de gi­ may'ın görüşmeler için BHlla'i seçmesi
ğimiz g ü nlerde başlattıkları saldırının diş-gelişler oldu. Son heyetin görevi bir rastlantı değil. Eıref Bitlis, Bolu'da
ön hazırlıkları planlandı. i kincisi daha PKK'ye karşı başlatılan peşmerge saldı­ komando tugay komutanlığı ve Kıbrıs 'ta
önemli. Genelkurmay, peşmergelerin rısını yönetmek. TSK ile peşmerge ara­ Barış Kuvyetleri Ko111 utanlığı yaptı. Her
d üzenli orduya dönüşmesinde yar­ sındaki koordinasyonu sağlamak. iki yer de Ozel Harp d oJ<trinini gerektiren
dım önerisinde bulundu! TSK'nın muhtemel kara ve hava ha­ komutanlıklar. Bitlis, gayri n izami harp,
rekatında yön ve hedef tayininde yar­ gerilla ve kontrgerilla savaşında dene­
TSK-PEŞMERGE KOORDiNASYONU
dımcı olmak. Şaklava'da üslenen Türk yimli bir komutan .. Gerillanın yapısını,
KOP ve YNK ile ortak çalışan Türk irtibat subayı, askeri temsilci konumun- eğitimini, sevk ve ida �e.si n i, avantaj ve

tsrail'e gitmişti. ri. ticari ve kültürel olarak önemli Dünya ülkesi değil . Dikkate.alınması
bir role sahiptir. ABD için de strate­ gereken bir ülke. Türkiye'nin Aıneri­
BÖYLE DOST
jik olarak güvenilir bir müttefiktir" kalı Dostları demek pek uygwı olmu­
DÜŞMAN BAŞINA
diyordu. Geleneksel olarak her yıl yor. Eşit bir ilişkiyi" ç$ştırmıyor.
Türkiye'nin Amerikalı Dostları şubat ayında Washington'daki top­ İkinci olarak. eskiden' yıllık toplantı
D em egi geçtiğimiz yıl adım değiş­
, lantıda bir araya gelen üyeler. bu yıl etrafında, onu temel almı bir çalışma
tirdi. 1982 yılında Türkiye'de görev 13-15 Şubat tarihleri arasında "Tür­ yürütülüy ordu Şimdi ise çok daha
.

yapmış ABD a'ikeri personeli ve dı­ kiye'nin bölgedeki kuvveti, bu kuv­ fazla şey yapacağız. Çalışmalarımız
şişleri mensupları tarafından kuru­ v etin getirdiği istikrar ve gelişme" bütün bir yıla yayılacak Üç komite­
.

lan demek 1991 Kasımı'nda Ö7Jll la
Bush ·arasında varılan stratejik iş­
birliği arılaşmasına dayarıarak Kon­
sey olduğunu Ankara'da bir basın
toplantısıyla duyurmuştu.
kan-Türk Dostluk Konseyi'nin baş­
' konusunu görüştü.
Konsey'in Ankara'daki temsilci­
si. Sikorsky helikopterlerini üreten
United Technologies'in Türkiye Di­
Ameri­ rektörü Thomas G. Johnson.
Johnson. 2000'e Dognlya Kon­
miz var. Birincisi. Savumna Komite­
si. Amerikan savunma şirketleriyle
Türk hükümetleri arasındaki konular­
l a ilgileniyor. İkincisi, ticari, finansal
konularla ilgileniyor, ·üçüncüsü de
kültürel alarıda çalışıyor ."

kanı. emekli general Fred G. Hay­ sey'in işlevini şöyle anlatıyor: Konsey'in Savunma Komitesi
nes. 'Türkiye artık hir Üçüncü Dün­ "Başkan Bush Yeni Dünya Dü­ Başkarıı. JUSMMAT eski başkanı
ya ülkesi değildir. Dünyanın bu çok zeni'nde Türkiye'nin rolünü güzel Elmer Pendleton 2000'e Dogru'ya.
önemli bölgesinde. ekonomik. aske- vurguladı. Türkiye artık bir Üçüncü F-16 projesinin kendisi tarafından

10 • İKİBİN'E DOGRU • 11 EKiM 1992

 dezavantajını bilen biri. Bir gerilla gücü­
nün düzenli orduya nasıl dönüştürülebi­
leceğini de en iyi Bitlis biliyor.
"Peşmerge, düzenli orduya geçiyorsa
ona en güzel yardımı Bitlis'in nezaretin­
deki heyetler yapabilir. Peşmergenin or­
dulaşmasına yardım edecekler deyince,
Türk subayları bunlara eğitim yaptıracak­
lar, 'yanaşık düzen' denilen yürüyüşleri
öğretecekler anlamına gelmesin. Kürt­
ler'in elindeki silah dökümünü çıkarırlar.
Mevcut malzeme, silah, araç ve gereçle
ve eldeki personelle düzenli m uharip bir
birlik nasıl kurulur, bunu öğretirler. Si­
lahlı Kuwetler'de TMK dediğ imiz, kuru­
luş çalışmasını ve çağdaş silahları iyi bi­
len subaylardan oluşan bir ekip bu işi ra­
hatça yapabilir." Emekli bir general duru­
mu böyle özetliyor.
"YARDIMA HAZIRIZ"
Kürdistani Cephe yetkilileri Türki­
ye'den silah istiyorlar. Daha doğrusu
Körfez Savaşı sonrasında meydana ge­
len göç sırasında peşmergelerden top­
lanan silahlarını geri istiyorlar. Bu tale­
be ilk zamanlar sıcak bakmaya.() Genel­
kurmay şimdi daha yumuşak. ünümüz­
deki günlerde bu kararın çıkabileceği
bekleniyor. Orgeneral Güreş'in, "Böyle
TALABANI VE BiR KOMUTAN! GEÇiT TÖRENiNDE.
gerçekleştirildiğini söyledi . Özel
Harp D a ires i'n in, ABD'nin ve
JUSMMAT'ın desteğinde faaliyet
yürüttüğünü de söyleyen Pendle­
ton'un Türk generalleri hakkındaki
değerlendinnesi de ilginç: "Hepsi
Amerikan hayranıdır."
GÜNEYİ ÜN UFAK ETME
Uluslararası il i şkiler uzmanı.
"ABD, Balkaİılar ve doğusunda par­
ça parça edilmiş bir dünya i stiyor.
Asya'daki ilci önemli hedef İran ve
Çin. Balkanlar, ABD'nin yönlendir­
mesiyle hızla parçalanıyor. Yakında
bir yardım talebinde bulunurlarsa, yar­
dım ederiz" sözleri bunu doğruluyor.
Genelkurmay ·yardıma hazır·. fakat
Dışişleri farklı düşünüyor. Dışişleri'nde,
Ta labani ve Barzani ile ilişki kurulması ­
na başından beri soğuk bakanlar gide­
rek devre dışı kalıyorlar. Müsteşar Yar­
dımcısı ve Basın Sözcüsü Büyükelçi Fi­
liz D inçmen, ABD'nin Ortadoğu politi­
kasına kuşkuyla yaklaşanların ve 'pa­
ğım sızlıkçı şahinler· olarak anılan ekibin
başında geliyor.
KERKÜK GENE iŞTAH KABARTIYOR
Türk[ye-lran sınırının 'doğal olmadı­
ğı" fikri Oza l , Demirel ve generaller ta­
rafından uzun süredir dile getiriliyordu.
Şimdi Demirel Kuzey lrak' ın "Osmanlı
eyaleti' olduğunu hatırlatıyor! Türkiye,
Güney'e kaymanın yollarını ararken,
Kürt Meclisi de ilan ettiği yapı içersinde
Kerkük'ün de bulunduğunu açıkladı.
Kerkük, Türkiye'nin isteği üzerine fede­
ral sınırlar içine alındı. Geçm işte 'lrak'ın
toprak bütünlüğünü" sürekli vurgulayan
Milli Türkmen Partisi'nin, şimdi fede­
rasyon ilanına evet demesi, Kerkük üze­
rinde bir pazarlığın yürütüldüğünün
ipuçlarını veriyor. Geçmişte Kürtler'in
·saddamcı· olarak gördükleri Türkmen-
Yunanistan da sıcak olaylara sahne
olacak. Türkiye. Türki Cumhuriyet­
ler birliği yaratmaya çalışırken, ABD
bu cumhuriyetlerin arasına da nifak
sokmuş durumda. Kuzey Irak'ta Kürt
devlet inin ilan edilmesi de ABD se­
naryosunun bir parçasıdır. Kürt dev­
leti bu kadarla kalmayacaktır. Sat­
rançta önemli bir hamle yapıldı. Böl­
gede daha geniş değişikli.leleri bera­
berinde geti recek . Türkiye'nin ABD
planlarına nasıl sürüklendiğine Kıb­
rıs savaşı bir örnektir. Türkiye'nin
Kıbns'a müdahalesi adım adım ger­
çekleştirildi. Bir hamleyle Türkiye,
ler, Viyana Konferansı'nda temsil
edildiler. Kurulması düşünülen 1 rak
muhalefetini temsil edecek parlamen­
toda da yerleri hazır. Partinin Genel
Sekreteri Dr. Muzaffer Arslan 2000'e
Doğru'ya, ·ırak' ın toprak bütünlüğü,
tamam biz de d iyoruz ama yetmiyor.
Ben orada ezileceksem, kesileceksem
bana ne lrak'ın toprak bütünlüğün­
den. Sadece biz söylüyoruz. Araplar
bile toprak bütünlüğünde bu kadar ti­
tiz değiller· d iyor.
Amerika'nın Yeni Nizamı' nda "ga­
rantörlük' önemli bir işlev görüyor.
Türkiye'nin hayali, Kerkük'ün garan­
törlüğünü üstlenebilmek. Türkiye,
Arap dünyasından gelecek büyük tep­
kilere karşı lsrail'e yaklaşıyor. Türkiye
Cumhuriyeti tarihinde lsrail ile ilişkile­
ri en sıcak düzeye oturtmuş bir hükü­
met var şimdi. Turizm Bakanı Abdül­
kad ir Ateş'in gezisiyle başlayan ilişki­
ler, Genelkurmay Başkanı'nın 500. Yıl
Vakfı etkinliklerine katılmasıyla de­
vam etti, silah sanayisindeki ilişkilerle
güçlenerek sürüyor.
KOP Ankara Temsilcisi Sefir Dı­
zal, Orgeneral Bitlis ile Cephe yetkili­
lerinin h içbir zaman görüşmediğini
söylüyor. Kürdistan ordusunun kurul­
masında ne kendilerinden bir talep ol­
duğunu, ne de Türkiye'nin böyle bir
öneri getirdiğini belirtiyor. Dıza i , peş­
mergelerin PKK'ye saldırısı konusun­
da Türkiye'ye bilgi verilmediğini, ama
Türkiye' n in kendi istihbaratıyla bunun
haberini almışsa onu bilemeyeceğini
söylüyor. "Biz gerilla savaşını biliriz.
Bu meseleyi kendimiz hallederiz ve
hallediyoruz" diyor.
Genelkurmay'dan üst düzey bir
yetkili de 2000'e Doğru'ya aynı yanıtı
veriyor. 'Hayır, böyle bir görüşme ol­
madı. Böyle bir gelişme yok. Bunu, ya­
zana, Hasan Cem a l 'e sormak gerek!"
HiKMET ÇiÇEK
Yunanistan, Akdeniz'de dengeler de­
ğişti . 1973'te Yunanistan\ia Papado­
pulos, AB D'yle artan çelişmelerin
sonucu, krallıgı lağvedip cumhuriyeti
ilan edeceğini, seçimlere gideceğini
ilan etti. Yunanistan askeri polis şefi
Yuannid�'in darbesini hazırl ayan
ABD, darbeden altı ay önce ise Fran­
sa'da sürgünde olan Karamanlis'i.
iktidara getireceğine ikna etmişti .
Fransa'nın da teşvikiyle Yuannidis
darbe yapıp ilctidara geldi ve Enosis'i
ilan etti. Ywıanistan'da sokaktaki ço­
cuk dahi Enosis ilanının Türkiye'yle
savaş demek olduğunu bilir. Türki­
ye'nin müdahalesinin Yuannidis'in
sonu olacağı belliydi. ABD, Kıbrıs
çıkarmasına göz yun1du. Türkiye çı­
karmayı istemiyordu. Resmen sürük-
1 1 EKiM 1992 e İKİBİN'E DOGRU e 1 1

AMERiKAN-Ti.İRK oosnuK DERNEGİ
ŞAŞKANI FRED HAYNES. lstediQi zaman
Dzal ve Demlrel'le görüşüyor.
lendi. O sürükleniş başka sürüklen­
melerin de kapısını açu" diyor.
Uluslararası ilişkiler uzmanı.
dünyayı parça parç a haline getirme
senaryosunu icra etmek üzere şu an­
da Türkiye'de aktif olarak faaliyet
yürüten üç ayn güç tanımlıyor.
ABD. İsrail. Suudi Arabistan. "lsrail
malum. Görülmeyen ise Suudi Ar a­
bistan. Faysal Krallığı. ABD'nin ka­
radaki Saratoga uçak gemisidir Su­ .
udi ler Orta Asya'nın yanı sıra Bos­
. Genelkunnay çevreleriyle de yakın
na Herse k Romanya. B ulgaristan.
- .
Makedonya. Batı Trakya'da akıl al­
maz bir faaliyet içinde. Riyad'ın As­
ya ve Bal k an l ar dak i faaliyetinin ana
' Çünkü bu füzelerin ikisinin aynı an­
üssü ise İstanbul.''
" MUAVENETE FÜZE.
TÜRKİYE'YE GÖZDAÔI "
Genelkurmay Başkanı Doğan
Güreş. 8 Ekim tarihli gazetelerde.
AMERIKAN-TÜRK DOSTLUK KONSEYl'NİN YÖNETiCiLERi. (Soldan) Ganal Sakratar
Charles R. Jonston, Ticaret Komitesi Başkanı Carolyn B. Lamm ve Savunma Komitesi
Başkanı Elmar Pendlaton.
12 • İKİBİN'E DoGRL • 1 1 EKiM 1 992
2000'E DOGRU BAG DAT'TAYD I
"Bugünkü sıkıntlların bir gün
faydasını göreceğiz"
S rak ara verilen 'Uluslararası Babil
avaş nedeniyle iki yıl zorunlu ola­
Festivali·nin dördüncüsü 22 Eylül-6
Ekim tarihleri arasında· Babil 'de, 1 5
kadar ülkenin katı!Jmıyla gerçekl eşti.
Arap ü l kel erind e n Urdün, Yemen, Su­
dan, Cezayir. Tunus, Libya ve Filistin;
ayrıca ltalya, Almanya, Ermenistan,
Gürcüstan, Kazakistan, Litvanya ve
Rusya festivale katıldılar. Türkiye'nin
festivale katılacağı söyleniyordu, an­
cak daha sonra katılacak ekibin hükü­
met tarafından engellendiği öğrenildi.
ilk festivale 40'ın üzerinde ülkenin
katıldığı düşünülürse, ABD ambargo­
sunun etkisinin boyutları açıkça görü­
lebiliyor. Bununla birlikte bazı Avrupa
ü lkelerinin lrak'a karşı izlenecek poli­
tika konusunda Amerika'dan ayrıldık­
ları gözleniyor. ltalya ve Almanya fes­
tivale katıldılar. Aynı günlerde bir ltal­
yan parlamento heyeti de lrak'taydı.
Heyet başkan ı Avrupa Parlamentosu
, de başına gelebilir: Ambargo ise Enfor­
Başkan Yardımcısı Roberto Formico­
ni, Irak Ticaret Bakanı Ahmet Mehdi
Muavenet zırhlısının Amerikalılar
tarafından vurulması olayı için "Ka­
za olduğuna inanmak güç" demişti.
ilişkisi bulunan uzman, "NATO sü­
per eşkıyadır" diyor ve ekliyor:
"Araştırdım. Kesinlikle kaza değil.
da ateşlenmesi mümkün değil. Kaza
olsa bir füze gider. Kazanın iki kez
tekrarlanması mümkün değil. Bu,
ABD'nin bir gözdağıdır. Sanınrn,
Türkiye'den bir şey istediler, alama-
dılar. Onun için bir uyarı. Genelkur-
Salih ile yaptığı görüşmede; 'Irak, BM
Güvenlik Konseyi'nin kararlarına uydu­
ğu için ambargonun devam etmesinin
hiçbir haklı gerekçesi olamaz' diyordu.
Irak Ticaret Bakanı Ahmet Mehdi Sa­
lih'in basın toplantısında verdiği m esa­
jın dikkate alındığı görülüyor: "Irak pet­
rol rezervleri bakımından dünyanın ikin­
ci büyük ülkesidir. Bir gün ambargo kal­
kacaktır. O zaman herkesin Irak petrolü­
ne ve pazarına ihtiyacı olacak. Ama
,bug ün dünya ölçeğinde önemli hale ge­
len ambargo uygulaması, o zaman pet­
rol üreticisi ülkeler ile dünya pazarı ara­
sındaki ilişkileri etkileyecek: Irak Ticaret
Bakanı ayrıca, ABD ' nin lrak'ın bu ülke
bankalanndaki para varlığını dondurma­
sının, petrol üreticisi ülkelerin paraları­
nın bu ülkeden diğer Batılı ülkelerin ban­
kalarına kayması sonucuna yol açabile­
ceğine dikkat çekti. ·çünkü b ugün
lrak'ın başına gelen, yarın bu ülkelerin
masyon Bakanı Hamit Yusuf Hamma­
di 'nin deyişiyle 'kendi kendini yemeye
may ve Türk yetkililerinin bu kadar
sinirli ve kapalı olmalarının nedeni
de bu. Basının bu konunun üzerine o
kadar şiddetle gitmesi de bir hesap
olduğunu gösteriyor."
PENTAGON'UN KÜRT
SENARYOSUNUN lRAN AYAÔI
Amerika. "KW'.ey lrak'a hamilik"
rolünü Türkiye'ye l 986'da biçti. Da­
ha lran-Irak savaşı sürerken, Türki­
ye'nin Musul-Kerkük'ü de içine alan
bu bölgeye, "İran tehlikesine karşı"
nasıl müdahale edeceğinin planları­
nı, zamanın kıdemli ABD Savunma
Bakan Yardımcısı William Taft 7
Kasım 1 986'da Türkiye'ye yapuğı
"yıldırım ziyaret"le getirmişti.
2000'e Dogru 6- 1 2 Mart 1 988 tarihli
"Pentagon'un Kilit senaryosu" baş­
lıklı kapak haberiyle, bir Türk-Kürt
Federasyonu'nu da içeren bu planı
kamuoyuna açıklamışu.
Sovyetler Birliği'nin dağılma sü­
recine girmesiyle birlikte, Ortado­
ğu'ya ek olarak Orta Asya Cumhuri­
yetleri'ne yönelik koçbaşı misyonları
hazırlandı. CIA'nın Ortadoğu Masası
eski şefi Graham FuUer, "Yurtta
sulh, cihanda sulh" ilkesinden başla­
yarak politikalarını değiştirmesi ge-
 başlamıştır. Giderek azalacak ve bite­
cek".
Uluslararası Babil Festivali, "Nabu­
kad nezar'dan Saddam H ü seyin'e, Babil
Yen iden Canlanıyor· sloganı altında ger­
çekleştirildi. Tarihi Babil bug ü n yeniden
restore ediliyor. 4 bin kişilik amf itiyatro­
nun restorasyonu yıllar öncesinden ta­
mamlanmış. Festival şenlikleri de bura­
da yapılıyor. M ezopotamya tarihi, dans
ve bale gösterileriyle canland ırıldı. Yara­
dılış Hikayesi, G ılgamış ve Enkidu Des­
tanı, Aşk ve G üzellik Tanrıçası lstar,
Hammurabi, Nabukadnezar ve adına
Babil'in ünlü asma bahçelerini yaptırdı­
ğı karısı, Pers ve Roma saldırıların ı püs­
kürten Hatra, Bağdat'ın kuruluşu, Harun
Reşit ve karısı Zübeyde, Halife Mansur
Mezopotamya tarihinin dön ü m noktala­
rını simgeliyorlardı.
Irak, festivale ülkede bulunan bütün
halklardan topluluklarla katıldı. Araplar,
Kürtler, Türkmenler ve Süryaniler kendi
folklor ekipleriyle gösteriler yaptılar.
Dinarın dolar karşısındaki değeri,
ambargonun.. etkisini açık bir şekilde
gösteriyor. Ozel şahıslarca daha önce
gizli yapılan döviz ticareti, bugü n açıkça
yapılıyor. Bağdat fuarının bulunduğu
yöre, yüzlerce kişinin döviz ticareti yap-
IRAK ENFORMASYON BAKANI YUSUF HAMMADI VE MEHMET BEDRi GÜLTEKiN.
rektiğini söyleyerek, Türkiye'nin
ABD'nin bölgedeki "s üper gücü" ol­
mak için neler · yapması gerektiğini
açıkladı. lrariın faaliyetlerine karşı .
"Ilımlı İslam" rolü de bunlardan bi ­
riydi .
ABD'nin Irak'a saldırısından
sonra ise İran'a karşı Türkiye-lsrail­
Suudi Arabistan mihveri oluşturul­
du. Mihver, Orta Asya'ya uzandı .
Uluslararası : gelişmeleri yakından
izleyen Ankaralı bi r gazeteci Ona
Asya'daki durumu şöyle özetliyor :
"Suudiler ve dolarlar c irit atıyor. "
1SLAMCI AYDINLAR NE
DİYOR?
Yönlnge dergisinin Genel Yayın
Yönetmeni Resul Tosun. Özal ' ın
tığı bir alan haline dönüşmüş. Resmi
kurda bir dinar 3 dolara eşit. Savaştan
hemen önce serbest piyasada 1 dolar 4
dinar civarındaydı, Birleşm iş Millet­
ler'in, lrak'ın dış ülkelerdeki 1 milyar
dolarına el koyduğunu açıklamasından
hemen sonra 1 dolar 40 dinara yüksel­
di.
Bu durum fiyatlarda da kendisini
gösteriyor. Aylık enflasyon yüzde 17 ci­
varında. Ortalama maaşın 250 dinar ol­
duğu lrak'ta bir araba lastiği 2000 di­
nar!
Asgari temel i htiyaçlar karne siste­
miyle karşılanıyor. Bu alanda fiyatlar de­
ğişmemiş. Hatta benzin ve mazotta ol­
duğu gibi bir ucuzluk bile söz konusu.
Benzinin litresi.yaklaşık 20 TL civarında.
Karne sistemi ile dağıtılan pirinç, un,
şeker vb. zorunlu ihtiyaç maddelerinde
de durum farklı değil. Bütün sıkıntılara
rağmen Bağdat caddelerinde çok fazla
dilencinin görülmemesi, madalyonun
diğer yüzü.
Petrol ihracatının yapılamaması ve
lrak'ın dış ü l kelerdeki para varlığının
dondurulması sıkıntıları büyütüyor. Hü­
kümet Kasım ayından itibaren geçerli
olmak üzere bir kısım malların ithalatını
yasaklamış durumda. Kolalı içkiler,
Iran sınırındaki Alan Karakol u'nu
ziyareti sırasında Jandarma Genel
Komutanı Eşref Bitlis'e söylediği
"Buraya zırhlı araç, hatta tank geti­
rin. ileride çok lazım olacak" sözle­
rini haurlattıktan sonra, "ABD kay­
naklı lran'ı bölme senaryoları"na
işaret ediyor. Bunun anlamı, Türki­
ye-Iran savaşı demek. Bu açıdan ba­
kılınca Azerbaycan sorununun Kürt
sorunundan daha hassas olduğunu
bel irten Tosun, "Suud'la işbirliği
yaparak Irak'ı safdışı bırakmaya ça­
lışırken. sıranın kendisine geleceği­
ni görmüyor mu?" sözleriyle lran'ı
da eleştiri yor.
İslamcı aydınlardan Mehmet
Metiner'in değerlendirmesi de şöy­
le: "Kürt meselesinde ABD'nin ve
makyaj malzemeleri, şampuan, ziynet
eşyaları, m üzik aletleri, video cihazları ,
dondurma imal aletleri, termos, çak­
mak, fotoğraf ve film makineleri, albüm,
kravat. kullanılmış araba lastiği, zeytin.
kurutul m uş meyveler ve taze meyveler­
den m uz ve elma, ithalatı yasaklananlar.
Gümrüksüz olarak ithal edilebilecekler
ise; buğday, un, pirinç, şeker, çay, sıvı
yağlar, bakliyat ürünleri , çocu k maması,
et, canlı balık (süs balıkları hariç), yu­
m u rta, bulgur, arpa, salça, kibrit, jilet,
deterjan. sabun, patates ve tavuk.
Mal darlığı stokçuları harekete geçir-
miş. Geçtiğimiz aylarda vurgunculuk su­
çundan 49 idam olmuş. lrak'ın d ış dün-
yayla ticaret bağlantısı esas olarak Tür-
kiye üzerinden gerçekleşiyq.r. BM 'nin
yoğun denetiminden dolayı Urdün üze­
rinden gelen fazla mal yok. Amman­
Bağdat arasında iki kez yaptığımız yol­
culukta gördüğür:ı:ıüz kamyon sayısı 1 5-
20'yi geçmiyor. U rdün 'den lrak'a giden
bütün kamyonlar BM görevlileri tarafın-
dan tek t�k yükleri boşaltılarak kontrol
ediliyor. Ote yandan Türkiye üzerinden
özellikle gıda maddeleri akı m ı büyük bo­
yutlarda. ABD 'nin ambargo politi kasını
enformasyon eski bakanlarından ve
şimdi Baas Partisi Dışilişkiler Bölümü
B aşkan Yardımcısı Latif El-Casim şöyle
açıklıyor. "ABD 'nin elinden gelse solu- ->­
duğumuz havaya da ambargo koyacak.
Almanya'nın kartları farklı. Iran, iki
şer kuvvetten ehven-i şer olanı ter­
cih ediyor, Almanya'ya yaklaşıyor.
Iran içinde güçlü bir muhalefet yok.
temsilcileri parlamentoya giremedi­
ler. Rafsancani hala tek adam . An­
cak lran'ın problemleri var. Ameri­
ka, Azerbaycan konusunu kaşıyabi­
lir. Federe Kürt Devleti lran'dan
toprak talebinde bulunabilir. Bu za­
aflarına karşı lık, lran da PKK'yi ar­
kal ayabilir. Peşmerge bölgeye h a­
kim olursa, PKK'nin İran'dan başka
gidebileceği bir yer yok. Yani, böl­
gede karışık denklemler var. lran'la
bir çatı ş ma, lokal gerginlik, hatta bir
savaş muhtemeldir."
lRAN'IN LOBU..ER1
Amerika'nın amacının bölgede
yeni yaralar açmak ve bunları kaşı­
mak olduğuna vurgu yapan Hüner
dergisi Genel Yayın Yönetmeni Ya­
şar Kaplan. ABD'nin daha faal ol ­
maya zorlamasına rağm en Türki­
ye' nin geleneksel dış politikası gere ­
ği ağır kaldığına dikkat çekiyor.
Kaplan. benzer bir "atalet" in. İran
tarafında da görüldüğünü belirtiyor.
İran açısından ye ni ol ans a, tı m1 an an
1 1 EKiM 1 992 e IKIBIN'E DOÜRU e 1 3
 Çünkü biliyorsunuz ülkem izde atmos­
ferdeki hava hareketi, kuzeyden ve gü­
neyden l rak'a doğru olur."
'Bir atasözü var: ' Bu g ü n çektiğimiz
sıkıntıların bir g ü n faydasını görece­
ğiz. · Ekonomide revizyon yapıyoruz.
Uretim i yeterli seviyeye çıkarmak ama­
cındayız. Sadece petrole dayanmak is­
tem iyoruz. Birçok ü lken in petrolü yok,
ama ekonomileri gelişmiş." Enformas­
yon Bakanı H am i t Yusuf H a mm ad i 'nin
bu sözleri, l rak'taki durumun bir başka
cephesini açıklıyor. 1 rak, yıkılan tesis­
leri nin yüzde 80'ini yeniden yap m ış
duru mda. Başkent Bağdat ve çevresin­
de h içbir yıkıntının izi kalmamış. Sade­
ce tamam en yıkılmış olan El­
Cumhuriye köprüsünün yen iden yapım
çalışmaları devam ed iyor. Güneyde ise
durum biraz daha farklı. Savaşın yıkın­
tıları, yeniden yap ım çalışmalarına rağ ­
m e n hala d u rı.ıyor.
2 2 Eylül tarihli I rak gazeteleri,
l rak'ın kendi ü rettiği ilk kamyonun ha -
MUDEYNE'DE UM SUVEÇ KÖYÜ. Şii Şeyhi Mezlf'ln konukıvl ininde Sıddım lehinde
gösteri . Şeyh Mezlf'in ka rdeşi , "Uçuş yasanı konmasından sonra, lran'dan gelen
birtakım kişiler karışıklık çıkarmak istediler. Bunları halk kovdu• diyor.
gerginlik karşısında "lobicilik" faa­
liyetine başlamiş olması . lran'da,
görevleri Arnerika'ya karşı Avrupa
başta olmak üzere "yandaşlar" bul­
mak olan çeşitli lobiler kurulmuş .
Yaşar Kaplan. Kürdistan devleti­
nin İran'ı rahatsız ettiği kadar Türki­
ye'yi de rahatsız ettiği ölçüde ABD
için değerli olduğunu belirtiyor.
"Bakarsınız ABD yarın bu devleti
gereksiz görür. Bunlar. çıkarları ne­
yi gerektiriyorsa onu yaparlar çün­
''
kü .
Refah Partisi Güneydoğu eski
müfettişi Altan Tan. " K ısa vadede
Türkiye-İran savaşı olmaz" diyor
ve ekliyor: "Kürt devleti konusu
netleşir ve Türkiye oranın vasisi
14 • İKİBİN'E DOGRC • 1 1 E K i M 1992
berini veriyordu . Kamyonun adı Al­
Jihra. Al-Jihra, bir Kuveyt kasabasının
adı. Kamyon için yapılan isim seçimi,
lrak'ın Kuveyt'e ilişkin iddialarını devam
ettirdiğinin kanıtı. Yönetim tarıma özel
bir öncelik veriyor. Yağ ışların bu sene
bol olması, tarım alanında durumu nis­
peten iyileştirmiş. El-Cumhuriye gazete­
sinden Ali El-Şerifi, l rak'ta durumu en
iyi olanların arasında köylülerin bulun­
duğunu söylüyor.
Irak, Mayıs ayında başladığı büyük
bir su kanalı projesini yakında bitirmek
üzere. 550 kilometre uzunluğundaki
'Saddam Hüseyin Nehri' Bağdat hiza­
sından Körfez'e kadar uzanıyor. Yetkili­
ler bu kanalın aç ılmasının esas amacı­
nın sulama değıl, toprağın tuzunu al­
mak olduğunu söylüyorlar. Yeni kanal
projesinden yararlanacak toprak miktarı
6 milyon dönüm.
Petrol gelirlerindeki büyük düşüş,
lrak'ı, kendi gücüne dayanma ve petrol
dışı alanlarda lrak'ı kendine yeterli bir
olursa. Musul-Kerkük'e uzanırsa
durum gerginleşir. Ardından Sad­
dam gider, İran Kürtleri de kaşınır­
sa sıkıntı doğar. ABD'nin ve
Özal'ın politikası bunlar."
"Azerbaycan konusunun Türki­
ye-İran kapışması için yeterli ne­
den olduğunu" söyleyen Ankaralı
gazeteci, "Çankaya'daki adamın
Kerkük iştahının, buranın garantör­
lüğünün Türkiye üzerinde dönme­
sinden kaynaklandığını " belirtiyor.
" TSK'NIN YüZDE 75'1
lSRAIL'E KARŞI"
Genelkurmay'da görevli Albay.
2000'e Dogru'ya şunları anlauyor:
"Arnerikalılar'ın PKK'ya yardım et-
hale getirme çabası içine çekiyor.
Bağdat 'tan Basra'ya doğru giderken,
Kut ve Amara kentlerinden itibaren
kontrol noktaları sıklaşıyor, askeri birl ik­
lerin etrafındaki savunma tedbirleri artı­
yor. G üvenlik Konseyi'nin lrak'a, 32. pa­
ralelin güneyine uçuş yasağı koyması­
nın ardından Basra'ya bağlı Kurna ve
Misa n 'a bağlı Mudeyne'de meydana ge­
len olaylar, Batılılar'da kuzeydekine ben­
zer bir durumun g üneyde de olacağı
beklentisi yarattı.
Bağdat'ta görüştüğümüz yet kililer
Kurna ve M udeyne'de m eydana gelen
olayların l ran'dan sızan birtakım gru p­
larca çıkarıldığını, ama bun ların halk ta­
rafından püskürtüldü klerini söylediler.
"Güneyde belli bir hoşnutsuzluğun oldu­
ğu bir gerçek. Ancak 32. paralel kararı,
Batılılar ve Amerika' nın umduğunun ter­
s ine, halk arasında yönetime olan deste­
ği kuwetlendirdi. Halk, Amerika'nın ve
d iğer d üşman güçlerin bu kararla l rak'ı
parçalamak istedi k lerini anlad ı ve buna
karşı tavır geliştiriyor. H ü kümet şimdi
güneyde halka silah dağıtıyor.· Bağ­
dat'takilerin değerlendirmesi özetle böy­
le.
Mudeyne'ye bağlı Um Suve9 köyüne
gidiyoruz. Köy, 1 800 kişilik Şiı Sewaid
kabilesine ait. Güneydeki bataklık köyle­
rinden biri. Şeyh Mezi f' in kon u kevinde
şeyhin kardeşi Falih Es Sowelim bizi
tikleri iddiası Meclis'te soru önerge­
si oldu. Jandanna'dan görüş istendi.
Yardımın tespit edildiği şeklindeki
raporu Eşref Bitlis kendi el yazısıy­
la değiştirdi. Yardım yapılmamıştır
diye rapor hazırlattı."
Albay, ordunun lsrail'e bakışı
konusunda ise şunları söylüyor:
"TSK'nın yüzde, ·75'i Doğan Gü­
reş in 500. Yıl Vakfı etkinliklerine
'
katılmasına karşı. Astsubayları da
katarsanız bu oran yüzde 90 olur.
'Generaller eşittir ordu' değildir. Or­
dunun duygularına, . düşüncelerine
en uzak olanlar generallerdir. Gene­
ral, bir KlT'in başın,a siyasi iktidar
tarafından atanmı ş . genel müdüre
benzer. Yabancıdır .onlar." Türki­
ye'nin F- 1 6'ların elektronik dona­
nım sistemlerini lsrail'den almaya
başladığını da kaydeden Albay, bu
yüzden yakınlığın arttığını sözlerine
ekliyor.
45 Mtt..YAR DOLARLIK SU..AH
Norveç Afte11post�;,
gazetesinin
Washington muhabiri Per A.
Cbristiansen'e göre, ''.ABD, Orta­
doğu'da bölgesel istikrar yaratma
çabalarından vazgeçmişe benziyor.
B aşkan Bush 6 Mart 1 99 1 tarihin­
de, yani Körfez Savaşı'nın hemen
 ağırlıyor. Şeyh, işleri dolayısıyla şehir­
deymiş. Kon u kevinde köyl üler de var.
Bir gazeteci, köylülerden durumlarının
nasıl old u ğ u n u öğren mek istediğini
söylüyor. Şeyh in anlattıkları özetle şöy­
le:
'Uçuş yasağı konmasından sonra,
lran'dan gelen birtakım kişiler karışıklık
çı karmak istediler. Bunları halk kovdu .
Uçuş yasağı kararı Irak halkına karşı iş­
lenen savaş suçu n u n bir devamıdır.
Hükümet bölgede 60 bin kadar silah
dağıttı. Biz daha almadık. Yetkililer ya­
kında dağıtacaklarını söylediler. Ama
geleneksel olarak bizim kendi s i lah ı m ız
var. H ü kü metten iyi m uamele gördük.
Am bargo boyunca i htiyaçlarımızı karşı­
ladı. işsizlere yardım yaptı. M ütJefikler
ise bize a m bargo uyg u l uyor. Ulkenin
diğer yerlerindeki Irak vatandaşları ile
duru m u m uz aynıdır. Bataklı k bölgesin­
de hırsızlar, soygu ncular var. Bu n lar
zaman zaman yağmalamak amacıyla
saldırıyorlar. D ü nyanın her yerinde h ır­
sızlar var. Amerika'da yok m u ? Biz
Sii'yiz. D uyguları mız Saddam Hüseyin
il e beraber.'
Şeyh konuşması nı bitirdi kten sonra
gazeteciler için küçük bir gösteri başla­
tıyor. Şeyhin ilk sloganı ndan sonra ko­
nukevinin önü nde çoğunluğunu köyün
çocukları n ı n ve gençlerinin oluşturd uğu
yaklaşık 50 kişilik bir topluluk, Saddam
lehinde ve ABD aleyhinde sloganlarla
yarım saat süren bir gösteri yapıyorlar.
Iraklı yetki liler ABD'nin 'Yeni Dün­
ya D üzeni"n in kendileri açısından ne
anlama geldiğ ini anlatmaya özel bir
önem veriyorlar. Yugoslavya'daki ve
Kafkaslar' daki gelişmelere atıfta bulu­
n uyorlar. Hamit Yusuf Hammadi 'ye
göre bütün dünyada gerçekte söz ko­
nusu olan 'Yeni Dü nya Düzensizliği".
Halkları ve ü l keleri parçalayarak em·
peryalizmi n hegemonyasını gerçekleş­
tirmek; "Amaç budur" diyor. ·sutros
G a l i bir kon uşmasında '2000 yılından
sonra dü nyada 400 devlet olacak' de­
mişti. Bu durumda ne büyü k problem­
ler çı kacağı n ı düşünün. Ekonomik, böl·
gesel, siyasal sorunlar ve halklar arası
çatışmalar büyüyecek. Bize düşen gö­
rev emperyal izmin bu oyun larına karşı
gözümüzü açmaktır. Çünkü halklar
parçalanırsa kontrol kimde olacak? Ta­
bii ki sanayisi en güçlü olan kontrolü
eline geçirecektir.'
Hammadi, Batı'nın Irak üzerinde bu
kadar çok oyun peşinde olmasını ise
şöyle açıklıyor: "Batılılar'ın en çok iste·
diği şey petrol ve stratejik konumundan
dolayı l rak'ın kontrol üdür. Saddam Hü­
seyin esas sorun değildir. Ama Sad·
dam Hüseyin ve onun rejimi Batıl ılar'ın
yolu üzerinde bir taş olarak duruyor.
Onlar, kendilerine bölgede petrolün
anahtarını verecek bir hükümet isti·
yorlar. Tabii, bütün bunlar demokrasi
adına yapılıyor.'
Yetkil iler Kürt sorununu da bu
çerçeve içinde açıklamaya özen gös­
teriyorlar. Gerek Hammadi gerekse
Enformasyon eski bakanlarından La·
lif El·Casim aşağı yukarı aynı şeyleri
söylüyorlar: "Temel sorun şudu r:
Ameri ka ve lngiltere'nin politikası,
Kürt bölgesinin hem l rak'ın bir parça·
sı olmasını önlemek hem de Kürtler' in
ayrılmalarını önlemektir. D u ru m bu
şekilde çözümsüz olarak devam etsin
istiyorlar. Biz Kürd istani Cephe ile an­
laşmaya varm ıştık. Bi rkaç gün içinde
anlaşmayı i mzalayacaktık. Ama
ABD ' n in adamı Talabani aldığı direk­
tifle buna engel old u . Kürd istani Cep­
he'yi de kendi peşine taktı. Amerika
şöyle düşündü. Anlaşma eğer imzala­
nırsa bu Saddam Hüseyin'e ve l rak'a
kuwet verecektir. Onun için engelle­
diler ve bugünkü durumu yarattılar.
Bu tehlikeli bir durumdur. Kürtler'in
de bu ndan bir yararı olmayacak.'
I raklı yetkililere göre "Irak Kürdis­
tan ı' ndaki $eçimler, parlamento ve
h ü kümet yasadışı . Amerikan silahları­
nın gölgesinde gerçekleşen fiili bir
d urum var. Ne yapacağına oradaki
Kürt halkı karar verecek". •
MEHMET BEDRi GÜLTEKi N

ardından Kongre'de yaptığı konuşmada, bölgeye silah

KENAN KARATA$
satışı ne kadar çekic i olursa olsun. buna karşı dunnak
gerektiğini söylüyordu. Ancak o zamandan beri bölge­
ye 45 m ilyar dolarlık silah akt ı . The Washington Post
gazetesinin 4 Ekim 1 992 tarihli sayısında yayımlanan
bir rapora göre. bu silahl arın yarısı ABD tarafından sa­
tıldı ".
Geçtiğimiz hafta geleneksel Arap-Fars rekabetini sı·
cak çatışmaya tırmandıran Ebu Musa Adaları anl aşmaz­
lığı da. A BD'nin "Ortadoğu'yu istikrarsızlaştınna" poli­
tikasının bir sonucu. Suudi Arabistan'ın. Katar'ın bir sı­
nır karakoluna baskın yapması Iran'ın sert tepk isine ne­
den oldu.
lRAN'A KARŞI KAMPANYA TIRMANIYOR

Turkish Daily News gazetesi de 5 Ekim tarihli sayı ­

sında, Ankara'nın. "1ran'ın askeri gücünü sağlamlaştır·
ma ve bölgesel bir güç ol arak konumunu gözle görülür
bir şekilde yükselune çabalarını dikkatle izlediğini" be­ (1 972 - 1 992)
lirtiyor. Haberde. Türkiye'nin lran'ı yakın takibe alma­ Can kardeşi m, sarı şahinim
sında Pentagon istihbaratının rolü de anlatılıyor. Ayrıca. üç haftad ı r , e m in olduğum ölümüne hala
lran'ın son bir yıldaki silahlanmasına dikkat çekiliyor. i nanam ı yo ru m . Benim güçlü olduğuma
Son bir aydır ise Batı basını lran'ın Rusya, Çin ve Ku­ ilişkin sözlerinde yan ı ld ı n , haberin olsun ,
zey Kore'den aldığı silahların dökümünü yapıyor.
firari gözyaşları m , lanet o lası e rkeklik
Turkish Daily News. Demirel'in bu ay sonunda ya­
gu rurumu taş ıp geçt i . içimdeki çığlık meğer
pılması planlanan lran ziyaretinin ertelenmesine dikkat
bir k ı rlang ıç s ü rüsüym ü ş ,
çekiyor ve Cumhurbaşkanı Özal'ın son İran ziyareti sı­
s a n a g ö ç ediyo rlar.
rasında iki ülke arasında soğuk rüzgarlar estiğini hatırla­
tıyor. Seni unutmayacağ ı z
Telefonda görüştüğümüz ABD'li gazeteci. "Neo Os-
manlı rüyası tam bir kabusa dönüşüyor" diyor. • A{J abey ln Feyzi Karataş

1 1 EKiM 1992 e İKİBİN'E DOGRU e 1 5


B LAC K HAWK H E LİKOPTERLERİ A L i M iNiN PERDE ARKAS I
Sikorsky'ye Çağlar karıştı
Bush'un özel ricası. Fi rma yöneticilerinin Devlet Bakan ı Çağlar' la Ameri ka'daki
görüşmeleri . Neden genel maksat heli kopteri al ı nıyor? Dünyada heli kopter ü reti m inde
d üşüş var. En iyi pazar Tü rkiye ve Brezilya. Tü rkiye basınında kanl ı reklam .
oalisyon hükümetinin
K
bakanları arasındaki i lk
tartışma Başbakan De­
mirel'in ABD gezisi ön­
cesi başladı. Geziye Devlet B akanı
Tansu Çiller mi, yoksa Cavit Çağ­
lar mı katılacaktı? Tartışma Çağ­
lar'ın ABD'ye, Tansu Çiller'in ise
aynı tarihte Libya'ya gitmesiyle so­
nuçlandı. Çağlar ABD'ye gitmeyi
çok istiyordu . . .
Başbakan Demirel ve 50 kişilik
Türkiye heyeti, 1 0 Şubat günü
Washington'da törenle karşıl andı.
1 1 Şubat günü Demirel, Bush ile
Beyaz Saray'da bir saat görüştü.
Bush'un istekleri arasında, 200 he­
likopter alımı ihalesi de var. United
Technologies grubunun bir alt ku­
ruluşu olan Sikorsky Aircraft'ın
ihaleyi almasını Bush özel olarak
rica ediyordu.
Aynı gün öğle yemeğinden sonra
Başbakan Demirel, bu kez ABD Sa­
vunm a Bakan Vekili ile görüşüyor.
Helikopter ihalesi yine görüşmenin
başlıca konuları arasında. ABD iha­
leye özel önem veriyor.
HELİKOPTER UZMANI
ÇAÖLAR'A BRİFİNG
Bu arada Sikorsky şirketinin yö­
neticileri de boş durmuyor. Aynı
günün akşamı şirket yöneticileri,
Devlet Bakanı Çağlar'ı kaldığı
otelde ziyaret ediyorlar. Sıcak bir
görüşme yapılıyor. ÇaAlar'a Black
Hawk'ların üstün teknolojisi konu­
sunda brifing veriliyor ...
Bu görüşmelerin duyulmasından
sonra savunma sanayi bürokratları
ve uzmanlar helikopter ihalesi için
bahse giriyorlar. Bahis konusu iha­
leyi kimin kazandığı değil ! Si­
korsky'nin kazandığı konusunda
herkes hemfikir. Uzmanlar "Kaç
helikopter alınacak?" diye bahse tu­
tuşuyor. Bu arada Sikorsky'nin iha­
leyi kazanabilmek için 3 milyon
1 6 • 1K1B1N'E DOGRU e 11 EKiM 1992
dolar komisyon verdiği, Körfez Sa­
vaşı sonrası çok zor duruma düşen
ENKA'nın da Sikorsky için çok
çaba harcadığı kulaktan kulağa ya­
yılıyor. ENKA, Sikorsky helikop­
terlerinin yapımcısı United Techno­
logies'in Türkiye temsilcisi .
Savunma Sanayi Müsteşarlığı
(SSM), ihale ve komisyon "dediko­
dularının" yoğunlaşması üzerine en
geç Eylül ayına kadar yeni teklifle­
rin daha açık yapılarak getirilmesi­
ni firmalardan istiyor. Helikopter
ihalesini Sikorsky'nin kazanamadı­
ğını da el altından yayıyor. Uzman­
lar bunu, "komisyon isteyenlerin
sayısında artış olacak" diye yorum­
luyorlar.
21 Eylül günü Başbakan Demi­
rel başkanlığındaki Savunma Sana­
yi İcra Komitesi kararını "nezake­
ten" açıklıyor: "Proj e bedeli 855
milyon dolar olan Black Hawk heli­
kopterleri için ABD'nin Sikorsky
firmasıyla kontrat görüşmelerine
geçilebilir. İlk etapta 25 helikopte­
rin acil ihtiyaç için doğrudan alımı,
50 helikopterin de Türkiye'de üre­
tim yoluyla tedariki kararlaştırıldı."
GENELKURMAY'IN DEÖİŞEN
GÖRÜŞÜ
Helikopter ihalesi sonuçlanma­
dan önce tartışılan konu, Türki­
ye'nin ihtiyaç önceliği. 1 0-20 asker
yaralı taşıyan genel maksat helikop­
teri mi. yoksa sadece nişancıları,
silah unsurl arını taşıyan taarruz he­
likopteri mi?
Genelkurmay ile SSM önce
farklı düşünüyor. Genelkurmay ta­
arru z helikopterlerine öncelik veril­
mesini istiyor. Fakat daha sonra
Genelkumr ny'ın da görüşü değişi­
yor. Genel maksat helikopterlerinde
karar kılınıyor.
Bu arada görüşü değişmeyen
sivil ve askeri uzmanlar var:
"TSK'nın elindeki genel maksat he-
OLITIKA �
likopteri 1 60 adet. Açıkça söylemek
gerekirse PKK ile yapılan savaşta
bu helikopterler iş görüyor. Aynı işi
alınca Black Hawk'lar da yapacak.
Peki, o zaman 1 O kişi değil de 20
kişi taşımak için mi bu kadar mas­
raf? Kimse sormuyor mu ne gereği
var diye? Anlamak zor. PKK ile sa­
vaşta ihtiyaç, Kobra, Apaçi gibi ta­
arruz helikopteridir."
Neden, hem de ihtiyaç fazlası
genel maksat helikopteri tercih edil­
mişti? Askeri uzman açıklıyor:
"Bunu şimdiye kadar bana izah
eden bir yetkili çıkmadı. Türkiye
önümüzdeki yıllarda ABD'nin Pa­
nama ve Grenada'da kullandığı
Black Hawk'larla bir yeri işgal ede­
cekse tamam. Ancak bunu yapmak
için de, eğitilmiş uçar birliklerin ol­
ması lazım. Yarın bu tür birlikler
için de çalışma yapılırsa anlayaca­
ğız ki hesap başka! "
Jaınes Satterwhite Sikorsky
Black Hawk helikopterlerini üreten,
United Technologiecs şirketinin
başkan yardımcısı. 27 Haziran
1 990'da İstanbul'da düzenlediği
basın toplanusında 2000'e Dogru
muhabirinin sorusuna verdiği yanıt:
"Malta ve New York zirvelerinden
sonra dünyada bölgesel savaşların
önem kazandığı açıkur. Türkiye
komşularına karşı güçlü olmalıdır.
Herhangi bir taarruza en seri ve en
sert yanıu verebilmelidir. Türki­
ye'nin bir helikopter endüstrisine
sahip olması isteğimizin bu kadar
güçlü olmasının nedeni budur."
TEKNOLOJİK YENİLEŞTİRME
YAPILABİLİR Mİ?
'Taarruz helikopteri alınmalıdır"
diyenlere verilen yanıt; B lack
Hawk'larda 1 2.7 mm. seri atışlı ma­
kineli tüfek olduğu şeklinde. Heli­
kopterler konusunda uzman bir yet­
kili, bunun bir iş0e yaramadığını
söylüyor: "Bir kere bu savunma için

GENEL AMAÇLI BLACK HAWK.
monte edilmiş. İkincisi. sabit. He­
defi vurmak için silah yerinden
çevrilemediğinden helikopterin ma­
nevna yapması zorunlu. Sen ma­
nevra yapana kadar karadaki gerilla
işini bitirir. Halbuki taarruz heli­
kopterlerinden Apaçi'de tilin silah­
lar elektronik savaş sistemlerine
bağlı. otomotik. lazer güdilinlü.
Süper Kobra da öyle. Sadece lazer
güdümlü değil. Madem Güneydo­
ğu'da bir savaş var. ayaklanma var
diyorsun. neden taarruz helikopter­
leri almıyorsun? Biz hala eski heli­
kopterleri satın alıyoruz."
Emniyet Genel Müdürlüğü l 988
yılında Fransa'dan dört adet Puma
helikopteri aldı. Fransa bu yıl Tür­
kiye'ye sattığı helikopterlerin seri
üretimine son verdi.
TSK'nın :eEnde l OO'ün üzerinde
Amerikan Bell firmasının ürettiği
UH serisinden helikopterler var.
Bell. bu helikopterlere daha fazla
teknoloj ik yeniieştinne yapılama­
yacağı gerekçesi yle üretimini dur­
durdu.
Askeri uzmanlar helikopter tek­
nolojisi geljşimini özetleyen bir tak­
vim çıkarıyorlar. Takvime göre;
1 960'lı yıllru .. genel maksat helikop­
terlerine silah takılması, 1 970'lı yıl­
lar, keşif ve gözetleme helikopterleri
silahlandınlırken aynı zamanda
genel maksat helikopterlerinden üre­
tilen yeni- taarruz helikopterlerinin
geliştirilmesi. ı 980'li yıllar da taktik
beklentilerinin fazlalaşması nedeni
ile yeni taarruz helikopterlerinin si­
lahlı olarak tasarım ve üretimi.
1 990'lı yıllarda ise envantere yeni
girmiş bulunan, taarruz helikopterle­
rinin geliştirilmesi. Alınan ve ortak
imalatı yapılacak - Black Hawk'ların
takvimdeki yeri 1 960'lı yıllar.
HELİKOPTERE ALICI YOK
Dünyada helikopter üretiminde
büyük düşüş var. Omeğin, 20 ay
önce ABD ordusu için açılan heli­
kopter ihalelerine 13 firma talipken
bu sayı bugün dörde düşmüş du­
rumda. ABD helikopter ihtiyacında
1/5 oranında indirim yaptı. Alman­
ya ise az indirim yaptığı için çok
eleştirildi, oranı yüzde 12. Belçika
önümüzdeki yıllarda alacağı heli­
kopter sayısını 8, Hollanda ise 1 2
olarak açıkladı. ABD'de fazla işçi
çıkarmak zorunda kalınan sektörle­
rin başında Savunma Sanayi geli­
yor. Şirketler sivil pazarlara yöne­
lik helikopter üreuneye başladılar.
Şirketlerin imdadına Türkiye ve
Brezilya yetişiyor. Rotor and Wing
lnternational De/ence dergisi birkaç
helikopter satmak için bile fınnala­
nn birbirinin gırtlağına sarıldığını
hatırlatarak, "Türkiye'nin 200, Bre­
zilya'nın ise 300 helikopter alacağını
açıklaması fınnaların gözlerini parıl­
dattı. Kıran kırana mücadele edile­
cek" diye yazıyordu. Gerçekten de
şirketler arasında kıran kırana müca-
dele yapılıyor. 25 yıldır sivil amaç­
lar için kullanılan Amerikan Exim­
bank kredisi bile Sikorsky'nin iha­
leyi kazanm ası için Beyaz Saray
tarafından devreye sokuluyor.
F- 1 6'nın ikinci paket anlaşma­
sının imzası, insansız hava aracı
ve Black Hawk helikopteri alımı
için kontratın yapılacağının açık­
landığı gün, Türkiye ''Kanlı rek­
lam"a sahne oluyor. Gerek basın
gerek Genelkurmay İkinci Başka­
nı Korgeneral Fikret Küpeli,
Şemdinli olayında uçak ve heli­
kopterlerin "maharetlerini" öve
öve bitiremiyorlar. Aynı gün
ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa
İşleri Sorumlusu Bakan Yardım­
cısı Tbomas Niles, 'Teröre karşı
Türkiye'nin yanındayız. Türkiye
teröre karşı kendini savurım alıdır"
diyor.
MUZ CUMHURİYETİ GİBİ
SSM yetkilisi yapılan anlaşmayı
şöyle değerlendiriyor: "fmalat için'
75 helikopter çok azdır. Çürıkü eko­
nomik değildir. Tedarik için alınan
25 helikopter ise fazladır. Bu kadar
sayıda alınmasının bir tek nedeni
var: ABD baskısı. Bu ortak üretim­
de de diğerleri gibi teknik ve mali
birçok problemler çıkacak. Daha
şimdiden başladı bile. Helikopterler
nerede üretilecek? TAi deniyor,
ama burada yeni imalat hatları yap­
mak gerekiyor. Aynca helikopter
montaj ı uçak montajından zordur.
90 1 . uçak ana depo fabrikasında da
aynı durum var. Herhalde imalat
konusunda da yine bir özel şirket
para kazanacak! "
Kanadı arızalı F- 1 6'Jarın ve mo­
toru eski Cobralar'ın alınması; batık
ABD şirketi ETV'yi kurtarmak için
çok namlulu roket ihalesinin veril­
mesi, su sızdıran, gece görüş siste­
mi bozuk, yeterli hıza ulaşamayan,
kuleleri dönmeyen zırhlı muharebe
aracının hem de birim fiyatın 700
bin dolar olması gerekirken, 2 mil­
yon dolara çıkmasına rağmen üreti­
mine devam edilmesi, zırhlı perso­
nel taşıyıcı alıyoruz diye bankaların
para taşımak için kullandığı araçla­
rın alınması, mermisi namluya gir­
meyen toplar, ABD'den getirilen
zırhlı araç motorunun önce ihraç ,
sonra ithal edilişi. Daha niceleri . . .
Savunma sanayisinin hali içler
acısı.. •
SONER YALÇIN
1 1 EKiM 1 992 • IKIBIN'E DOGRU e 1 7
 S ENDİKA KONGRE LERİNDE TART I Ş I LIYOR

"Kürt sorununda isci alternatifini • •

harekete gef irelim"

Tü m Bel-Sen ve Tüm Maliye-Sen kongreleri nde n sonra Petrol-iş , Deri - i ş , Tarı m - iş
kongre leri n de d e Kürt soru n u gün deme geldi . Bazı delege l er Kürt soru n u na
işçi s ı n ıfı çözü m ü n ü gü nde m e getirdi ler; " Kürt sorununu, işçi sın ıfı çözecek11 fikri n i
vurgu ladı lar. 2000 'e Doğru işçi önderleri ve se ndikacı lara bu fikri sordu .
ongrclcrde, işç i toplantı­ bakır Ş ube Başkanı Ahmet Tey­ Kardeşliği savunmaktır. Istanbul­

K
larında Kürt sorun u tar­
tışılıyor. B ir memur
sendikasında 3 Ekim'de
yapılan " K ürt sorun u ve sendika­
lar" kon u l u tartışma toplantısını iz­
ledik . Yine geçtiğimiz hafta yapı­
lan Petrol- İ ş . Deri - İ ş ve Tarı m - İ ş
kongrelerinde kon u g ündeme gel­
di. i şçi ve memur önderleri. Kürt
sorununun çözümünde sınıfın ağır­
lığını harekete geçirmek için adım
atmaya ba�ladılar.
Mem urların toplantısında. K ürt
sorununa sendikaların nasıl yakla­
şacağı konusu somu t önerilerle t ar­
tışıldı . Sendikaların bu soruna ilgi­
sinin ve devlet terörüne karşı tavrı­
nın sürmesi istendi. "Kürt halkının
mücadelesine e n büyük katkı, sen­
dikaların kendi örgütlülüğünü ge­
nişletip. iktidara baskı gücü oluştur­
malarıyla olur" anlayışı genel kabul
gördü. "Orada demokrasi olmazsa,
burada da olmaz " . " K ürt sorun u de­
mokrasi m ücadelesinden ayn düşü­
nülemez " . " B iz dcmokrJ.Si mücade­
lesine ne kadar katkı sağ larsak K ürt
sorununun çözümüne de o kadar
katkı saglam ış oluruz" . "Sendikalar
kitlesel leşmeli ve baskı arac ı olma­
lılar" fikirleri dile getirildi . Toplantı
sonunda herhangi bir karar alı nma­
dı. Ancak Kürt meselesinin tartışı­
lacağı daha geniş ıoplamılann dü­
zenlenmesinin yanı.rlı olacağı fikri
benimsendi. Bu konuda sendikanın
adım atması istendi .
Son zamanlarda yapılan sendi­
ka kongrelerinde de bazı delegeler
Kürt soru n u na işçi sınıfı çözümü­
nü g ündeme getird i : işç inin bu me­
seleye el koyması istendi. 2000'c
Doğru, işçi önderleri ve sendikacı­
lara bu fikri sordu. Petrol-lş Diyar-
murtaş'ın aşağıdaki görüşleri . 3
Ekim g ün ü kongrede yaptığı ko­
nuşmadan alındı.
" iŞÇİ AÇIK TUTUM KOY ARS A
ÇÖZÜLÜR "
MÜNİR CEYLAN ( Petrol - İ ş
Sendikası Genel Başkanı): Kürt
soru n u bir insanlık sorunu. Kürt
sorun u Kürtler'in sorunu olmaktan
ziyade Türkler'in sorunu. Demok­
rasi sorun u . Kürt sorunu çözülme­
den Türkiye'de demokrasi yerleş­
mez . İşçi sınıfı açık tutum koyabil­
diği taktirde Kürt sorun u çözüme
kavuşacaktır. Kürt sorununun çö­
zümünde belirleyici güç de. K ürt
halkının kendisidir. Ben iki halkın
birlikte yaşamasından yanayım .
Ama dayatmayla birlikte yaşama
olmaz. K ürt halkına yapılan baskı­
yı. zorbalığı kabul etmemek. elin­
deki demokratik haklarla. demok­
ratik silahlarla karşı çıkmaktır.
MÜNiR CEYLAN. "işçi sınıfı a çık tulum
koyabildiQl takllrde KUrt sorunu çözüme
kavuşaca ktır.•
Diyarbakır ara�ında köprüler kur­
maktır.
Münir Ceylan "Türk halkı ge­
ridir, ahmaktır" yaklaşımın ı da
eleştirdi ve bir halkı diğerine üstün
gören yaklaşımların m i l l iyetç i . şo­
ven duygulara seslendiğini, ne bir
halka. ne ötekine bir yarar getirece­
ğ i ni söyledi : "Benim açımdan ' B ir
Türk dünyaya bedeldir' anlayışı ne
kadar yanlışsa, Türk halkı aptaldır'
yaklaşım ı o kadar yanlış. Bir halkı
ahmak gönnek. o halkın esas dina­
m iklerine güvensizliktir. Dünya
halkları nın eşitliğine, kardeşliğine
i nanıyorum . "
YURDAL ŞENOL (TÜMTlS
Genel Sekreteri) : Kürt ve Türk hal­
kının birlikte mücadelesinden ya­
nayı m . Bu noktada işçi sınıfının ro­
lü büyük. Çünkü üretimden gelen
gücü var.
"ÖLEN DE EMEKÇi .
ÖLDÜREN DE"
AHMET TEYMURTAŞ (Pet­
rol-İş Diyarbakır Ş u be Başkanı):
Türk ve Kürt halklarının kardeşçe
yaşadığı bir ortamı yaratmanın yol­
larını tartışmalıyız. Türk ve Kürt
halklarını birbirine düşürmeye çalı­
şıyorlar. Ölen de emekçiler. öldü­
ren de emekçiler. E m peryalizmin
Ortadoğu'daki sömürüsünün deva­
m ında Türkiye'ye jandann a lık rolü
veriliyor. B un u g izlemek için bir
kaos yaratılıyor. " Kökü dışarda"
diyorlar. Emperyalizmin kucağına
oturan kim? Kendi Kün kimliğ i ne
SL.J1ip ç ıkmak isteyen Kürt halkı de­
ğ i l ! Ş iddet. baskı ve zor kimden
gel irse gelsin . işçi sınıfı bunun kar­
şısında olmalı. Gencecik i nsanlar
öldürülüyor. sanki düşman askerle-

18 • lKlBl:\'E DO(; R t: e 1 1 EKiM 1 992


AHMET TEYMURTAŞ. •işçi sınıfı olarak
alternatif çözümü yaratmak zorundayız.•
riymiş gibi halka alkışlattınyorlar.
Sorun Milli Güvenlik Kurulu'nda
tartışılıyor. parlamentoda tartışıl­
masına izin verilmiyor. Şırnak'ı
yerle bir ediyorlar, Ş ırnak. Türki­
ye'nin bir parçası!
"Devletin ve PKK'nin savaş ve
kan çözümü dışında çözüm yok­
tur" dayatması yapılıyor. Biz işçi
sınıfı olarak alternatif çözümü ya­
ratmak zorundayız. Bu sorunu biz
çözeceğiz mantığını benimseme­
miz ve kabul ettirmemiz lazım.
Sendikalarda. işçi sınıfı içinde bu
sorun karşısında ne yapacağını bi­
lememe. örgütü bölme korkusuyla
tartışmaktan kaçma anlayışı gelişi­
yor. Hedefi belli olmayan bir anla­
yış bu. B iz işçi sınıfı olarak ege­
men güçlerin ekonomi modelini.
serbest piyasanın alternatifsiz ol­
duğunu da kabullenmiş durumda­
yız. Tabanın söz ve karar sahipliği­
ni sözde bıraktığımız için hayata
geçirememişiz. Onlar lzmir İktisat
Kongresi topluyorlar diye kızama­
yız. Bu bir sınıf mücadelesi. Kız­
mak yerine işçi iktisat kongresi
toplayamaz mıyız?
M Ü RSEL TAŞCI (Ağaç-İş İs­
tanbul Şube Başkanı): Şimdiye ka­
dar Türk-Kürt omuz omuza çalış­
tık. Aynın işçi sınıfına yaramaz.
Ayrım olmaması gerekir, olursa
zarar verir.
"SENDiKALAR
KONFERANS DÜZENLESİN"
MUSTAFA ÖZTAŞKIN
(Petrol-İş Aliağa Ş ube Başkanı):
Demokratikleşme sağlanamayınca
işçi sınıfının yaşam ve çalışma
koşullarında iyileşme olmayacağı­
na göre. Kürt sorunu bir yönüyle
de sınıf mücadelesinin önündeki
engellerden biridir. Dolayısıyla
Kürt sorunu çözülmeden ne de­
mokratikleşme sağlanacak ne de
sınıf mücadesinde sağlıklı geliş­
meler olacaktır. Onun için Kürt
sorunu hiçbir kısıtlamaya maruz
kalmadan ve tüm önyargılardan
arındırılarak özgürce tartışmaya
açılmalı ve herkesin kendi özgür
iradesiyle karar vermesi sağlan­
malıdır. Bu tartışma ortamını da
ancak toplumun örgütlü kesimleri
sağlayabilir. Örgütlü kesimin en
başında da sınıf örgütleri yani
sendikalar gelmektedir. B ununla
ilgili olarak da sendikalar derhal
bir konferans düzenleyip, sorunun
üyeleri arasında sağlıklı bir şekil­
de tartışılmasını sağlamalıdırlar.
Bunlar yapıldıktan sonra işçi sını­
fının üretimden gelen gücünün
kullanılması gündeme getirilmeli
ve sorunun barışçı yollardan çö­
zümü mutlaka sağlanmalıdır.
·
"İKTİDARA YÖNELEN
BİR 1ŞÇ1 SINIFI ÇÖZER"
MEHMET AŞKIN (Edimeka­
pı Belediyesi Trafik Atölyesi baş­
temsilcisi): Kürt sorununu işçi sı­
nıfı çözer. Bu, temelde doğru. Sı­
nıf mücadelesi ülke politikasının
gündemine damgasını vurmuş ol­
saydı. ulusal sorun ikinci plana
düşerdi. Türkiye farklı. ama ulu­
sal hareketler dünya çapında
önplana çıkarıldı. Bu sorunu ülke­
nin iktidarına yönelen bir işçi sı­
nıfı çözer. Milliyetçi yaklaşımla
ulusal sorun çözülür, ama sömürü
ortadan kalkmaz. Kürt devletinin
kurulması da sorunu çözmez. Bir
yandan da işçi sınıfı iktidarı bu
sorunu çözer dedik, ama Sovyet­
ler B irliği'nde çözülmedi. Emper­
yalistler. Kürtler'in ulus olma tale­
bini revize etme çabası içinde.
Ulusal mücadele de işçi sınıfını
beklemez. Ama işçi sınıfı da ağır­
lığını koymak zorunda. Bu, milli­
yetçi bir şeye dönüşürse hem Kürt
hem Türk halkı için büyük yaralar
açar. Halkı kimse düşünmüyor.
Oradaki demokratikleşmenin bü­
tün Türkiye'yi etkileyeceğini bili-
YURDAL ŞENOL. "KDrt ve TDrk halkının
blrllkle mDcadeleslnden yanayım .
Bu nolılada IHI sınıfının rolO büyük.
ÇDnkD Dretlmden gelen gOcU var.•
yor sermaye: demokrasinin
karlarını düşüreceğini düşünüyor­
lar. Buna göre hareket ediyorlar.
"EMPERYALlZMDEN
B AÔIMSIZ,
DEVRİMCİ ÇÖZÜM"
İ SMET ÇALIŞKAN (General
Elektrik temsilcisi): Kürt sorunu,
işçi sınıfının iktidar olmasıyla çö­
zülür. Kürt sorununun çözülebil­
mesi için, işçi sınıfıyla birlikte mü­
cadele etmek gerekiyor.
HASAN O G UZ (İstanbul
Eminönü Belediyesi'nde memur):
Kürt sorununun çözümü, esasta
Kürt ulusunun mücadelesiyle ola­
caktır. Ancak Türk halkının ve iş­
çi sınıfının desteği olmadıkça em­
peryalizmden bağımsız bir rota iz­
leyerek devrimci bir çözüme ka­
vuşması olanaksızdır. İki halkın
kardeŞliği bilinci ve Kürt ulusal
direnişinin gelişmesi aynı ve tek
ortak noktada buluşabilmelidir. lş­
çi sınıfının damgasını vurmadığı
hiçbir hareket sosyalizm kanalın­
da gelişmez.
HAMİT ÖZDEMİ R (IGDAŞ
işçisi): Türkiye'de tüm emekçiler
eziliyor. Bugün gündemde Kürt so­
runu var. Bütün bunlar özünde sı­
nıf mücadelesiyle çözülür.
NEBAHAT Şİ ŞMAN (Carlo
Erba baştemsilcisi): Çalışanlar ara­
sında Kürt-Türk aynını yok. Halk
birlik olursa çözülebilir. •
1 1 EKiM 1 992 e İKİBİN'E DoGRU e 1 9
 TTB ' N İ N "SAGL I K KRİZİ N E" ÇÖZÜM Ö N E R İ LER İ
"Sorun piyasa egemenliği"
TI B Merkez .Konseyi, "Sağlı kta eşitsizlikler azaltıl mal ı d ı r" kam panyası başlattı.
"Sağlı kta g ü ndem: herkese eşit fı rsat m ı? Piyasa egemenl iği m i?" adl ı
. tirle Tabipler
b i r kitap hazı rlan d ı .
Birliği
T
(TTB) Merkez Konseyi
l O Ekim'deki basın top­
lantısı ile "Sağlıkta eşit­
sizlikler azaltılmalıdır" kampanyası
başlath. TTB tarafından hazırlanan
"Sağlıkta gündem: Herkese eşit fır­
sat mı? Piyasa egemenliği mi?" adlı
kitap tanıtıldı. TIB, Sağlık Bakanlı­
ğı'nın gündeme getirdiği "Ulusal
Sağlık Politikası Taslak Dokümanı"
ile ilgili tutumunu açıkladı.
TTB'nin basın toplantısında
açıklanan alternatif politikaların
oluşturulmasına aktif olarak l OO'ü
aşkın doktor katıldı. Üç büyük ilin
tabip odalarının yöneticilerinin de
yer aldığı komisyonun hazırladığı
taslak, Eylül ayında 40 odanın tem­
silcilerinin katıldığı toplantıda ke­
sinleşti.
TTB, "sağlık krizi"ne çözümü
amaçlayan uzun soluklu bir kam­
panya başlatıyor. Sağlıkta yaşanan
saldırılan göğüslemeyi hedefleyen,
çözüm için kısa, orta, uzun vadede
gerçekleşebilecek bir sağlık politi­
kası öneriyor. Önümüzdeki hafta­
larda hastanelerdeki toplantıların
hemen sonrasında, kesimlere yöne­
lik afiş. broşürler çıkarılacak.
"DOKTORLARIN TEMEL
MÜTTEF1K1 DARGELlRLlLER"
TTB Merlcez Konseyi, Sağlık
Bakanlığı'nın hazırladığı "Ulusal
sağlık politikası taslak dokümanı"
ile ilgili mücadele stratejilerini şöy­
le belirtiyor: "Türkiye'nin 70 yıllık
mücadelesinin sonucunda kazanıl­
mış ve dezavantajlı sosyal sınıfların
lehine olan sağlık alanındaki kaza­
nımların korunması hedeflenecek­
tir. Kamu hastanelerinin genel büt­
çeden finansmanı SSK'nın varlığı­
nın devamı gibi...
"TTB toplumsal ittifaklarını
gözden geçirecek ve netleştirecek­
tir. Köklü reformu gerçekleştirecek
toplumsal kuvvetlerle sağlıktaki
20 • İKİBİN'E DOGRU • 1 1 EKi M 1 992
eşitsizlikleri kademeli olarak azalt­
mayı hedefleyen bir ittifak çizgisi
izlenecektir.
"TTB, ülke gerçeklerini, alt sı­
nıfların taleplerini dikkate almalı,
eşitsizlikleri onlar lehine değiştir­
meyi hedeflemelidir."
"ÖZELLEŞTİRME
HEKİM DEÖERLERlYLE
BAÔDAŞMAZ"
DYP-SHP hükümetinin reform
adı altında sağlıkta piyasayı ege­
men kılma çabaları TTB'nin uzun
zamandır sonuçlandırmaya çalıştığı
alternatif sağlık politikasının ortaya
çıkmasını sağladı. Bakanlığın tasla­
ğına temel eleştiriler şu noktalarda:
"Genel Sağlık Sigortası (GSS)
sağlıkta finansmanı doğrudan bir
biçimde toplumun çalışan kesimle­
rinin üzerine yıkmayı hedeflemek­
tedir. GSS , ek vergi demektir.
"Demirel hükümeti devlet büt­
çesiyle ancak ekonomik durumu
kötü olanlara sağlık hizmetini öde­
yebileceğini beyan eunektedir. Bu
SAQLIK BAKANI YILDIRIM AKTUNA.
·Saa1ı1ı ı&nlrtslnl dahi da artıracak
olan genel sallık slgorta•na Ilı"'
çıkmalı bir prlllYerlllı glrerlllr. •
noktada Dünya Bankası'run sundu­
ğu çerçeve ile uyum içindedir.
"Taslak dokümanının ortaya
koyduğu tercihler, sermaye çevrele­
rinin örgütü durumundaki Dünya
Bankası'nın politikalan ile uyum
halindedir. Devlet kaynaklarının ye­
tersizliği nedeniyle hastanecilik hiz­
metlerinin özelleştirilmesi önerisini
getirmektedir. Şişkin bulduğu dev­
let elindeki sektörlerde işçi çıkart­
mayı önermesi de bundandu'.
"llaç tekellerinin giderek palaz­
landığı Türkiye'de, işçi ye emekçile­
rin sırtından oluştuiulacak sigorta
fonu, sermayeye ucuz faizle kredi
sunmanın yolu olacaktır. SSK'da
yaşanan· bunun sağlık alanındaki ör­
neğidir.
"Kapitalist ekonominin, tekelleş­
meye mahkôm olduğunu ve denet­
lenemez pazar güçleri yarattığının
atlanması, bu tezlerin başlıca eksiği­
dir. Sağlıkta öı.elleştirme eşitsizli­
ğin tam kendisidir. Parası olanın is­
tediği sağlık kurumuna başvwma
özgürlüğüne sahip olması temel he­
kimlik değerleriyle bağdaşamaz."
TEMCiT Ptt..AVI: GSS
20 Ekim seçimlerinde siyasi par­
tiler sa�lıkla ilgili büyük vaatler ve­
riyor. Çünkü halkın büyük tepkisini
çeken sorunlardan biri de sağlık...
DYP Genel Başkanı Süleyman
Demirel'in seçim öncesinde dilin­
den "Yeşil kart" sö-zü düşmüyor. 23
Eylül 1 99 1 'de "Na�ıl bir sağlık sis­
temi getireceksiniz?" sorusuna şu
yanın veriyor: "Sistem, parası olma­
yana devletin bakmasıdır. Herkese
yeşil kart verilecektir. Kişi yeşil
kart alırken parasını ödeyecek. iste­
yen herkesin yeşil kartı olacak. Eğer
geliriniz o parayı ödeyecek durum­
daysa yeşil kart idaresine prim öde­
yeceksiniz. Hastane de yeşil kart
idaresinden parayı alacak."
Yeni hükümet halkın sağlıkla il­
gili beklentilerine yetersiz de olsa
 " Koalisyon protokolü" ve "Hükü­
met programı"nda yanıt veriyor.
Ocak ayında "Ekonomik paket"
açıklanıyor. değişen bir şey yok.
Sağlık Bakanlığı "Ekonomik pa­
ket"ıen çıkanları. "Reform" adı al­
ımda Türk.iye kamuoyuna sunuyor.
Genel Sağlık Sigortası'nın oluşturu­
lacağı söyleniyor. Genel Sağlık Si­
gortası tartışmaları ilk olarak 1 968
yılında ortaya çıkıyor. Tartışma
1 972 ve 1 975'te de tekrarlanıyor.
Bu yıllarda hükümetin başında Sü­
leyman Demirel yer alıyor. O yıl­
larda. bu girişimlere karşı demokra­
tik sağlık hareketinin tepkisi olduk­
çe net ortaya çıkıyor. Tabip odaları,
"Sağlık sömürüsünü daha da artıra­
cak olan genel sağlık sigortasına
karşı çıkmak bir yurtseverlik göre­
vidir" sloganı ile tepkisini belirti­
yor.
Sağlık hizmetlerinin özelleştiril­ SaOlık hizmetlerini özelleftlrmenln faturası hem dargellrlllere hem doktorlara
mesi, 1980 sonrası TÜSlAD raporu çıkartılıyor.
ile gündeme geliyor. 1 983 yılında
hazırlanan "Kamu bürokrasisi" ra­ "Güneydoğu ve Doğu'da barışı "Tüm hekimlere ve sağlık perso­
porunda "kamu hizmetlerinin sürat­ sağlamalıdır. Barış ve huzur olma­ neline toplupazarlık ve grev hakkı
le özelleştirilmesi" isteniyor. Özel dan hiçbir sağlık organizasyonun­ tanınmalıdır."
kesime devredilmesi istenen hiz­ dan söz edilemez. Bölgede yapılan
"ÇALIŞANLARDAN S İGORTA
metler ise sağlık, ulaşım. enerji ve tüm askeri harcamalar, sağlık har­
PR1M1 KESİLMEMELİ..."
eğitim olarak sıralanıyor. camalarına dönüştüıiilmelidir.
Sağlık Bakanlığı'nın getirdiği re­ "Toplumdaki 1 8 yaş altı ve 60 Reform içeren orta vadede çö­
form paketi, özünde yeni projeler yaş üstündeki nüfusun tüm teşhis zümler ise altı maddede sıralanıyor:
içermiyor. TfB'nin hazırladığı kita­ ve tedavi giderleri devlet bütçesin­ 1 . Sağlık sektöründeki tüm kamu
bın önsözünde reformlar şu cüm­ den karşılanmalıdır. kaynaklarını ve sağlık örgütlerini
leyle anlamını buluyor: "Sağlık Ba­ "Tıp fakültelerine alınan öğrenci halkın geniş kesimlerine. sağlık ça­
kanlığı'nın reform sürecinde öne çı­ sayısı azalulmalı, yeni fakülteler lışanlarına devredin. Somut özerk­
kardığı eğilim. sağlıktaki buhranın açılmamalı, eğitimi yetersiz olanlar leşme bu yoldan yapılmalı, ulusal
serbest piyasa egemenliğindeki çö­ kapatılmalıdır. sağlık meclisi kurulmalıdır. 2. Vergi
zümlerle aşılabileceğini yaygınlaş­ "Kamuya ait sağlık klll1Jmların­ reformu yapılmalı, belli bir gelirin
tırmaktır.
ti
daki vakıflar kapaulmalı, tüm var­ üstünde olanlara toplumsal sağlık
lıkları karnulaşunlmalı ya da döner vergisi konulmalıdır. Kaynak, temel
"SOSYAL GÜVENLİK
sermayeye bağlanmalıdır. Döner sağlık hizmetlerine aktarılmalıdır.
KURUMLARI.
sermaye denetimi çalışıµılara bıra­ 3. Tıp eğitimi ve üniversite düzeyin­
PRİM ÖDEYENLERE
kılmalıdır. de ciddi bir eğitim reformu yapıl­
DEVREDİLMELİDİR"
"Sosyal güvenlik kurumları malıdır 4. Ulusal ihtiyaçlara göre
Var olan hukuki koşullarla ya da SSK. Emekli Sandığı vb. kaynakla­ sağlık teknolojisinin yurtiçinde ge­
hükümetin hemen alabileceği karar­ n sağlanmalı, yönetimleri, güç ve lişmesi ve üretilmesi sağlanmalıdır.
larla uygulanabilecek çözümler de yetkileri prim ödeyenlere devredil­ 5. Çalışanlardan sağlık için sigorta
var. TfB'nin reformu amaçlayan melidir. primi kesilmemelidir. Kesilen prim­
acil çözüm önerileri de şöyle sırala­ "Mecburi hizmet kaldırılmalıdır. ler ulusal bütçeye eklenmeli, SSK
nıyor: Kamu sağlık kurumlarında baskı, ulusal sağlık sistemine katılmalıdır.
" 1 O büyük şehirde birinci basa­ rotasyon, süıii lme ve angarya gibi 6. Çalışanların ulusal gelirden aldığı
mak sağlık hizmetleri için hemen uygulamalara son verilmelidir. pay artırılmalıdır.
kiralama yapılarak yeterli sayıda " 1984 yılında çıkarılan ilaç ge­ Türk Tabipler Birliği'nin hazırla­
sağlık ocağı. sağlık merkezi açılma­ nelgesi kaldırılmalı, ilaç fiyatları dığı "Sağlıkta eşitsizlikler" metni şu
lıdır. Hemen hekim. personel ve belli bir süre için dondurulmalıdır. çağrı ile bitiyor: "Sağlık alanında
alet sağlanması için gerekli önlem­ " Herkese yeşil kart yerine. her­ sosyal devlet ilkesi ciddi bir saldırı
ler alınmalıdır. Sağlık ocaklarının kese üzerine başvurması gereken altındadır. Bu saldırıyı etkisizleştir­
öngörüldüğü şekilde çalıştırılması temel sağlık organlarının ismi ya­ mek için var olan kazanımlarımızı
gereklidir. zan bir kart verilmelidir. koruyalım. " •

1 1 EKiM 1 992 e lKlB1N'E DOGRU e 21


TKP, iP, PKK, Mao ve
•
lngiliıler'in ıekisı üıerine
"Ko m ü n izmin e n b üyük yararı m i l liyetç i l i kten kurtarmasıydı. M i l l iyetçil i k fe lakete
götü rüyo r. B u n un karş ı l ı ğ ı köle o lmak d eğ i l . Kü rtle r' i n hakl ı o l d u ğ u n o kta b u . . .
S ı nıfsal olan g ü l m ece kal ıcıd ı r. . . işçi yü rüyo r, ama bu zeka m ı kurnaz l ı k m ı . . ?
i leriyi e n gö rmeye n , e n az eğ iti l m iş insan işçi s ı n ıfıdı r. . . Tü rk m i l letin i n aptal l ı ğ ı na
dayanamıyoru m . . . Ası l nam uslu sosyal istler şimdi be l l i o l uyo r. . .
2 netmeni
Batı ; zarif, üst d üzeyde alçak." .
OOO'e DoOru Genel Yayın Yö·
Ferit lısever ve Şu·
le Perinçek, Aziz Nesln'le
sen gü nlerde tartışmalara yol
açan açıklamalan üzerine g örüştüler.
-J 5-20 yıldır eski üretkenliginizde
degilsiniz.
-Yazar olarak çok dağıldım Kitle-
sel etkinlikler arttı. Bunlara zaman
ayınyorum. Asıl nedeni bu. Özellikle
son yıllarda, kalp olayından sonra
enerjimin kalmadığını, azaldığını du-
yumsuyorwn.
-Eski heyecanınızın ya da yazma
şevkinizin azalmasıyla ilgisi yok di-
yorsunuz . . .
-0 zamankinden daha çok coş-
kum var. Yazacağım güzel şeyleri so-
na bırakmıştım Yemekte en son tatlı
yendiği gibi. Şimdi de yazamaz hale
geldim.
-Tatlıların reçetelerinden birkaç
örnek verir misiniz?
-Oyun yazmak istiyorum Ancak
bugüne kadar yazamadım Zaten be-
nim sevdiğim oyunlar oynamıyor.
Asıl y azmak istediğim, "tut elimi vur
· beni" gibi oyunlıµ-. Halkımızın o yü-
züne söylediğim nedenden ötürü az
seyirci gidiyor. Halle aptallaştırılmış.
0 başka şey. aptal başka şey tabii.
- Yıllar boyu emek verdiniz, çok da
çi/e çektiniz. Aptal olarak gördügü-
nüz bir halk için bu deger mi? Geçmi-
şe baktıgınızda bir pişmanlık duyuyor
musunuz? Anlaşılamadıgınız gibi...
-Hayır, tabii yüzde 50-70 aptaldır
denemez, kamuoyu yoklaması yapıl-
madığına göre. Türk olduğum için il-
timas ediyorum, yüzde 70'ten çok
fazla tabii. Bugün Oktay Ekşi'ye ya-
nıt verdim. Her millet aynı zekada di-
yor. Öy le şey olur mu? Zekanın öl-
çütleri var. B irinci ölçütü beslenme-
22 • IKIBIN'E DOGRU • 1 1 EKiM 1 992
•
AZİZ NES İ N ' LE
dir, kuşaklar boyu iyi beslenme. İkin·
cisi, eğitim-öğretim. Yüzyıllardan be-
ri çağdışı bir öğretim yapıyoruz. Kül-
tüıü de yanlış kullanıyoruz. Kültürlü
adam demek, çağcıl kültüıü olan
adam demektir. Kültürsüz adam ol-
maz ki. İlkel insanın da bir kültüıü
var. Aptes etmek, şarap içmek birer
kültürdür. 1 992 yılında 1 800'ü yaşı-
yorsa aptaldır, geridir ve ilkeldir.
İnançlara bağlı insanın kültüıü inanç
kültüıüdür. çağa! kültür değildir.
Böyle birtakım ölçütler ortaya koyun-
ca Türk milletinin ne kadar kültürlü,
zeki olduğu ortaya çıkar. lyi beslen-
memiş bir insanın akıllı olmasının
olanağı yoktur. Bir insan burnunun
ucunu göıüp daha ilerisini görmüyor-
sa, uzak göıüşlü değilse, günü günü-
ne yaşıyorsa, bu insan da çağcıl ola-
maz. Yeni c addeler açıyoruz, ortaçağ
caddeleridir, daracık daracık. Kışın
ağacı kesip yakıyorsa, insan uzağı
görmüyor, 10-20 yıl sonrasını görmü-
yor demektir. Dünyanın en aptalı de-
ğiliz çok şükür.
Kahramanlıklar da böyle, biz kor-
kak milletiz. Türk milleti kendini dur-
madan dolandırıyor. Baktım ki, tari-
himizden böyle geliyor. Birinci ne-
den. "totaliter bir merkezi yönetim".
Sizin yerinize ister istemez başkaları
yapıyor, yani " tek adam", yani Allah,
peygamber, halife, padişah, vali...
Karşı geliyorsunuz, sizi yok ediyor-
lar. Bu Mla süıüyor. Her yerde, Kürt
sorununda da bu var. Sanki dünya
milliyetçiliğin zararlarını çekmemiş
gibi bugün yeniden milliyetçilik akı-
mı başladı. Komünizmin fiilen ifla-
sından sonra milliyetçilik akımı alev-
lendi. Oysa akıl gösteriyor ki, enter-
nasyonalist olmak gerekiyor.
Din de, milliyetçilik de savaş ne-
denidir. Bugün, milletler buna dört el-
le sarıldılar. Türkiye'de bunu bile söy-
lemek zordur. Künler'e karşı söyle-
mek zordur. Çünkü, bunu söylediği-
niz zaman Künler'in şuur özgürlüğü-
nü istemiyor gibi yorumlanabilir.
Doğru değil. Daha önce de Türk mil-
liyetçiliği vardı. Felakete doğru gidi-
yor dünya. İşte Bosna-Hersek, S ırp-
lar, Arnavutlar, Künler, Türkler. 1 8.
yüzyıldakinden daha kötü bir milli-
yetçilik var. Esasında milliyetçiliğin
savunulacak bir kavram olduğuna
inanmıyorum Ama çaresi yok. Oraya
sarıldı artık insanlar. Neden sarıldı?
Sanıyorum ki d aha önceki enternas-
yonalizm namuslu ve düıiis t uygulan-
madı. Abhazalar, gazete haberlerine
göre 1 00 bin kişiymiş. 100 bin kişi bir
milliyet, 50 bin kişi bir milliyet Bun-
ların kültürel gelişmelerine olanak ve-
rilecek mi verilmeyecek mi; nasıl ola-
cak? 70 yıl birlikta yaşamışlar. Özde
olmasalar bile biçimsel olarak kardeş
gibi olmuşlar. Şimdi kan düşmanı ha-
lindeler. Peki, sonra bunun tortulan
kalmaz mı tarihte? Komünizmin en
büyük yararı, bu türlü aşın milliyetÇi-
!ileten kurtarmaya çalışmasıydı insan-
ları. Şimdi aynı batağın içindeyiz. Bu-
na tabii, en çok karşı gelecek olan
Künler'dir. Çünkü onlar bunu yaşı-
yorlar. Ama Türk milliyetÇileri bir sa-
vaş içinde olmadıkları halde onlardan
daha azgın haldeydiler. Bugün en bü-
yük felaket milliyetçiliktir, yaşıyoruz
işte. Yaşamadığımız yerler daha uy-
gar ülkeler. İrlanda, İngiltere, birçok
yerde de var, ama bu ölçüde değil ta-
bil. Bizde, Balkanlar'da milliyetçiliğin
ne kadar zararlı olduğu ortaya çıkıyor
günden güne. İnsanlar öldükten sonra
o milliyetçilik neye yarayacak. ben
onu anlamıyorum Ha, bunun karşılığı
AZIZ NESiN, ŞULE PERiNÇEK, FERiT ILSEVER. "Zonguldak'ta heyecandan aQladım, fOk gOzeldl. Ama bar bar baQırdım neredesiniz diye.•
köle olmak değil. Kürtler'in haklı ol­
duğu nokta bu.
"Türkler'den daha aptal milletler
var· dediniz . . .
-Milletlerin adım söylemeye ge­
rek yok. Bizden daha az beslenen, ta­
rih bilinci daha az olan.
-Mizah alanında ve diger alanlar­
da ülkenin yetiştirdigi dünya çapında
ünlüler var. Sizler böyle bir toplum­
dan nasıl çıktınız ? Sizin esin kaynagı­
nız, kültürel kaynaklarınız nelerdir?
Sizin çıkmanız bir rastlantı mıdır?
-Özellikle gülmecede önemli bir
yere gelmişse, hiçbir zaman rastlan­
uyla olamaz. Gülmecenin bireysel ve
toplumsal koşullan var. Bu koşullar
çıkarsa ortaya, gülmece yazan da çı­
kar. Sınıf çatışmasının doruk noktası­
na varması gerekiyor. Nasrettin Ho­
ca'nın gülmecesi baştan aşağı sınıf­
saldır. Bektaşiler hem bağnazlığa kar­
şı hem de sınıfsaldır. Benim gülmece
yazarı olmam da baştan bilinçli olmu­
yor tabii. Fakat bilinçli olmayıp da
büyük gülmece yazan olanlar var. iyi
kanalize etmedikleri için de bir yanla­
n eksik kalıyor. Bu yazarlar da iyi
gülmece yazarları, ama herkesi, her
şeyi alaya alınca kalıcı olmuyor.
-Siz, halkta böyle bir birikim, böy­
le bir cevher görebildiniz mi?
-Ha. bunun koşullan var. Öyle bir
dönem geliyor ki toplwn sizden gül­
mece istiyor. Bireysel yetenekler de
cevap veriyorsa o zaman çıkıyor. Me­
sela, Aristofanes. Atina'run emperya­
list savaşlar güttüğü dönemde ortaya
çıkmış. Nasrettin Hoca, Moğol isti­
lasına karşı Selçuklu'nun ezilmişliği,
perişanlığı, ahlaksızlığı ... Ben, Marko
Paşa döneminde ortaya çıkum. 2.
Dünya Savaşı'run son bulduğu za­
mandır. Gülmece yazan aşağılık duy­
gusu taşımalı. Soma onu kanalize
ediyor, yerine oturtuyor. Başlangıçta
gelişigüzel, her yere saldıran bir
adamdır.
-Gülmecenin daha iyi beslenmiş,
daha gelişmiş toplumlarda degil, da­
ha geri koşullarda dogabilecegini
söylüyorsunuz.
-Halka yararlı gülmece böyle yer­
lerde onaya çıkar.
-1989'da halk sokaga çıkıyor. Yü­
rümek, grev yasak. SSK'ya vizite
ktigıdı almaya giaryor, yürüyüşünü,
grevini yapıyor. Zonguldak'tan Anka­
ra'ya yürürken "Ben dilekçe getiriyo­
rum " diyor. insanın zekasının harekete
geçtigi bir dönem. Halklann zekasını
somut, elle tutulur bir şekilde ortaya
koydugu dönemler yok mudur?
-Tabii vardır. Kimi zaman bilinçli,
kimi zaman bilinçsiz. Gülmece aslın­
da korkaklığın ürünüdür. Demin ver­
diğiniz örnekler gibi işte. Sigorta
kağıdı alıyor, ama o yüzden mahke­
meye gittneyeceğini garantiliyor. Bi­
zim anladığımız siyasal anlamda gül­
mece aslında budur. Gülmece aslında
dağa çıkamayan, silah kullanamayan
insanların kullandıkları bir araçur. ör­
neğin. ben Marko Paşa'yı çıkaracağı­
ma, bir askeri birliğe sahip olmuş ol­
saydım Marko Paşa'yı çıkannazdım.
-Gücü yetmedigi halde daga çıkan
birçok insan başarılı olamadı. Aslın­
da bu da bir akıl meselesi. Akıl, mev­
cut güç dahilinde yapmaya çalışır.
Ömegin , ZonguJ4ak yürüyüşü Özal'ı
götürdü . .
-Söyledikleriniz çok önemli. Ya­
pılanlardan sonuç alındığına göre bu-
nun zeka mı, kurnazlık mı olduğunu
düşünmek gerekiyor. Çünkü bakın
ayru adamlar, Evren'e yüzde 92 oy
verdi. Bizim işçi sınıfı kadar laçka,
dünyada az bulunur. 500 bin üyeli
DISK'te liderleri idamla yargılanırken
ne yapu Türk işçisi? Orada bir çıkarı
yoktu çünkü .. Ama Ankara'ya gitmek­
te çıkan vardı.
1 5 - 1 6 Haziran'da arkadaşlarımız
apanmandan seyredip ağladılar. Türk
işçileri coştu diye. 12 Eylül'den sonra
kaç profesör cüppelerini giyip yürü­
dü? Üç büyük gazete "üç gün çıkmı­
yoruz" deseydi ne yaparlardı?
Umutsuz değil, gerçekçi ve ka­
ramsarım. Göbek atıp sevinemiyo­
rum. İşçi sınıfı işimize yaradığı za­
man devrimci, yaramadığı zaman ge­
rici oluyor. Kanlı Pazar'ı yapanlar da
işçi sınıfının sağ tarafta yer alanları.
-işçi sınıfı hep Zonguldak'ta ger­
çekleştirdigi düzeyde kalacak olsa,
ilerleme ve gerilemeler olmasa, o za­
man size bize hiç gerek kalmaz zaten.
Son 30 yıla baktıgımızda toplumun
ileri atıldıgı ve geriledigi dönemler
oldu. Genel bir degerlendirme yaptı ­
gımız zaman Türk ve Kürt halkı bir
ilerleme içinde. Türkiyeyi degiştirme
istegini görüyoruz. Bu nedenle de sos­
yalizme olan inancı taşıyoruz. "Laç­
ka, korkak, tembel" diye tarif ettiginiz
halkla sosyalizmi nasıl gerçekleştire­
cegiz?
-Ben sosyalizme çok az insanın
inandığı bir dönemde de inanıyorum.
Ama sosyalizmi bu halkın, bu koşul­
larda gerçekleştirebileceğine de inan­
mıyorwn . Bu halkın sosyalizme ne
katkısı oldu? İşçi sınıfının önüne ge­
çecek aydını da yoktur. En korkağı
1 1 EKi M 1 992 e İ KİBİN'E DOGRU e 23
 aydınlar. Neden sosyalizmi bu kadar
kolay bıraktı işçi sınıfı? Neden sol
partiler canlanamıyor? Sol partilerin
yetkilileri halkın aptallığına inanmaz.
O z aman o halkla nasıl bir iş yapa­
cak? Benim gibi partili olmayan in­
sanlara onun için ihtiyaç var. Ne za­
man solun zaferi dünyada başlar, Tür­
kiye halkı da inanır.
Asıl namuslu sosyalistler şimdi
belli oluyor. Hiçbir avantanın olmadı­
ğı dönemde "sosyalizm gerçektir" di­
yenler.
-Kitaplarınızı gençligimizde oku­
dugumuzda düzenin aşagılara bastır­
dıgı insanları sevdik. Sosyalizme ba­
samak yaptık. O yıllardaki vurgu/arı­
nız başkaydı. Şimdiki halk tanımınızla
bir çelişki yok mu? Dünya görü­
şünüzde bir degişiklik mi oldu?
-Hiçbir değişme olmadı. En
sevilenler aptal insanlardır. Be­
g _
enmiyorum, ama seviyorum
Oy külerimde hep aptallıklan ya­
zılıdır. Zavallı insanlara neden
böylesin diye kızıyorum. Baştan
aşağı Üçüncü Dünya böyle. Be­
nim asıl söylemek istediğim,
"Anık kendine gel ! " demek. in­
sanları sarsmak istiyorum. Türk
milletinin aptallığına dayanamı­
yorum. Karanlık olduğu için ka­
ramsarız, yani gerçekçiyiz deyip
brrakınak doğru değil.
Ben bir kamçı olsun istiyo­
rum Hepimize. Yoksa neden
kendimi bu kadar kötü göstere­
yim Çok akılsızlık olur. Ben
akılsız değilim Telgraflar geldi.
"Defol git memleketten" diye.
Bunlan neden söyleteyim ken-
dime. 1kUdara yakin olanlar arasında tutmam gerekirse
-Yapıt/arınızdaki aptallar Demlrel'I tutmak zorunda kalacaDım.•
yeri geldigi zaman Zonguldak
yürüyüşünde, 15-16 Haziran 'da akıllı
ve güzel örnekler sergiliyor. Toplum­
sal bir akıldan mı söz edecegi::?
-Ben bunların hepsinde bulun­
dwn. Askerin durdurduğu yere kadar
yürüdüm.
-Bunlar sizi heyecanlandırmıyor
mu?
-Müthiş bir mutluluk veriyor.
Ama hemen görüyorum ki, bu sürme­
yecek. Bu, gündeliği anırmak.
- "Özal istifa, yolumuz Ankara" di­
ye yürüdüler. Siyasi sloganlardı. Yal­
nızca para, pul için degi/.
-Y ığırun sözlerine tam inanmıyo­
rum örgütleyip güçlendirmedikçe
gelip geçici. Bakın, Mengen'e geldi­
ler, silahlar filan önleri ukandı. Kaç
tane sendika var Türkiye'de. Yardım
grevleri başlasaydı. Her yerden yü­
rünseydi. Alçaklık yaptı işçi sınıfı
24 • İKİBİN'E DoGRU • 1 1 EKi M 1 992
kendine. Her gün bir iki sendika yü­
rüseydi. Kesin kazannu ş tı. Ben heye­
candan ağladım, çok güzeldi. Ama
bar bar bağırdım neredesiniz diye. Si­
zin o zafer diye gördüğünüz işçi sınıfı
hareketi bence işçi sınıfına ihanettir.
Başan değildir.
-Daha sonraki birçok direnişte iş­
çiler şunu söyledi: "Eger Zanguldak
grevi sırasında biz de kendi fabrika­
mızda bayragı açsaydık, şimdi bu du­
rumda olmazdık. " Burjuvazi bize iyi
egitim verecek, kültürümüz artacak,
zekdmız gelişecek, devrimi öyle yapa­
cagız diye bekleyecek miyiz? Bu da
işçi sınıfının egitimi degi/ mi? Z.On­
guldak'ta hata yaptılar. Paşabah­
çe'deki, Sinop'taki işçi de bir şey ög-
,..._...,. ..-..r-
� --.
rendi, Ege'deki köylü de, Kürt de ög­
rendi.
-Bu idealizm. Taa, tramvay işçile­
rinin grevinden bu yana diğerinden
ders almadı. Bugün işçi sınıfıyla bir
şey yapmanın koşulları yok. Her za­
man değil, tabii. İleriyi en görmeyen,
en az eğitilmiş insan işçi sınıfıdır.
İçinden 5 tane, 1 00 tane adam sayma­
yın Ben çoğunluğu sayıyorum. Eğer
Zonguldak yürüyüşü bilinçli olsaydı,
bütün yollardan Ankara'ya yürürlerdi.
Bu aslında bir dünya sorunu. Sosya­
lizm gerçi dünyada şaha kalktığında
da işçi sınıfı bizde böyleydi, başka,
ama şimdi daha da geri çekildi.
- "Akıllı millet kim?" diye soruyor
Leyla Umar., lngilizler diyorsunuz.
lngilizler'i tüm dünya soguk, bencil,
kibirli diye tanımlar. Sizinki Tanzimat
aydını nı n bakışına denk düşmüyor
mu?
-Neden İngiliz milleti çok akıllı,
zeki, zarif. Babaları dünyanın ilk soy­
guncusudur da ondan. Bizde Koç'un
çocuğu da harika bir çocuk. İki üç ya­
bancı dil bilir. Kızı piyano çalar, oğlu
tenis oynar. Benim çocuğum, Koç'un,
Sabancı'nın çocuğu gibi olabilir mi?
Böyle incele incele rafine oluyor. Pen
Kulüp'ün davetlisiyim. gittim Beni ln­
giltere'ye üç saat geç· aldılar. Konuş­
mamda "Siz dünyanın en zarif insan­
larısınız, en kibarlarısıinz, çürıkü ba­
balarınız soyguncuydu. Bütün As­
ya'yı, dünyayı soydunuz. Ama eski
soygunculuğunuz, bazılarınızın içinde,
ruhunda yaşıyor. Arada bir canavarlık
patlak veriyor" dedim
-Kuzey'i Güney'e tercih eı­
mek, ya da Türkiye burjuvazisini
halka tercih etmek gibi bir sınıf­
.
sal tercih degil de, b ir niteleme
yapryorsunuz
.
-Bir karşıtlığı belirtiyorum.
·
Bugün kibar, ince olmak, baba­
sının babasının soyguncu olm'a­
sına bağlıdır.
-Aziz Nesin degişti mi deni­
,. yor?
-Çağrılı olarak İngiltere'ye
gidiyorum, üç saat bekletiliyo­
rum Geri döneceğim diye kıya­
meti koparıyorum Kendime ha­
karet ettirmek istemiyorum Ev·
ren Paşa ettiriyor. NATO için
Belçika'ya gidiyor, bavulunu ka­
nşt.ınyorlar Genelkuımay Baş­
kanı'nın. Sesini çıkannıyor.
Ben bayılıyorum İngilte­
re'ye. Kolay değil güneş batma­
yan imparatorluk olmak. Böyle
namussuzluklardarı geçiyor.
Başka türlü olabilir mi? Osman­
lı'nın namussuıluğu az mı? Haıa
çekiyoruz.
-Hatırlıyorum, 1976'da Halkın Se­
si dergisine her türlü emperyalizme
karşryım diyordunuz. Bu düşünceniz
degişti mi?
-Tabii değişmedi.
-Zekd meselesine tekrar dönersek,
acaba yalnızca beslenme ve egiıim
mi? Türkiye toplumuna bakıyoruz;
burada yaşanan dinamizm, degiştir­
me taleb i, direnişler, tartışma, durgun
lngiliz toplumundan farklı. Zeka ça­
lışhkça bilenmez mi?
-Doğru, bu dinamizm yok orada.
Ama bizim zek!ınız ·üç yüzyıl geri
kalmış.
-Ancak kapitalizm öyle bir yere
gelmiş ki, tek tip insan yaratmaya
başlamış. Mekanizmanın bir vidasını
sıkan insanlar. Yaratıcılık ve zeM
orada ölmüş.
 -Aynen katılıyorum. Haklarını
arama, çauşma. tarbşma. . bunları ya­
. şım, yoksa beni perişan ederlerdi.
pıyoruz. Ama bu nedenle sevinme­
mek gerekiyor. Bunu üç yüzyıl önce
yapmışlar.
-Düzenin tek tek bölt:ıgü, insanca
duygulardan uzaklaşan insanlar. Bu,
zeka geri/igine yol açmaz mı?
-Türk milleti aptaldır derken. baş­
ka milletler akıllıdır demek istemiyo­
rum Onların alçaklıkları. kurnazlıkla­
n' ayn bir konu. Evet. akıllı. ama bazı
konularda alçak.
Köıfez Savaşı Avrupalılar'm baş­
ka anlamda aptal olduğunu ortaya çı­
kardı. Ameıika'nın kuyruğwıda Al­
manya savaşa gin1i. Savaştan sonra
Almanya'nın Irak'a kimyasal silah
fabrikaları yaptığı ortaya çıktı. Al­
manya fiilen savaşa girseydi. kendi
yaptığı silahlarla öldürülecekti.
İngiltere. Irak Kuveyt'e girdikten
üç gün sonrasına kadar nükleer silah
parçalarını satmış. Bu aptallık değil
hainlik. İşçi sınıfının haberi yok bun­
dan. Medya yoluyla uyunıluyor.
1sviçre'ye son gidişimde büyük
kentlerin sokaklarında afişler vardı:
"Ordu istemiyoruz";"Silah istemiyo­
ruz". Hayran oldwn Gerçekten. uy­
gar insanlar yahu! Türkiye Kuzey
lrak'a saldıracağı konusunda laflar
çıktı. TV haberi: "İsviçre, Türkiye'ye
silah ambargosu koydu." Koydu, kal­
dırdı. Hangi İsviçre? Tarihi boyunca
savaşmamış, halkının silah istemediği
bir İsviçre. Ben silah fabrikası oldu­
ğunu bilmiyordum Yalnız satmakla
kalsa neyse, ambargo koyuyor. kaldı­
nyor. İncelikleri zarif. Üst düzeyde
alçaklıkları.
Türkler'de daha kaba. Gitsin Zon­
guldak işçisi kapıya dayansın, işçi sı­
nıfının kılı kıpırdamasın Onlar orada
tek başına kalsın, böyle şey olur nnı?
-Bu tür hatalar önderlikle, öncüy­
le, partiyle buluşamamak/an kaynak­
lanıyor. işçinin bir genelkurmaya ih­
tiyacı yok mu? Siz de hiçbir örgüte
üye olmadınız şimdiye kadar.
-Ben oo işi yapacak adam mıyım.
değil miyim diye de düşünmek gere­
kir. İşçi sınıfına değil tüın Türkiye'ye
çabyorum önderlik iddiam yok, ça­
pım da uygun değil Yalnız sanatla
uğraşmak istiyorum. Başkaları oo iş­
lerle uğraşsa ben oo kadar kanşmaya­
cağım. Transatlantikte yolcular gidi­
yorlar. Keman çalan adam gemide
delik açıldığını, su girdiğini görüyor.
Hanımlar. beyler kalkmış güz.el güzel
dans ediyorlar. Kemanı bırakıp Uka­
mak gerekir. Birini tıkayınca bir tane
daha açılıyor. İşte biz delik tıkayan
insanlarız.
İyi ki p arti politikası yapmamı ­
Hiçbir sözüm geçmezdi bu dünyada.
O partileri başından bu yana gördüm.
Bana ait kusurlar var. Belli bir parti­
nin görüşüne sahip çıksaydım, başka
bir insan olacaktım. Şimdi yaptığım
işler de benim işim değil. Aydınlar
dilekçesi de değildi. Ama Türkiye'nin
sesi çıkmıyor, gürültüsü çıkıyor. Ta­
bii. her ağız.dan bir şey çıkacak da.
nereye varacak. bu yok.
-Türkiye halkı bunun bir yolunu
bulmayacak mı?
-Bulunan bir yolu taklit edecek.
Bir ülke düşünün ki; rönesansı, sana­
yi devrimini yaşamamış. bu açığı ka­
patamaz. Şimdi çağlar 10- 15 yıl sürü­
yor. Ayak uydunna olanağımız yok.
Bir ooroolabına değişik kulp takama­
yız. Şimdi own tabakası delindi di­
yorlar. Türk insanına ne anlatır. Bu
zeki, kahraman milletime. O ayakka­
bısının. pantolonunun. cebinin deliği­
ne bakar.
Ama Avrupa'da kalanlar, okuyan­
lar o bilim kaynağından yararlanıyor­
lar. Demek ki bizim insanımıulaıı
gelmiyor. Allah tarafından zeki. akıllı
olunmaz. Belki bir iki kuşak sonra
Almanya'dakiler bir şeyler yaparlar.
-Alman burjuvazisi de işçisine, ka­
fanı ozon tabakasının de/igine tak,
pantolonuna bakma diyor.
-Doğru, ben kapitalist ülkelerin
sistemlerini aklamıyorum Şimdi ken­
di sorunlanmla. kendi işçi sınıfımla.
aydınımla. kendimle uğraşıyorum
Gerektiği zaman onlara yanıtımı veri­
yorum Honecker'e karışıyorum
Orada bir insanlık namussuzluğu var.
Parayla adam satıyorlar.
-TKP, TIKP, bugün işçi Partisi,
kuruluşunda yer aldıgımz SBP ve bir
de PKK var. Bu partiler hakkında de­
gerlendirmelerinizi alabilir miyiz?
-Aslında oo beş parti hakkında
pek konuşmak istemiyorum TKP.
Başından oo yana olumsuzlukları çok
fazla. Ben OOııu zamanında yazma­
dım. ama söyledim TKP çok suçlu­
dur. Dolaylı bağlananlar da. Suçun en
büyük payı TK.Pnin göbekbağı oldu­
ğu Sovyetler'in Komünist Par­
ti'sinindir. Belgeler ileri süremeyece­
ğim için konuşmak istemiyorum As­
lında bir kitaplık: konudur. Yazmak
istiyorum Sizler de kızıp darılabilir­
siniz bana. ama öyle bir adamı öldü­
ğü zaman lanetlemek gerekirken. an­
ma toplantıları düzenleniyor.
Öteki partiler bunun yanında ço­
cuk oyuncağı gibi kalıyor. Türki­
ye'nin içinde küçük dalgalanmalar.
Yanlışları olacak.
PKK... Mücadele olmaz demiyo­
rum. ama yöntemleri... Aslında bu ko­
nuda konuşmak istemiyorum Bir
Kürt kurultayı yapmak istiyoruz. Bu
kurultayda mümkün olduğu kadar
herkes konuşsun. Bir sonuç belgesi
çıkarmayalım. çünkü çıkmaz. Değişik
düşünceler ortaya çıksın. Yol gösteri­
ci olur belki bir ölçüde.
Maocular'a gelince. Bana en aykı­
rı gelen yanı. sanatçı yoktur da Teşvi­
kiye karikatürcüleri vardır örneğin.
Rütbe. teifi yok. Nasıl ölüme gönde­
receksin? Tiyatto yapıyorlar. Rejisörü
yok. Var da. 20-30 kişi, adlan yazıl­
mıyor.
-Türkiye'de böyle şeyler hiç yapıl­
madı.
-En çok tiyatroda yapıldı. AST bu­
nu uyguladı. Beğenmediğim en
önemli yanı budur. Kişiliği kırmak;
bireyi. bireyciliği kırmak değil Ama
her yerde bir Mao vardır. Mao çok
önemli bir adam Ama Kültür Devri­
mi sırasında eski ne varsa yıkıp yak- ·
mak da bana doğru gelmiyor.
-Kültür Devrimi 'nde aŞmlık/ar
vardı, ama esas yönü Sovyetler Birli­
gi'nden çıkan/an dersle parti ve dev­
let iktidarında bürokrat/aşmayı, ka­
buk baglamayı engellemek için aşagı­
dan bir kitle inisiyatifi yaratmasıydı.
-Olabilir, ama bir yanlışı başka bir
yanlışlıkla düzelunek gibi geliyor ba­
na. Her şeye karşın Mao öyle şeyler
yapmıştır ki şimdi hele bu dönemde
daha iyi anlaşılır. Çin'e gidenler her
şeyin dolarla alınıp sauldığını söylü­
yorlar. O da gidiyor yani.
-Demirel'i Demokrasi izleme Ko­
m itesi'nin toplantısına çagırmıştımz.
O zamandan bu yana degerlendirir
misiniz?
-İlginç bir adam İsmet 'ya bir an­
lamda benziyor. Şimdi demokratik
davranışlarıyla anımsanıyor. Oysa
açık bir diktatördü. Demirel böyle bir
diktatörlük dönemi yaşamadı. Şimdi
kemini tazeleyen bir politikacı. Söz­
cükten ne anlaşılıyorsa öyle. Eski tu­
tumunda direnmiyor. Gene yanlışlar
yapıyor. Kürt sorununda. televizyo­
nunda Öl.81 doğruyu, o yanlışı söylü­
yor. Ama eski Demirel değil. Hiç de­
ğilse demokratik görünpşlü. Benim
puanım Demirel'e demek değil, ama
var olanlar, iktidara yakın olanlar ara­
sında tutmam gerekirse Demirel'i tut­
mak zorunda kalacağım. Bütünüyle
beğeniyorum anlamına gelmez. Grafi­
ği iyiye doğru gidiyor gibi gözükü­
yor. Ama ·ôyle olumsuz şeyler çıkan­
lır ki önüne, tam tersine de gidebilir.
Ö:zellikle Kün sorununda böyle bir
yanlışlık yapılabilir. •
1 1 EKi M 1 992 • İKİBİN' E DOGRU e 25
 lı. IMf
[,f).,.' �
Süresiz açlık grevine başlayan tutuklu yıkınlırınılan Ana Aksu, Hınım Özmen,
Sekine Alpuğa, Fehima Sayhan ve Sema Şahin.
Buca Ceıaevi'ndı a,hk grevi
devam ediyor
B uc a Cezaevi'nde 14 Eylül'de
havalandırma sürelerinin kısıt­
lanmasını protesto eden tutuklula­
ra, cezaevi idaresinin polis, jandar­
ma ve gardiyanlarla saldırması
üzerine başlayan açlık grevi de­
vam ediyor. 1 00 tutuklunun süre­
siz, 50 tutuklunun l O'ar günlük sü­
relerle katıldığı açlık grevinde du­
rumları kötüleşen 7 tutuklu Yeşil­
yurt Devlet Hastanesi'ne kaldırıldı .
Hastaneye kaldırılan tutukluların
adları şöyle:Deniz Keskin, Recep
Aşkm, Vedat Savaş, H üseyin
Kurt, Tevfik Durdemir, Faruk
Tarla ve Filiz Üstünalan.
Ailelerin başlattığı açlık grevi
ise 2 1 . gününe girdi . Buca HEP il­
çe merkezinde sürdürülen açlık
grevine 23 tutuklu yakını katılıyor.
Yarbay Yüısüren'in ölümünde kuşkular
25 Eylül'de denetleme için git­
tiği İdil'den Cizre'ye döner­
ken uğradığı silahlı saldırıda ölen
Yarbay Muammer Yüzsüren'in
ölümüne ilişkin olarak 2000'e
Dogru'ya bazı iddialar ulaştı. Söz
konusu iddiaları Genelkurmay
Başkanlığı'na 29 Eylül'de yazılı
olarak ilettik. Ancak bugüne kadar
herhangi bir yanıt gelmedi. Yarbay
Yüzsüren'in ölümüne ilişkin ola-
26 e İKİBİN'E DO(;RU • 1 1 EKiM 1 992
1HD İzmir Şube Başkanı Dr. Ye·
şim İşlegen, "Cezaevinde yaptığı­
mız incelemeden sonra gördük ki
tutukluların özel eşyalarına, mek­
tuplarına, paralarına el konmuş,
koğuşlar talan edilmiş" dedi. Özel­
likle kadın tutukluların durumları­
nın kötüleştiğini ve ishal salgınının
başladığını da belirten İşlegen, du­
rumu ilettikleri İnsan Haklarından
Sorumlu Devlet Bakanı Mehmet
Kahraman'ın, konuyu Adalet Ba­
kanlığı'na havale ettiğini de belirti­
yor.
2000'e Doğru'nun görüştüğü tu­
tuklu yakınları ise Türkiye'de bulu­
nan Helsinki İzleme Komitesi'nden
bir heyetin cezaevinde inceleme
yapmasını istiyor.
NAMIK ALKAN
rak Genelkurmay Başkanlığı'na
yönelttiğimiz sorular şunlar:
Bilgilerimize göre Doğu ve Gü­
neydoğu'da görev yapan subay,
astsubay ve erlerin saat 1 6 .00'dan
sonra çok acil bir olay olmadığı
sürece yola çıkmamaları gerektiği,
bu saatten sonra ancak özel izinle
yola çıkılabileceği talimnamelerle
belirlenmiştir. Hal böyleyken Yar­
bay Yüzsüren neden gece vakti
İş,i Partisi Riıı
il örgütünden
kültür atağı
•
I
şçi Partisi Rize il örgütü tar�·
fından düzenlenen ilk kültür et­
kinliği 3 Ekiİn'de Rize Kültür Met­
kezi salonunda yapıldı. Etkinliğe
bazı siyasi parti temsilcileri, çevre
il ve ilçelerden işçiler ve köylülerin
yanı sıra Zümrüt Rize gazetesi tem­
silcisi katıldı.
Gecenin açış konuşmasını yapan
İşçi Partisi Rize İl Başkanı Metin
Sina Kan "Bizler tilin haksızlıkla­
,.
rın karşısında, halkların özgür ve
eşit haklarla bir arada yaşamasından
yanayız ve kavgamızı bu uğurda
yılmadan sürdüreceğiz" dedi. Ser­
best piyasa ekonomisinin iflas etti­
ğini, halktan toplanan vergilerin
mermiye, dikenli tele, kelepçeye,
copa ve daha önemlisi yeğenlere ve
biraderlere g ittiğini de belirten İP
Rize İl Başkanı, "Fakat okul ve yol
gibi hiıınetleri yapmak kimsenin
aklına gelmemektedir" dedi. Metin
Sina Kan sözlerini şöyle bitirdi:
"Bizler paranın satın alamayacağı,
paraya teslim olmayan değerlerin
partisiyiz. Bağımsız, kendi gücüne
güvenen, planlı emekçi ekonomisi­
ne evet. ABD jandarmalığı için si­
lahlaıunaya hayır diyoruz. Özlemini
yakından hissettiğimiz bir dünya
için mücadelemizi hep birlikte hız­
landıralım."
Yaklaşık 1 50 kadar emekçinin
kaulırnı ile coşkulu bir şekilde ger­
çekleşen gecede aynca, videoviz­
yon gösterisi yapıldı, İşçi Parti­
si'nin çalışmalarından örnekler ve­
rildi.
yola çıkmıştır? Böyle bir izin varsa
kim tarafından verilmiştir?
Basında çıkan haberlerde "iki er
ve yarbayın şehit olduğu" ibareleri
yer almıştır. Bu haberlerden Yar­
bay Yüzsüren'in beraberinde kaç
kişi ve araçla döndüğü anlaşılama­
mal."tadır. Müteveffa Yarbay Mu·
ammer Yüzsüren olay sırasında
kaç kişi ve araçla seyahat etmek­
teydi?
 Welarıa Cin Devrimi ,
daki benzerliğe vurgu yapılıyor.
Çin Devrimi, Kürtler'in mücade­

H aftalık Kürtçe yayımlanan

We/at gazetesinin 27 Eylül-3
Ekim 1 992 tarihli sayısında Çin
Devrimi ve önderi Mao Z e ­
dung'a ilişkin bir yazı yayımlan­
dı. "Çin kölelikten halk oldu"
başlığıyla yayımlanan yazıda,
çirdiği belirtiliyor. Çin'in sosya­
lizmi seçmesiyle özgürlük yolu­
lesinde önemli bir örnek olarak
değerlendiriliyor ve kurtuluş için
nu açtığının belirtildiği yazıda, böyle bir devrimin gerekli olduğu
Özgür Çin ve Kürt halkı arasın- belirtiliyor.
Guıman'a özgürlük kampanyası

"Devrimci Başkan Mao Zedung
Çin'in koşullarını iyi tahlil etti .
Bunun sonucunda da başkaldırıyı
köylülerle yaptı ve bu kesim ara­
sında devrimci fikirleri geliştirdi,
mücadeleyi kırsal alandan başlat­
tı " deniyor ve Kürdistan ulusal
kurtuluş mücadelesinin de bu
stratejiyi benimseyip, hayata ge-
P Abimael
eru Komünist Partisi Başkanı
Guzman'ın . serbest
bırakılması için başlatılan kam­
panya devam ediyor. Abimael
Guzman'a Özgürlük Komitesi ta­
rafından açılan imza kampanya­
sında toplanan 5200 imz'a ile ekin­
deki bir mektubu Peru Fahri Kon­
solosluğu'na vermeye giden toplu-
luğa müdahale eden polis altı kişi­
yi gözaltına aldı. Fahri Konsolo­
sun kabul etmemesi nedeniyle,
gruptakilerin vermek istedikleri
imzalar ve mektup APS aracılığıy­
la gönderildi. Komite ayrıca, önü­
müzdeki günlerde uluslararası de­
legasyona katılmak üzere Peru'ya
iki kişi gönderecek.

Perin�ek ve Yazar Ankara DGM'de

•
I Perinçek
şçi Partisi Genel Başkanı Doğu
ve HEP eski Genel
Başkanı Feridun Yazar Ankara
DGM'de yargılandı. Davanın ko­
nusu "bölücülük". Dava, 20 Mart
1 992'de Perinçek ile Yazar'ın
yaptıkları ortak basın açıklamasın­
dan dolayı açılmıştı. Feridun Ya­
zar 1 l HEP yöneticisi ile birlikte
gözaltında olduğu için duruşmaya
gelmedi. Perinçek, aynca 20
Ekim 1991 milletvekili genel se­
çimleri sırasında yaptığı konuşma­
lar dolayısıyla da yargılandı. Du­
ruşmada Perinçek ve Yazar'ı
avukatlar, Mehmet Cengiz, Nus­
ret Senem, Ali Kalan, Hüseyin
Gökçearslan, Kenan Uluda� ve
Faik Candan savundular.
Suçu tanımlayan kanun madde­
lerine rastlanmayan iddianamede
özetle şu görüşlere yer verilmişti :
"Sanıklar, 20 Mart 1 992 tarihinde
ÇGD lokalinde yapılan ortak basın
toplantısında bölücülük propagan­
dası yapmışl ardır. Anayasaya göre
Türkiye'de Türk milleti yaşar. Di­
ğer etnik gruplar da Türk sayılmış­
tır. Tarafsız tarihçilerin yorumuna
göre Kürtçe, Orta Asya kökenlidir.
Türkler ve Kürtler aynı etnik gru­
bun mensubudurlar. Taraflar,
Newroz'dan bir gün önce basın
açıklaması yaparak bölücülük yap­
mışlardır."
"Bu basın açıklaması doğru­
dur" diyerek sözlerine başlayan
Perin�k. savcının politik ve aka­
demik bir tartışma açtığını belirte­
rek bunların Ceza Kanunu'nun de-
ğil, sosyolojinin ve ta­
rihin konuları olduğu­
nu söyleyerek, en te­
mel ilke olan "kanun­
suz suç olmaz" ilkesi­
nin çiğnendiğini belirt­
ti. Milleti yasaların
belirleyemeyeceğini
de belirten Perinçek,
"Kanun, Fransız mille­
ti yoktur dese Fransız­
lar yok olur mu? Bir
milletin olup olmadığı­
na insanlar kendileri
karar verir. Mesela biz
kendimizi Türk kabul
ediyoruz. Dünya yıkıl­
sa bu gerçek değişmez.
Kürtler de kendilerini
Kürt olarak kabul edi­
yorlarsa bunu kabul et­
mek dışında, kanunla­
rın yapacakları bir şey
yoktur" dedi. İddiana­
menin kendilerini ırk­
çılıkla da suçladığını
belirten İşçi Partisi Ge-
nel Başkanı, "Ben en-
DOCU PERiNÇEK ANKARA DGM' DE.
temasyonalistim, kapi-
talizmin aksine, kardeşliği savunu­ duğu zaman biz bu topraklarda mi­
yorum" dedi. Türkler'in Anado­ safir gibi oluruz" dedi . Duruşma 1 6
lu'ya 1071 yılında geldiğini belir­ Kasım tarihine ertelendi.
ten iddianamenin Anadolu'nun Bu arada Ankara DGM tarafın­
1 07 1 'den önceki tarihini yok saydı­ dan 2. Olağanüstü Kongre ile ilgili
ğını da belirten Perin�k. "Anado­ olarak gözaluna alınarı 1 1 HEP yö­
lu, çeşitli halkların geldiği ve ka­ neticisinden HEP Genel Sekreter
vimlerin yaşadığı bir coğrafya ol­ Yardımcısı Kemal Okutan, eski
muştur. Böyle kabul edilmediği za­ Genel Sekreter Yardımcısı Harun
man burası kan deryası olur. Esas Çakmak ve MYK üyesi Cabbar
bölücülük bu teoridedir. Böyle ol- Gezici tutuklandı.

1 1 EKiM 1 992 • lK1B1N'E DOCRU • 27

 tir. Bunun inaıxiıncıhğı yoktur. Di­
Gürbüz Çapan'dan basın a�ıklaması siplin kurulwıa sevkimin gerçek ne­
• stanbul Esenyurt Belediye Baş­ deni, partiden ayrılabileceğim ihti­
I kanı Dr. Gürbüz Çapan bir ba­
durumdadır. Aynı mahallede imar maline karşı, n Başkanı Yüksel
pl anımızın öngördüğü üç cami yeri Çengel'in şark kurnazlığı yapmaya
sın açıklaması yaparak son günlerde bulunmaktadır ve bunların her biri çalışmasıdır. Bu tür bir anlayışın
hakkında çıkan bazı yayınlara yanıt üçer dönümliık alanlar ii7.erindedir. sosyaldemokrat bir politikayla bağ­
veıdi. Çapan açıklamasında şunları hışaaı sahipleri keOOilerine önerdi· daşmayacaği açıktır.
söyledi: "Son günlerde beldemizde ğimiz ve çok yakındaki bu alanlar­
ilci üzücü olay birden yaşandı. Bun­
lardan birincisi, beldemiz sınırlan
dan birini kullanmayı reddetmişler,
görevlerini yapmaya giden zabıta Divriği' de
içinde Doğan Araslı caddesi üurin­
de bulunan kaçak olarak temeli abl­
çalışanlarımıza ve bana sözlü ve taş­
lı saldırı yöneltmişlerdir. Bu çabala­ köylülere
mış cami inşaatı sorunu ve bununla
ilgili bazı basın organlarında yer
rın bazı çevrelerin politik mevzi ka­
zanma çabalarından başka bir nede­ asker baskısı
alan gerçekdışı haberlerdir. Doğan
Araslı Bulvan'nı 40 metreye kadar
ni olamaz.
İkincisi, SHP n Yönetim Kuru· S Daruşment
ivas'ın Divriği ilçesine bağlı
bucağının Ankbaşı
genişletme çalışmalarımızı yaklaşık lu'nun olağanüstü bir toplantısıyla köyü karakolundaki askerler köylü­
iki aydır sürdürmekteyiz. Bulvarın ihraç istemiyle Disiplin Kurulu'na leri "Gece saat 20.00'den sonra so­
hemen yanında bulunan henüz su sevk edilmem olayıdır. Gerekçe kağa çıkmayacaksınız. Çıkarsanız
basmanına bile ulaşmamış cami in­ olarak, İl Yönetim Kurulu üyesine öldUrürUz" diyerek tehdit ediyorlar. .
şaatı Botaş boru hatb üzerinde ve hakaret etmek suretiyle parti yöneti­ Askerler, ayrıca köyün onnanını da
1 66 metrekarelik bir alana sıkışmış mini küçük düşümıem gösterilmiş- yakıyorlar. Köyün içinde üstleri ç ıp­
lak bir şekilde dolaşan askerler, abş
·
... Kısa kısa . . • talimi yaparken de köylülere her­
hangi bir uyarıda buluıunuyorlar.
• Deniz Göıünke, 1 4 yaşında. Bundan altı yıl önce mii'jonda bir görülen Oxala­ Köylülere yönelik bu baskıların
sis hastalı!)ına yakalanmış. Karaci!)er ve böbrekleri tutan hastalı!)ın tedavisi için aile­ Divriği Jandamıa Bölük Komutanı
si, altı yıldır bütün yollan denemiş. Ancak bir sonuç alamamış. Bunun üzerine dost­ İsmail üsteğmenin bilgisi dahilinde
lan bir kampanya başlatıp, gerekli olan 200 bin dolan toplamayı hedeflemişler. Bu­ gerçekleştiğini belirten köylüler, üs­
nun için bir de telefon nu marası veriyorlar:272 46 55. teğmenin, köyün minibüsçüsünü as­
• Yeni Ülke gazetesi lstanbul DGM'de devam eden dört ayn davada beraat etti.
kerleri bedava taşmıadığı gerekçe­
Söz konusu yazı ve haberler nedeniyle açılan davalarda 371 3 sayılı yasanın 6 ve 8.
siyle arabasından indirip dövdüğü­
maddelerinin 1 . ve 2. fıkralarına göre ceza verilmesi isteniyordu.
nü anlatıyorlar. Karakoldaki baskı­
• Mezopotamya Kültür Merl<ezi tarafından yayınlanan basın bildirisinde, kültür
lar dolayısıyla köylülerden Bayram
merl<ezine baOlı olarak faaliyet gösteren müzik gruplanndan Koma Çi'fa'nın HEP 2.
oıaoanüstü Kongresi'nde verdiOi konser nedeniyle gözaltına alınmak istenmesi kı­ Albayrak'ın bazı askerler aleyhine
nanarak, tüm demokrat kamuoyu duyarlı olmaya ve tepki göstermeye çaOnldı. açtığı davada mahkeme Bayram
• işçilerin Sesi gazetesi Yazıişleri Müdürü ümit EnlotdU tarafından yapılan Albayrak lehine karar vermiş.
açıklamada, gazetenin 2 Ekim tarihli 40. sayısının 'Kürt sorunu, Türl< sonınuduf
başlıklı yazı nedeniyle toplatılmasının, koalisyon hükümetinin 'demokratldeşme pa­
ketinin' aslında 'pandoranın kutusu· olduQunu gözler önüne serdij)i belirtildi.
Almanya'nın yeni
• işçi Partisi Adana il örgütü tarafından yapılan basın açıklamasında 4 Ekim'de
demokratik kitle örgütleri yöneticileri ve aileleriyle sosyalist dergi çevrelerinden in­
eyaletlerinde
sanlann katıtdıOı pikniOin jandarmalar tarafından saldırıya uoraması kınanarak, olay­
da kışkırtıcılık yapan Jandarma Binbaşısı hakkında savcılıkça soruşturma açılması
oturma yasağı
istendi.
• lstanbul Barosu Genel Kurulu 1 1 Ekim' de yapılıyor. Genel Kunıl'da başkanlık
kalktı
F ya'nın birleşmesi ile ilgili anlaş­
için ÇaQdaş Avukatlar Gnıbu'ndal). Necla Fertan. Liberal Avukatlardan Semt &il­ ederalAlmanya ve Doğu Alınan­
ler, Ça!)n Avukatlar Gnıbu 'ndan Unal Emiroğlu adaylıklannı koydu lar. Halen Baro
Başkanlı!)ı_görevini sürdüren Turgut Kazan ' ın da yeniden aday olduOu belirtiliyor. mayla getirilen yeni eyaletlerde onır­
Bu arada Ozgür Avukatlar adıyla da!)�ılan bir bildiride ise avukatlar boş '1f atmaya ma ve çalışma yasağı 2 Ekim'de kalk­
ça!)nldı. n. Koouyla ilgili olarak bir değerlen­
• Yeminli Mali Müşavir ve Serbest Muhasebeciler DemeOi 3. Olai)an Genel Ku­ dirme yapan Türkiye Araştınnalar
rulu 3-4 Ekim tarihleri aı:;ısında Ankara'da yapıldı. Yapılan seçimler sonucunda ge­ Merkezi Direktörü Prof. Dr. Faruk
nel başkanlı!)a Mustafa Ozyürak seçildi. Yönetim kuruluna da ÇaQdaş Demokratlar Şen, yeni eyaletlerde öngörülen geliş­
Grubu 'ndan Masum Türker, Uğur Büyükbalkan, Mehmet Kutlay, Ali Rıza Yurtn­ melerin sağlanamaması yüzünden bu­
var, Mahir Yalçınkaya, Adnan Onünnan ve Musa Pifkin seçildiler.
ralarda ırkçılık eğiliminin arttığını be­
• Partizan dergisi Yazıişleri Müdürü Kemal Bozlaf'ın basına ve kamuoyuna
lirtti. Yasağın kalkmasından sonra bu
yaptı!)ı yazılı açıklamada, Partizan dergisinin yayımlanan ilk üç sayısındaki yazıların
üçte biri hakkında dava açıldıO ı belirtilerek dördüncü sayının da sudan bahanelerle
eyaletlere çalışmak için gidecek Tilik
toplatıldıQı söylendi. vatandaşlarının ırkçı saldmlann hede­
fi olabileceğini söyledi
28 • İKİBİN'E DOGRU • 1 1 EKİM 1 992

Fethiye olaylarında devletin rolü
F ethiye merkeze bağlı Esen kö­
yünden Ali Galip M et'in Gü­
neydoğu'da bir çatışmada öldürülme­
sinin ardından yapılan cenaze töreni
Fethiye olaylarının başlamasına ne­
den olmuştu. Garnizon Komutanı
Albay Cemali Yıldırım törende yap­
tığı konuşmada "Şehitlerin kanı yer­
de kalmayac;ak. Sakarya'da, Dlunlu­
pınar'da, Çanakkale'de nasıl kazan­
dıysak burada da öyle kazanacağız"
demiş, Fethiye müftüsü de benzer
içerikte bir konuşma yapmıştı. Bu
konuşmaların yapıldığı sırada bir
grubun "Kahrolsun PKK, Küıtler dı­
şarı, zafer lslam'ın" şeklinde slogan
attığı görtllmüştti. Olayı yakından iz­
leyen Fethiyeliler'e göre bu sloganla­
rı atanlar eskiden MHP içinde yer
alan ancak bugün değişik partilere
dağılmış durumda olan ülkücüler.
DEV�IS GENEL BASKANI HASAN SARICA, 2000'E DOCRU LEFKOŞE MU HABiRi iZZET
AYDIM'LA. •Kıbrısfı Türk va Rum emekçileri emperyalist komplolara birlikte meydan
okumuııardır. •
Kıbrıs sorununa Dev·lş'in �özümü
K
ıbrıs Devrimci işçi Sendikaları
Federasyonu (Dev-iş) Başkanı
Hasan Sarıca, "Kıbns'ta federal bir
çözümün Kıbrıslı Türk emekçilerinin
siyasi, ekonomik· ve demokratik çı­
karlarına hizmet edeceğine inanıyo­
nun" dedi. 2000'e Doğru Let'koşe
muhabiri İzzet Aydm'ın sorularını
yanıtlayan H�n Sarıca, "Kıbrıs'ta
Tilrkler ve Rumlar yüzyıllarca bera­
ber yaşadılar. işçi ve çiftçi birlikle­
rinde ortak çıkarlar ve daha iyi hayat
şartlan için birlikte mücadele ettiler,
düğünlerde birlikte eğlendiler. Em- ·
peryalist komplolara meydan ok-urca­
sına 1 Mayıs gösterilerine yığınsal
. olarak katıldılar" dedi. Kıbns'taki ça­
lışmaları hakkında bilgi de veren Sa­
rıca, 1992 yılı içinde 21 Şubat ve 1 5
Temmuz'da tüm sendikaların ve der-
Fethiye'ye giderek incelemelerde
bulunan siyasi parti temsilcileri ve yet­
kililerle görüşen işçi Partisi Başkanlık
Kurulu üyesi Adil Arslan, 2000 'e
Doğru'ya şu açıklamaları yaptı: "Kürt­
ler'e yönelik saldırının bir boyutu ara­
zi mafyası denilebilecek bazı çevrele­
rin olayları fırsat bilip Kürtler'i, v�rdik­
leri arsalardan atmak için devreye gir­
mesidir. Yine aynı şekilde Kürt çevre­
leriyle, yerli halk arasındaki bazı
kişisel ve ticari anlaşmazlıkların da bu
olaylarda rolü vardır.
"Bu olaylarda en önemli faktör
ise devletin cenaze törenlerini Gü­
neydoğu'daki şiddet politikasına ka­
muoyu desteği sağlamak için kullan­
maya başlamasıdır. Güneydoğu'da
öldürülen askerlerin cenazeleri eski­
den birliğinde veya ilçesinde yapılan
daha sade törenlerle köylerine gönde-
•
neklerin katılımı ile bir miting ve
grevle, Kıbns sorununun çözümüne
ilişkin toplantılar düzenlediklerini
belirtti . Sendikal faaliyetleri sırasında
karşılaştıkları güçlükleri de anlatan
Hasan Sanca, sorunların işyerine
grev parıkartı asmaktan başlayıp, sen­
dika üyesi olan işçinin işten atılması­
na kadar uzadığını belirtti.
DR. FRITZ
KÜRTLERİN TARİHİ
Türkçesi: Sinan Şanher
Türkçede ilk kez çıktı
Genel Dağıtım: Kabalcı Dağıtım, Başmüsahip Sok . Talas
Han Kat . 1 , Tel : 522 63 05 CAGALOÔLU-İSTANBUL
Yayınlayan: Hasat Yayınları P.K. 1 384 SİRKECİ-İSTANBUL
riliyordu. Özellikle Newroz'dan son­
raki dönemde devlet, Batı'da ve iç
Anadolu'da cenazeleri de propaganda
amaçlı kaldırmaya başladı. Bu cena­
zede de yapılan şaşaalı devlet töreni
ve konuşmalar tansiyonu yükseltmiŞ
ve Türk milliyetçiliğini kışkırtmıştır.
"Olayların daha da büyümeden
durdurulmasında Fethiye halkının
sağduyusu ve olgunluğu tayin edici
olmuştur.
"Fethiye olaylarının ve yaşadığı­
mız ı.orluklann dayattığı bir başka çıp­
lak gerçek de şudur: Bugün kardeşlik
politikasına sıkıca sarılmak ve milli­
yetçiliği reddetmek, Batı'daki işçiyle
ve yoksul Türk halkıyla birleşmek,
Kürt için de hayati bir ihtiyaçtır."
Kiılp'a yardım
komitesi kuruldu
T\iyarbakır'ın Kulp ilçesinde 3
UEkim'de PKK gerillalarının bir
astsubay ve iki eri öldürdükleri gerek­
çesiyle başlatılan operasyonlarda hal­
kın uğradığı maddi ve manevi zarann
tazmini amacıyla Kulp'a Yardun Ko­
mitesi adıyla bir komite kuruldu. Ko­
mite Başkanlığı'na Özgür Gündem ga­
zetesi Diyarbakır temsilcisi Raif Türk
getirildi. Raif Türk imzasıyla yapılan
basın açıklamasında operasyon sırasın­
da ilçenin top ve havan atışlarıyla
bombardıman edildiği, tüm dünyayla
ilişkisinin kesildiği belirtiliyor. Bom­
bardıman sonucu yıkılan evlerin yanı
sıra 70'e yakın evin de benzin döküle­
rek yakıldığının belirtildiği açıklama­
da, "görgü tanıklarının ifadelerine göre
Narin Oteli'nin işletmecisi Abdülvahit
Narin işyerinde tarandıktan sonra ya­
kılmıştır" deniyor.
Halkın uğradığı maddi ve manevi
zararın karşılanması, benzeri uygula­
maların bir daha tekrarlanmaması ve
yapılanların sonırnlularının belirlene­
rek hesap vennelerini sağlamak için
�şitli mesleklerden 1 2 kişilik bir ko­
mite oluşturulduğunwı belirtildiği
açıklamada. insan sevgisi taşıyan her­
kes yaşananları gönnek için Kulp'a da­
vet ediliyor.
•
1 1 EKiM 1 992 • lK1B1N'E DOCRU • 29
 •

ENDIKA �

ÖZÇ E Lİ K-İŞ VE DİS K ARAŞTI RMALA R I

E n düşük ücret,
en yüksek kir MESS'te
E n büyük yalan ı , en yüksek kar ve en düşük ücretle çal ışan işverenleri n to pland ı ğ ı
kur u l uş söylüyor. �.ESS'in b i r h i lesi , reel ücret artışları n ı hesapla rken
1 970 y ı l ı n ı temel a l ması . Ucretteki yüzde 3 T l i k eri men i n yüzde 2 5 ' i enflasyondan ,
yüzde 1 2 'si işçi çıkarmalardan kaynaklanıyo r.
ESS Başkanı Hulusi sı'nın. hem DlS K'in araştınnaları Araştınn al ar, borsada yer alan

M Çetinoğlu 1 990-92
döneminde işçi ücret­
lerinin arttığını. "aşın"
ücretler nedeniyle "çok zorlandık­
larını" söylüyor ve işçilerin kendi­
farklı bir tablo çiziyor.
lşte gerçek: Tüm sanayi sektö­
rüne göre m e tal işkolu daha düşük
ücret, daha düşük faiz, daha yük­
sek kar ile çalışıyor. 1983 - 1 990
:MESS üyesi işyerlerinin bilançola­
rına, lSO ve DlE'nin rakamlarına
dayanıyor. En büyük yalanı, en
yüksek kar ve en düşük ücretle ça­
lışan işverenlerin toplandığı kuru- ·

lerine borçlu oldu�unu iddia edi­ arasında, metal işkolunda çalışan luş söylüyor: MESS !
yor. Devam eden toplusözlcşmede başına kar 35 kat, katma değer 29
HESAPTA HİLE
eşel mobil sistem i dayatılıyor. kat, üretimden satışlar 27 kat, satış
Bazı ME S S işverenleri "sıfır hasılatı 27 kat arttı. Aynca 1 99 1 MESS 'in bir hilesi, reel ücret
zamla" sözleşme teklif edi yor: yılının ikinci yarısından itibaren artışlarını hesaplarken 1 970 yılını
"Yoksa batarız. bütün işçiyi atmak metal işkolunda satışlar artıyor, temel alması. 1 970, reel ücret dü­
zorunda kalırız" diyorlar. lşç i üc­ stoklar eriyor. Kapasite kullanım zeyinin düşük olduğu bir yıl oldu­
retlerinde gerçek durum ne? İşlet­ oranlan yükseliyor, elektrik tüketi­ gu için MESS'in ücret hesabı yük­
melerin durumu gerçekten kötü mi artıyor. Satış fiyatları artarken sek çıkıyor. Özçelik-tş
mü? Hem Özçelik-lş Sendika- hammadde fiyatları düşüyor. araştırmasında, ücretlerin en yük­
sek olduğu 1 977 yılının temel alın­
ması gerektiği vurgulanıyor. 1977
yılı 100 alındığında 1989'da 7 1 .6
(TABL0-1 )
olan ücret endeksi, 1 989 zamlarıy­
ÜCRET VE KAR AÇISINDAN la 1 990'da 140.Tye yükseliyor.
1 99 l 'de ise 1 09.9'a, 1 992'de 93 .5'e
SANAYİ İÇİNDE METAL İŞKOLUNUN DURUMU düşüyor. Bunun anlamı şu: 1 990
sözleşmesi ile elde edilen ücret ar­
ÖZSE RM AYE KARLILIG I İŞÇİ ÜCRETİ PAYI tışları 1 990-92 arasında yüzde 37
oranında geriledi.
Yı l To plam M eta ı Toplam Meta ı İkinci önemli nokta şu: MESS
Sanayi İşkol u Sanayi İşkolu ğ
sözleşmesi gere i l 992'de olması
gereken ortalama saat ücreti 1 8 bin
1 983 5 3 .06 49.8 43.0 40.5
48 lira iken , gerçekleşen ücret 1 5
1 984 44.02 46.35 38.0 36.0 bin 282 lira. Ücret 1 8 bin 48 lira
36.1 olarak gerçekleşseydi, ücret erime­
1 985 52.59 56.45 39.0
si yüzde 37 değil, yüzde 25 olacak­
1 986 49.50 48.33 33.0 30.4 tı. Yüzde 1 2'lik fazla erime nere­
1 987 66.22 67.83 30.0 29.1 den kaynaklanıyor?

1 988 66.27 68.24 32.0 30.4 ÇIKARILAN 48 1ŞÇ1N1N

YERİNE 33 YENİ 1ŞÇ1
1 989 57.23 5 7 . 94 39.0 36.9
Enflasyon dışındaki erimenin
1 990 54. 1 4 77.64 48.0 44.0
nedeni işçi çıkarmalar! Metal sana­
(KAYNAK: İSO) yi işverenleri 1 99 1 Körfez krizi dö­
neminde yogun olarak işçi çıkardı-

30 • İKİBİ�'E DoGRU • 1 1 EKi M 1 992

 1 991Fiyatı 1 992Fiyatı
(Bin TL) (Bin TL)
1 . 975 3 .400
3 . 250 5 .490
3 . 450 5 .490
1 . 675 2.885
3 . 500 5 . 640
650 1 . 1 40
38.001 70.384
1 0 .81 8 1 5. 282

Ölümünün 2 1 . yıldönümünde
•

H i KMET KIVI LC IMLl 'yı

İŞÇİ PARTİSİ
ISTANBUL iL ÖRGÜTÜ ANMA TOPLANTISI
- Yarım Yüzyıllık Devrimci Yaşam -
Konuşmacılar
• Doğu Perin,ek Yer: İşçi Partisi İl Merkezi
ilk Belediye Cad. Küçüktünel Apt. No: 5 I 2

T. i,n
Bey�lu / lst. Tel: 244 1 2 94 Fax: 249 74 86
• Tarih : 1 1 Ekim 1 992 Pazar Saat: 1 8.00

11 EKi M 1 992 e İKİBİN'E DOGRU e 31

 11 İŞÇ İ S EÇENEG İ " BÖLGE KURULTAYLAR !

İlk kurulta y Ankara'da

işçi Seçeneği Koo rd i n asyon Kuru l u , Tü rkiye çap ında bütün send i ka ş u be le ri ne
b i n adet çağ rı m e ktu b u g önderd i . An kara ve lzm i r ' de koo rd i n asyon ku ru l u n u
send i ka ş u beleri o luştu rd u . Bölge kurultayları n ı n g ü ndem i i ki baş l ı kta toplan ıyo r.
B i ri ncis i , S e n d i kŞ,larda işçi Seçe neğ i ' n i n örgütlen mesi ve çalışmaları n ı n
plan lan m as ı . O rg ütlenecek i l k çal ışma Tü rk-iş kong resi n e yönel ik.
i kincisi ise, bölge d üzeyinde tes pit edilen görevleri yeri ne geti recek
bölge ko mitesi seçi m i n i n planlanmas ı .
endikalarda İşçi Seçeneği kurultayların koordinasyon kurulu­ rafından oluşturulan İşçi Seçeneği

S
bölge kurultaylarının ilki
olan İç Anadolu Bölgesi
kurultayı, 18 Ekim'de An­
kara'da toplanıyor. Daha sonra sı­
rasıyla: Ege Bölgesi, İstanbul Ana­
dolu ve İstanbul Rumeli yakalan
ve Çukurova Bölge kurultayları
yapılacak. İşçi Seçeneği Koordi­
nasyon Kurulu, Türkiye çapında
bütün sendika şubelerine bin adet
çağn mektubu gönderdi.
Ankara ve İzmir'de, bölgesel
nu sendika şubeleri oluşturdu. Böl­
ge kurultaylarının gündemi ortak
ve iki başlıkta toplanıyor: Birinci­
si, Sendikalarda İşçi Seçeneği'nin
örgütlenmesi ve çalışmalarının
planlanması. örgütlenecek ilk ça­
lışma Türk-İş kongresine yönelik.
İkincisi ise, bölge düzeyinde tespit
edilen görevleri yerine getirecek
bölge komitesi seçimi.
27-28 Haziran tarihlerinde İstan­
bul'da toplanan 2. İşçi Kurultayı ta-
Koordinasyon Kurulu, merkezi gö­
rev olarak "Türk-İş'te işçi seçeneği
örgütlenmesini yaratmayı" belirle­
mişti. Bu amaçla 24 maddelik,
"Sendikalarda İşçi Seçeneği Progra­
mı" ve "Alternatif Sendika Tüzüğü"
hazırladı. Bunları tartışmaya açtı.
"DÜZEN SENDİKACILIGI
YERİNE. SINIF VE KİTLE
SENDİKACILIGI"
Ankara bölge kurultayı koordi-

iŞÇi SEÇENEGI EGE BÖLGE KURULTAY! KOORDiNASYON KOMiTESi ÜYELERiNDEN TEK BORNOVA 18YERI TEMSiLCiSi MEHMET
ZERGER, TEKEL iÇKi FABRIKASI i ŞÇiSi MEHMET ÖZGÜL, OTOMOBiL-iŞ IZMIR ŞUBE E�ITIM SEKREfERI IBRAHIM fENGÜRLE,
OTOMOBiL-iŞ IZMIR ŞUBE BAŞKANI COŞKUN YILMAZ, TÜM SAGLIK·SEN lZMİR ŞUBE ÖRGÜTlENME SEKRETERi ALI GUL (Soldan saQa).
"TOm sendika yönetıcilerlnl, işçi temsllcl lerlnl , işçi önderlerini se�enek etrafında toplanarak görev almaya, Ege bölge işçi
kurultayına katılmaya �aQırıyoruz.•

32 . İKİBİ\'.'E oo{; R t; . 1 1 EKiM 1 992

nasyon komitesinde şu adlar yer
alıyor: İşçi Seçeneği Koordinas­
yon Komitesi üyesi Tayfun Ta·
bakoğlu. Tarım -İş eski Genel
Sekreteri Mehmet Cevlan, Pet­
.
rol-İş Şube İdari S ekre teri Musa
Özkan. Dev-Maden-Sen Örgüt­
lenme S ekreteri Tayfun Görgü.
Otomobil-İş Şube Sekreteri Veli
Beysülen. Şekerbank işyeri baş­
temsilcisi Peyman Terzi. kara­
yolları işçisi Cemal Uludağ. bele­
Fikret Aya z . metal
diye işçisi iş­
çisi Hüseyin Tuncel. mobilya iş­
çisi Tuncay Karataş.
İzmir'de de koordinasyon ko­
mitesi işyerlerine gönderdiği çağrı
mektubunda, " İşçi Seçeneği'nin
amacına ulaşması için aktif çaba
harcamaları ve kurultaya delege
göndermeleri" isteniyor. İzmir'de
atölye temsilcisi Atilla Pasinler.
Petkim işçisi Zafer Dönmez. Te­
kel içki fabrikası işçisi Mehmet
Özgül. TEK işçisi Hüseyin Kor­
kankorkmaz.
Otomobil-İş İzmir Şube Eğitim
Sekreteri İ brahim Şengürle. bölge
kurultayıyla ilgili bir açıklama ya­
parak "Dünya Bankası'nın ülkemi­
ze dayattığı acı reçeteye karşı bir
emekçi barikatı kurulmasının zo­
runlu olduğunu" belirtti. Şengürle,
"Mevcut sistemin bir parçası haline
gelmiş olan sendikal anlayışların .
sınıfın bugün karşı karşıya bulun­
duğu büyük sorunları göğüslemesi
mümkün değildir" dedi. Şengürle.
Türk-İş'in 24 maddelik programına
karşı İşçi Seçeneği'nin 24 maddelik
programıyla çıktıklarını belirtti. İ b·
rahim Şengürle, Türk-İş içindeki
muhalefetin sınıfı birleştirecek or­
tak bir program ve alternatif bir tü­
zükten yoksun olduğunu vurguladı
ve şunları söyledi. "İşçi seçeneği
alternatif program ve tüzüğü. tüm
sendikalardaki muhalefeti birleşti­
recek belgedir. 25 Ekim Pazar gü­
nü toplanacak Ege bölgesi kurulta­
yı bu programı tartışıp, kısa vade­
de, yaklaşan Türk-İş kongresine
muhalefetin örgütlenmesi için ya­
pılacak çalışmaları karara bağlaya­
caktır. Mevcut devlet sendikacılı­
ğından rahatsız olan tüm sendika
yöneticilerini, işçi temsilcilerini, iş­
çi önderlerini seçenek etrafında
toplanarak görev almaya, Ege böl­
ge işçi kurultayına katılmaya çağı­
rıyoruz." •

BÖLGE KURULTAYLARININ
oluşan koordinasyon komitesinde
de şu adlar yer alıyor: Tayfun
Tabakoğlu, Selüloz-İş
kanı Kamuran Zınk,
Ş ube Baş­
Otomobil­ TARİH VE YERLERİ
İş İzmir Ş u be Başkanı Coşkun
Yatmaz, Petrol-İş Aliağa Şube İ Ç ANADOLU BÖLGE KURULTAYI:
Mali S ekreteri Yakup Fidan.
Tarih:1 8 Ekim 1 992.
Otomobil-İş İzmir Şube Eğitim
Sekreteri İbrahim Şengürle. Katı lacak iller: Ankara, Eskişehir, Kırşehir, Çankırı, Yozgat,
Tüm Sağlık-Sen İzmir Ş ube Ör­ Ko nya, Sivas, Bolu , Düzce, Bilecik, Kı rıkka le, Antalya,
gütlenme S ekreteri Ali Gül, Tekel Çoru m, Kayseri , Niöde, Karaman.
içki fabrikası işçisi Zaman Su· Yer: AltındaO Beled iyesi Yu n us Emre Kü ltür Merkezi
yer, TEK Bornova işyeri temsilci­
D ışkap ı-Ankara Saat: 1 0.00- 1 8.00
si Mehmet Zerger, Troleybüs
EGE BÖLGE KURULTAYI:
Tarih: 25 Ekim 1 992
Katı lacak i ller: lzmir, Ayd ın, Man isa, Den izli, MuQ la,
Kütahya, Uşak, Balıkesir.
Yer: Bornova Beled iyesi Çamdibi DüQün Salonu, lzmir.
Saat: 1 0.00
İSTANBUL ANADOLU YAKASI BÖLGE KURULTAYI:
Tarih: 7 Kasım 1 992
Katılacak iller: lstanbul Anadolu yakası , B u rsa, Kocaeli.
Yer: Pendik Kültür Merkezi, Pend ik- lstanbul. Saat: 1 3.00
İSTANBUL RUMELİ YAKASI BÖLGE KURULTAYI:
Tarih: 8 Kasım 1 992
Katıl acak iller: lstanbul Rumeli yakası, TekirdaO. Kırklareli,
Ed i rne, Çanakkale.
Yer: Sepetçi Kasrı U luslararası Basın Merkezi,
Sirkeci- lstanbul. Saat: 1 0.00
ÇUKUROVA BÖLGE KURULTAYI:
Tarih: 22 Kasım 1 992.
Katılacak iller: Adana, lske nderu n , Mersin, Gaziantep.

11 EKiM 1 992 e 1KJBİN'E DOGRU e33

 DOG U PERiNÇEK
Lenin Stalin Mao'nun
ORPA
ORHAN ELEKTRiKLi EV

Türkiye Yazılan
ALETLERi VE PAl. LTO. ŞT1.

B u kitap. Lenin. Stalin. Mao ve Dimitrov' un

20. yüzyıl başlarından 1 960 yılına kadar
Türkiye üzerine yazdıklarını ve
söylediklerini
-�ı'!!:��i��:.::
bir oraya getiriyor.
DoQu Perinçek ayrıca kitabın
başına. Marksist önderlerin
Akdeniz. Ege ve Karadeniz bölgelerinde yazdıklarını bir s�.teme sokarak
çalıştırılmak üzere onlara göre bir Ozet Türkiye
Tarihi ekledi.

SATIŞ ELEMANLARI
20. yüzyılın başında Osmanlı
lmparatorıugu nun despotik ve
yort-sömürge karakteri
1 908 Jön Türk devriminin niteligi.
zaaflon. sorunlan ve bırokhgı miras.
alınacaktır. Balkanlar'da Osmanlı hôkimiyeti.
emperyalist çıkar çahşmalan
ve milli hareketlerin gelişmesi.
Elemanlarda aranacak özellikler: Türkiye'nin paylaşılması hedefi ve
Birinci Dünya Savaşı. MilIT Kurtuluş
Savaşı Kemalist Devrim. Kurtuluş
1- Askerliğini yapmış olmaları Savaşı'nın genel karakteri. Sovyet
Rusya'nın Kurtuluş Savaşı Türkiyesi ile
2- Seyahate mani halleri olmamaları ilişkileri ve dayanışması.
3- Asgari lise mezunu olmaları Kemalist devrimin zaoflon. Türkiye'de sosyalist ve işçi
hareketi. Milli Kurtuluş Savaşı sonrasında emperyalist
4- Teminat verebilecekler tercih sebebidir komplolar ve Bogazlar sorunu. Hitler Almanyası ile ilişkiler.
5- Ücret dolgundur. ikinci Dünya Savaşı. Boyar-Menderes rejimi

Adres: Ayvalı Cad. 7 / A Aşağı Eğlence - Ankara

3 . B A S K / S i
Nuruosmaniye Cad. 1 9i3 344 1 0 ti Ç
Vl\Vl\11\V
l'Y'\T 1 �
I K T I

-YAYINLARI
caoaıooıu-lstanbul Tel 5 1 3 8 3 52-53
Tel: 323 83 37 - 323 83 38 Tek isteklerde l<AYNAK
Fax: 322 59 29 ederi kadar posta pulu gonderıniz

Radi Fiş Yannis Ritsos

Ben de Halimce SEÇME ŞÜRlER
BEDREDDİNEM Howard Zinn • Manning Marable • Mike Davis

�
Murat Çelikkan • Veli Yılmaz
SEÇME şHını:m
StO"',; FATİHLER YARGILANIYOR
500. Yılında Amerika

İyi Bir Kızılderili, Ölü Bir Kızılderilidir

"Bizim gerçeğimiz, 500 yıldır sistemli bir şekilde yokedilen 50 .

2. Baskı, 55.000.· TL.
SEÇME ŞİİRLER
milyon Kızılderi lidir. Bizim gerçeklerimizi kavrayabi lmek için,
Kürtlerle Filistinlilerin gerçeği ni iy; izlemek gerek. Bizim ta­
20.000.· TL.
rihimizi yazanlar, şimdi de Ortadoğu ve benzeri yerlerin ta­
Yorgo Seferis rihini yazmaya kalkıyorlar. Tabii yerli halklan, oraların esas sa­
hipl erini yokederek ... "
Kapitalizm. daha şafağında sadece kendi anavatanında değil,
Yorgo Seferis
Atlantik Otesinde de kan banyosu içersinde d o ğu m yaptı.
·

Kan banvosu ile avakta duruvor. Columbus'un torunları, 500

SEÇME ŞİİRLER
� YÖN YAYINCILIK
yıl sonra· Halepçe mezarl ıklarİna, Kürdistan dağlarına 'ölü ele
ti§B geçirme' opera syonl a n ile 'uygarlık' taşıyor.
Her doğum bir şiddettir.
Cağaloğlu Yokuşu Evren Her ölüm de, ancak bir şiddetin, bir karşı-şiddetin ürünü ola­
Han, Kat: l No: 29/30
bilir.
Cağaloğlu-1ST.
Tel: 5 1 1 79 1 6
t ü m z a m a n l a r y a y ı n c ı l ı k

Not:Tek isteklerde ederi

kadar posta pulu Genel Dağıtım : Akyüz Kitabevi
gönderilmesi rica olunur
Neşet Ömer Sokak. No: I 0/ 1 2.J
Tel: 347 08 27 - 349 .J3 1 4
20.000.· TL. Kadıköy - ISTANBUL
 PETRO L- İ Ş , D E R İ - İ Ş VE TAR I M- İ Ş KONG RELE R İ
Muhalifler başkan adayı �ıkarmadı
" i şvere n l e ri n b ize karşı yü rüttüğü sendikasızlaştı rma çal ışmalarına karşı bizi m d e
m ücadele etme m iz gere ki r. işçi sınıfı yapmak istedikten sonra yapamayacağ ı h i ç b i r
şey yo ktu r. Biz devlet yı kar, devlet kurarız. Ç ü n kü biz güçl üyüz."
2 -3 Ekim günlerinde lstan­
bul'da Petrol-iş ve Deri-iş,
Ankara'da Tannı-İş olmak
üzere üç sendikanın genel ku­
rulu daha tamamlandı. Petrol-İş Ge­
nel Başkanlığı'na Münir Ceylan, De­
ri-İş Genel Başkanlığı'na Yener Ka­
ya, Tarım-İş Genel Başkanhğı'na
Sabri Özdeş yeniden seçildi. Petrol­
lş tüzüğünde bazı değişiklikler de
gerçekleşti. Her üç kongrede de işçi
sırufının içinde bulunduğu durwn. so­
runlar, politikalar tartışılmadı: karar
alınmadı. K ongrelerin bir onak özel­
liği de "muhalif liste "lerin başkan
adayı çıkarrnarnal an. Perrol-İş'te Yu­
suf Ziya Kfilıyaoğlu genel başkanlı­
ğa liste dışı aday oldu. Yönetim kuru­
lu üyeliklerinde değişiklikler oldu.
PETROL-İŞ
Fikir dolu, canlı konuşmalarla
açılan Petrol-İş Kongresi. ne yazık
ki aynı şekilde devam etmedi. Geçen
dönemlerden farklı olarak, bu kong­
rede sendikanın kısa ve uzun vade­
deki hedeflerini, srratejisini onaya
koyan "kararlar ve sonuç bildirgesi"
yayımlanmadı.
Petrol-İş'in 20 şubesinden sol bili­
nen 1 6'sı. kongre öncesi bir dizi top­
lantı yaptı. Ağırlıklı görüş. yönetim
laırulu değişikliğiyle sorunların çö­
zülmeyeceği şeklindeydi. Kaldı ki.
aday da çıkmıyordu. Uzun tartışma­
lar, toplantılar sonunda şubeler, genel
başkanlık dışındaki yönetim laırulu
üyeliklerine onak aday çıkardı.
Petrol-lş'ıe söz konusu geleneksel
uygulama, bu dönem delegeler arasın­
da tepkiyle karşılandı. Wyeth llaç tem­
silcisi Mehmet Turp. delegelerin he­
men hepsinin. şubelerin liste hazırla­
masından rahatsız olduğunu belirtti.
Mehmet Turp konuyla ilgili olarak
şunları söyledi: "Bizler niye buradayız.
koyun muyuz? 50 bine yakın üye için
şube başkanları karar alıyor! Delegenin
ne düşündüğü sorulmuyor! 'Nasıl bir
Perrol-İş?' tartışılmıyor. Üç yıl boyun­
ca ne yapıldı ne yapılmadı. ortaya koy­
ma anlayışı yok. Merkez yönetimine
aday oluyorlar. merkezin politikalarını
eleştirmiyorlar. Bazıları o ya da bu
kilde bir yerlere gelme düşüncesinde."
Delegenin tepkisi, sonuca şöyle
yansıdı: Şubelerin adaylarından yal­
nızca genel sekreterliğe aday olan
Bayram Ylldmm seçildi. Ankara
Şube Başkanı olan Yıldırım'ın karşı­
sında başka aday yoktu. Eski genel
sekreter Hüseyin Doğdu ve genel
mali sekreter Tekin Akın, aday ol­
madılar. 93 delege Tekin Akın'ın
aday olması için imza topladı, sonuç
değişmedi. Tekin Akın bir konuşma
yaparak. 1 986'da Ankara Şube Baş­
kanı'yken kendisinin de bu göreve şu­
belerin kararıyla geldiğini belirtti.
Akın, "Karara saygılıyun, aday olına­
yacağun" dedi. Tekin Akın'ın yerine,
şube başkanlarının adayı Ahmet Tey­
murtaş değil; sürpriz aday, Boğaziçi
Şube Başkanı Adnan Özcan seçildi.
Kocaeli delegesi Yusuf Ziya
Kahyaoğlu, Münir Ceylan'ın yeri­
ne aday oldu. Sağı temsil ettiği belir­
tilen Kahya<>elu'nun aldığı oy bek­
lenenin üzerinde: 63. 250 delegenin
kauldığı kongrede Münir Ceylan
153 oy aldı. Mansur Burgucu ve
Mustafa Çavdar, yerlerini korudu­
lar. Petrol-iş B aşkanlar Kumlu'nun
hazırladığı tüzük değişiklik önerge­
leri de kabul edildi. Temsilcilerin se­
çimle belirlenmesine, yalnızca iki
delege karşı oy kullandı.
Adaylar dışında İstanbul delegele­
ri Salman Uluhanlı, Nejat Elibol,
Mehmet Turp, Erol Koca ve Kırşe­
hir Petlas işyeri temsil,cisi Savaş Ek­
mekçioğlu konuştu. Bir grup delege-
nin yazılı olarak divana verdiği metin
okundu. Delegeler konuşmalarında
"Emperyalizmle ve düzen güçleriyle
uzlaşmayı redde.den, işçi sınıfının
ekonomik-demokratik hakl arını her
alanda arayan sınıf ve kitle sendikacı­
lığını" benimsediklerini ilan ettiler.
DERİ-İŞ
Deri-İş, 24. genel kurulunu 2 1 2
delegeyle yapu. Yönetim için iki lis ­
te çıktı. Her iki listenin de başkan
adayı Yener Kaya ydı. Genel sekre­
' lar Vehbi Koç'un fabrikaları gibi kar
terliğe Selahattin Gökpmar ve mali
şe­ sekreterliğe İbrahim Kızıltan yeni­
den seçildi. Eski başkanvekili
M un­
zır Pekgüleç'le Ömer Ergül eşit oy
aldılar, kura sonucu Ömer Ergül
başkanvekili oldu.
Delegelerden Süleyman Longur­
lar. "İşverenlerin bize karşı yürüttüğü
sendikasızlaştırma çalışmalanha karşı
bizim de mücadele etmemiz gerekir.
İşçi sınıfı yapmak istedikten sonra ya­
pamayacağı hiçbir şey yoktur. Biz
devlet yıkar, devlet kurarız. Çünkü
biz güçlüyüz" dedi.
Petrol-İş ve Deri-iş kongrelerinde
kadın işçiler söz alarak konuştular.
Petrol-iş Carlo Erba delegesi Neba­
hat Şişman, kadın işçilerin sorunları­
nı dile getirdi ve büyük alkış aldı. De­
ri-İş delegesi, Humanic direnişçisi
Müye�r Kahraman, sömürünün,
kadının üzerindeki çifte sömürünün
bilincine, işçilik yaşamı başladıktan
sonra vardığını söyledi.
TARIM-iŞ
Tarım-iş Kongresi'nde eski genel
sekreter, muhalif aday Mehmet Cey­
lan'ın bölgesi olan 4 bin 500 üyeli
Ceylanpınar Şubesi'ne 22 delegelik
verilmişti. 2 bin 500 üyeli Ankara
Şubesi'ne verilen delegelik sayısı ise
26'ydı. Kulislerde muhalif delegeler
hakkında "Bunlar PKK'li" propagan­
dası yapıldı. Oylama yapılırken şu­
beler sandık sandık aynldı; sayım so­
nucu kimin nereye oy verdiği aşağı
yukarı ortaya çıkacaktı !
225 delegeyle toplanan kongrede.
· muhalefet listesi genel başkan adayı
çıkarmadı. Muhalif adaylar 90-92 oy
aldılar. Eski genel eğitim ve araştırma
sekreteri Mustafa Yaprak, muhalefe­
tin listesinden yeniden seçildi. Muha­
lefetin genel teşkilatlanma sekreteri
adayı İstanbul Şube Başkanı Yılmaz
Şentürk'ün temsilcilerin seçimle gel­
mesi tüzük önergesi kabul edilmedi.
Yılmaz Şentürk, geliri giderini karşı­
lamayan şubelerin kapatılmamasını.
genel merkezin bu şubelere destek
vermesini önerdi. Şentürk, "Sendika­
amacıyla kunılmarnı"şur" dedi. •
11 EKiM 1 992 e İKİBİN'E DOGRU e 35
 İ Ş S İZL İ K S İ GORTAS I ÇALIŞMALAR I H IZLAN D I
Kıdem taıminatını kaldıracak
tasarı üclü ıirvede
işsizlere d e ğ i l , yasa çıktıktan son ra iş-ten atılanlara . . . işveren kıdem taz m i n atı
y ü kü n de n kurtarı l ıyor. . . Uygu lama pilot bölgelerden d eğ i l b ütün ü l ke çapında
başlatıl ıyo r. Yen i taslak işten atılana ödenece k m i ktarı d a azaltıyor.
işs izli k sigortası primi: işçiye yen i yü k.
ükümet, işsizlik sigortası
H ve "kıdem tazminatı san­
dığı" konusunda yasa
hazırlıklannı sürdürü­
yor. Çalışma Bakanlığı prim esası­
na dayalı bir işsizlik sigortası yasa
taslağı hazırladı. TİSK, TOB B .
Türk-İş. Hak-İş v e DİSK, Çalışma
Bakanlığı tarafından bir araya geti­
rildi ve ilk toplantı yapıldı .
İşsizlik sigortası. kıdem tazmi­
natı hakkını ortadan kaldırıyor. İş­
sizlik sigortasının kurulmasıyla kı­
dem tazminatının. kıdem tazminatı
sandığı şeklinde yeniden düzenle­
neceği belirtiliyor. Yani işsizlik si­
gortası uygulaması geldiğind<! kı­
dem tazminatı işlevini tamamlamış
olacak! Kıdem tazminatı kaldırılır­
ken "Kazanılmış haklarda bir kay­
ba yol açılmayacağı" özellikle vur­
gulanıyor. Geçici olduğu anlaşılan
bir kıdem tazminatı sandığı, yasa­
nın çıktığı tarihe kadar hak edilen
kıdem tazm inatlarını veya en azın­
dan bir kısmının ödenmesini üstit­
necek. Böylece eski işçilerin itiraz­
larının önüne geçilmek isteniyor.
Kıdem · tazminatının kaldırılması
konusunda kamuoyunda birkaç
kez tartışma açılmış, işçilerin tep­
kisi üzerine konu kapatılmıştı.
"KIDEM TAZMİNATI
İŞLETMENİN YÜKÜNÜ
ARTIRIYOR"
İşsizlik sigortasına neden ihti­
yaç olduğu. gerekçede şöyle açık­
lanıyor: "İşsizlik sigortası uygula­
masının 30 yıldır konuşulup bir o
kadar da yasa tasarısı hazırlanmış
olmasına karşın yaşama geçirilme­
miş olması, kıdem tazminatının iş­
letmeler üzerindeki yükünü hızla
36 • İKİBİN'E DOGRU • 1 1 EKiM 1 992
,
artırırken, işçinin de kıdem tazmi­
natını alabilmesi olanağını zayıf­
latmıştır. İşçi için kıdem tazminatı
hakkı adeta riske ginniştir." İşve­
renlerin kıdem tazminatının yü­
künden kurtulmak için kaçak ve ta­
şeron işçi çalıştırdığı, düşük ücretli
işçileri tercih ettiği ve kısa süreli
işçi çalıştırdığı söyleniyor. Bu du­
rumun da işçinin kıdem tazminatı­
nı almasını tehlikeye soktuğu be­
lirtiliyor. Nasıl olsa alamayacaksı­
nız, en iyisi devlet kaldırsın!
Çok vurgu yapılan diğer bir
nokta da, bu uygulamanın "işve­
renler açısından mükerrer ödeme­
lerle yeni külfetlere neden olmaya­
cağı". Bir süredir TİSK, "potansi­
yel kıdem tazminatı ödemelerinin"
çok arttığı, bunların sanayiyi çö­
kerteceği konusunda yoğun bir ya­
yın faaliyetine girişmişti.
4-8 AY ÖDENECEK
İşten atılana "sürekli bir gelir"
olduğu SÖylenen işsizlik sigortası,
sadece belli bir süre için verilecek.
Yasa taslağına göre işçi işten ayrıl­
dıktan ya da "kendi kusuru olma­
dan" atıldıktan sonra belli bir süre
bu haktan yararlanabilecek. Yarar­
lanma koşullarından biri, "20 ay si­
gortalı olarak bir işyerinde çalış­
mış olmak ve ayrılmadan önce 6
ay işsizlik sigortası primi ödemiş
olmak." 20 ay çalışmış olan sigor­
talı işsizlere 1 20 gün, 30 ay çalış­
mış olana 1 80 gün, 36 ay çalışmış
olana 240 gün işsizlik ödeneği ve­
rilmesi öngörülüyor.
Taslak, daha önce SHP Hatay
Milletvekili Mehmet Dönen tara­
fından hazırlanan işsizlik sigortası
yasa taslağıyla büyük benrerlikler
taşıyor. 2000'e Doğru'nun 29 Aralık
199 1 tarihli sayısında "İşsizlik sigor­
tası adı altında kıdem tazminatı kal­
dırılıyor" başlıklı bir haber yayım­
lanmıştı. Haberde �izlik sigortası­
nın, işçi çıkarmanın işverene mali­
yetini sıfırladığı rakamlarla ortaya
konmuştu. Yeni taslak Mehmet Dö­
nen'in hazırladığı taslakla karşılaştı­
rıldığında, işçi haklan açısından bu­
dandığı ortaya çıkıyor. Eski taslakta
işsize günlük brüt kazancının yüzde
50'si tutarında ödeme yapılacağı be­
lirtilirken , yeni taslakta günlük net
kazancın yüzde 45'i tutarında ödeme
yapılacağı açıklanıyor.
İşsizlik sigortası primi, sigorta­
lının prime esas kazancının yüzde
6'sı şeklinde belirlenmiş. Prim öde­
mesi, sigortalı, işveren ve devlet ta­
rafından eşit şekilde paylaşılıyor.
İşsizlik sigortasının ilk kuruluşu sı­
rasında ise devletin genel bütçeden
işsizlik sigortasına 300 m ilyar lira
kaynak aktarması öngörülüyor.
Mehmet Dönen 'in hazırladığı
taslakta, işsizlik sigortasının belli
pilot sektörlerden başlayarak yay­
gınlaşUnlması öngörülüyordu. Ye­
ni taslakta, "İşsizlik sigortası bütün
ülke düzeyinde ve kapsama giren
işyerlerinde aynı anda başlayacak­
tır" deniyor. 1475 sayılı İş Kanunu,
854 sayılı Deniz İş Kanunu ve
5853 sayılı Basın Mesleğinde Çalı­
şanlarla Çalıştıranlar Arasındaki
Münasebetlerin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun kapsamında çalı­
şanlar işsizlik sigortası uygulama­
sına tabi tutulacak.
İşsizlik sigortası uygulamasıyla
İş ve İşçi Bulma Kurumu yeniden
düzenlenecek ve Türkiye İş Kuru­
mu adıyla yapılanacak. •
 '��'�
·

Kısa kısa... Kısa kısa. ..

Ağn B e l e d iye ••. ... ) ·.

• lstanbul'da kurulu Sümerbank • Emek- i ş Sendikası 4 Ekim Pa­

Başka nı Bakırköy Hazır Giyim Müessesesi'nde
çalışan 1 350 işçi, Sümerbank'ın özel­
sen d i ka leştirilme kapsamına alınmasını pro­
testo etmek için imza topladılar. imza­
yöneticisi n i ları Başbakan, Başbakan Yard ımcısı
ve Tansu Ç i l ler 'e gönderdiler. imza
i şten attı metninde, "KIT'in devletin sırtında
zar günü dayanışma gecesi d üzenle­
di. Gecede bir konuşma yapan Genel
Başkan Muzaffer Unlü, Türkiye 'de
emeğe, alınterine saygı gösterilmedi­
ğini, kend ilerini 281 4 sayılı kanunun
2. maddesiyle cezalandırd ıkları nı
vurguladı . 2 . maddede şöyle deniyor:

B kongresi
eled i ye - İ ş Sendikası Ağrı şube
5 Eylül'de yapıldı .
Yönetimi. m u ha le fe t listesi kazan­
dı. Kongrede iki liste ç ıktı . 258 de­
legeden. m u h alefe t 1 1 7 oy alırken.
Belediye Başkanı'nın da destekle­
diği merkez liste l 06 oy aldı.
Kongreden sonra yeni yönetimi
kabul etmek istemeyen Belediye
Başkanı feyzi Bulut. Şube Mali
Sekreteri Ali Arslan'ı işten atU.
Diğer yöneticileri de işten atmakla
tehdit ediyor. Şubenin olağanüstü
kongreye gidip, yönetime tekrar
kendi denetiminde olan kişilerin
gelmesini istiyor. Ağn Belediye­
si'nde çalışanların çoğu sözleşmeli,
sendikalı ve kadrosuz. Belediye
Başkanı ise S HP'li.
kambur olduğu iddiasıyla özelleştiril­
mesi, em peryalistlere peşkeş çekilme­
sidir. Sizler ANAP' ın yağmacı politika­
larına alternatif olarak geldiniz. Ama
görd ü k ki hiçbir açıklama yapılmadan
onbinlerce işçinin yarın ne olacağım
sorusuyla karşı karşıya kalması sizleri
hiç ilgilendirmiyor· deniliyor.
• lstanbul Küçükçekmece Beled i­
yesi işçileri, toplusözleşme farklarını
alamadıkları için, 24 Eylül-6 Ekim ta­
rihleri arasında iş bıraktılar. 1 500 işçi­
nin çalıştığı belediyede, bir işçinin or­
talama 13 milyon lira alacağı var. 6
Ekim günü Belediye-iş Sendikası, "Bu
bir uyarı eylemiydi" diyerek eyleme
son verdi. Belediye Başkanı da sözlü
olarak alacaklarının üç ay içinde öde­
neceğini söyledi.
işten atılan bir kapıcı noterden ihtar
çekilerek kaymakam lığa verilir. Kay­
makamlık bir hafta içer�inde kapıcıyı
dairesinden çıkarır. Unlü, "Alevi,
Sünni, Türk, Kürt diyerek bizi ayır­
maya çalışanlara gereken dersi vere­
ceğiz" dedi.
• lstanbul Kam u Çalışanları Plat­
formu ' nda yer alan sendikalar, TCD D
Adana bölgesinde çalışan T ü m Ray­
Sen 'e üye işçilere yapıla n baskı ve
sürgünleri kınayarak, çalışan arkadaş­
larını destekleyeceklerini bild irdiler.
• Görgülü Pastaneleri grevi 228.
gününü doldururken, hiçbir gelişme
yok. i şçiler, ·sendika yöneticileri bir
gün olsun gelip bizi sormadılar, biz
unutulduk, bizi soran yok" d iyor. i şve­
ren ise görüşmelerden kaçıyor.

KAMU
ÇALIŞANLARI
SENDiKALAR
PLATFORMU'NDAN
BALONLU
PROTESTO
(7 EKiM).
Kamu Çalışanları
Sendikaları
Plattormu'nda
yer alan
TDm SaQlık·Sen
daha ince aldıQı
bir gOnlOk
iş bırakma
eyl emini ,
öQlen arasında
basın açıklaması "
feldlndı
gerçekleştirdi .

ft
350

U
sendika Uyeslnln
bulunduQu
lstanbul
Cerrahpaşa
Hastanesl'ndı
basın
açıklamasına 50 memur katıldı. Hastanı ilnllndı basın açıklaın1sı yapan memurlar, Uzerlerlnde "Grevll toplusözlefmıll sendika
hakkı•, "Yaşasın halkların lıardefllll•, "Yapsın grev, yaşasın toplusözlepne• yazılı balonlar uçurdular. Sendika Genel Başkanı
Fevzi Gerçek, daha önce aldıkları karann "lıaflnlabllıcek koşullar yaratılamadıQı• ıçln gerçeldef111 e d1Qlnl bellrttl . Balon uçurma
eylemını dlQer memur sendikasına Dye memurlar da lfYerlerl lnDnde yaptılar. Bayrampaşa Vergi Dairesi önDnde yapılan eyleme
500 civarında memur klbldı. TDm Haber-Stn'ln Gıyrettıpı Telefon BışmOdUrlDOO önOnde yaptıkları balonlu eyleme de
bin dolaytnda m emur kabldı. Belediye memarlan dı b1Z1 beledlyelerde bir saat lf durdurdu. Samsun'da Kamu Çalışanları
PlaHormu'nun organize ettlQI eyleme kablanlardan 15 memur dört saat gözaltında tutulduktan sonra serbest bırakıldı.
PlaHorm ayrıca mllletvıklllerlnı taleplerlnln yerine gıUrllmesl için açık mektup giinderdller.

11 E Ki M 1 992 • İKİBİN' E DoGRll • 37

 ŞULE PERİNÇEK
"Gece so n vap ur11 hakkı
K vapur seferleri
ış tarifesine göre şehir hatları
saatlerinde de­
ğişiklikler oldu. Gece en son v apur
Kadıköy'den 22.30. Karaköy'den
23.00'e alındı. Oysa kış mevsimin­
de İstanbul o saatte daha yaşar. Ge­
ce sinema, tiyatrodan dönenler
24.00 vapuruna güvenirler. Karayo­
luna göre hem daha ucuz, hem daha
kısadır. Çevre kirliliği, yakıt tasar-
..
AZ-OZ
BENZERS İZ!
Kimi yayın organlarına göre, ü l­
kemizde verece�i konser son anda
iptal edilen Maykıl Ceks ı n , ne tanrı
ne insan, ne dişi ne erkek, ne siyah
ne beyazmış.
Desen ize, o da tıpkı bizim de­
mokrasi gibi, h içbir şeye benzemi­
yor!
DÖNÜM YA DA?
1 Kası m mahalli seçimleri, koa­
lisyon hükü meti için dön ü m nok1a­
sı olacakmış.
Ölüm nok1ası olması n sak ı n !
OFLAZ
Altta ka lanlann canı ne olacak?
2 Ekim günü TOBB eski başka­
nı A li Coşkun'un başkanı ol­
duğu İş Dünyası V akfı'run Conrad
Oteli'nde yemeği vardı. Turgut
Özal "Dünyadaki Gelişmeler ve
Türkiye" konusunda bir konferans
verdi. Yemek ANAP, MSP ve
MÇP Jğırlıklıydı. Özal'ın "salıne­
ye çıkışı" olarak nitelenen to p l an ­
tıya Zaman, Türkiye ve Tercüman
dışında gün lük basının köşe yazar­
ları, s ah ipleri pek ilgi gösterme­
mişti. Ô7.al'ın masasında oturan
Veh bi Koç ve Memduh Hacıoğ­
lu 'nd an başka, TÜSİAD çevresi
işadamlanndan Nuh Kuşçulu ve
Feyyaz Berker görebildiklerimiz­
di. Yalnızca meyve suyu ve ayran
içilen yemekten sonra küçük bir
saz eserleri konseri dinledik. Tan­
buri Necdet Yaşar yönetimindeki
topluluk 1 6, 1 8 ve 2 0'nci yüzyıl­
dan yapıtlar sundul ar.
Daha çok küçük ve orta sanayi­
cilerin üye olduğu İş Dünyası
Vakfı adına konuşan A li Coşkun
38 • İKİBİN'E DOCRU • 11 EKiM 1992
rufu ,insan ve makine amortismanı
açısından da İstanbul'un şansı olan
denizden neden daha çok yararla­
nılmaz diye yazar, söyler dururuz.
Son hafta okuyucularımızdan da
epeyce tepki aldık. Aynca 24.00
vapuru geç saatlere kadar Cağaloğ­
lu'nda çalışan gazeteciler açısından
da önemlidir.
Şehir hatları yetkilneriyle görüş­
tüğümüzde bu konuyu yeniden in­
celeyeceklerini söylediler. Bu arada
MİT müsteşa n ol masa da o l uyormuş
• ki aydır MİT'in bir müsteşarı
I yok. Hiç öyle bir eksiklik hisse­
dilmedi. Tepedeki üç beş kişi dışın­
da telaş eden, kafa yoran, birbirine
giren kimse yok. Asker olmuş, sivil
olmuş ya da hariciyeci olmuş ne
fark eder! Hatta olmuş ya da olma­
mış .. . MİT halka "hizmet veren" bir
kuruluş değil ki. Halk "hakkında"
tepedeki üç beş kişiye veriyor. Kim
gelse aynı görevi başarıyla yerine
getirecektir. Orada bir kuşku yok.
Ancak o üç kişi için önemli bir
·
oldukça karamsar bir tablo çizdi:
"Ekonomi ürkütücü bir durgunluğa
gidiyor. Bütçe açıklan tahammUI
edilmez boyutlara ulaştı. önümüzde­
ki yılın da fevkalade sıkıntılı geçece­
ğinin işaretleri v eriliyor . Demokra­
tikleşmede adımlar atı lmıyor. D ı ş ve
resmi ideolojinin baskı l arı yla karşı
karşıya kalıyoruz. Kültür yozlaşmas ı
tahrik ediliyor. Sosyal dengel erin
sağlıklı bir yapıya kavuşturulması
gerekir . " Coşkun, Ort a Asya Cum­
huri y etleri 'ne ilişkin olarak "Düşma­
na ayak değil , dosta baş olmak isteti­
yoruz. Yiği t bin yaşar. fırsat bir dü­
şer . Umarım bu fırsau iyi değerlen ­
diririz" deyince, uzun sakallarını sı ­
vazlay an çoğu konuktan "İnş allah . . ! "
sesleri duyuldu .
Ôı.al ise ABD'de Reagan, lngil ­
tere'de Thatcher'ın uyguladığı deği­
şlın politikalarının TUrkiye'dek i ka­
dar başarılı olmadığını söy l ed i . 80
sonrası Türkiye'deki "değişim ve b ı­
şanlan" bir bir saydı: "B atı medeni­
yetlerine maddi olarak y akl aş tık. Bu-
BÜZGABGÜLÜ
bir şey daha öğrendik. B asından
arayıp duruma itiraz eden tek biz ol­
muşuz. Araba "illeti" anlaşılan ga­
zetecileri de iyice sarmış. B aşka
arayanlar olmuş, ancak ada vapur
saatlerini eleştirmişler.
Vapur ücretlerinde şimdilik bir
"ayarlama" yokmuş. Arka kıç ve or­
ta salon lüks mevki olacak. Yeni
özel koltuklar yapılıyormuş. Oranın
ücretinin 7000 liraya çıkacağı söyle­
niyor. Bu bölümün özel korunacağı
bilgisinin ise doğru olmadığı, yal­
nızca dedikodu olduğu belirtiliyor.
konu var. Paylaşıl am amasının ne­
deni orada. Hizmette o üç kişiden
kime öncelik verecek. Diyelim ki,
bir " istihbarat" aldı. İlk duyuruyu
kime yapacak? Yapacak mı yap­
mayacak mı?
ALI COŞKU N
gün hepini z i n cebinde kredi kartı
var. ltalya ' dan , Fransa'dan daha ser­
best kambiyo rejimimiz var. . . 80'de
City B ank'a yalvardık gelin diye. 1
milyon dolara beş şube açtırdık. Ba­
tarız dediler. Şimdi yabancı banka­
larda çalışanların çoğu bizim ele­
manlarunız. . . Turistik tesisler çok
gelişti . . . 83'te siy ah - be y az tek kanal
TV vardı. Şimdi 1 2 kanal. . . Aksaray
taraflarına 900 bin B u lgar, 750 bin
Rom any a lı ge liyor . İstanbul merkez
haline geldi . . . " Özal, konuşmas ının
ikinci bölümünde önümüzde pro b­
lemlerin o lduğunu , ancak bunları bü­
yütmememiz gerektiğini söyleyerek
 TRT p rotoko l RüzGABGÜLÜ
s ı rası n ı değ iştirdi
Demirel "Ordu arkasındaki ada­
ma neden darbe yapsın. önün­
dekine yapar" diyerek darbe ol ası­
lığına bir açıklık getirdi. Durumun
böyle olduğunu derhal dikkate alan
TRT Haber Merkezi bir süredir
Genelkurmay B aşkanı'na ilişkin
haberleri birinci, B aşbakan'ın ha­
berlerini de ikinci haber olarak ver­
meye başladı.

"Kaza" o l d u ğ u
tesp it ed i l d i !
A Muavenet muhribine atılan fü ­
merikan gemisi Saratoga'dan

ze konusunda tartışmalar sürüyor.

B asın soruyor. Parlemento'da mil­
letvekilleri soruyor, hukuki soruş­
turma yürüyor. K aranlık birçok
nokta v ar. Ancak TRT muhabiri
daha ilk günden "müthiş bir haber­
cilik" örneği göstererek araştınna­
sıru ve soruşturmasını tamamlayıp.
hukuki kararını da verdi. Muavenet
gemisinde yaralanan ve hastanede
yatan a skerin ağzına mikrofonu
dayamış soruyor: " Kaza nasıl ol­ O, artık bir "kaz" değil!
du? K a za sırasında . . . v b."

ikinci bir değişim politikası açıkladı:
"Devlet tilin KİT'lerden çekilmeli. . .
Sosyal güvenlik sistemi devletin
elinden çıkmalı. Bırakalım insanlar
kendi geleceklerine kendileri karar
versin. Kızını, kansını dev le t besle­
mesin. .. Eğitime rekabeti sokalım.
Neden paralı üniversite olmasın? Ku­
sura bakmayın, Türkiye'de parayı ve­
recek insanlar var. Harçların 200 bin
lira olması utanılacak bir rakamdır. . .
toplusözleşme yapılıyor, bilmem ne­
reye varacak. Böyle bir işletme des­
teklenebilir mi? ... Terör ve Güney­
doğu meselesi birbirinden ayndır.
Terörle mücadelede bizden şahini
yoktur. Helikopterleri aldıran benim.
Özel harp dUzeninin kurulmasında
ı sr ar eden benim. En gelişmiş, en
güçlü özel silahlar kullanılmalıdır.
Bu maksatla yetiştirilmiş profesyo­
nel insanlar olmalıdır. Teröristle ora­
ye'de gelir dağılımı önemli ölçüde
bozuldu. Bu artık Dünya B anka­
sı'nın raporlarına bile y ans ıdı. İşçi­
nin işveren karşısında haklarını sa­
vunm a olanakları tek tek yok edil­
di. Köylü, üreticilikten tarım işçisi­
ne dönüşüyor. Küçük ve orta esnaf
zor durumda . Bu ikinci değişim
programıyla "gelişme"nin faturası
gene bu kesimlerin sırtına yükle­
nirse bir sosyal patlama endişesi

Ö ğretim üyelerinden de kim iyi çalı­
şıyorsa o kalır. Gayet güzel güvence­
niz, Danıştay'ınız var. Hiç kimsenin
güvencesi olmaması lazım. Memu­
run da. öğretmenin de . .. Gelir ve k u ­
nunlar vergisi yüzde 20, h att a yüzde
l S'e düşürülmeli. Herkes bildiği gibi
harcasın, yatının yapsın. KDV yüzde
1 5'e çıkarılmalı . . . Devletten istihdam
beklemeyin. İki kaynak özel teşeb­
büs ve yabancı sennayedir. . . Ağır sa­
nayi çok enerji kullanıyor. Yüksek
teknolojili başka tür sanayilere yöne­
lelim ... Tarımda seracılığa gidelim . . .
Muz ith al at ına izin venneseydik.
Anamur muzu dilzelmezdi. Gidin ba­
kın düzelmiştir. . . Zonguldak'ta greve
bir tek ben karşı çıktım. Yen iden
nın insanını birbirinden ayıracak ye­
tenek kimsede yok . MUınktin olduğu
kadar ayırabilmeli. Terörle topyekfuı
mücadele olmalı .. . Federasyon olur­
sa buraya gel der miyim? Onır otur­
duğun yerde derim. Orada yaurun,
subvansiyon yapılır mı? Hepsini ke­
serim. . . Orada petrol çı.kannasam da­
ha karlıyım aslında. Oyle büyük ma­
denler de yok . "
Çikita geleli, mis kokulu, benekli
Anamur muzunun artık Türkiye'de
sizlere ömür olduğunu bildiğimiz­
den . bu program çerçevesinde altta
kalanın canı ne olacak diye Sayın
Özal'a bir soru yönelt tik:
Konuşmasında değinmediği bir
gerçek vardı. 80'lerden sonra Türki-
Özal'ın
duyulmuyor mu?
sonunuza yanıtı şöyle
oldu: "Ben gelir dağı lımının bozul­
duğuna inanmıyorum. Gelin gece­
kondulara gidelim. Evinde ne var
diye soralım. Biz bunun rakamları ­
nı biliyoruz. İstatistikler doğru de­
ğildir. Doğu'nun en ücra uçlarına
elektrik, telefon götürdük. Bunla­
rın sübvansiyonlarını hesaplıyor
musunuz? Yılda o kadar araba üre­
timi yapılıyor. Zenginler evlerine
alıp depo mu yapıyorlar? Herkesin
evinde bir de ğil iki televizyon, her
evin önünde araba var. Vaktiyle
söylesek bunları, iktidardayız diye
kimse aldırmazdı. Ama şimdi s öy­
lüyoruz. "

1 1 EKiM 1 992 e İKİBİN'E DOCRU • 30


Ayd ı n l l işsizler
Bozkurt haberine sevinmiş
A
ydın Ses gazetesi, 2000'e Dognlnun Ali Rım Bozkurt'la ilgili kapak ha­
berini oJ.aıyuculanna manşetten duyurdu. Başlık şöyle: "Müthiş Türk'le"
r---�ifffifiiiii�l---l
Aydınlı işsizlere gün doğdu." İsmet Sezgin'in kardeşi Mukadder Sezgin'in
Bası nda uyuşturucu
K
imi ticaretini yapar. o nedenle
uyuşturucunun yaygınlaşması
için yollar arar. Kimi siyasal ve
ekonomik düzenleri yürüsün, in­
sanl ar durumlarına boyun eğsin di­
ye uyuşturucudan medet umar.
Özellikle de toplumun en dinamik
ve değişmeden yana olan kesimini,
gençleri bağımlı kılmaya çalışırlar.
Kapitalist sistemin çarklarının bü­
tün ağırlığıyla üzerinde döndüğü,
altında kalanları ezip un ufak ettiği
B atı toplumlarında uyuşturucu bir
kaçış, kurtuluş olarak sunulur...
Hiçlik, yokluk, umutsuzluk, çö­
küntü ortamında anlık uçuşlar.
Bizim gibi toplumlarda arz ve
talep bu anlamda o kadar çakışmı­
yor. Canlı, kıpırtılı, olanakların ve
çıkış yollarının, enerjilerin tüken­
mediği. insan ilişkilerinin o denli
yabancılaşmadığı bir toplumuz.
Talep henüz çok yüksek değil.
Ancak arz? O boş dunnaz.
Aktüel dergisinde geçtiğimiz haf­
ta "Hangi rock'çı neyle uçtu?" baş­
lıklı bir yazı vardı. Müzik ve uyuştu­
rucu hep ayrılmaz bir çift olmuş.
Yaratıcıların kafası kıyak olmasay­
mış o müthiş besteler yapılabilir
miymiş acaba? Bu işlerden anlayan­
lar "çoğu yapılamazdı" diyormuş ...
Yazıda sırayla 1 8 adet uyuşturucu-
40 • İKİBİN'E DOG RU • 1 1 E KiM 1 992
Bozkurt'un şirketlerin-
de müdür olması Ay-
dınlılar'a iş umudu ya­
ratmış. Dergiyi okuyan
birçok Aydınlı İsmet
Sezgin'e "torpil" ıçın
başvuruyormuş.
nun taruUrnı yapılıyor, üçü "fakirler
için" başlığı altında ayrılmış. Kul­
lanma talimau, etkileri, müzikal tari­
hi gibi maddeler halinde yapılan ta­
nıtımdan sonra hepsine artistik puan
veriliyor. En yüksek puana altı yıl­
dızla Amfetarnin Sülfat, diğer adıyla
Hızlı Billy sahip. "Darling Let's Ha­
ve Another Baby" ve Sex Pistols'ın
arkasındaki gücün bu uyuşnırucu ol­
duğu bir gerçekmiş, fazla söze ne
gerek varmış ... "Kim ne derse desin.
bütün zamanların en popüler uyuştu­
rucusu. Bob Dylan'ın tercihi esrarın"
k"Ullanma talimatı şöyle: "Kolay. Si­
garaya sarılarak kullanılır ve ciğerle­
re çekilir. Pipoda da kullanılabilir.
Hash kahvesi ya da keki de yapılır."
LSD: "Yut ve iyisi için dua et" "Bir
yolculuğa çıkalım / Evet! Yolculuğa
çıkalım! / Müzik gürültülü olacak /
Sadece sevdikleriniz olacak / Evet /
Sinir bozukluğuna son / Hayat boyu
bir tatil / Yolculuğa çıkalım .. " Mari­
huana: "James Taylor'ın zengin ve
ünlü olmasının nedeni." Ecstasy:
"Çılgın gençlerin 'akşam keyfi."
"Kullanan. bir taraftan sallanırken
bir taraftan da pantolonunun içinde
çalan çana şaşırır." Magic Mushro­
om: "Kullanıcıya, çıurdayan bir ateş
etrafında oturarak Faust dinlemek
tavsiye edilebilir. "
RüzalıGÜLÜ
Bay B i l g i n
1. nterstar'la Sabah gazetesi ara­
sında izleyici lere anlamsız ge­
len ancak kendilerince bölüşeme­
dikleri ne varsa o açıdan belki an­
lamlı olan bir atışma ve sataşma­
dır gidiyor. İnterstar, Sabah'ın
patronu Dinç Bilgin'den söz
ederken sürekli " B ay B ilgin" for­
mülünü kullanıyor. Böyle bir ay­
rıntı ya vaktiyle azınlıklardan bir
dostumuz dikkatimizi çekmişti.
Neden kendis inden s öz edilirken
bey denmez de, bir ayrım yapa­
rak, sanki yabancı g ibi, sıfatı adı­
nın önüne eklenir diye alınınnış.
Mösyö Agop, Bay George denir ·
de Vitali Bey, Yorgo Bey den­
mez gerçekten.
İnterstar da meğer bunu, Bilgin
ailesinin Selanikli ve dönme oldu­
ğunu vurgulamak için kasıtlı ola­
rak yapıyonnuş.
GÖZLEMNAME
Neler yediğimiz
hakkmdad1r .•
Atakôy denen semtin en I O ks f ı­
rınında yapılan ekmeklerde koli ba­
sili bulunduQu meydana çıkarıldı da
ortalık birbirine girdi. Acaba der,
Dede, bu felaket bize daha başka
neler yedirildiQini düşü ndürmüş
müdür?
Çekirdeksiz bostan patlıcanı,
kocaman dolmalık biber, kıpkırmızı
domates, kütür kütür h ıyar, göbekll
marul, meyveleri hiç sormayın bu
kadar ucuza akıllara seza.
Bunların ucuzlu Q u na bakıp ka­
pış kapış götürmekteyiz ama yer­
ken midemize ne kadar kimyasal ve
sentetik madde indiOi hiç aklımıza
gelmemektedir.
Tavuk eti n isbeten ucuzdur am­
ma o da şişirllmiş piliçtir. Yumurta­
sın ı sorarsanız, sarısı g riye dön­
müştür ki, onu yutarken beraberin­
de de ne kadar hormon yuttuou­
muz hiç belli deOildir.
Ucuza diye biz yuttukça daha
da ucuzlayan ham meyve sebze fi­
yatlarındaki düime, enflasyonun
aşaoı çekildiQi � işinmelerine yara­
mıştır. Oysa işın aslı, tabii yolla
üretilen gıdaların ihraç edlldiQi, şi­
şirilenlerin ise bize yedirildiQidlr.
Artık ayvayı bile hormonlu yiyo­
ruz . . .
DEDE ÇELEBi

K Elimde kadeh salon un bir kö­
okteyldeyim .
şesine kon umlanmış, dalgalanan
kalabalıQa bakıyorum . Kokteyller
bana hep, aydınların öpüşme top­
lantıları olarak görü n d ü . O g ru ptan
bu g ru ba durmadan gidip gelen şu
kravatlı insanlar, şık bayanlar her
fırsatta birbirlerini yeniden yeni­
den öpüyorlar. başlarını birbirleri­
ne yakınlaştırıp fısıldaşıyorlar. vü­
cutlarını bellerinden geriye doQru
gerip gülüşüyorlar, son ra yen iden
yaklaşıyorlar. Topluluk adeta, bir
kocaman d udak ve i ki kocaman
yanak biçiminde i kiye bölün üyor;
o kocaman dudak, o kocaman ya­
nakları durmadan öpüyor. Daha iki
saat önce birlikte olmuş insan ların
bile, yıllardır görü ş m üyorlarm ış
gibi ikide bir öpüşmekten kendile­
rin i alamamaları kokteyllerin özel­
liQi oluyor. Sanırım öpüşme. bir
tü r özür dileme işlevi görüyor. 'Bi­
raz önce sizin hakkınızda kötü ko­
nuştum� ama ne yapayım usul
böyle. ben i baQışlayın ız.' Nitekim
kokteyl boyu nca bilgi biçimine gir­
miş dedikodu bütü n salonu kucak­
layarak, akla gelebilecek her yöne
·doQru akıp d urur. Herkes birbiri­
n i n kuyusunu kazdığına göre
öpüşme, bir bakıma da kazıcı ma­
kinelerin yağlanması gibidir.
Toplumsal düzleme yerleştirdi­
Oimizde ise kokteyl , bir tür gayri­
menkut kıymetler borsası olarak
görülebilir. Borsadaki kıymetli
kağıtların yeri n i burada aydın kişi­
likleri almıştır. Gerçekten birçok iş
kokteyllerde ayarlanır. Beled iyelere
danışman lık, bakanlıklara memuri­
yet, şirketlerde iş, hatta gazeteler­
de muhabirlik, yazarl ı k . . . Ayn ı za­
manda istihbarat alışverişi yapılır
ki, bu da sonuç olarak gayrimen­
kul niteliği taşır ve aydın kişiliQinin
önemli bir işlevinin ürünü d ü r. i ki
üç saat boyunca sadece ü rü nler,
yani bizzat kendini pazarlayanlar
değ i l , kom isyoncular da yoğ un bir
faaliyet i çinde ter dökerler. Komis­
yoncu ile iş görmek, h er zaman ol­
duğu g i bi kendi malını pazarla­
maktan daha karlı sonuçlar verir.
Kokteyli n , baş döndürücü kaynaş­
ması, gelg iti. o dalgalanma. ser-
Ayd ı n bo rsası
best piyasanı n dalgalanmasına çok
benzer.
Şu ·gayrimen kul' sözü üzeri ne
d üşünüyorum . Marx' ın işçiler üzeri­
ne söyled iQi o ü n l ü sözü evirip çevi­
riyorum zihnimde: 'Zincirlerinden
başka kaybedecek şeyleri yoktur! ·
Devrim , işçiyi zincirinden kurtarır bi­
çimindeki klasik anlam ıyla değil.
Ben , aydının özg ürlüğ ü ile işçinin
zincirini karşılaştırıyorum . Aydın ,
zinciri olmayan okumuş adam olarak
beliriyor. Zincirinin olmayışı , onu bir
tür yerçekiminden yoksun bırakıyor .
Kokteyllerde. ziyafetlerde, alanı ge­
nişlettiğimizde bütü n yaşam boyun­
ca kendisini çekip baQlayacak gücün
özlemiyle yanıp tutuşuyor. Diyelim
ki, Sovyetıer Birliği dünyaya kafa tu­
tan bir güç olarak belirmişse onun
yörüngesine giriyor, Sovyetler sö­
nünce yeni güç odaklarının kendisini
çekip alması için iradeden yoksun
bir kuru yaprak gibi ortalıkta uçuşu­
yor. Satılmak, satılmışken bile yeni­
den satılmak üzere hazır durmak. Bir
gayrimenkul gibi, borsada olmak sü­
rekli. Aydın. tanrıların gazabına uğra­
mış adam gibi görünüyor şimdi ba­
na. Şu karşıda, Genel Müdür'ün kar­
şısında durup bir şeyler anlatmakta
olan l lhami 'yi alalım. Bir şirkette ça­
lışıyor, iyi işi var. Ama gene de Ge­
nel Müd ür'e kendini beğendirmeye
çalıştığı benim b u lu nduğum yer­
den bile rahatça anlaşılabiliyor.
Daha iyi bir teklife kapılarının ardı­
na kadar açık olduğu belli. i şçi de
daha iyi iş peşinde koşar kuşku­
suz, patron una yaranmaya da çalı­
şır. Ama ne yapsa işçidir sonu nda.
Bir bütünsel satılmış oluşun , satıl­
mış küçük bir parçası ! Bu konumu
onu, diQer işçilerle birleştirir, baQ­
lar. Zincir böylece tanrıların lütfu
olup çıkıyor. Şöyle de söylenebilir
mi acaba: işçi zincirinden kurtul­
maya çalışan adam gibi d ururken ,
aydın kendine sürekli olarak zincir
aramaya mahkum edilmiştir. Onun
içindir ki, ey işçiler. aydı n kardeş­
lerinize acıyın . Onlar böyle kokteyl
kokteyl dolaşıp duruyorlarsa, zen­
ginin ve güçlün ün yanına koşuyor­
larsa, bu işten zevk aldıkları için
deQil, işte o mahkumiyet yüzün­
dendir.
Kokteylden çıkıyorum . alnımda
Ankara· nın akşam soğuQu . Metin
koşturuyor arkamdan. Boynuma
sarılıyor. 'Bıktım buralardan Selim
Abi, ne olur bir şey söyle, ne yapa­
bilirim ben· d iye soruyor. O mzuma
yaslanmış başını tutuyoru m . 'Ge­
çer zavallı çocuğum· diyorum
içimden, 'içkinin tesiri geçince her
şeyi u nutursun·. Alkol vicdanı can­
landırır.
1 1 EKiM 1 992 • İKİBİN'E DOGRU • 41
 AT Zİ RVES İ ÖN CES İ N D E

Avrupa haritasında kaos

Eğer b i rl i k s ü reci gec i ki rse Alm anya ve Fransa, BeNelüks_ ü l keleri i le b i rl i kte b i r
11 M i n i AT11 ol uştu racaklar. AT b i rl i ğ i n i n önceden. öngörü ld ü ğ ü şeki lde y ü rü memesi
Almanya ' n ı n 11Doğu 'ya açılma11 pol itikasına daha fazla ağı rl ı k ve rmes i n i g ü ndeme
geti recek. Fransa yeniden NATO ' n u n askeri kanad ı na dönmek istiyo r. O rtak aske ri
siste m l e r sayesinde Fransa' n ı n n ü klee r s i lahları ve BM G üvenlik Konseyi ' n de ki
dai m i sandalyesi üzeri nde Alm an etkisi. Almanya i l k kez resmen dai m i temsi lcil i k
talep etti . R usya talebi destekliyor. ltalya ve ispanya' da bölünme tartışmaları .
Belçika i kiye bölünebi l i r. Maastricht'e soğu k bakan l n g i ltere yen i üyeleri n al ı m ı n ı

16 Ekim'de
h ızlan d ı rmak istiyo r. l ng i lte re 'de Al man aleyhtarlı ğ ı .
İngiltere'nin
Birmingham kentinde
yapılacak olan AT zir­
vesi bir kriz toplantısı
niteliği taşıyor. Toplantıda Alman­
ya-Fransa bloku ile İngiltere bloku
arasındaki çelişkilere bir çözüm
bulunmaya çalışılacak. Arıcak top­
lantının krizi çözmek yerine daha
da derinleştirmesi ihtimali mevcut.
Bir yandan Maastricht sözleşmesi­
nin imzalandığı şekliyle uygulana­
mayacağı , öte yandan sözleşmenin
değiştirilmesinin söz konusu olma­
dığı söyleniyor.
Bonn'dan yapılan açıklamada
Maastricht sözleşmesi için yeniden
görüşmelere başlanmasının söz ko­
nusu olmadığı belirtildi. A Tnin
geleceği büyük ölçüde Alman­
ya'nın tavrına bağlı olacak.
Maastricht sözleşmesi hazırla­
nırken AT içindeki 200 kadar çoku­
luslu şirket yoğun lobi faaliyetleri
yürütmüştü. Sözleşme de bu faali­
yetin izini taşıyor. Çokuluslu şir­
ketler yalnızca ulusal para birimle­
rinin yerine ortak bir paranın
konulmasını değil, aynı zamanda
ulusal düzeyde seçilen karar or­
ganlarının yerine AT düzeyinde
merkezi organların konulmasını
talep ediyorlar. Ortak para ile ulu­
sal parlamentolar bağımsız bir
ekonomi politikası yürütme olana­
ğını kaybediyorlar. B unun yerine
Brüksel'deki bürokratlar ve AT ba­
kanlar konseyi geçiyor. AT parla­
mentosunun ancak bazı durumlar-
da veto hakkı var. Bu durumda yü­
rütme organı yasama organından
daha güçlü.
16 Ekim'deki AT zirvesinde
Maastricht sözleşmesinin daha
kabul edilebilir bir hale getirilmesi
için bazı rötuşlar yapılabileceği
bildiriliyor. Bu çerçevede en çok
s0zü edilen konulardan biri "yerel­
lik prensibi". Yerellik prensibi, bir
karar alınacağı zaman bunun bazı
durumlarda merkezi olarak değil
yerel düzeyde, yani duruma göre
bölgesel ya da ulusal düzeyde alın­
ması şeklinde tanımlanıyor. Söz
konusu prensip gazetelerde yerel
ihtiyaçları dikkate alan demokratik
bir prensip şeklinde yansıtılıyor.
Ancak pratikte Almanya­
Fransa'nın söz sahibi olacağı mer­
kezi politikalarla çelişen çıkarlar
anlamını taşıyor. Bu prensip ile
Danimarka ve lngiltere'nın sözleş­
meyi onaylamaları sağlanmaya ça­
lışılacak. 16 Ekim toplantısında
muhtemelen AT üyeleri için bağla­
yıcı olacak yeni bir Avrupa dekla­
rasyonu kabul edilecek.
YUVARLAK LAFLAR
Ancak AT içindeki çelişkilerin
giderilmesi pek kolay olmayacak.
Zirve toplanusı öncesinde yoğun
bir görüşmeler trafiği oldu. Bu gö­
rüşmelerden sonra hep liderlerin
görüş birliği içinde oldukları söy­
lendi. Ama görüş birliğinin hangi
konuda olduğu hakkında somut
olarak hiçbir şey belirtilmedi.
Geçen hafta İngiltere Başbakanı
John Major, Fransa Devlet Başka­
nı François Mitterand ile görüş­
tükten sonra Fransa'dan anlayış
gördüğünü söyledi. Yine geçen
hafta Danimarka Başbakanı Poul
Schlüter ve D ışişleri B akanı UtTe
Ellemann-Jensen, Almanya Baş­
bakanı Helmut Kohl ile görüştü­
ler. Bu görüşmeden sonra da görüş
birliği konusunda yuvarlak laflar
edildi. Ancak Kohl'ün Danimar­
ka'nın taleplerine fazla anlayış gös­
termekten yana olmadığı biliniyor.
AT komisyonundaki Alman üye
Martin Bangemann daha da ileri
giderek, AT birliğine " hayır" diyen
Danimarka gibi ülkelerin atılması­
nı istedi.
İngiltere'de özellikle Muhafa­
zakar Parti çevrelerinde giderek
daha fazla Almanya aleyhtarı bir
hava oluşuyor. Hükümet içinde
sözleşmenin onaylanıp onaylanma­
ması konusunda derin görüş ayn­
lıkları var. B aşbakan Jobn Major
siyasi hayatının en ciddi krizini ya­
şıyor. lki yıl önce iktidarı Marga­
reth Thatcher'dan devraldığında
Almanya-Fransa ile sorunları çöz­
mek için işe başladığı söylenmişti.
Ancak AT içindeki çelişkiler buna
izin vermiyor.
AYAK UYDURANLARLA
BİRLİKTE
Almanya'nın uzun süre AT birli­
ğinin engellenmesini beklemeyece­
ği herkes tarafından biliniyor. Eğer

42 • İKİBİN'E DoGRU • 1 1 EKiM 1 99;>

 AVRUPA'DA SON SİYASİ DURUM

�
�
�ar::
ka, ���.�olWıda, Belçi-
LOksemburg)
�
rmm
UllllJ (halya, Belçika, ispanya)
BÖLÜNME TEHUKESI

"llAASTitlcKrE HAYIR'"
GOçl.ENIYOR
(Nofwç, lsveç. Avusluya)

- PARIS.BONN-MOSKOVA EKSENi

Moskova

birlik süreci gecikirse yeni bir alter­
natif gündeme gelebilir. Bu. önceki
hafta Avrupa gazetelerine yansıdığı
gibi, Almanya-Fransa'nın BeNe­
Lüks ülkeleri ile birlikte bir "Mini
AT" oluşturmaları.
"Mini AT" ihtimali Kohl tara­
fından yalanlandı. Fakat bu ihtima­
lin güçlü bir kart olarak elde tutu­
lacağı anlaşılıyor. Kullanılıp
kullanılmayacağını 1 6 Ekim' de
Birmingham'da yapılacak toplantı
belirleyecek. Sözleşmeyle öngörü­
cağından fazla değişiklik talepleri
olursa, Almanya yola kendisine
ayak uydurabileceklerle devam
etmek üzere hareket edecek.
"Mini AT" söylentilerini doğru­
layan kannlar birbiri ardınca ona­
ya seriliyor. Der Spiegel "Mini
AT" planlarının aynntılanyla hazır
olduğunu yazdı. Buna göre ortak
Almanya-Fransız parası çıkarıla­
cak, bir ortak merkez bankası ku­
rulacak. Hükümet çevreleri planın
varlığını inkar ederken, Alman
lardan haberdar olduğunu ve ken­
disinin de bu planı desteklediğini
söyledi. " Mini AT" planları önceki
hafta da Die Welt ve The Europe­
an gazeteleri tarafından yazılmış­
tı. Financial Times gazetesi bir
başyazısında, kendisini ekonomik
birlik kuracak ve ortak para oluştu­
racak kadar güçlü hisseden AT
üyelerinin mümkün olduğunca
çabuk işe başlamalarını tavsiye
etti. AT Komisyonu Başkanı Jac­
ques De lors un da aynı görüşü ta­
'

len hıza bütün üyeler ayak uydura­ merkez bankası Bundesbank'ın şıdığı biliniyor. Delors, "Eğer ba­
mıyor. Ama Almanya'nın razı ola- eski başkanı Kari Otto Pöbl plan- zıları Maastricht sözleşmesini

1 1 EKiM 1 992 e İKİBİN'E DOGRl.' e 43

 geciktirme� için bahane arıyorlar­
sa başkaları da farklı bir girişimde
bulunur" dedi. Fransa'nın AT işle­
rinden sorumlu bakam Elisabeth
Guigo, başta İngiltere olmak üzere
diğer ülkelerin Maastricht sözleş­
mesini onaylamalarını beklemenin
de bir sınırı olduğunu söyledi .
Mitterand'a yakın olduğu bilinen
Guigo "farklı ritimlerde" hareket
eden bir A vrupa'dan söz etti.
AT birliğinin önceden öngörül­
düğü şekilde yürümemesini , Al­
manya'nın "Drang nach osten" po­
litikasına daha fazla ağırlık
vermesini de gündeme getireceği
belirtiliyor. Hatta bazı siyasal göz­
lemciler ikinci bir Rapallo anlaş­
masının dahi gündeme gelebilece­
ğini yazıyorlar. Bilindiği gibi
Avrupa'da l . Dünya Savaşı'ndan
sonra kurulan statükodan memnun
olmayan Almanya ile SSCB ara­
sında 1 6 Nisan 1 922'de Cenova ya­
kınlarındaki Rapallo'da bir anlaş­
ma imı.alanmıştı. Böylelikle
Versay anlaşmasıyla kurulan düze­
ne ilk karşı çıkış gerçekleşmiş olu­
yordu. 2. Dünya Savaşı'nın biti­
minde Yalta'da kurulan Avrupa
düzeni Malta'da yıkıldı, ama yeni
statüko henüz kurulmuş değil.
ABD ile SSCB arasındaki büyük
silahsızlanma anlaşmaları da Avru­
pa haritasındaki değişikliklerle bir
bakıma hükümsüz kaldı.
FRANSIZ NÜKLEER
SİLAfil...ARI "MİNİ AT"NİN
Askeri alandaki dikkate değer
bir gelişme, Fransa'mn yeniden
NATO'nun askeri kanadına dönme
ihtimalinin belirmesi oldu. . istek.
Savunma Bakanı Pierre Joxa tara­
fından açıklandı. Kohl ile Mitte­
rand Fransa'daki Maastricht oyla­
masının hemen ardından
görüştükleri sırada, iki ülkenin ge­
nelkurmay başkanları da Paris'te
bir araya gelmişlerdi. Görüşmenin
konusunun Fransa'nın nükleer kuv­
vetleri olduğu tahmin ediliyor.
Fransa'nın NATO'ya dönme is­
teğinin, Almanya'nın silahlanma
ihtiyacı ile ilgili olduğu ortaya çı­
kıyor. İki ülke ortak ordu kuruyor­
lar. Ortak ordunun kuruluşu daha
Maastricht sözleşmesi imzalanma­
dan Kohl ile Mitterand tarafından
geçen yılın ekim ayında açıklan­
mıştı. Bu ordunun gelecekteki bir
Avrupa ordusunun çekirdeği olma-
44 • lKlBlN'E DOGRU • 1 1 E K i M 1 992
sı düşünülüyor. Bu durumda Fran­
sa'nın nükleer silahlan ve BM Gü­
venlik Konseyi'nde sahip olduğu
sandalye, merkezinde Almanya'nın
olduğu "Mini A T"nin olacak. Öte
yandan Almanya Dışişleri Bakanı
Klaus Kinkel iki hafta önce ülke­
sinin Güvenlik Konseyi'nde san­
dalye istediğini ilk kez resmen dile
getirdi. Bu istek, AT'nin ortak bir
askeri ve dış politika oluşturmama­
sı ve İngiltere'nın Güvenlik Konse­
yi'ndeki sandalyesinin Fransa'nınki
gibi ATnin malı haline getirilme­
mesi ihtimaline karşı yapılmış bir
girişim olarak değerlendiriliyor.
Almanya Dışişleri Bakanı Klaus
K i nkel'in hafta içinde Moskova'ya
yaptığı ziyaret sırasında Alman­
ya'nın Güvenlik Konseyi'ne daimi
üyeliği ele alındı. Rus tarafının Al­
manya'nın isteğini anlayışla karşı­
ladığını söylediği bildirildi. Rusya
Dışişleri Bakanı Andrey Kozırev,
Kinkel'in ziyareti öncesinde
Alman gazetesi Frankfurter Allge­
meine 'ye verdiği demeçte de Al­
manya'nın daimi üyeliğini olumlu
karşıladığını söyledi. Böylece bir
Paris-Bonn-Moskova hattı da be­
lirginleşiyor.
ALMAN ASKERİ S ANAYİSİ
BÜYÜYOR
Alman silahlı kuvvetleri şu
anda modem tarihin tanık olduğu
en büyük yeniden yapılanma süre­
ci içinde bulunuyor. Almanya
bunu fazla dikkat çekmeden yap­
mak istiyor. Alman Genelkurmay
yetkililerine göre yeniden yapılan­
ma birkaç yıl alacak. İspanya, Bel­
çika ve Lüksemburg'un da katıla­
caklarını söyledikleri onak Alman­
Fransız ordusu 1995 yılına kadar
hazır olacak. Bu nedenle küçük
ama hızlı adımlar atılması gereki­
yor. Savunma Bakanı Volker
Rube bir süre önce iki Alman ta­
burunun NATO'nun eski sorumlu­
luk alanı dışındaki operasyonlarda
kullanılmaya hazır olarak bulundu­
rulacağını açıklamıştı. Taburlar 1
Ekim'de göreve başladılar.
Bu arada Fransa-Almanya'nın
askeri sanayisi de giderek büyü­
yor. En büyük şirketlerin askeri
üretim yapan kısım lan da var.
Bunlar arasında ilk akla gelenler
Alman Daimler Benz ve Messersc ­
hmidt-Bolkow-Blohm. Fransız
Matra-A vions, Marcel Dassault.
Buna karşılık İngiliz Thom, Vic­
kers, Westland ve Rolls Royce da
askeri alanda söz sahibi. İtalyan
Fiat Aerospaziale de bu alanda adı
geçen şirketlerden.
MAASTRICIIT BÖLÜYOR
AT birliğini öngören Maas tricht
sözleşmesinin birlikten çok bölün­
me getirdiği tek tek ülkeler zemi­
ninde de görülüyor. ATde yer al­
manın ekonomik koşulları
bölünme eğilimlerini güçlendiri­
yor. Belçika'nın bölünmesi ihtimali
öteden beri tartışılıyordu. Ancak
bu sorun artık fantezi değil. Belçi­
ka Dışişleri Bakanı Willy Claes iki
hafta önce konuyu tekrar gündeme
getirerek "Belçika haritadan silin­
meye mahkum mu?" sorusunu or­
taya attı.
Belçika'daki siyasi partiler ara­
sında, ülkenin bir bütün olarak var­
lığını tehdit eden sorunun dil fark­
lılığı olmadığı konusunda görüş
birliği var. Sorun Flamanlar'la Va­
lonlar'ın yoğun olduğu bölgeler
arasındaki ekonomik farklılıklar­
dan kaynaklanıyor. Avrupa para
birliği EMU'ya dahil olmanın son
derece güç yerine getirilen birta­
kım koşullan var. B u koşulları ye­
rine getirnıek için hükümet bütçe­
de ciddi kısıntılara gitti. ·Bu
öncelikle Valonya'daki sanayi mer­
kezlerini etkiliyor. Buradaki işsiz­
lik Flamanya'dakinden (Flandem)
çok daha yüksek.
Belçika'da iki bölge arasında
varılan anlaşma uyarınca anayasa­
da değişiklik yapılarak federal dev­
let yapısı doğrultusunda köklü bir
adım atıldı. Ancak aşın sağcı Fla­
man örgütleri Vlaams Blok ile
Volksunie, Çekoslovakya gıb i Bel­
çika'nın da ikiye bölünmesini isti­
yor. Bu talep ilk bakışta küçük
aşın sağcı partilerden gelse de
bütçe düzenlemeleri fiiliyatta bö­
lünme yönünde yol alındığını gös­
teriyor. Şimdiden bölünmenin nasıl
olacağı da tartışılıyor. Getirilen
önerilerden biri, Kral Baudoui n 'in
iki bağımsız devletin de kralı olma­
sı şeklinde.
"SİY ASİ KRİZ
İTAL Y A'YI BÖLER"
Th e Economisı dergisi ltal­
ya'nın bölünmesinin de ihtimal dışı
olmadığını yazdı. Buna göre İtalya
ikiye bölünecek ya da kuzeyle
 güney arasında bir federasyon
oluşturulacak. Buna yol açan geliş­
me yeni bir siyasi kriz olabilecek.
Siyasi krizin en önemli nedeni ise
Başbakan Guiliano A m ato nun '
ATye yapısal uyum program ı. İk­
tidardaki koalisyon hükümeti
geçen hafta İkinci Dünya Sava­
şı'ndan sonraki en kısıntılı bütçeyi
hazırladı. Bütçe tasarısının parla­
mentodan nasıl geçirileceği bilin­
miyor. Ülkeyi bir süredir grev dal­
gası etkiliyor. Grevcilerin en çok
kullandığı slogan. başbakanın
"sevmek" fiilinden gelen adına iza­
feten "çok nefret ediliyor. az sevi­
liyor!" Kısıntılar, EMU koşulları­
nın yerine getirilmesini hedefliyor.
Kuzey İtalya'daki yerel seçim­
ler The Economist'in işaret ettiği
doğrultuda bir gelişmenin ipuçları­
nı vermişti. Seçimlerde koalisyonu
oluşturan hükümet partileri büyük
oy kaybına uğrarken, bölgenin İtal­
ya'nın geri kalan yoksul kesimle­
rinden ayrılmasını savunan Lega
Lombarda ve Lega Alpina partileri
oylarını büyük ölçüde artırmıştı.
Bu iki partinin toplam oyları bazı
yerlerde, sözgelimi Po vadisindeki
Mantova'da yüzde 40'ın üstüne çı­
kıyor.
İSPANYA VE
YUNANİSTAN ZORDA
Zengin bölgelerin yoksul böl­
gelerden ayrılmak istediği AT ül­
kelerinden biri de İspanya. Barse­
lona, İspanya'nın ekonomik
olarak en gelişmiş bölgesi. Bütçe
kısıntıları, ekonomik olarak zayıf
bölgeleri son derece zor durumda
bırakıyor. Hükümet aslında bu po­
litikayla uzun süre devam edeme­
yeceğinin farkında. Bunun için
erken seçime gitme plan ları için­
de olduğu söylen iyor. Fakat Ame­
rika'nın keşfinin 500. yıldönümü
dolayısıyla Sevilla kentinde dü­
zenlenen Expo Dünya Sergisi ve
diğer programların bitmesi bekle­
niyor. Fakat en geç bir yıl içinde
erken seçim olacağı tahmin edili­
yor. Sol İttifak üyesi Nicholas
Sartorius, Başbakan Felipe Gon­
zales'in halkın güvenini tamamen
kaybettiğini söylüyor. Ülkedeki
yabancı diplomatlar da sokaktaki
adamın Gonzales'in politikalarına
tahammülü kalmadığı görüşünü
paylaşıyorlar.
AT taleplerini yerine getirmek
amacıyla uygulanan uyum prog­
ramlarının büyük sıkıntı yarattığı
ülkelerden bir diğeri Yunanistan.
Hükümet bütçede çok ağır kısıntı­
lara gitti . Kamu harcamaları büyük
ölçüde azaltıldı. Bunun yanı sıra
özelleştirme programları da uygu­
lanıyor. Bir ay kadar önce kamu
mülkiyetindeki şehiriçi taşımacılık
özelleştirilince, şoförler ve diğer
çalışanlar greve gitmişler, gösteri­
lerde olaylar çıkmıştı. ATnin tale­
bi üzerine getirilen düzenlemeler
yüzünden emeklilik sistemi büyük
yaralar almış durumda. Emeklilik
sistemine yönelik saldırılar büyük
grev dalgalarına yol açtı. Yunanis­
tan'ın AT üyeliği için uygun olma­
dığı yolundaki kanıların Brüksel
çevrelerinde güç kazanmaya başla­
dığı belirtiliyor. Drahmi zayıf ol­
duğu için Avnıpa döviz kurları
mekanizmasına sokulmamıştı. İtal­
ya ve İngiltere gibi merkezi AT
üyelerinin mekanizma dışına çık­
mayı seçtikleri bir durumda Yuna­
nistan'ın sisteme dahil edilmesi
beklenmiyor.
NOR VEÇ'TEN HAYIR
Batı Avrupa birliğinin AT yo­
luy la sağlanacağı yolundaki iyim­
ser retorikler artık üyelik için bek­
lemekte olan ülkeleri de daha az
etkiliyor. Avusturya, İsviçre,
İsveç, Norveç, İzlanda ve Finlandi­
ya'dan oluşan EFfA ülkeleri AT
ile özel anlaşmalar yapmışlardı.
Bu anlaşmalarla elde edilen
konum "üyelik öncesi bekleme
odası" olarak niteleniyor. Ancak
Maastricht'in birleşme yerine bö­
lünme getirmesi bu ülkelerde sı­
kıntıyla izleniyor. İsveç ve Nor­
veç'te AT üyeliğine karşı çıkan
kesim giderek güçleniyor. Nor­
veç'te " Hayır" cephesi son derece
güçlü. 1972 yılında üyelik konu­
sunda üyelik konusunda yapılan
halk oylamasına Norveçliler hayır
demişti. Tekrar bir oylama yapılır­
sa sonucun aynı olması muhtemel.
Ancak 20 Kasım'da doğrudan bir
başvurunun olması bekleniyor.
İsveç de konuyu halkoyuna sun­
madan üyelik başvurusunda bulun­
muştu.
Üç yıl önce üyelik başvurusu
yapan Avusturya'nın, Maastricht
sözleşmesinin onaylanmasının ge-
cikmesinden rahatsız olduğu,
çünkü gecikmenin Avusturya halkı
içindeki hayır eğilimini güçlendir­
diği bildiriliyor. Avusturya'nın bir
süre önce göreve başlayan Devlet
Başkanı Thomas Klestil Brüksel'e
yaptığı ilk resmi ziyarette konuyu
gündeme getirdi. Başbakan Franz
Vranizki Pazartesi günü, yani Bir­
mingham zirvesinden dört gün
önce Major ile Londra'da görüşe­
cek. 16 Ekim'deki zirve sırasında
üyelik için bekleyen ülkelerin du­
rumunun da ele alınması bekleni­
yor. Danimarka Dışişleri Bakanı
Uffe Elleman-Jensen önceki hafta
İsveç gazetesi Svenska Dagbla­
det'e aralarında İsveç'in de bulun­
,
duğu müracaatçı ülkelerle resmi
görüşmelere bu sonbaharda başla­
nacağını söylemişti. İngiltere de
bunu istiyor. Böylelikle yeni ülke­
lerle yapılacak görüşmeler sonu­
cunda, geçen Haziran'da Porte­
kiz'in başkenti Lizbon'da kabul
edilen bildirinin değiştirilmesi gün­
deme gelebilecek. Lizbon bildirisi,
yeni üye alımlarından önce 1 2 AT
üyesinin Maastricht sözleşmesini
onaylamış olması koşulunu getiri­
yor. Eğer değişiklik yapılırsa Dani­
marka ile lngiltere'nin üzerindeki
onay baskısı büyük ölçüde ortadan
kalkmış olacak.
MALİ BLITZKRIEG
İngiltere'de sözleşmenin onay­
lanması hiç de kolay olmayacak.
İktidardaki Muhafazakar Parti
içinde, sözleşmeye muhalefet
güçlü. Eski başbakan Tbatcher'ın
fraksiyonu bu muhalefetin başını
çekiyor. Muhafazakar Parti'nin bu
hafta toplanan kongresinde yapılan
konuşmalarda Almanya aleyhtarı
tavır açıkça ortaya kondu. Bazı ko­
nuşmacılar Bundesbank'ın döviz
operasyonlarını 1ngiltere'ye karşı
girişilmiş bir "mali blitzkrieg" ola­
rak nitelendirdiler. Tbatcber'ın en
sadık müttefiki kabul edilen eski
parti başkanı Norman Tebbit'in
Başbakan Major'ı top anşına tuttu­
ğu konuşması şiddetli alkışlarla
karşılandı. Maasnicht aleyhtarı
grup, sözleşmenin halkoyuna su­
nulmasını talep ediyor. Yapılan bir
kamuoyu araştırmasına göre lngil­
tere'daki seçmenlerin yüzde 62'si
sözleşmeye karşı. •
ÖZCAN BUZE
11 EKiM 1 992 e İKİBİN'E DOGRU e 45
 OPLUM �

AVUKATLAR İCRAYI ANLATTI

"Tiyatro sahnesi gibi"

S evi n Kanatger: "O oyu nu p rofesyonelce müvekkilim ad ına oyn uyo ru m . "
B ü lent Utku : " l stan b u l şartlarında dava seçmek e kon o m i k nede n l e rle g üç .
icra kısa yo l d an para kazand ı rıyo r. " Meh met Eratl ı : " Bahşişi ancak avu katlar
ö n l eye b i l i r. H e rkes kendi çapında mafya o l d u . " Ayd ı n Şah i n : " icra b i r çeşit
alacağ ı zorla almak. Bu rada sizin ad ı n ıza devlet al ıyo r."
'' slında bir tiyatro icraya da bakıyorum" diyor. İcra raşmayı sevmemem . Bah şiş var;

A
sahnesi . . . Oyun var
ve oynuyorsun . Ka-
pıdan çıkınca sah­
neden iniyor ve o an kendim olu­
yoru m . " Avukat Sevin Kanatger
icraya gittiğinde sahip olduğu ruh
halini böyle özetliyor. . .
"DUYAR GİBİYİM"
Kanatger yedi yıllık avukatlık
yaşamında yalnızca icra takipleriyle
ilgilenmiş. "Hukuku isteyerek seç­
tim, üniversiteyi bitirince icra işleri
olan bir avukatın yanında çalışmaya
başladım" diyor. İlk işine Kartal'da
gitmiş. " Kadın, çocuk vardı, hiçbir
şey hissetmedim. Bilincinde de de­
ğildim. Zamanla da etkilenmedim .
Duvar gibiyim. Önümde eşya par­
çalandı, karısı ağladı . . . Kanlı bıçak­
lı da olsam kapıdan çıkışta her şey
bitiyor" diyor ve ekliyor: "O oyunu
profesyonelce müvekkilim adına
oynuyorum. O an duyguları yaşı­
yorsunuz, ama her şey o anda."
Kanatger icranın kurallarının
belirli olduğunu ve cezada avukatın
sorumluluğunun olmadığını vurgu­
larken. yapılabileceklerin fizik for­
mülü gibi net olduğunu açıklıyor.
"Cezada, manevi rahatsızlık var.
'Kusura bakma çıkartamadım' diye­
mezsin. Aslında icra en rahat" di­
yen Kanatger farklı bir noktaya da
değiniyor: "Hakim, savcı ismi kul­
lanmak gerekmiyor. Kendi meslek­
taşlarına kara süremiyorsun. Yani
hakim, savcı satın alınmıyor. Kim­
seye muhtaç değilsin."
"HUKUKUN
TADINA VARILMIYOR"
Avukat Bülent Utku "Maalesef
avukatlığının sevimsiz geldiğini yapacağı iş için teşvik niteliğinde.
belirten Utku, "Bir kere sadece ic­ Avukatlığa fiilen başlayalı beş yıl
ra ile hukukun tadına varılmıyor. oldu. tık zamandan bu yana bahşiş
Monoton bir olay: İcra takibi, ta­ vermekte zorluk çekiyorum . Ger­
kip kesinleşince gidiyorsun, haczi çekten dürüst, işini iyi yapan icra
yapıyorsun. Genellikle tatsız or­ memurlarına da rastladım ama çok
tam larla karşılaşıyorsunuz. Keyfin­ az. Olayın yarı yarıya suçlusu da
den değil de. ekonomik nedenler­ avukatlar. Ancak avukatlar, daya­
den ödeme zorluğu olan insanlara nışma göstererek kaldırabilir."
hukuki yaptırım uyguluyorsunuz. Eratlı, icraları hukukçuluk ola­
Ağlayanlar, yalvaranlar çıkıyor. rak değil, iş takibi olarak değerlen­
Bu insanlarla karşılaşmak hoş ol­ diriyor. Ama genç ve bürolarını
muyor" diyor. ayakta tutmak zorunda olan avu­
Utku'ya "Neden icra davalarını katların icra yapmalarını doğal kar­
alıyorsunuz" diye soruyoruz. " İs­ şılı yor. Günümüzde de hukuk fa­
tanbul şartlarında dava ayırt etmek kültesini bitirip stajını yapan bir
ekonomik nedenlerle güç. İcra kısa avukaun bürosunu döndürmesi an­
yoldan para kazandırıyor. Birçok cak kısa yoldan gelir getirecek icra
dava da icradan geçiyor. Örneğin, işlerine bakmakla oluyor.
herhangi bir davayı ·kazanıyorsu­ kra memurlarının tavırlarından
nuz, icraya koymanız gerekiyor. yakınan Eratlı konuyla ilgili çö­
İster istemez yapıyorsunuz" yanıtı­ züm önerisinde de bulunuyor: "Ba-
nı veriyor.
Şirket avukatlığı yapan Meh­
met Eratlı icra davası almaktan
memnun olmayanlardan. "Mesleğe
başladığımda ev geçindirmek gibi
bir ekonomik kaygım olmadığın­
dan icra davalarını almadım. An­
cak şirketlerin önemli icraları
olunca alıyorum. En kötü tarafı
olan mal kaldırmayı ben yapma­
yıp, avukat arkadaşlarıma devredi­
yorum" diyor.
BAHŞ İŞ MİKTARLAR!
Eratlı icrayı sevmemesini ŞÖY­
ie özetliyor: "Gittiğin evlerde kim ­
s e istemeden ödememezlik yapmı­
yor. Son dönemde zaten işyeri ic­
raları çoğaldı, dolandırıcı çok art­
tı. Diğer bir önemli etken de icra
daireleri ve icra memurlarıyla uğ-

46 • İKİBİN'E DOGRU • 1 1 EKiM 1 992

 rolar eğitim seminerleri düzenle­
meli. İcra memurları ve diğer mah­
keme kalemlerinde işe başlama dÖ­
neminde ya da ara devrelerde se­
minerler olmalı. Meslektaşlarımın
arasında icra memurlarıyla senli
benli ve laubali olanları görüyo­
rum . Baronun tepki göstermesi ge­
rekli."
İstanbul'daki bahşiş rayici şöy­
le: Tebliğ çıkartmak: 5 bin lira.
Hiç bir işlem yapılmasa dahi hacze
gitmek: 50 bin lira. Tezkere çıkart­
mak: 5 bin lira. Bir kalemde birden
fazla dosya çıkartmak: 5 -20 bin li­
ra arasında. Evin tümden tahliyesi:
500 bin veya bir milyon lira.
Avukat Aydın Şahin bahşiş
vermeden de haciz işlemlerinin
yapılabileceğini belirtiyor. Şahin,
"Siz verirseniz verirsiniz. İ nsani
diyalog kurmak önemli. Gelin altı
ay hiç bahşiş vermeden hacizlere
gidelim . Altı ay sonra da güler­
yüzlü olarak icra dairelerinde kar­
şılanacağımı garanti edebilirim"
diyor. Şahin sohbet sırasında
"Benim memurum işini bilir" sö­
züyle zaten işaretin alındığını da
anımsatıyor.
İcradaki bahşişi, kolaylık bedeli
olarak niteleyen Şahin, rüşvetten
tamamen farklı olduğunu belirtir­
ken "Rüşvette haksız bir . kazanç
vardır. Ama icrada para ile karar
alınamaz" diyor. Şahin aynı za­
manda icra memurlarının gelirleri­
nin yetersizliğinin de bahşişi meş­
rulaşurdığını düşünüyor ve tepkisi-
Haclzll mallar yedieminde satış gOnDnU
bekliyor.
ni. "İcra memurları da onurlu bir
olay olarak kabul etmiyorlar. Ger­
çekte maaşları yeterli olsa da, bu
tür olayları yaşamasalar" sözleriyle
dile getiriyor.
"REİS İCUMHUR BİLE YAPAR"
2000 'e Doğru, bahşiş konusu­
nu İstanbul'da görev yapan bir icra
dairesi müdürüne de sordu. Yanıt
şöyle:
"İstisnai saygısız memurlar çı­
kabilir. Ama normalde memur har­
cırahını alır. Son günlerde TV'de
Kemal Sunal'ın bir mübaşir filmi
var. Buradaki olaylan kabul etmi­
yorum . Hayali. Rüşveti önleye­
mezsiniz. Birçok memur da aç kal­
mamak için ikinci bir işte çalışı­
yor. Reisicumhur bile yapmak iste­
se yapar.
"Maaşlarımız 2.5-3 milyon li­
ra. Maaşın bir, bir buçuk katı da
harcırah alınır. Bu harcırah da ya­
sal, makbuzludur. Ele geçen pa­
rayla tasarru f edilse normal bir
yaşam sürdürülür. Bol para kaza­
nıyoruz diye savcılar dahi bizi
kıskanıyorlar. Günde 30-40 hacze
gidiyoruz. Bir gidişte 45 bin lira
harcırah alınıyor. 27 yıllık icra
memuruyum, kimseye yağcılık
yapma, olayı sak.lama gibi bir der­
dim de yok."
"AL SANA TELEVİZYON"
İcraya giden avukatları ilginç
sürprizler de bekliyor. Dayak yi­
yen, ölümle tehdit edilen avukat­
ların sayısı hiç de az değil. Bir
avukat anlatıyor: "Eski polis
emeklisi birine hacze gittiğimde
araya tabancasını koydu ve 'bu
aramızdayken konuşup halledece­
ğiz' dedi. O silah tam da haciz
miktarını karşılıyordu. Nasıl hac-
zedebilirdim ki? " . kendilerine bir günde 42 ayn evra­
Kanatger de, Beşiktaş'taki bir
haciz olayını aktarırken polisin de
konuya pek hakim olmadığını ör­
nekliyordu: "Eve gittik, borçlu eş­
yaları kırmaya, koltuklan bıçakla
kesmeye başladı. 'Televizyonu mu
istiyorsunuz, alın' diyerek ayağı­
mın ucuna bıraktı. Tüm eşyaları
parçalıyordu. Polise 'müdahale et'
dediğimde 'Abla, bıçağı sana sap­
lamadı ki' deyiverdi."
Aydın Şahin ise haksız buldu­
ğu bir olayı aktarırken, bazı avu­
katların haciz olayında "kraldan
çok kralcı" olduklarını söylüyor.
Şahin'in verdiği örnek: "Mannara
Bankası'nın Romen Şirketler Gru­
bu'nun Antalya'daki turistlik tesis­
lerine haciz gelmişti. Orada tüm
yatak çarşafları, yataklar ve diğer
malzemeler yağmur altında taşın­
dılar. Hacizde amaç, borcun öde­
nebilmesidir. Ödeme yapılabilme­
si için de işletmenin çalışması ge­
rekir. lcra avukatlığı size felaket
tacirliği olanağı da verir."
Şahin hacizlerde evlere gitme­
meyi tercih ettiğini belirtirken bir
anısını da şöyle anlatıyor: "Bir eve
gittim . Çocuklar ağladı, televizyo­
nu iade ettim. 'Küçük çoc uklarım
var. Nasıl çamaşır yıkayacağım?'
dedi, çamaşır makinesini bıraktım.
Buzdolabını almıştık. Yaşlı nine
'ilaçlarım orada duruyor' deyince
kamyondan indirdik."
DAYAK YİYEN AVUKATLAR
Başka bir örneği de Utku veri­
yor: "Bakırköy'de hacze gitmiş­
tim. Evde bayan vardı. Eşi yoktu.
Biz, 'Eşini bul, ödeyin' dedik. Bu­
lamadı. Üst kattan apartman sahi­
bi indi. 'Siz buraya polissiz gele­
mezsiniz' diyerek müdahalede bu­
lundu. Olay hakaret davasına gi­
recek boyutlara geldi. Uyardık,
gitti. Eşyaları toplayıp kamyona
yüklüyorduk. Ekip otosu geldi.
Ev sahibi 'Tanımadığımız şahıslar
geldi, evden mal kaçırıyorlar' de­
miş. Olay anlaşıldıktan sonra biz
işimizi yapabildik. Yaralanan, da­
yak yiyen arkadaşlarımız da olu­
yor. "
Avukatların ortak tespiti icra
davalarında görülen artış. S on yıl­
larda sahte çek-senet olaylarının
yoğunlaşmasıyla icra davaları da
çoğaldı. Ağustos'un son haftasında
kın geldiğini belirten Kanatger,
"42 evrak. 42 ayn kişi. Her geçen
gün artan evraklarla tahsilat mikta­
rı da azaldı Ödeme zorluğu çok
.
yoğun" d iyor .
Utku, eskiden gelen çek­
senetlerde borçluyu aradıklarında
anlaşmanın olabildiğini hatırlatır­
ken, günümüzde bunun yaşanma­
dığını belirtiyor. Davalardaki artış­
ların toplumdaki genel ekonomik
bozukluğun bir göstergesi olduğu­
nu da vurguluyor. •
· EMS A L ŞAHİN
1 1 EKiM 1 992 e 1K1B1N 'E DOGRU e 47
 .ANAT �

GALATLAR

Anadolu'da
savaş,ı ve sa n a ı , ı bir halk
l sa' n ı n doğ u m u n dan önceki 300 yıll ı k s ü re içipde Anadol u 'ya gelerek,
Kızı l ı rm ak yay ı , An kara ve Alah isar yörel erine yerleştiler. Anado l u tari h i n d e
b ı raktı kları i z . D üze n l i o rd u v e paralı aske rl i k. Tipl eri , karakte rle ri . a l ı ş kan l ı kları .
Kybele, An kara ve Galata. Yazar Osman Şah i n , 1 979 y ı l ı nda Tü rk Tarih K u ru m u
yayı nları arası nda çı kan , Fernand LeQuenne ' n i n S uzan Al bek çevi ri si Galatlar
kitabı ndan da yararlanarak kal e m e ald ı .

·.jı.
öz kamaştırıcı, ateş­ lanks" dedikleri zırhlı piyade-

G
li, verdikleri sözden !erden oluşan derinlemesine
asla caymayan.
yaptıkları işi tam
'f 1 6 asker sımsıkı dizilirdi . Öyle
ki, üçüncü sıradakilerin mız­
ı .

yapan, şaşırtıcı savaş ilahları­ raklarının uçları, birinci sırayı

nın -Galyalılar'ın- peşinden
koşmayan tek bir kral, hüküm­
jar yoktu. "Galyalı" adının ya­
ratuğı dehşet ve silahlarının
olağanüstülüğü o dereceydi ki.
onlar olmadan hiçbir kral ken­
folİ güvencede hisseunez; düş­
müş krallar tahtlarını tekrar ele
geçirebilmek için .onları düşün­
mek zorunda kalırlardı. Bu
yüzden krallar onların orduları­
nı almak, onları kiralamak için
külçeler dolusu alon verirdi
Yüzyıllar boyunca karışma­
dıkları tek bir savaş, tek bir ta­
rihi olay yoktu. Tarihin en eski
askerleri sayılan bu büklüm
büklüm uzun san saçlı, mavi
gözlü, düz burunlu savaş devle­
ri, dövüşçülükleriyle öylesine
tanınmışlardı ki, savaşa girme­
den önce krallık tarafından se­
çilmiş seçkin askerlerin simge­
si olan bol, kırmızı mantolar gi­
yerlerdi. Poturları; sivri tepelik­
li, boynuzlu, kanatlı başlıkları,
sihirli biçimde oyulmuş zırhlan
ile hemen dikkati çekerlerdi.
Savaştan önce kendilerince kut-
GALATA KULESi. Günümüz lstanbul'unun önemli
sal sayılan üçlü ri tirn dansı ya-
mahallelerinden biri olan Galata, adını onlardan alır.
parak kan yemini ederler, kor- Galata Ku lesi'ni yapanlar da onlardır.
k."U nç naralar atarlardı.
TESLİM ALMAK YOK
Savaşlara, Büyük İskender'in
kullandığı düzenli ordu birlikleri gi-
bi girerlerdi. Yanlarda rahatça ma­
nevralar yapabilmek içirı hafif piya­
de ve süvariler yer alır, ortada ise
dikdörtgen bloklar halirıde. "Fa-
iki adım öne geçerdi. Her sü­
varinin yanında iki yaya asker
bulunurdu ki; atlı süvari çarpı­
şırken düşer, yaralarıır veya
ölürse, yedek askerlerden biri
ata birıerek savaşa devam ede­
bilsirı. Bu nedenle Galat süva­
rilerinin savaştaki hızları hiç
düşmezdi . Savaşa girdiklerin­
de, garip biçimli aletleriyle ce­
herınemi gürültüler çıkarırlar,
bronz veya boynuzdarı borula­
rını üfleyerek düşmanl arının
moralini bozmaya çalışırlardı.
İyi dövülmüş kalın mızrakla­
rıyla düşmanlarının zırhlarını,
atlarını, varsa fillerinin karın­
larını rahatlıkla deşebilirlerdi.
Ele geçirdikleri tutsakların ta­
mamını mızraklarla öldürürler,
genç tutsakları ise savaş tanrı­
ları adına kurban ederlerdi; ta­
ze kanı, yaşama kurban etme
töıeni ydi bu.
Yalnızca tutsakları değil,
savaşta ağır yaralarıan kendi
komutanlarını da öldürürlerdi.
Çürıkü bu, savaşa girenirı, sa­
vaşa kendi bedenleriyle kefil
olmalannın yasasıydı. Kendi
dinamizmlerini, kabilelerinin
gürlüğünü, mistik atılımını
simgelemekteydi .
Yendikleri düşmanlarındarı al­
dı.klan haracın adına "Galatika"
derlerdi. İnsarı kellesi onlar için ay-

48 • 1KlB1N'E DOGRU • 1 1 EKiM 1 992


nca büyük önem taşıyan mistik bir
savaş ganimeti yerine geçerdi. Sa­
vaşçılar ellerine geçirdikleri kafa­
ları sandıklarında aziz heykelleri
gibi saklardı. Çünk-ü bu ölü başlan,
yeryüzündeyken sahip oldukları
gücün kendilerinde toplanacağı
inancından doğmaktaydı. Ve bu
güç, onu elde edenin olurdu.
İYİMSERDh..ER
Vücutları ve salınışlan muhte­
şemdi. Şaşırtıcı tasarılarla doluydu­
lar ve iyimserdiler. Paralı asker ol­
dukları halde kendiierine özgü si­
lahlan, boynuzlu veya boynuzsuz
miğferleri (boynuz iktidar işaretiy­
di); ayak bileklerinden sıkılı. büz­
gülü, kalın. şalvardan ponırlan, alt­
lan çivili ayakkabıları. ellerinde üç
köşe yüzlü kısa. güçlü kılıçlan. or­
tası çizgili, bedenlerini çok iyi örten
kalın İber kalkanları ve biçici zırhlı
savaş arabaları vardı. Özgürlükleri­
ne fazlasıyla düşkün. süt gibi beyaz
derili. içki ye düşkw. her an gülme­
ye hazır. konuşkan. aile yaşamını.
doğayı. çocukları ve hayvanları se­
ven koca savaş şeytanlanydı bun­
lar. Nereye giderlerse kanlarını ve
çocuklarım da yanlarında götürür­
lerdi. Kışın kalın yünden giysiler
giyerlerdi. Kadınlan alçakgönüllü
ve gösterişsizdiler. Dalgalı pilelerle
aşağı inen dikişsiz l'lll11aş parçala­
rıyla örterlerdi bedenlerini.
Savaş bilimini çok iyi bildikleri
için anlaştıkları krallara pahalıya
ASTERIKS.
En ünlü Gılyı
kahnımını!
satarlardı kendilerini. Kanlarını,
çocuklarını da hesaba katarak; "Ki­
şi başına şu kadar altın" derlerdi.
SAVAŞÇI, TARIMCL SANATÇI
Asla kapalı kentlerde, evlerde
yaşamazlardı. Günümüzün göÇebe
Yörükleri gibi açık, yaylalık yerleri
severlerdi. Toprağı süriip işlemeyi
biliyorlardı. Doğuştan tarımcı ve
sanatçıydılar. Sapından tutularak
savrulan büyük urparu, dört teker­
lekli demir çemberli aıeş arabaları­
nı, yine dört tekerlekli ve çok de­
mirli saba.olan, tarla sürgüsünü,
merdaneyi, tahıl çalkalamakta ve
elemekte kullandıkları at ve domuz
kılından elekleri, araba yapımcılığı­
m, demirciliği ve kunduracılıkları,
fıçı ve çocuk beşiği yapmaktaki us­
talıklarıyla bilinirlerdi.
İndo-Avrupa kavimlerinden bi­
ri sayılan Galatlar'ın izlerine MÖ
600 yıllarında Güney Fransa'da
rastlanır. Hellenler, Keltler diye
anılan Galatlar'a, "Keltai" veya
"Keltoi": Romalılar da "Galli" ya
da "Gallus" derlerdi.
Güney Fransa'dan İspanya, İtal­
ya, Orta Avrupa, Tuna boyları, Bal­
kanlar, Trakya, Anadolu, Pontus,
Suriye, Kilikya ve Mısır'a kadar ya­
yılan Galatlar'ın üç büyük kol halin­
de Anadolu'ya ilk ayak basışları
MÖ 278 yıllarına rastlar.
"TANRILAR FAZLA ZENGİN"
Ülkemizin geçmişini öğrenmek
isteyen her insan, lsa'nın doğu­
mundan önceki 300 yıllık süre
içinde Anadolu'ya gelerek, Kızılır­
mak yayı, Ankara ve Pessinus (bu­
günkü Alahisar) yörelerine yerle·
şerek, Anadolu tarihinde derin iz­
ler bırakmış, etkin olmuş bu savaş­
çı ulusu bilmek zorundadır. Kızı­
lırmak yayı ile Ankara yöresindeki
bölgeye eski tarihçilerin "Galat
yaylası" demeleri boşuna değildir.
Bugün Ankara'nın 60 km. kuzey­
batısındaki Karalar yakınında Ga­
lat Kralı Deitaros Pbiloromai­
os'un, MÖ 43 'te ölen oğlu Deiota­
ros'un mezarı bulunmaktadır. Ve
bu mezar çeşitli dönemlerde mezar
hırsızları tarafından yağmalanmış­
tır. Deiotaros'un mezarından ele
geçen Yunanca yazılmış mezar ki­
tabesinde mezarın, adı geçen krala
ait olduğu belirtilmiştir.
Dönemin ünlü başkenti sayılan
Pessinus da çok önemli bir Galat
kentiydi. Yapılan kazılarda Galat
seramiği olarak bilinen vazolar, fi­
bulalar, kılıç, mızrak ve miğfer
türlerine rastlanmıştır. Aynı miğ­
fer, kalkan, zırh, mı7l'ak ve kılıçla­
ra, Bergama'da bulunan Athena ta­
pınağında da rastlanır.
Galatlar, Anadolu'ya ayak bas­
madan önce Trakya ve Yunanis­
tan'ı ele geçirmişler, ünlü Delphoi
tapınağını yağmalanuşlardır. Ağzı­
na kadar altın, gümüş, kıymetli taş
ve sikkelerle dolu Delphoi tapınağı­
m yağmalarken, Yunanlılar'a söyle-
1 1 EKiM 1 992 • İKİBİN'E DOCRU • 49
YARALI GALAT H EYKELi . Gelibolu ve Gıliçyı, ıdını anlardın ı ldı. Ankara Kılesi'ni onlar yıptı.
dikleri şu sözler ilginçtir: "Sizin
tanrılarınız fazla zengin. Bundan
sonra herkes için daha eli açık ola­
cak.1ırlar. Hem de biz.den başlaya­
rak. Çünkü tanrıların olan herke­
sindir. Ve sizin bir sürü şey bi­
riktirmenize onların ihtiyacı
yok."tur. Zaten tanrıların her
günkü işi. kendilerine cömert­
çe sunulan bu nimetleri insan­
lar arasında bölüştünnektir."
GALİÇYA, GELİBOLU,
ANKARA
Yunanistan'dan sonra Çanak­
kale Boğazı'ru geçerek Troya'ya
ulaşırlar. Gelibolu ilçesinin ilk k.'l­l
rucuları onlardır ve "Galliopoli" adı
onlardan gelir. Yine Romanya'run
sınırları içinde kalan ''Galica" (Ga­
liçya) bölgesi, adını onlardan alır.
Galatlar daha sonra yüzyıllarca
kalacakları Ankara yöresine gelip
yerleşirler. O zamanlar İç Anadolu
ve Ankara yöresi günümüzdeki gibi
çıplak, bozkır değildi. Geniş orman­
lıklar, çayırlıklarla örtülüydü. Galat­
lar'ın pek sevdiği meşe ve çam or­
manlarıyla kaplıydı. Geyik ve yaban
domuzu çok.1u. Ve bunlar, onlar için
kutsal hayvanlardı. Ayrıca Bitinya,
Karadeniz, Pontus, Kafkasya, Ege,
Akdeniz'den gelen yollar İç Anado­
lu'dan geçerdi. İpek yolu; değerli
50 • İKİBİN'E DOCRU • 1 1 EKiM 1 992
BOLU HIDIRŞAHLAR TÜMÜLÜSÜNDE
BULUNMUŞ GALAT TASViRLi ALTIN
BROŞ.
mallar, baharat ve fildişi taşıyan
kervanların yoluydu. Galatlar, böy­
lesine önemli bir bölgeye yerleşti­
ler. Asıl adı Ancyra olan Ankara
kalesini onlar yapnuşlardır. Ancyra
onların döneminde güzel bir kent
olmuş, tiyatrolar, hamamlar, kaldı­
nm taşlarıyla döşenmiş yollar inşa
edilmiştir. Ana tanrıça Kybele ile
yaşam güçlerini canlandıran ağaç
boynuzlu geyikler ve öküzlerle süs­
lüydü Ancyra O denli ki, Ancyra,
Kybele tapınağının bulunduğu ünlü
Pessinus'u gölgede bırakmışu. Gü­
nümüz Ankara'sının dış mahalleleri-
nin birinde Galatlar'dan kalma ta­
pınakların bir bölümü hfila ayak­
tadır. Bu duvarlardan birinin üs­
tüne Latin harfleriyle "Ancyra
Vasiyettıamesi" denilen bir
metin yazılmıştır.
NOEL AGACI VE
BOÔA GÜREŞİ
Gökten düşmüş siyah ebonit
taştan yapılmış, yığın yığın me-
meli Tanrıça Kybele'nin yeri Pes­
sinus'nı. Kybele kültü, çok saf bir
tapınma biçimi olduğu, fazla ayrın­
tıları olmadığı, kadını yücelten bir
tapınma biçimi olduğu için Galatlar,
Kybele dinine inandılar. Meşe, çam
ve selvi, Kybele Ana'ya adanmış üç
ağaçtan biriydi. Kybele kültii , Ga­
latlar'ın doğaya ve hayvanlara olan
alışkanlıklarına uyuyordu. Bu yüz­
den ilkbaharın gündönümü olan 22
Mart'ta Ana Tannça'run aşkına ha­
dım olan Galli rahiplerin buyruğun­
da kesilmiş çam ağaçlarını Kybele
tapınağına götürürlerdi. Çam ağacı,
Attis'in, alunda erkekliğini kurban
ettiği ağaçtı. Galatlar, saçları başlan
dannadağın, yas işareti olarak gö­
ğüslerine vurarak, çam kozalakla­
nyla kan çıkıncaya değin bedenleri-

GALAT TASViRLİ YÜZÜK TAŞI.
ni yaralar. arka arkaya üç gün üç ge­
ce uywnadan gözyaşları içinde ha­
zin cenaze töreni yaparlardı. Kybele
tapınağının çevresinde heyecanlı
çalgılar çalarlar. gezegenler gibi dö­
ne döne dans ederler, git gide hızla­
narak sonra birden sıçrarlardı . Ulur
gibi bağırırlar. yalvarır yakarırlar,
sonra da bedenlerinden çıkan kan
damlalarını çam dallarının üstüne
serperlerdi. Coşkwıun en yüksek
noktasına erişmiş biri birden ortaya
atılır, taş bıçağı eline alır, Kybele
sunağının üstünde kendi er-
ARTViN KAF.KASÖR ŞENLIK.L� Rl'NDE
kekliğini J...-urban ederek "Gal"
. .
ispanya dakı boğa gureşlerının, Galatlar aracılığıyla
o1ur, KYbele Ana ı.1e so zde b ır- An ıdolu'd an gittiği söylen
..
leşirdi. Hıristiyanlar'ın m>eller-
de evlerine çam dalları taşıyıp
dikme adetinin, Galatlar'ın
Kybele Ana'ya olan bu tapın­
ma biçiminden geçtiği söyle­
nir.
Galatlar'ın sevdikleri bir
başka şey de. vahşi lx:ığa ve .
;.
manda koşularıydı. Vahşi hay-
vanları kovalarken, hayvanın
ensesindeki hayat düğümü de­
nilen yere kutsal mızrağı sap­
layarak öldünncye çok merak­
lıydılar. İspanya'daki boğa gü­
reşlerinin asıl kökeni bu yüz­
den Anadolu'dur. Anadolu
Galatları'nın İspanya'ya taşı­
dıkları söylenir.
GALAT YÜRÜYÜŞÜ
Anadolu'ya "güneşin doğu- �-------' doğrudur.
şu" anlamında "Anatole" di­
yenler yine onlardır. Anado­
lu'dan sonra Suriye, Filistin ve
Mısır'a kadar gider Galatlar.
Hangi kral veya hükümdar ça­
ğınr kiralarsa oraya giderler.
İncil'in bir bölümünde, Anti·
ochos'un 1 2 bin askerine karşı,
Babilonya'dan gelen 120 bin
Galat askerinden söz edilir. Fi­
listin'e karşı Galat yürüyüşü
öylesine korkunç boyutlarda
olmuştur ki, bundan kutsal ki­
tabın, tarihin en büyük olayla­
rından biri diye söz eunesi bo­
şuna olmasa gerek.
360 yılında Anadolu'yu
baştan başa istila euneye çalı­
şan Persler'i, Bizans impara­
torlarının, Galyalı lejyonerler
sayesinde güçlükle durdurduk­
larını kimi tarihçiler yazarlar.
İstanbul kentini kuran Bi-
zans İmparatoru Constanti·
nus, kimilerine göre Galyalı eski
bir han hizmetçisinin, kimilerine
göre de Galatalı bir hancının piç
çocuğu olarak dünyaya gelmiş.
Ana yanı İlliryalı bir Helen olan
Constantinus, baba yanıyla Gal·
yalı kanı taşır.
TÜRKLERLE TANIŞMA
Yıllar geçer.
İslam dininin verdiği coşkuyla
Araplar'ın Anadolu'yu istilası baş-
!ar. Denizden İstanbul'u kuşatırlar.
. ğu söylenir.
BOGA GÜREŞi .
ir.
._.,�
1 1 EKiM 1 992 e 1K1BİN'E DOGRU e 51
İş yine kiralık Galyalı lejyonerlere
düşer. B izans imparatorl arı, bu ku­
şaunayı yine onların dövüşçülük­
leriyle önlemeye çalışırlar.
Sonra tarih sahnesine Selçuklu
Türkleri çıkar. 1 07 1 Malazgirt
Meydan Savaşı'ndan sonra Anado­
lu'nun içlerine değin yayılan Türk­
ler'in Galatlarla tanışmaları başlar.
Her iki halk da birbirinden hoşla­
nır. Çünkü her iki halk da hoşgö­
rülü ve disiplinlidirler. İnandıkları­
na bağlanmasını bilirler. İyi savaş­
çıdırl ar. Göğüslerini gere gere öl­
mesini bilirler. Açık, hareketli
yaylaların, dağların insanları ol­
dukları için yerleşik düzeni pek
sevmezler. Bu gibi benzerlikleri
nedeniyle çabuk kaynaşırlar. Türk­
ler çok beğendikleri bu savaşçı
Galatlar'ı zamanla kendi orduları­
na asker olarak alırlar. Böylece
Türk-Galat kardeşliği başlar.
Anadolu Selçuklu sultanları. ta­
rihimizde "Babailer İsyanı" olarak
bilinen Türkmenler'in isyanını, ki­
raladıkları 5 bin kişilik Galat aske­
rinin ön saflarda çarpışmalara gir­
mesiyle bastırabilir ancak.
Osmanlılar, Trakya ve Balkan·
lar'daki Hıristiyan çocuklarından
devşirdikleri çocuklardan yeniçeri
adı altında müthiş askerler yap­
masını bilirler. Fatih İstanbul'u
kuşattığında yeniçerilerin içinde
Müslümanlaşıp Türkleşmiş bin­
lerce Galat asıllı yeniçerinin oldu-
Günümüz İstanbul'unun
önemli mahallelerinden biri
olan Galata, adını onlardan
alır. Galata Kulesi'ni yapan­
lar da onlardır.
Galata sakinleri İstan­
bul'un kuşatılmasında Bizans­
lılar'ın yanında yer almamış­
lar, onların yardımlarına koş­
mamışlardır.
Galatlar sonradan Anado­
lu halklarıyla öylesine bütün­
leşmiş, kaynaşmıştır ki, artık
bunlara günümüzün Anadolu­
lusu demek daha doğru olur.
Modem çağımızda Ana­
dolu'yu gezip dolaşan kimi
gezginci, araştırmacı ve tarih­
çiler, ülkemizin şurasında bu­
rasında sarışın, dev yapılı.
düz burunlu Galat tiplerine
hfila rastlandığını söylerler ki.
•
 TUNCA ARSLAN

İdealiıe edilmis
Abuzer
,

Vatandaf
Abuzer.
(YOcal
oman, ayrıntı, randevu yerinde yanlış­ Sarpdırı,

R
imgeleme ve be­ lıkla, bir "lider" sanılarak Evrensel Yay. ,

timlemeye da­ yakalanıyor. Emniyette 306 s.)

yanır. Anlatım üç ay işkenceye direni­
sanatıd1r roman. Yücel yor. Cezaevinde yıllarca.
Sa rpder e nin Vatandaş
'
·
arkadaşlarıyla birlikte tü­
Abuzer romanı baştan so­ nel kazıp kaçana dek di­
na diyaloglar üzerine ku­ renişlere katılıyor. Ko­ yaşı-
rulmuş. Daha çok bir ti­ nuşkan, esprili ve soğuk­ yor?
yatro oyununu andırıyor. kanlı. Cezaevi komutanı­ Roman. Abuzer gibi, Mehmet
Mekan ve tipleme yok nı. yardımcısını, gardi­ kimi sorulan karşılıksız Ali ve Gökhan tiplemele­
sayılır. yanları ince bir alaya bırakan bir yapıya sahip. ri de yeterince işlenme­
Abuzer adındaki va­ alıyor, mahkumlara mo­ Anlaşılan Abuzer emniyet miş, derinlikleri, geçmiş­
tandaş ablukaya alınmış ral veriyor. ve ceı.aevine düşmeden leri yok. Bu durumda
önce. hertıangi bir politik Abuzer, idealize edilmiş
YENi ÇIKANLAR örgütün adamı değil. bir kahraman olarak çıkı­
Emekçi bir insan olarak yor karşımıza.
Şehir Düftü! (Yeorgios Francis, iletişim Yay., Çev: birçok iş değiştirmiş. Sis­ Bir roman çalışması
Kriton Oinçmen, 109 s.) temin çelişkilerinin az çok olarak bu tür soruların
Yeorgios Francis, dünyanın önemli olaylarından biri­
farkında gibi. Ama kim oluşmasına olanak tanı­
nin, lstanbul'un Türkler tarafından fethinin 'görgü tanı­
ğı'dır. Bizans'ın son im paratoru Konstantin'in sadık ada­ Abuzer? Emniyette ve ce­ mamalıydı Vatandaş Abu­
mı Francis. sevgili şehrini fetheden 'imansızlar·a karşı zaevinde örnek sayılabile­ zer. Siz yine de elinize
nefretine rağmen olayların nesnelliğini görmezden gelme­ cek direnişler sergileme­ alın. Esprileri zevkle oku­
miş, hem tarafı hem de tanığı olduğu ölüm-kalım kavga­ sindeki gücü nereden alı­ yacaksınız en azından. •
sının hikayesini bugün bizler için değerli bir bilgi kaynağı yor'? Cezaevinde nasıl bir H AYATİ ÖZEN
olacak şekilde yazabil miştir. Fn::=i�is'in m etninde, kaçınıl­
maz öznellikler ve değer yargıları çıkarıldığında, geriye,
savaşın nesnel ve olgusal bir anlatımı kalmakta. Stefan
Zweig ın 'tarihte yıldızın parladığı anlardan biri' diye nlte­
'

lediği olayın, tam göbeğinden bir anlatım. Çok ilginç . . .

Kara ayrıntılar
Farabundo Marti S a n Salvador'da / iç_ Savaıtan Si­
lahlı Barııa . (Derleyen ve Çeviren: Oğuz Onderer, Belge A seyin
yrıntı Yayınlan, Hü­
Boysan yöneti­
çekleştiren yargıçlar" ola­
rak iyi anlatabildikleri
Yay., 283 s.) minde yeni bir dizi başla­ oranda var olabilecekler.
Elimizdeki derleme, dünyadaki devrimci m ücadele de­ tıyor: Kara Ayrıntı. Önce­ Ya da "atmosfer"in ken­
neyimlerinden birine, Salvador iç :,..:.ıcı�ının farklı özellik­ likle yayınevi yöneticile­ disi kahramandan daha
lerine ışık tutmayı amaçlıyor. Salvador'un toplumsal yapı­ rinin klasik polisiye me­ önde olacak. Olayın ken­
sı yanında sınıf mücadelesinin özelliklerini tartışan, çatı­
tinlere yönelik hoşnut­ disinden çok gerekçeleri
şan taraf ve toplumsal güçlerin iç savaş sürecindeki özel­
liklerini ve bunların dönüşümünü ele alan katkılarda, Sal­ suzluğu ve bu metinleri üzerinde · durulacak.
vador solu yanında, sağ güçlerin, ordunun yapısını da karakterize eden ögelerin "Suç" diye adlandırılan
yakalamak müm kün. Şu anda Salvador'da gerillalar, meş­ yetersizliği yol açmış bu durumla "insani zaaf'
ruiyetlerini hükümete 'silahlı barış' süreci içinde kabul et­ diziye. ilişkilendirilecek. Ve ba­
tirmiş d urumdalar. Bir yandan ölüm mangalarının faali­ Kara Aynntı'nın en te­ zen failler yakalanmaya­
yetleri sürerken, öte yandan FMLN 'siyasal partiye' dö­ mel özelliği, olabildiğince bilecek.
nüştüğünü ilan ediyor. kahramansız metinler se­ Yayınevinin notunda,
Aydınlanma Şehveti / Budizm ve Seks. (John Ste­ çilmesine dikkat edilmesi. "Hemen itiraf edelim:
vens, Oharma Yay., Çev: Serdar Erişen. 187 s.) Faillerini yakalamakta uz­ Maalesef bu tip metinleri
Budacılık, cinselliğe yüzyıllar boyunca pek çok şaşırtıcı manlaşmış roman tipleri bulmakta çok zorlanıyo­
yollarla yaklaşmış; bazen cinsel dürtüyü baskı altına almış, (komiser. dedektif, savcı. ruz" deniliyor.
bazen yüceltmiş, bazen de onu en yüksek düzeyde geliştir­
gazeteci ... ) dizide çok az Dizinin ilk kitabı Çin
m iştir. Bu kitap, Shakyamuni Buda nın kendinden başlaya­
Gölü Cinayerleri, Robert
'

rak, Budacılar'ın tüm insanlığı yönlendirdiğini iddia ettikleri olacak. Kimi zaman bu
'içsel ateş·e karşı nasıl yaklaştıklarını anlatıyor. tiplere yer verilse bile. van Gulik imzalı. Gulik,
kendilerini "adaleti ger- 1 2 dil konuşan. yedi telli

52 • İKİBİN'E DOGRU e 1 1 EKi M 1 992

 Ol ya da öl
P apirüs Yayın lan 'nın
"Bütün Eserleri" dizi­
kitabı
Durbaş.
Canfeda. Refik
"Yine Dalgasını
İŞÇi PA R T i S i YAY I N O R GA N I
sinden beşinc i Can Yücel Geç miş" başlıklı sunu ya­
zısında şöyle diyor: "Bir
EKİM 1 99 2 34. SAYI ÇIKTI :'
karşı koyuşun, susmayı-
sarsmanın ve sal-
dırmanın
O,
şiiri . . .
'anlama­
Hasan yalçııı
dım hiç' de­
se de şiiri
DEVRiMCi •

anlaşılıyor. .."
Yücel'in. biri­
YOL'DAKI
lerine "Ya mut­
lu göründüğün
TARTIŞMA
UZE R I N E
•• •

gibi ol / Ya mut-
suz göründüğün
g ibi öl" diye ses­
endiği; Rıfat 11- Dr. Ş ükrü Günbulut
ga z 'a, "Ilgaz, Anado­ Turan Dursun
lu'nun sen yüce bir da­

BA YiLERDE:
Doğu Perinçek .
ğısın / Eteklerinde ki-
taplar. . . " dediği; "Afrika Kıvllcımll Hepimizin
gibi bir kıta yazaydım / T. lçli
Hiç dunnaz ölürdüm . . . " Dr. Hikmet Kıvllumh'nın
Canfeda. kararım verdiği kitap. İş­ Yaşamı, Mücadelesi ve Yapıtlar1
(Can Yücel , ... .
____
te o kitap ! •
Papirüs Yay. , 1 02 s.) O Hüseyin Kaı.ancı. ismet Kerpal Karadayı, Ôzcan Buze, Ali

�•
Çin lavtasını ustaca çalan .
kitap resimleyen. kaligrafi
bilen. Çinliler'in ortaçağ
yasaları kadar cinsel ya­
şam larıyla da ilgilenen bir
sinolog: Romanları entrika
konulu edebiyatın en çar­
pıcı örnekleri arasında sa­
yılıyor. B u kitaptaki olay­
lar da ortaçağ Çin'inde ge­
çiyor. Çeşitli eğlencelerin
düzenlendiği çiçek gemi­
lerinde aşk satan, güzelliği
ile bütün erkekleri büyüle­
yen Badem Çiçeği'nin
dansıyla başlayan olay,
kanlı mahzenlerde, puslu
sokaklarda ve esrarengiz
dama problemlerinde geli­
şerek egzotik bir Doğu
entrikasına dönüşüyor. . .
İkinci kitap. Michel del
Castillo'dan Şairin Ölümü.
Orta Avrupa ülkelerinden
birinde geçiyor. •
Kocaoğlu. İlyas Soylu Netle• IHI P•rtlıl?
Avrup•'tl• Devrimci Mic•tl•le Penpektlfl
!:J ;\li Mercan
ve IHI P•rtlıl'•• Deıtek Km•,.•J•••
YAZIŞMA ADRESi:
• Evrensel Kültür ü n TÜN EL, İLK BELEDiYE CAO. KÜÇÜK TÜNEL APT. NO 5 KAT 1
BEYOOLU / IST ANBUL TEL: 244 1 2 94
Ekim sayısında Ce m
Yalın, 'Bruegel Bize Ba­
kıyor" adlı yazısında, ya­
pıtlarında ironik, saçma. Gündemdeki Yazı
trajikomik ve çirkin ola­
nı ortaya döken, ayrıntı
ustası Flaman ressamı
kon u ed inmiş. Orhan
Doğu Perinçek
Gökdemlr ise 'Mitoloji,
Teknoloji ve M itsel ide­
ULUSAL SORUN U N •• ••
oloji' baş lıklı makalesin­
de, ilkel i nsanın ü rkek
tavrından başlayarak.
BUGUNKU ANLAMI
modern insanın derin
yabancı laşmasına uza­
nıyor. Derginin bu ayki
Teori E y lül 1 992
·oosya·sı teknoloji­ 33. Sa y ısında
sanat ilişkisine ayrılmış.
'Sosyalist Sanatın Tari-
hinden' bölümünde
Anatoıı Lunaçarskl, isteme Adresi :
Asım Bez lrcl ' n i n çeviri­ Nuruosmaniye Cad. 1 9/3 344 1 O
siyle 'Marksçılık ve Ede­
biyat'ı ele alıyor.
Cağaloğ lu- istanbul Te l : 5 1 3 83 52-53

1 1 EKiM 1 992 • İKİBİN'E DOGRU • 53

 Uyuşturucunun "en alttakiler"i
Uygu nsuz Yol l a r ( R ush ). ı Yönetme n: Li l i Fi n i Zan uck ı
Sena ryo: Pete D exter / Müzik: Eric Clapton / Oyu ncu l a r: Jason Patri ck,
Jen n ifer Jason Lei g h , Sam E l l i ot.
agazin bas ınımızın
M
yemek tarifi yapar
gibi �yu � turucu tarifi
yaptıg ı , . uçuran ama
zarar v ermeyen" kokteyller pe-
şinde koştuğu ş u günlerde, uyuş-
turucu bağımlılığını konu alan
bir film v ar sinemalarımızda:
R ush . Filmin bir u yuşturucu
maddeye k arşılık gelen orij inal
adı pek uygun bulunmamı ş ola-
c ak ki, Lili Fini Zan uck 'un ilk
yönetmenlik denemesini Uygun-
suı Yollar ol arak i zl i yoruz.
K ı saca konuyu anl atalım.
kahramanlarımızı tanı yalım ön-
ce . . . Hemen her zaman olduğu
gibi yine A B D'dey iz. 1 9 74'ün
son günleri . N arkotik büronun
deneyimli ama bi raz " dağıtmış"
aj anı Jim Raynor, kendine ortak
aramaktadır. Bula bula bir güzel
bir "çaylak" o l an Kristen Gates'i
bulur. Gates. kendisini bekleyen
işin ne kadar bel al ı , korkutucu ve
pis bir iş olduğu, iyi düşünmesi
gerektiği konusunda yoğun bir
bombardımana uğrar. Fakat v az -
geçmez. Raynor ve G ates artık
iyi bir ekip oluşturmuşlardır. Gö-
UYGUNSUZ YOLLAR. Kendine özgü bir gerilime sahip ama "kekeme•.
54 • İKİBİN'E DOGRU e 11 EKiM 1992
revleri, bölgedeki uyuşturucu
trafiğinin içine g irmek, çaktır­
madan sorumluların yakasına ya­
pışmaktır. " Hepsi yakalanmadan
hiçbiri yakalanmayacaktır. "
Amirlerinin direktifleri doğru ltu­
sunda ana hedef, karda yürüyüp
ardında iz bırakmayan Gaines'tir.
Kolay lokma değildir Gaines.
Öyle ki film boyunc a aj anlarımız
gibi bizler de Gaines'in hiçbir
açığını yakalayamayız.
Buraya kadar anlattıklarımız.
filmin geliştiği birinci kulv ara
ai t. İkinci kulvarda ise bir aşk
öyküsü; ü stelik de "görevleri ge-
reğ i " uyuşturucuyla fazlasıyla
haş ır neşir olan iki gizli aj anın
aşk öyküsü geliş iyor. Raynor,
gerçek bir bağıml ıdır. Onun için
narkotik büro camiasının el ele
tutuşup tanrıya dua etmesinden
başka yapılacak bir şey yoktur!
Gates i se direkten döner.
Neresinden bakılırsa bakılsın
ilginç bir öykü v ar ortada. B i raz
da William Friedkin'in Devri­
ye'sini çağrıştıran bir öykü . . .
Gizl i bir görevle eşcinsel lerin
dünyasına dalan ve kendi eşcin­
sel eğilimlerinin açı ğ a çıkışına
tanık olan polis memuru gibi,
Uygunsuz Yollar'ın narkotikçileri
de kendi kendileriyle de yüzleş­
mektedirler aslında. Filme kay­
naklık · eden Kim Wozencraft
imzalı kitap hakkında konuşacak
durumda değiliz, ama Zanuck bu
değişimi -biraz hızlı olmakla bir­
likte - izleyiciyi cezbeden bir dil­
le aktarıyor.
Kötü adam Gaines ! Kanımız­
ca Gaines üzerinde -finale rağ­
men- hep soru işareti bırakmakla
da iyi bir iş yapmış Zanuck . " Ya
adam gerçekten suçsuzsa? " gibi
basit bir soru. filme yabana atı l­
maması gereken bir geri lim kat­
mış. Öyle ya, adamcağı z hakkın­
da tek bir kanıt yok, ü stelik orta­
da düzmece bir rapor ve bu rapo­
run düzmece olduğunu Gaines'in
yarg ılandığı mahkemede itiraf
eden bir aj an v ar. Filmi henüz i z ­
lememiş olanların kevfini kaçır­
m am ak için fi nali fazla kurcala
m ayalı m ; ama eğer Gates u y uştu
ruc u meselesini bir kenara atıp
yalnızca "ortağın öldürül ürse isi
hakimlere bırakma kuraıının ge­
reğini yerine getirdiyse, "Ameri ­
kan adaleti"nin u yuşturucuyla
mücadelesinde c iddiye alınacak
ne kalıyor elimi zde?
Uyuşturucu, tıkır tıkır i ş leyen
mekanizma ve düzen üzerine tar­
tışılabilecek bir tez getirmi y or
Uygunsuz Yollar. Bu açıdan ba­
kıldığında fazl asıyla " kekeme''
bir filmdi izlediğimiz. Gariban
aracı l ardan ötesini söyleme ye di­
li varmıyor sanki . Zanuck, "ge­
nel" lafl ar etmekten açıkça ka­
çınm ı ş .
Her i k i tarafta y e r a l an "en
alttakileri " konu edinen, " bü yük­
ler" le didişmeye yanaşmayan bir
fi lm. İster kullanın, ister kullan­
mayın! •
TUNCA ARSLAN
 N IZAMETTIN
ARIÇ (BEKO)
VE
emRA
ARSEN (ZlNE) ,
BEKO iÇiN BiR
TÜRKÜDE.

Festivaller arasında bir Kürt filmi

Beko İçi n B i r Tü rkü . ı Yönetm en: Nizam ettin Ari ç ı Senaryo: N izam etti n Ari ç ,
C h ristin Ke rnich ı Müzi k: N izam ettin Ariç ı Oyuncular: Nizam etti n Artç,
B ezara Ars e n , L u s i ka H es e n , Cemale J o ra, Fila Tital , N u riye Tital , Tem O re J o ra ,
Berivan Ari ç, Ş i rine Si nco, Xaseya Rızg o .
önetmenliğini Nizamet· da söyleniyor. ko. Bu çocuklar Kürt olmanın ne

Y
tin Ariç 'in gerçekleştirdi­
ği Beka için Bir Türkü ad­
lı film, arka planına Sad·
dam H üseyin in 1 988'de gerçek­
' Türkü'de. Beko, Türk Özel Ti­
leştirdiği Kürt kırımını alarak, bir
Kürt gencinin tehlikelerle dolu
yolculuğunu anlatıyor. Bir Alman­
Ermeni ortak prodüksiyonu olan
Beko için Bir Tiirkü'de Nizamet­
tin Ariç başrol oyunculuğunun ya­
nı sıra,Christin Kernich ile bir­
likte filmin senaryosunu yazmış
ve müzik çalışmasını da yapmış.
Filmde Bezara Arsen, Lusika
Hesen Cemale Jora'nın yanında
. arada İran-Irak savaşının
çocuk oyuncular olarak Fila Tital.
Nuriye Tital, Temure Jora, Beri­
van Ariç, Şirine Sinco ve Xaseya
Rızgo rol alıyor.
Ermenistan. Hamburg ve Ber­
lin'de çevrilen, diyalogların bü­
yük bölümü Kürtçe olan 1 00 da­
kikalık film, şimdiye kadar altı
film festivaline davet edildi. Bun­
ların arasında son Venedik Fi lm
Festivali de v ar. Filmin altı yedi
festivalden daha davet alacağı da
gelen haberler arasında. B u arada
İstanbul Film Festivali için Fikri
Sağlar'la bir görüşme yapıldığı
Kürdistan'da başlayan ve bir
Alman iltica kampında son -bulan
bir öykü anlatılıyor Beka için Bir
mi'nin bir baskınında, asker kaçağı
kardeşinin yerine tutuklanı p götü­
rülür. B ir fırsatı değerlendiren Be­
ko kaçar ve Türkiye'den çıkar. Be­
ko, son olarak Irak'taki kurtarılmış
Kürt bölgelerine gideceğini söyle­
yen kardeşi Cemal'i aramaya baş­
lar.
Beko kardeşini ne Suriye'de, ne
de Irak Kürdistanı'nda bulur. Bu
etki ala­
nındaki bir dağlık bölgeye varır.
Bu Kürt yaylası biraz ötedeki köy­
leri bombal anmı ş insanları, anası
babası ölmüş çocukları barındırır.
Beko, Kürt gerillaların önerisi üze­
rine kardeşinden bir haber alabil­
mek için bekler.
Bu bekleyiş süreci Beko'yu bir
yandan belirsiz geleceği ile uğ­
raştırırken. öte yandan özellikle
çocukl arın aracı lığıyla gönlük ya­
şamın içine girer. Küçüklerin
üzerinde savaşın izlerini, onların
yaşam arzularını, sevinçlerini ve
zulme alı şmı şlıklarını görür Be-
demek olduğunu kendisinden da­
ha iyi biliyorlardır. Beko ile kü­
çük yetim kız Zine arasında sıcak
bir ilişki başlar.
İran-Irak savaşında varılan ateş­
kesin ardından, köylüler barış umu­
duyla köylerine dönerler. Zlne,
kendisiyle beraber gitmesini iste­
mektedir Beko'dan. Kardeşinden
haber alamayan Beko, köylülerle
gitmeye karar verir. Beko, Zine ve
diğer çocuklar, yıkık bir evi oturu­
lacak bir hale getirmek için çalış­
maya başlarlar.
Aradan daha tek bir gün geç­
mişken, Beko, Irak uç;aklarının kö­
yü zehirli gazla bombalamasına ta­
nık olur. Kendisi ve Zine dışında
herkes ölür. Beko ağır yaralı çocu­
ğu alır ve dağların arasından lran
s ınınna doğru yola koyulur.
Sonra Zine ve Beko tedavi için
Avrupa'ya gelirler. Zine, kör ol­
muştur. Ailesini ve kardeşini tekrar
görebilme umudunu yitirmeyen
Beko, hemşerisi Kürtler'le ilişkiye
geçer ve kardeşinin kaçamadığını,
öldürüldüğünü öğrenir. Beko'nun
umutları kırılır. Bir tek Zlne kal­
mıştır ona. •

1 1 EKiM 1 992 • lKlBlN'E DOCRU • 55


•
lstanbul Devlet Opera ve
Balesi'nde bu haf ta
• stanbul Devlet Opera ve
I Balesi. 1 992-93 sezonu ­
nu açtı. 1 3 Eki m Salı günü
saat 20.00'de C. Orlf'un Car­
mina Burana'sı, 1 4 Ekim saat
20.00'de R. Rodgers'in Ne­
şeli Günleri, 1 5 Ekim saat
20.00'de G. V erdi 'nin Na­
bucco'su, 1 6 Ekim saat
1 9.00'da G. C. Monetti ' ni n
Medyum·u v e Chr. W.
Gluck ' ı n Kadmm Fendi Kadtyı
Yendlsi, 1 7 Ekim saat
1 1 .00'de T. Egner in Karanfil
' den yararlanırlar. 65 yaşını
Köy'ü ve aynı g ü n saat
1 5.30'da P. 1. Çaykovs ki nin'
Fmdıkkıran'ı Büyük Salon 'da
sah neleniyor.
5. Devlet Fotoğraf Yar1şması
sonu�landı
K d üzenlenen 5. D evlet Fo­
ü ltür Bakanlığı tarafından
toğraf Yarışması'nda derece­
ye giren yapıtlar belli oldu.
78 sanatçının 1 90 yapıtla ka­
tıldığı Siyah-Beyaz Baskı da­
unda birinciliğ i T ile Tahir
Un, ikinciliği ' i simsiz' ile A.
Selim Sabuncu, üçüncülüğü
"Metris" ile Alper Fidaner ka­
zandı. 1 46 sanatçının 372
çalışmayla katıldığı Renkli
Baskı dalında i se ilk üç sırayı
"Labirent" i le Selim Aytaç,
'Denizci' ile Yıldırım Arıcı ve
'Birazdan' i le Erol Turgut
Ölümünün
5. yllında
Behice Boran
B beşinci yılında 1 O Ekim
ehice Boran, ölümünün
saat 1 2 .00'de Zincirlikuyu
Mezarlığı ' nda anıldı. 1 1
Ekim saat 1 4.00'te Sepetç i
Kasrı 'nda 'Tanıyanların Gö­
züyle Beh ice Boran' konulu
panele Aziz Nesin, Prof. Ce­
vat Geray, Fatmagül Berk­
tay, Murtaza Çelikel, Nihat
Sargın, Oya Baydar, Rutkay
Aziz, Prof. Sadun Aran,
Suphi Karaman. Şükran Kurdakul ve Uğur Mumcu katılacak.
12 Ekim saat 20.00'deki Kültür ve Sanat Gecesi' ne Emin lgüs,
Işık Yenersu, Yaman Okay, Hasad Qans Topluluğu katılıyor.
Gecede ayrıca film ve slayt gösterisi de yapılacak.
56 • İKİBİN'E DOGRU e 1 1 EKiM 1 992
l stanbul D evlet Opera
ve Balesi ' n i n bilet satışla­
rıyla ilgili bir de açıklaması
var: "Bakanlığımızla genel
m ü d ü rlüğ ü m üzün m erkez
ve taşra kuruluşlarındaki
mensu pları ile eş ve çoc u k­
ları. emekliler, basın men­
s upları, öğretmen ve öğ­
renciler, çocuklar, vatani
görevini yapmakta olan er­
ler m erkez ve taşra gösteri­
lerimizde yüzd e 50 indirim­
dolduranlar, malul ve m u­
harip gaziler ile bedensel
özürlüler oyu n larımızı üc­
retsiz izleyebilirler.·
paylaştılar. Ayrıca 68 siyah­
beyaz ve renkli yapıt sergi-
1.�nmeye değer bulundu.
Odü ller, Kasım ayının ilk haf­
tasında düzenlenecek bir tö­
renle verilecek.
5. Matbaae1hk
Fuar1
T rayı'nda '5. Matbaacılık
Ü YAP lstanbul Sergi Sa­
Fuarı' açılıyor. 1 7 Ekim 'de
açılacak sergi 21 Ekim'e ka­
dar sürecek.
llEB TELDEN
Phlllppe Favler'ln sergide yer alan bir �alışması.
Eski pullar, renkli kağıtlar ve
kartpostallarla süslenen resimler
A Merkezi' nde
nkara'da, Fransız Kültür çıkarak cam altı resmini ge­
Philippe liştiren Favier, resim !erinde
Fav ier 'in toplam 70 yapıtın­ kullandığı bu teknikle her se­
dan oluşan sergi 29 Ekim· e ferinde değişik bir manzara­
kadar sürüyor. Sanart 92 ya açılan hayali pencerelere
Derneğ i ' nin etkinlikleri çerçe­ benzeyen gizemli kompozis­
vesinde düzenlenen karma
sergiye de Fransa'yı temsilen
yonlar ü retiyor. Yapıtlarına
eklediği eski pullar, yapıştır­
katılacak olan sanatçı, gerçe­
küstücü ve sıradışı bir res­
dığı renkli kağıtlar ve kart­
postal parçalarının ayrıntıla­
sam olarak tanınıyor. Yüzyıl­ rını camın renkli tarafına iş­
lardır Orta Avrupa' nın birçok leyen sanatçı, resmindeki
ülkesinde 'halk ifadesi' ola­ değişik ifade şekli ile dikkat
rak gelişen bir tekni kten yola çekiyor.
GENÇLER!
Bu haftadan itibaren "Her Telden· sayfalarında yeni bir kö·
şe var: Gençler' ilk, orta, lise ve üniversite öğrencilerine ses­
lenen bu köşede sizlerle ilgili 'her konu'ya, sizlerin göndere­
ceği yazılara, haberlere, önerilere yer vereceğiz. Bize, okulu­
nuzdaki tuvaletlere lavabo ya da musluk taktırmak için açaca­
ğınız imza kampanyalarından, yayımlayacağınız dergilere, dü­
zenleyeceğiniz imza günlerine, söyleşilere kadar her şeyi
yazabilirsiniz. Bu köşenin hem bir "rehber" görevini görmesini
hem de bir iletişim kanal ı olmasını istiyoruz. i lk hafta Anka­
ra'daki üniv�rsitelerin çıkardığı dergileri d uyuralım istedik.
Ankara Universitesi Siyasi Bilgiler Fakültesi öğrencileri Si­
yasal 8.f!lten' i çıkarıyor. Yeni çıkan yasa ile i letişim Fakültesi
olan AU Basın Yayın Yük�.ekokulu öğrencileri Görünüm'le
seslerini duyuruyorlar. ODTU'de Abra, Bilkent'te Değişim, öğ­
rencilerin çabalarıyla çıkan dergiler. SBF öğrencileri aynı za­
manda Sine-i Millet adlı bir de mizah dergisi çıkarıyorlar. Bey­
tepe'de Makine Mühendisliği öğr.enç.ileri Çökertme'yi, Y�r Bi­
lim i öğrencileri Diskordans'ı, HUTFODE�. ise kendi bültenini
yayımlıyor. iletişim ve Gazi'nin Sesi de GU BYYO öğrencileri­
nin yayın organı.
 Bornova Belediyesi'nde Başkentte
İrfal Ertel'in resim sergisi sanat geceleri
• A yatçılar, geçtiğimiz hafta
n karalt sanatçı ve edebi·
I
zmir Bornova Sanat Galerisi, 1 992-93 sanat sezo­
nunu ressam i rfan Ert e l ' in resim sergisi ile açtı.
içinde d üzenlenen gecelerde
Bornova Belediyesi Sanat Danışmanı Alime Mitap,
buluştu.
halkın sanata olan ilgisini ca n lı tutmaya ve artırmaya
Karikatürcüler Derneği
çalıştıkları nı söylüyor. Ankara temsilciliğince Shera­
Sosyal içe ri kli figüratif resimlerden oluşan sergi­ ton Oteli'nde gerçekleştirilen
de, sanatçının 26 yağlı boya tablosu yer alıyor. Kendi­ ve 2. Geleneksel M izah Gece·
si de ressam olan Alime M itap, irfan E rte l ' in resim­ si adını taşıyan geceye Tur­
lerinin halkın yaşadıklarını, topl umum uzun bir gerçe­ han Selçuk, llyas Salman,
ğini yansıttığını söylüyor. Halka sanatı sevdirmeye Erdal lnönii , Deniz Baykal,
çalıştıklarını söyleyen Mitap, belediye bünyesinde re­ Dolan laf.delen, Cem Kara­
sim kursu açtıklarını d a bel irtiyo r. ca, lsmaıl Gülgeç, Kemal
Gökhan, Adnan Kahveci, Se·
Atatürk Kitaphğı'nda mlh Balcıoaıu, Hasan Yal·
çın, Emin Çölaıan, Mustafa
se,tiğiniı filmleri izleyin Ekmekçi, Nehar Tüblek,
Necmi Rıza, Hikmet Çetin
• stanbul Büyükşehir Beledi­
CHARLIE CHAPl..I N. Madım Zaman/afla ve Ercan Akyol gibi sanatçı­

I yesi'ne
bağlı Atatürk Ki·
taplığı'nda Ekim ayında video
film gösterimleri yapılıyor.
Atatürk Kitaplığı Toplantı Sa­
lonu'nda saat 1 9 . 00' da ilk ola­
rak 1 3 Eki m ' de R. W. Fass­
b inder ' i n Despair adlı filmi
var. 23 Ekim 'de tekrar göste·
rilecek olan film Nabakov' un
yapıtından sinemaya uyarian­
mış. lngilizce-Türkçe altyazılı
filmde D irk Bogart ve Andrea
Ferrcol rol alıyor. 14 ve 22
Ekim 'de gösterilecek Modern
Zamanlar'ın yönetmeni . Char·
lie Chaplin. 1 936 yapımı film­
de Chaplin, "zor zamanlarda
şarkı söylüyor". . . 1 5-2 1
"Mekin" ve
E k im ' d e Peter Fon - AtatDrk KHaplı Oı'nda .
lar ve politikacılar katıldı. Ka­
da ve Dennis Hop-
rikatüre emek vermiş sanat·
per' lı Easy Rider var. Yönet· verebilsin diye ilk listeyi biz
çılara ödüllerinin dağ ıtıldığı .
men D ennis Hopper, lngiliz­ seçtik' diyen Atatürk Kitaplığı
gecede Akbaba dergisi çizer­
ce-Türkçe altyazılı. 1 6 ve 20 yetkilileri şunları söylüyor:
lerinden Necmi Rıza ' nın
Ekim 'de gösterilecek Stal· "Gösterim salonunun girişin·
ödülünü CHP Genel Başkanı
ker' ı n yönetmeni A. Tarkovs­ de bulacağınız kartoteksler­
Deniz Baykal, Turhan Sel­
ki. Türkçe d u blajl ı filmde den görmek istediğiniz filmleri
çuk ' un ödülünü Ankara Valisi
Aleksander Kaidanovski ile seçerek gelecek ayın progra·
EnloGan ŞahinoGlu, dergi­
N ikolaj Grinko ro l alıyor. mına katkıda bulunabilirsiniz.
m iz çizeri Semih BalcıoO·
Ekim ayının son filmi 1 7 ve Ayrıca 1 O ki ş i den fazlaysanız
lu ' nun ödülünü Çankaya Be­
1 9 E k i m' d e gösterilecek olan ve kartotekslerdeki filmlerden
lediye Başkanı Dolan Taıdı­
After Hours. Yönetmen Mar· birini özel olarak görmek isti­
t in Scorsese. Oyuncular: len ve Nehar Tüblek'in ödü­
yorsanız Atatürk Kitaplığı da­
lünü Azerbaycan Müsteşarı
Griffin Dunne, Rosanna Ar· nışmasına randevu almak için
quatte . l ngilizce-Türkçe altya­ lımail lımailollu verdi.
başvurun. Kartotekslere sık
Gecede bir konuşma ya­
zılı. sık bakmayı ihmal etmeyin,
pan Karikatürcüler Derneği
·2oo ·ü aşkın video film ve biz arşivimizi genişletmeye
Ankara temsilcisi Metin Pe­
arşivimizden sizlere b i r fi ki r devam ed iyoruz. '
ker, Ankara'yı sanat merkezi
yapmak istediklerini belirtti.
Sinema sanatçısı llyas Sal­

"hacim"in 4eşitli '!r-- - Ankara' dan

kısa kısa ...
man ise 'içimden komiklik

&
yapmak gelm iyor. Zaten bu­

/ f1
raya çok yakın mesafedeki
görünümleri j
• "Yine Sanart 92 Etkinlikle­
ri' çe rçeve si n de gerçekleşti­ yerlerde yeterince yapılıyor"
·1 dedi.
üzerine rilen Evgan Bavcar·ın 'Ay­
• stanbul Yapı Kredi Kazım dınlatılmış Görüntüler" fo­ Ankara'da Sanat Yapım

I Taşkent ve Beyoğlu sanat

toO raf sergisi TCDD Sanat Galerisi'nde gerçekleştirilen
1
. ' Galerisi'nde sürüyor. 'Edebiyatçıların Gecesi"ne ise

galerilerinde 1 2 Ekim 'de açı-
lan ve Herbert Enz Enzner' in
resimlerinden oluşan serg i 6
\\'\,· \\\ ,
\ e AFSAD'ın demek lokalin· Anayasa Mahkemesi Başkanı
. \. . \\ de 1 7 Ekim'de 'Eller" konulu Yelda GDngör Özden ile Ede­
\
J\
fotoğraf sergisinin açılışı ve biyatçılar Derneği Başkanı Ah- ·

Kasım'a kadar süre ce k . Sa- \ . saat 1 6.00'da Kaya Oisez­ met Say, şair Ahmet Erhan,
natçı nın çalışmaları nın ko nu - \ ..�·· gl n' l e söyleşi var. Behçet Aysan, Hüseyin Ata­
sunu 'mekan'lar oluşturuyor. \ • Alman Kültür Merke­ baf, Matwnut Makal, Emin
'Mekan' v e "hacim"in ç eş itli ' - zi ' n de , Bavyera eyaletindeki Özdımlr, Burhan GOnel gibi
görünümleri üzerine çalışan ı..::�--�:.....-----ı belediyelerin kültür bölümle­ edebiyatçılar katıldı. Dernek
Enzn er , sadece bir m imari HERBERT ENZ ENZNER'IN BiR rince düzenlenen, çevre tah· Yönetim Kurulu üyesi Hüu·
taslağ ın s ını rla r ı içinde kal - ÇALIŞ MASI. ribatını protesto eden grafik yin Atabaf, geçen yaz düzen­
mayıp o layı sanatsa l boy u tla - ve sanatsal ağır1ıklı afişlerin
ledikleri "Edebiyat Akşamla·
v.er al dıOı "Dünyayı Sadece
·

rı ile ortaya koyuyor. Sanatçının resimleri 27 Kasım-22 Aralık rı·nı önümüzdeki günlerde de
Odünç Aldık" adlı sergi 28
tarihleri arasında Adana'daki Yapı Kredi Kemal Satır Sanat Ga­ Ekim ' de sona erecek. sürdüreceklerini söyledi.
lerisi'nde Adanajılar 'a s u nu la c ak . AYLIN ÖZDEMIR
1 1 EKiM 1 992 • tKIBİN'E DOGRU • 57
 • •
İÇ ANADOLU BÖLGESİ
I SC I KU RU LTAYI
# #

(SEÇENEK)
Ankara, Eskişehi r, K ı rıkkale, Kırşehir, Çankırı , Yozgat, Konya, Sivas, Bolu,
Düzce, Bilecik, Çorum, Kayseri, Niğde, Karaman, Antalya illerinden
tü m sendikacı ve işçi arkadaşlarımızı davet ediyoruz.

Tayfun Tabakogıu işçi Seçeneği Koordinasyon Kurulu üyesi

Mehmet Ceylan Tar ı m - i ş eski Genel Sekreteri
Musa Özkan Petrol - iş Ankara Şubes i idari Sekreteri
Tayfun GOrg ü n Dev Maden - Sen Örgütle nme Se�reteri
Veli Beysü len Otomobil - iş Şube Sekreteri
Peyman Terzi Şekerbank işyeri baştemsilcisi
Cemal Uludag Karayolları işçisi
Fikret Ayaz Beled iye işçisi
H üseyin Tuncel M etal işçisi
Tuncay Karataş Mob i lya işçisi

iRTi BAT: Te l : 9 (4) 435 63 8 8 Yazışma adresi: P K 1 28 Beyo{J l u / IST.

TOPLANTI YERi: Altı nda� Bel ediyesi Y u n u s Emre K ü ltür Merkezi D ı şkapı / ANKARA
TARiH: 1 8 Ekim 1 992 Pazar
SAAT: 1 0 . 00- 1 8 . 0 0

AVRU PA KON F E RANSLARI

Konuşmacı
HASAN YALÇIN
(işçi Partisi Genel Sekreteri)

Solun İHİ Partisi'nde Birliği

DEVRİM İÇİN ÖNCÜ PARTİ
LONDRA, 1 7 Eki m , saat 1 5 .00
Asien Cent re , Coxton road N 22 (Kütüphane n i n arkas ı )
ROTTERDAM, 1 8 Eki m , saat 1 9 .00
Wijkg ebouw 1 Klaoster Afrikaande rplein 7
G RONOB LE, 24 Eki m saat 1 4. 00
Arleq uia Villeneuve 381 00 Salle 1 50
PARIS, 25 Ekim, saat 1 4. 30
Salle LSC 69 ter, Rue dela Chapelle, 751 8 Paris. ( Metro Port de la Chapelle)
ISVIÇRE, 3 1 Eki m
STUTTGART, 1 Kasım
B ER LIN, 6 Kasım , saat 1 8 .00 , Linkstreff, Wedd ingstr. 6, 1 Berlin 65
KÖLN, 7 Kasım
FRANKFURT, 8 Kasım, saat 1 4. 00 , Frankf u rt ü n iversitesi
 ORHAN KAHY AOGLU
Va l l a h e l a l o lsu n
1 991 , pop müzik ortamı­
na, müzikal boyutta bir
sıçrama sayılamayacak il­
ginç çeşniler taşımıştı . Yeni
ve farklı bir müzik türü çık­
mamıştı, ama birkaç yeni
kuşak müzisyen adayı ilginç
deneylere sıvan mışlard ı.
Parçalarına kattıkları yeni lik,
şarkı söz.1.erindeki farklılıkla
ilgiliydi. Orneğin, Bol Vita­
min. . .
Ü lkemizdeki kozmopolit
kent kültürüyle h esaplaşma­
yı odak alan küçük temalar­
dan oluş uyordu parçalar.
Müzikal yan ıysa bu eleştirel
yaklaşımın altyapısın ı sim­
geliyordu. B i rço k tanınmış
pop parçaya yazılan yeni
sözler ortaya farklı bir çehre
çıkardı . Daha çok rap müziği
merkez alınmıştı. Rap' i n
özün ü oluşturan isyankar
ruh, bu yen i isimleri çokça
etkilemiş görünüyo rd u. Bu
yüzden müzikal açıdan rap ' e
sadık bir sentez arayışınday­
d ıl ar. Tek ol u msuz yan öz­
gün bir müzik oluşturama­
malarıydı. Yalnızca özgün
bir müzik çorbası yapılmıştı.
G ü ndelik hayatın, kent
kültürü n ü n ülkemizdeki akıl
almaz kesitleri, kente · öç g son ra, bu isimlerle üç ayrı
ederek deQ erleri, di lleri dar­
madağ ı n olan insan larımızın
trajikomik yanları ön plana
çıkıyordu. Kaset inanılmaz
bir ilgi odağı oldu. Ortalama
insan yakalanmıştı. Sözler­
deki 'mizah', sanatçıların ka­
ramsar ruh halinin de yansı­
masıydı. Bol Vitamin le baş­
' Ercan ikilisiyse farkl ı b ir ça­
layan bu tepkici, alaycı hare­
ket bir 'protesr tavrın öncü­
sü niteliğindeydi .
S u landırılmışlık yok
muydu bu şarkılarda? Vardı .
Ancak o güne kadar benzeri­
ne rastlanmamış bu tepkici­
likte, doğaldı bu. Kaseti ol­
dukça geniş bir kitle sempa­
tiyle karşıladı, herkes d inle­
di. Taksiler, minibüsler de­
vamlı tüketti. Kaçınıl maz
olarak 'Vitamin'ler h ızla ço­
Oald ı, sayısız "Vitamin' çeşiti
çıktı ortaya. Yapısında zaten
'su landırılmışlık' olan bu ta-
vır, birkaç kat daha suland ı­
rıldığında, tuzu, biberi son
derece dengesiz bir karışım­
la karşılaştık. Başlangıçtaki
'Vitamin' sempatisi baygın­
lık getirmeye başlad ı.
Bol Vitamin de sözleriyle
' olarak da serüvenlerini sür­
tanıdığımız üç isim vardı:
Gökhan Semiz. Ercan Saat­
çi ve Ufuk Yıldırım. Bu üç
ismin daha sonra neler ya­
pacağ ını uzu n süre merak
edip d urdu k. Vitamin müzi­
ğ i n in bu ilk yaratıcıları karşı­
mıza bakalım nasıl çıkacak­
lardı?
Uzun bir . beklentiden
kaset yoluyla tekrar karş ı­
laştık. Ama an lad ığımız ka­
darıyla 'Bol Vitami n'ciler iki­
ye ayrılmıştı . Gökhan Semiz
"Vitamin'i sürdü rüyor. Bu
kez Grup Vitamin olarak
Yandık Desene ad l ı bir çalış­
ma yayı nlamışlar. Uhık ve
l ışmada buluşmu şlar. Albü­
mün kapağ ında _ 'Vitamin
Değil' ibaresinin altında Şifa
Niyetine d iyor.
Bu isimleri anarken dik­
katimizi çeken bir başka ka­
setse lzel·Çellk·Ercan üçlü·
sünün son haftalard� sıkça
anılan çal ışmaları Ozledim
oldu. Uf-Er'in Ercan Saat­
ç l si, bu üçlü �ün arasında
' daki kara mizah, asıl medya­
da bulunuyor. işin ilginç ve
sevindirici yanı, bu albümün
'Vitamin' tarzıyla hiç ilgisi
olmayan bir çalışma olması.
Uf- Er'in müzikal yaratı ve
bestecilik yanlarının d ikkati­
mizi özellikle çektiği n i vur­
gulamak istiyoruz. 'Vita­
min'de yalnız şarkı sözleriy·
le tanıdığımız müzisyenler,
aynı d üzeyde birer besteci
dürüyorlar. Özledim adlı ça·
lışmanın değerlendirmesini
bir başka yazıya bırakıyoruz.
Grup Vitamin'de Gökhan
Semlz'in yanında Selçuk Ak·
soy, Sertaç Demlrtaı ve
Emrah Anıl adlı üç üye daha
var. Albüm, Bol Vitamin' e
oranla fazlasıyla olgun bir ni­
telik taşıyor. Günümüzün ki­
mi sosyal takıntılarını 'ti'ye
almayı sürdürüyorlar. Rap
yine old ukça belirleyici. Şarkı
söyleyişlerinde bu hemen or­
taya çıkıyor. Müziklerdeyse
pop, rock ve reggae'ye kadar
uzanan farklı parçaların haki­
miyeti var. Vitamin'in en bü­
yük takıntılarından olan Ka·
yahan müziği, ilk parça olan
'ls�il'de hemen yakalanı­
yor. işlenen 'Kıro' tipiyle Ka­
yahan' ın bazı şarkı sözleri il·
ginç bir şekilde kesişiyor.
'Helal Olsun' kültür hayatımı­
za ilginç bir biçim veren (!)
OOO'lü telefonlarla kurgula­
nan para kazanma çabaları­
na karşı geniş bir eleştiriyi
içeriyor. 'Rambo' adlı parça­
ların büyük biçim kazand ırdı­
ğı 'magandalar'ı gırgıra alı­
yor. Albümdeki 1 1 parça g ü­
nümüzün birçok ilginç ama
o denli de itici ayrıntısına
1 1 EKiM 1 992 • tK1BfN'E DOGRU • 59
lVfüzix
eleştiriler getiriyor. özellikle
'entel'lere yöneltilenler, en
çok haklılık payına sahip
olanlar bizce.
Aynı tür bir mizah çizgisi
Şifa Niyetine kasetinde de
geçerli. Eleştirel yaklaşım­
larda Grup Vitamin ' le b_µ luş­
tukları noktalar var. Orne­
Qin, 'entel'lere ve 900 ' 1 ü te­
lefonların ü rettiği kültür kar­
maşasına bu kasette de açı k
eleştiriler geliyor. Uf-E r'in
kasetinde Grup Vitamin 'den
bir adım i leri g iden boy_µtları
yakalamak mümkün. Orne­
ğin, 'Ha Kıro Ha Entel' ad lı
parçada aynı bağlamda geti­
rilen eleştiriler var. Buna
benzer b irçok parçada biraz
daha politi k ve h ü manist
yanların ön plana çıktığını
görüyoruz. 'Futbol' bu nok­
tada tipik ve etkileyici bir
parça. Süleyman Deml­
rel ' in 'romantizmi'yse farklı
bir keyif ve ince alayı d inle­
yene hemen iletiyor.
Bu i ki albüm de geçiş dö­
nemini büyük sancılarla ya­
şayan bir toplumun bireyleri­
nin ve toplu msal nabzının
prototipini çiziyor. Alay dolu
bir göstermecilikleri var.
Merak ettiğ imiz nokta
ise sanatçıların kend ilerini
nereye koyd ukları. O kara
mizahta, o küçük ve karma­
şık kültürel katmanlarda hiç­
bir yerleri yok mu? Çünkü
bu tür bir kozmopolit i lişki
ağında bahsettiği miz komik
hayat kesitlerine çarpmayan
bir insandan söz etmek
mümkün değil.
B u n u n yan ı nda, bu mü­
zisyen lerin özg ü n bestele­
riyle şarkı sözlerini buluş­
turmalarını arzu ed iyoruz.
Çünkü rahatça m üzi k ü rete­
b.ilecek d üzeyde görün üyor­
lar.
Bu müziğe g ü lüp geçen ;
g en iş bir kitle sempatik
baktığı için tepki g österip,
bu tür çalışmaları bir ka­
lemde silip atanlar var.
Ama bu küçük kesimin tep­
kiciliğinin nedeni, sözlerin
aynası nda ken d ilerini de
b ulmaları. Yen i bir müzikal
altyapıyla ve beste ler b ütü­
n üyle söz ko nusu kesimin
d e kolayca susturu labi lece­
ğ i n i sanıyoruz. •
 MURAT ÖZER •ı•Y SBÇMBT.BB
Ölüm Oyunlar1 Kahraman Babam
ROAD GAMES. Oyuncu lar : MON PERE, C E HEROS. Oyuncular:
Stacy Keach. Jamie Lee Curtis. Ma­ Gerard Depardieu. Marie Gillain, Patrick
rion Edward ... Yönetmen: Richard Mille ... Yönetmen: Gerard Lauzier, 1 99 1
tr
Frankl in, 1981 Avu s alya yapımı, Frans a yapımı, 103 dakika.
100 dakika. Kızıyla tatile çıkan bir babanın kızının
Bir katilin peş inde olan bir kam­ gelişimine karşı duyarlılığının perdeye geti­
yon sürücüsünün öyküsüne otostopçu rilmesinden oluşan bu Fransız komedisi, us­
bir kız da katılır. Alttan alta Hitc­ ta oyuncu Depardieu'nun varlığıyla ve genç

hcock ögelerinin işlendiği bu Richard Marie Gillain'in güzelliğiyle izlenebilir

.___-________......__ özellikler içeriyor. Yönetmen Gerard Lauzi­
Franklin filmi, düzeyli bir gerilim öy- JA M
IE L E E C URTIS
küsü olarak perdeye geliyor. Avust-
_ __,
er'nin kendi kızlarına ithaf e niğ
i Kahraman
ralya'dan gelen Ölüm Oyunları, "thriller" geleneğinin takipçisi, ol ­ Babam, derinlemesine gözlemlere kapalı bir
dukça etkili. o yuncularıyla da izlenmeyi hak eden bir yapım. yapım.
12 Ekirh Pazartesi, Kanal 6, 21.30
14 Ekim Çarşamba, Show TV, 21 .35

Bardağın d i bindeki o za n " "

BAR KELEBEGİ (BARFLY) fil" bir yaşamı seçtiği gerçeğinden

/ Yönetmen: Barbet Schroeder /
Senaryo: Charles Bukowski / Gö­
rüntü Yönetmeni: Robby Muller
/ Oyuncular: Mickey Row-ke, Pa­
ye Dunaway, Alice Krige, Frank
Stallone, Jack Nance / 1 987 ABD
yapınu / 1 1 O dakika.
Amerikalı "marjinal" ozan
Charles Bukowski'nin özyaşamsal
senaryosuna dayanan Barbet
Schroeder filmi Bar Kelebegi
(Barf/y), sinema salonlarında yüre­
ğimizin odağına yerleştikten sonra
şimdi de televizyon ekranlarında.
Film, "salaş" mekanlarda, daha
çok: barlarda kendine yer edinen
bir ozanın kendisi gibi "yitik" sev­
gilisi, yayıncısı ve çevresiyle olan
ilişkileri çerçevesinde gelişiyor.
Ozanın düzenle uyuşmayan, "se-
80 • 1K1B1N'E DOCRU e 1 1 EKlM 1 992
yola çıkılarak kotarılan yapım.
adının duyulmasını istemeyen, da­
hası bundan nefret eden bir insa­
nın "günü yaşama" felsefesine uy­
gun bir ritimle karşınuza geliyor.
Yalnızlığın belirleyici bir etkisinin
gözlemlendiği filmde bu ögenin
yabancılaşma olgusuyla birlikte
kullanıldığını da belirtelim.
Charles Bukowski'nin çevresini
hiçleyen, yaşamı son kertede öznel
bir bakış açısıyla "okuma" tutumu­
nu bire bir yans ıtan Bar Kelebegi,
benzersiz tatlar içeren bir başyapıt.
Zaman zaman "hastalıklı" bir ruh
hali içinde yazıldığı izlenimi edini­
len şiirlerinin evreninde yaşamı ku­
caklayan bir tavn var Bukows­
ki'nin. Yaşamının hiçbir anında
"kuş tüyü" yastıklarda yatmayı dil-
şünrneyen. ötesinde istemeyen
ozan, kısımısız bir yaşamın takipçi­
sidir aynı zan1anda. "Diken üstün­
delik", onun görüşünün merkezidir.
Filmde Mickey Rourke'u bir
kez daha bu perfo nnans
a ulaşama­
yacağına inandığınuz ve şimdiye
değin de ulaşamadığı bir kompo­
i i ru
zisyonda zl yo z . Bukowski evre­
nini bire bir yansıtan dışav cu urum
oyunuyla Bar Kelebeg n de t
oyun­
irv
culuğunun z esine yerleşen Rour­
ke, Faye Dunaway'in de kendisine
yakın bir inand ırıcılığı sergilediği
rolüyle "destekçi" olduğu yapımda
sınırlan zorlayan bir izlenim bıra­
kıyor.
Barbet Schreeder'in oyuncu yö­
netimi ve mekan kullanımı açıla­
rından ku sur u
s z olduğu Bar Kele­
begi, Robby Muller'in karam­
sar görüntü çalışmasının da
yardımıyla amacına ulaşıyor.
Genellikle caz parçalarından
oluşan filmin müzikal yanı
ise bütünleyici bir çabanın
ürünü olarak �öze babyor.
Charles Buk:owski'yi sine­
mada belki de en iyi anlatan
yapıt olarak gördüğümüz Bar
Kelebegi, hüzünlü bir atmos­
ferin kapıp kavradığı, ancak
"özgürlük:" kavramına yeni
anlamlar getiren, zaman za­
man insanı . cqşkuya süriilde ­
yen bir Schroeder başyapıtı.
Kaçırmayın!
16 Ekim Cuma,
Show TV, 21.35

Fa nny ve
Alexander
FANNY OCH ALE­
XANDER. Oyuncular:
Pemilla A llwin. Bertil
Guve, Gunn Wallgren.
Erland Josephson . . . Yö­
netmen: Ingmar Berg­
man, 1 983 İsveç yapımı.
1 97 dakika.
İsveç'in yetiştirdiği
ve dünya sinemasına ar­
mağan ettiğ i en önemli
s inemacı o l an Ingmar
Bergman'ın başyapıtla­
rından b i r i y le karşı kar­
şıyayız; Fa111ıy ve Ale­
xander. Film, bizl ere
İsv eç ' tek i büyük bir ai­
lenin içinde gelişen
SEAN CON N ERY. Asla Asla Demtde yeniden James Bond karakterine dönüyor.
Asla Asla Deme
NEVER SAY NE·
VER AGAIN. Oyuncu·
lar: Sean Connery, Klaus
Maria Brandauer, Max
von Sydow, B arbara Car­
rera, K im Basinger . . Yö­
. " inanılmaz" öykülerinin
netmen: lrv i n Kershner,
1 983 ABD yapımı, 1 3 7
dakika.
James Bond filmleri-
o l ay l arı Bergman'a öz­
gü karamsar. "pastel "
bir sinema diliyle getiri­
yor. Olay l arı küçük bir
çocuğun gözünden akta­
ran yapıt. bu yanıyla na­
if yak l aşımlara da "ge­
be " gibi görünürken,
Bergm an ' ı n uzun diya­
l og larla belirlenmiş, en­
telektüel sinemasının
belirleyici olduğu bir
başyapıt olu yor sonuç
o l arak . Zamanında en
iyi yabancı film oscarı­
nı kazanan Fa1111y ve
A lexa 11 der de
' Sven
Nykv i st'in kamera çalış­
ması. her türlü öv günün
ötes inde özell ikler taşı­
yor. Değişik ülkelerden
nin unutulmaz aktörü Se­
an Connery 'nin yine aynı
role dönüş yaptığı film
Asla Asla Deme. İngiliz
gizli ajan James Bond'un
aktarı ldığı bu dizide
Bond'u tehlikelerin için­
de izlediğimiz kadar. gü­
zel kızların kolları ara-
•ııV SEÇMELER
filmlerin izleneceği haf­
tanın diğer bir başyapı­
tı . Mutlaka izleyin !
15 Ekim Perşembe,
TRTl , 22.20
Rem betiko
Oyuncular: Satiria
Leonardou, Nikos Kalo­
geropoulos, Themis Ba­
zaka. . . Yönetmen: Cos­
tas Ferris, 1 983 Yunanis­
tan yapımı, 1 20 dakika.
Anadolu'dan göçen
Yunanhlar'ın hüzün,
c oşku , şiirsellik dolu
müzikleri Re mbeti ­
ko'nun çevresinde geli­
şen film, bir Rembetiko
şarkıcısının doğumun-
sında da görüyoruz. Con­
nery'nin 20 yıl sonra rolü­
ne bir dönüş yapuğı ya­
pım, daha önce çevrilen
James Bond filmi Thun­
derbalfun u zunc a bir ver­
siyonu. Ünlü oyunculara
Barbara Carrera ve Kim
B as inger' ın güzelliği de
eklenmel i .
14 Ekim Çarşamba,
interstar, 20.45
1 1 EKiM 1 992 • İKİBİN'E DOôRU • 61
dan ölümüne değin ge­
çen sürede yaşadıkları­
nın trajedi boyutlarında
perdeye gelmesiyle olu­
şuyor. Son kertede yet­
kin bir s inema diliyle
sunulan bu etkileyici
başyapıt, zamanında ü l ­
kemizde sansür engel ine
takılmış, daha sonra fes­
tivalde ve ardından tica­
ri sinemalarda gösteril­
me ol anağ ını bu l m u ştu .
İçten, duygulu, ç oğu
anında Türk insan ına
yakın bir atmosferin hü­
küm sürdüğü Rembeti­
ko, başroldeki Satiria
Leonardou'nun olağa­
nüstü duyarlı oyunuyla
da ritmini s on ana değin
koruyor. Film, birçok
festivalde gösterilmiş ve
bu fe sti va l lerden ödül­
lerle ayrılmıştı. Televiz­
yonda haftanın "kaçır­
mayın "larından.
11 Ekim Pazar,
Kanal 6, 22.00
Çocuk Oyunu
CHILD'S PLAY.
Oyuncular: C atheri n e
Hicks, Chris Sarandon,
Alex Vincent. . . Yönet­
men: Tom Holland,
1 988 ABD yapımı , 87
dakika.
Azılı bir cani, ölürken
ruhunu bir oyuncağa
"nakleder" . Caninin ru­
huyla önü alınamaz bir
"kıyım makinesi"ne dö­
nüşen Chuky adlı oyun­
cak, birbiri ardına cina­
yetlerini sıralamaya baş­
lar. Gerilim sinemasının
bu etkili örneği, özgün
bir öyküyü " olabildiğin­
ce" inandırıcı kılıyor. Tü­
rün gediklilerinden Tom
Holland'ın imzasını taşı­
yan Çocuk Oyunu nun '
daha sonra ikinci ve
üçüncü bölümleri de çe­
ki1mişti.
11 Ekim Pazar,
Show TV, 21.25
 •ıı\T SEÇMELEB

Sjöberg için işkenceler

lngma r Berg m a n (1918- . . . ) adlı bir senaryo yazan
sinemacı, ard ından i lk

K ki görkemli temsilcisi. . .
aramsarlığ ın sinemada­
Yitik zamanların sinemacı­
sı... içe dönük, soru nlu in­
san ların gözlemcisi. . . Bu­
nalımlı yaşamların izleyici­
si. .. Çözü msüzlüğün yansı­
tıcısı... Sanatçı vicdanının
emrinde bir yönetmen ...
Rahatsızlığın, yaralayıcılı­
ğın asıl olduğu bir sinema
tadı... "Pastel" sinema ya­
par, 'parlak' değil. .. Uzu n ,
yaşamsal d iyalogların tartı­
şılmaz ustası... Kusursuz
lik bir anlayış ... Bağırıp çağır­
mayan. fısıltılı. ama "konuş­
kan· bir biçem . . . 'Çığlıklar ve
fısıltılar'.
l n g mar Bergman, 1 91 8
yılının 1 4 Temmuz'unda
Stockh olm yakınlarındaki
Uppsala kentinde doğar. Lut­
heryan bir papazın oğlu o lan
Bergman, bu d insel altyapısı­
nı daha sonraları filmlerine de
yansıtacaktır. 1 937'de Stock­
holm'de tarih ve edebiyat
oku mak üzere üniversiteye
yazılan sanatçı, bir süre son­
filmi Bunalım' ı çeker.
Bu sıralarda tiyatro ile
olan ilişkisini sürdüren
Bergman, radyo için de
bazı oyu n lar hazırlar. Ti­
yatro oyu nlarında Ca­
mus, Pirandello, Strin- "
berg, lbsen. Williams,
Anouilh, Goethe. Çehov.
Brecht ve Moliere gibi
yazarları uyarlar. Kendi
oyu nlarını da sah neye
koyan yönetmen , sine­
mada da başyapıtlarını
arka arkaya sıralamaya •

bir atmosfer yaratıcısı... in­
san ilişkilerin in 'dikenli' bö­
lü mlerin i yansıtmaya yöne-
• •••••••••••••••••••
ra tiyatro yönetmenliğine
başlar. Birçok tiyatro oyu n u
sah neye koyd uktan sonra Att
başlar. Bir ara mali po­
lisle başı derde g iren sa­
natçı, yurtdışına çıkar ve
bir süre Münih'te kalır.
Geriye döndüğünde ise Fanny mak istediOini açıklayabili­
ve Alexander adlı uzu n ve yor: 'Elimden gelenin e n

INGMAR BERGMAN FİLMOGRAFİSİ

görkemli başyapıtını gerçek­
leştirir.
Kris / Bunalım ( 1 945). Det Regnar pa Var Kör/ek Başından altı evlilik geçen
/ Aşkımızm Üstüne Yağmur Yağıyordu (46), Skeep ın.ıı mar Bergman, Fanny ve
Till bıdialand / Hindistan 'a Giden Gemi (47), Musik I Alexander in ard ından söyle­
Mörker / Celıe1111emi Karanlıkta Müzik (47), Hamn­
diği şu sözlerle san ırız artık
sinemadan neden uzak kal-
stad I liman Kenti (48), Fangelse I Zindan (48), Törsı
· / Susuzluk (49), Ti!/ Gladje I Neşeye Doğru (49), Som­
marlek / Yaz Oyunları (50), Sanı Hander lnte Har /
Burada Yapılmayan Türden Bir Şey (50), Kvinners
VCl/Uan I Kadmlarm Bekleyişi (52), Sommaren Med
Fı rtma l ı Hayatlar
Monika / Monika (52), Gycklamas Afton I Gezginci­ LES PARENTS
/erin Gecesi (53), En lektion I Kar/et I Bir Aşk Dersi TERRIBLES. Oyuncu­
(54), Kvinnodröm / Kadm Diişleri (55). Sommarnat­ lar: Jean Marais, Josette
tens leende I Bir Yaz Gecesi Gülümsemeleri (55), Day, Yvonne de Bray ...
Det Sjıuıde lnseglet I Yedinci Mühür (56), Smultrons­ Yönetmen: Jean Cocte­
tallet / Yaban Çilekleri (57), Nara livet / YaşCllnCl/Ull au, 1 948 Fransa yapımı,
Eşiğinde (57), Ansiktet / Yiiz (58), Jungfrukallen I 98 dakika.
Kaynak (59). Djavıılens Öga / Şeytanm Gözü (fıO), Bir aile içinde gelişen
Sasom I en Spegel / Aynadaki Gibi (61 ), Nattvardsga­
"uygunsuz" olayların ak­
tema / ibadet Edenler (62), Tyst11ade11 / Sessizlik (63),
tarılmaya çalışıldığı Fır­
För Att bıte Tala Om Alla Dessa Kvimıor / Bütün O
t111alı Hayatlar, Jean
Kadmlar (64), Daniel (66), Persona (65), Vargtim­
Cocteau'nun tipik Fran­
men I Kıırt/arın Saati (67), Skammen I Utanç (68), Ri­
ten / Ayin (68), En Passion I Tutku (69), Tlıe Touclı I sız duyarlılığıyla sundu­
Temas (70), Visloıingar oclı Rop / Çığlıklar ve Fısıltı­ ğu bir yapıt. Cocteau'nun
lar (72), Scener ur Ett Mtenskap / Evlilik Yaşam111- kendi oyunundan uyarla­
da11 Salıneler (73). Trolljlöjten / Sihirli Fliil (74), An­ dığı senaryosuna daya­
sikte mot Ansikte I Yiiz Yiize (75). Das Sclı!Cllıgenei I nan film. bir miktar teat­
Yılanm Yumurtası (77), Aııtıumı Sonata / Sonbahar rallik içerse de bu özelli­
Sonatı (78), Farö-Dokiime11t / Farö Adası (79), Aus ğini dezavantajdan avan­
dem leben der Marionetten / Kııklalarm Yaşam111da11 taja yönlendirebiliyor. İz­
(80), Faıuıy oclı Alexander / Famıy ve Alexander lerunesi gereken bir
(83), Efter Repetitioııe11 I Provadan So11ra (84). Fransız melodramı.
16 Ekim Cuma,
• •• •••••••••••••••••
interstar, 10.40
62 • İKİBİN'E DO<iRU e 1 1 EKİM 1 992
iyisini anında yapmaktan
başka bir ahlaki kaygım
yok. Korku, kararsızlık ya
da fosilleşme, özellikle sa­
nat alanında yeteri kadar
şeye damgasını vu ruyor, ya
da çarpık teoriler doğuyor.'
G ü na h Tohumu
CARRIE. Oyuncu­
lar: Sissy Spacek, Piper
Laurie, William Katt.
John Travolta, Amy Ir­
ving... Yönetmen : Brian
De Palma. 1 976 ABD y a­
punı, 97 �ak.ika.
Okulunda sürekli dışla­
nan bir genç kız, "telekine­
tik" bir gücünün olduğunu
öğrenince kendisini dışla­
yanlardaİı birer birer inti­
kam almaya başlar. Brian
De Palma'run gerilim sine­
masına bir annağaru olan
Günah Tohumu, içerdiği
"gizemli" gerilimi dakika­
lar boyunca tırmandıran
bir yapıya sahip. Genç
oyuncuların yanı srra de­
neyimli oyuncu Piper Lau­
rie'nin "anne " kompozis­
yonu, filmin kozlan ara­
sında. Stephen King'in ro-

manından uyarlanan ya­
pım, gerilim filminin nasıl
yapılabileceğine en güzel
örneklerden biri.
16 Ekim Cuma,
interstar, 23.40
Anayu rt Ote l i
Oyuncular: Mac it
Koper, Şahika Tekand.
Orhan Çağman. Serra
Yılmaz... Yönetmen:
Ömer Kavur. 1 987 yapı­
mı. 1 1 O dakika.
Küçük bir kasabada
küçük bir otel: Anayurt
Oteli ... Ve otelin hem sa­
hibi, hem resepsiyon isti
Zebercet. .. Tutk.'U lu. so­
runlu, içe dönük... Otele
gelip yeniden geleceğini
Aşk Daki ka ları
i L FRl1LLO DEL
PASSERO. Oyuncular:
Philippe Noiret. Omella
Muti . . . Yönetmen: Gi­
anfranco Mingozzi, 1 989
İtalya yapırru, 96 dakika.
Gerçek anlamda aşkı
hiç tadamamış bir kadın­
la yaşlı bir adamın "il­
ginç" ilişkileri . Adam.
yaşadığı deneyimleri an­
latarak kadının gerçek
aşkı tatmasını sağlamaya
çalışır ve bunda da başa-
söyleyen bir kadını bekli­
yor. Kadın gelmiyor ve
Zebercet sorunları. buna­
lımları içinde giderek eri­
yor. ruhsal sağlığını yitiri­
yor. .. Ömer Kavur'un bir
numaralı başyapıtı olan
A nayurt Oteli. Yusuf Atıl­
gan'ın varoluşçu ögelerle
yüklediği romanının belki
de romandan daha başarılı
uyarlaması. Macit Koper
ve Serra Yılmaz'ın unutul­
maz oyunlarıyla da değer­
lenen film. gösterildiği yıl
birçok festivale katılmış
ve bu festivallerden azım­
sanamayacak ödüllerle
dönmüştü.
17 Ekim Cumartesi,
TRT l , 17.45
rılı olur. Gianfranco Min­
gozzi'nin filmi Aşk Daki·
kalan, tutkunun belirle­
yici olduğu bir öykünün
sinemasal tatlarla bütün­
lenmiş bir bileşimi. Phi­
l ippe Noiret ve Omella
Muti'nin inandırıcı oyun­
l arıyla da " yükselen" ya­
pım. sinemalarımızda Aş­
ka Susayan Kadın adıyla
gösterilmişti .
1 7 Ekim Cumartesi,
Show TV, 01.10
PROGRAM ÖZETİ
1 1 EKiM PAZAR
TRTl
10.25: Tüketicinin Sesi
14.00: Pazar Konseri
19.10: Bizimkiler (Yerli Dizi)
20.40: Spor Stüdyosu
21AO: Yağmur Beklerken
23.35: Suçlu Kim? (Dizi)
TRT2
15.50: Sonsuza Yolculuk (Belgeul)
18.35: Sineflash
20.05: Kamuoyu
22.40: tıaıyan Ligi
TRT3
22.20: Festivallerden
INTERSTAR
12.05: Kımuzı K oltuk
13.05: Murphy Brown (Dizi)
17.00: Pazar Şöleni
TELEON
21AO: Pazarlık
SHQW TV
12.00; Aranıyor (Dizi)
18.00: Süperpop
19.00: Genç lndiana Jones (Dizi)
00.15: Cinayet Saati (Dizi)
KANAL 6
13.00: Bizim Koltuk
18.30: Club M agazin
ll.00: Kamera 6
01.10: Pop Caz Konsai
12 EKiM PAZARTESi
TRTl
18.10: Video Mix
13.00: Eirisiyle Dotrusuyla
24.00: Alacalwanlık Kuşaiı (Dizi)
TRT2
l0.20: 25. Kare
TRT3
l0.05: Caı
INTERSTAR
22.00: Cinayet Dosyası (Dizi)
TELEON
22.30: Gecenin Konuklan
13 EKiM SALI
TRTl
22.00: Ateş Hattı
TRT2
ll.05: CNN Dünya Raporu
23.30: İkinci Lig Dosyası
TRT3
22.15: Vahşi Dola (Belgml)
22.50: TV'dc Tiyatro (Macbeth)
INTERSTAR
20.45; Taşların Sırrı (Yerli Dizi)
ll.35: Salı Pazarı
23.35: Laf Lafı Açıyor
SHOW TV
18.55: Cosby Show (Dizi)
22.20: Zeki-Metin'ce
23.15: 3. Devre
KANAL 6
22.30: Tempo
1 4 EKiM ÇARŞAMBA
TRTl
18.10: Alunct Tan'la 20 Dakika
21.00: Ekonomi Dosyası
00.05: Hisseli Hariblar
K umpanyası {Yerli Drama)
TRT2
1 9.50: Tele Müzik
20.20: 25. Kare
TRT3
20.05: Klasik Müzik
22.45: Glasnost Film Festivali
INTERSTAR
16.35: Charles İş Başında (Dizi)
23.00: Teleobjatif
1 1 EKiM 1 992 • İKİBİN'E DOCRU • 63
TELE ON
22.25: Çarşambanın Gelişi
SHOW TV
20.45: Uzlaşma (Mini Dizii
KANAL 6
20.30: Hadi Gel ( Yerli Dizi)
1 5 EKiM PERŞEMBE
TRTl
21.00: 4 ıo; 2 1 -Doludizgin
TRT2
19.20: Tıp Dosyası
20AO: Avrupa 'dan Futbol
21.25: Bizim İnsanlarımız
TRT3
20.05: Ünlil Kişilerin Yaşamları
INTERSTAR
18.30: Miami Vice (Dizi)
20A5; Yeniden Olacak O Kadar
Televizyonu
TELE ON
2t..IO: Yüksek Ökçeler
23.10: Komiser Colombo (Dizi)
SHOW TV
18.55: Roseanne
22.15: Arena
23.30: Anılar
1 6 EKIM CUMA
TRTl
18.10: Genç Göıilş
21.00: Bir Başka Gece
TRT2
19AO: Genç Sinemacılar
l0.05: Dünya Listelerinden
20.30: Yeşi l Enerji
ll.40: Mozaik
TRT3
1 8.45: Müzik Dünyasından
21.25: Ekinoks (Belgesel)
22.20: Video Müzik Tilrkiye
TELE ON
20A5: Cuma Postası
SHOW TV
20A5: Konser (Ajlcın Nur Yengi)
KANAL 6
20.30: Sadri Alışık Talk Show
21.30; Karşı Şov
17 EKiM CUMARTES i
TRTl
14.05: tık Uçuşlar (Belgml)
15.10: Hafta Sonu
19.25: Umut Taksi {Yerli Dizi)
TRT2
13.20: Bir İnsan Yetişiyor
13.50: Parantez
16.20: Evrensel Bilim (Belgesel)
18.30: Sanat 2000
19.15: İngiltere Lig Maçları
20.50: Okudukça
ll.40: İspanya Ligi
TRT3
l0.05: Hayvanların Dünyası
13AO: Pop Saati
INTERSTAR
20.45: Saygılar Bizden
(Komedi Dizisi)
21.25: Bir Cumartesi Eğlencesi
00.50: Otostopçu (Dizi)
TELE ON
22.25: Ebna
SHOW TV
08.55: Çizgi Klasik (Odyssey)
12.00: Başlama Vuruşu
13.50: Galatasaray-Bursaspor
Futbol Karşılaşması
17.10: Konser (Senab Erener)
1 8.50: Top- 1 0
1 9.20: Varsayalım İsmail
KANAL 6
1 8.30: Kilçük Şeyler (Yerli Dizi)
1 9.00: Burnumu Keser misiniz?
 FOTOSPOR GAZETES İ G EN E L YAYI N YÖN ETMEN İ
"Yalan da yaııyoruı"
E rsan Çelik: " B iz şov gazetes iyiz. Fotospor u fanatiklere satıyo ruz . . .
Eski futbolcuları n spor yazarı olmaları gereksiz ve saçma . . .
IG
l
id i n ! Ananızın da­
m ına kadar yol u ­
n u z var ! · , 'Polon-
yalı inek hakem
kasesine kına yaktı', 'Top ha­
kem', 'Var mı len Fener' den
daha baba takım ! ' , 'Nataşa
Yataşağ ! ' , 'Amcam ı (Botev
kalecisi) iki kere deld i m . Ama
akı l lan madı', ·şerefsiz kom ­
ş i " . Bu sözler bir sokak kav­
gasından değ i l , spor gazete­
lerinin manşetlerinden alındı .
Spor gazeteleri nden birinin
yetkilisi ayaküstü sohbet sıra­
sında ken disini eleştiren m u­
habiri mize hak verirken,
"Hayvan lara gazete yapıyoruz·
ERSAN ÇELiK. •özaı TV'larln yanında biz zemzemle yıkanmış
ded i . Spor bas� nın � a argola- gibiy iz . •
.
şan manşetle r uzerıne Fotos-
. por gazetesi Genel Yayın Yönetm eni
Ersan Çelik ile 2000'e Doğru'dan
Kamil ErdoQdu görüştü .
-Son günlerde spor basınının
manşetlerinde argo sözlere daha
sık rastlamaya başladık. Bu konuda
ne diyorsunuz?
-Gazetelerimizde argo kullanıl­
dığı, ileri gidildiği söyleniyor. Tür­
kiye'de evlerde tutti frutti'ler, hatta
onu bile aratacak şekilde ileri giden
filmler seyrediliyor. Bunlar yadır­
ganmıyorsa, bizim "Fenerbahçe
oyacak, takacak" gibi başlıklarımı­
zın eleştirilmesi yanlış. Ben doğru
yaptığımıza inanıyorum. Biz şov
gazetesiyiz. Fotospor'u tribündeki ­
lere, fanatiklere satıyoruz. Onların
kullandığı birtakım ifadeleri kullan­
mamız anormal değil. Bu tür · baş­
lıkları özellikle Avrupa Kupala­
n'ndaki başarılarımızdan sonra kul­
lanıyoruz.Tabii ki dozunu da kaçır­
mayacağız. Şov kavramına uygun
davrandığımızı sanıyorum.
-Ga/atasaray'ın Katowice'yi ele­
mesinde11 so11ra Polonyalılar için
"A11amz111 damına kadar yolunuz
var! " diye başlık attınız. Evde çocu­
gu11uz bu şekilde konuşsa hoş karşı ­
lar mısınız?
-Benim beş yaşında oğlwn var.
64 • 1K1BİN'E DOGRU e 1 1 E Ki M 1 992
Bazen stresli bir iş · yaptığımda, te­
lefonda konuşurk�n tepkimi küfürle
dile getiriyorum. O da bundan ister
istemez etkileniyor. Ama yadırga­
mıyorum. Günümüzde böyle şeyler
oluyor, dünya değişiyor, sınırlar
kalkıyor, devletler yıkılıyor.
En ciddi gazete de�ilt�n Milliyet
bile "Baykal ciyac�!." diye manşet
atıyor, yadırganmıyor. Biz "Fener­
bahçe oyacak" deyince yadırganı­
yor. Ben ahlak, nanius satmıyorum,
bu değerleri yıkmaya da çalışmıyo­
rum. Zaman zaman kullanılan ifa­
deleri abartılı olarak veriyorum. Bu
tür yazılarla hakaret ettiğimizi dü­
şünmüyorum. Öfkemi, Avrupalılar
tarafından yıllardır hor görülmilşlil­
ğe duyduğum tepkiyi bir yolla dile
getirmem gerekiyor.
-Bu tür yazıların spora, futbola
bir katkısı oldugu11u düşünüyor mu­
swıuz?
-Bugün özellikle özel televizyon
kanalları Türk futbolunu öldürmek
istiyor. Naklen yayın olduğu zaman
Fenerbahçe'nin maçına bile 3 bin
500 kişi gidiyor. Biz öyle ya da
böyle birtakım ifadeler kullanarak
heyecanı uyandırmak durumunda- .
yız. Fenerbahçe yenecek değil de
oyacak, takacak dediğimiz zaman
"
daha çok ilgi uyandırıyor.
Belki bir hizmet değil ama
şov. Bu şova ayak uydunn a­
mız gerekiyor. Özel TV'lerin
her gün evimizde yaptıkları­
nın yanında bizimkiler zem­
zem suyuyla yıkanmış kalı­
yor. Biz bu gazeteyi insanla­
ra satmak zorundayız. Sat­
mak için de ilgi uyandıracak
yollar bulmal ıyız. Mecburuz
buna. Ciddi olsak 150 değil
ancak 50 bin satarız.
-Spor basını ilgi uyandı­
rayım derken yalan haber de
yazmıyor nm?
-Tabii yazıyor. Yalan ha­
berin olmadığı ülke yok.
Feldkampf bile geçen gün
Alman gazetecilere 'Türk
basınını geçtiniz ! " diye isyan etmiş.
Bizim gazetemizde de zaman za­
man abartmalı haberler yer alıyor.
Bunda haber alma zorluklarının da
etkisi var. Bizi çoğu zaman yöneti­
ciler ters köşeye yatırıyor. Ama ya­
lan haberden pek kimsenin zarar
gördüğünü sanmıyorum, hatta işle­
rine bile geliyor.
-Spor basını içinde yazarlarla
muhabirler arasında kazanç ve ola­
naklar açısından büyük bir uçurum
var. Bunu nasıl degerlendiriyorsu­
nuz?
-Eski futbolcuların spor yazan
olmaları bana göre son derece ge­
reksiz ve saçma. Burada gazeteciliği
profesyonel meslek olarak seçmiş
Sarih SarınlioAlu gibi isimleri ayrı
tutuyorum. Ancak Can Bartu, Tur­
gay Şeren. Coşkun Öı.arı, Ziya
Şengül gibi isimlere anormal para­
lar veriliyor. büyük imkanlar tanını­
yor. Bu çok yanlış. Spor basınına
maddi olarak zarar verdiği gibi, ön­
lerini tıkadığı için gençleri motive
edemiyor. Biz bu tür imzalara yer
vermeyi, başımıza çok sorun çıkar­
dığını gördüğümüz için tamamen bı­
raktık. Bırakın antrenmanları, maç­
lara bile doğru dürüst gitmezler. Gö­
rüşlerini ise başkaları yazar. •
 LEVENT U LUÇ ER
1
2 cuk gelişim inde kızların babalarına.
3 erkeklerin annelerine cinsel ağırlıklı
4
5 keklerin babayı rakip olarak görme­
6 �p;;;;;;p;;:::;;;,..;;.
7
ı---ı---ı---
8 ayakla taşınan büyük salon , taht salo­
t--+--+--
9 nu. 9)Rusça 'ever. ı Kusturucu ilaç ni­
t--6---6---
10
t--+--+--
11
t--6---
12
t--+--
13
ı---ı---
14
15
S OLDAN SAGA
1 )(1 888-1 980) 1 945 Devrim i ' nin ar­
dından i ktidara gelen Ha Şi Minh ' in
önderli�indeki Viet-Minh hareketi
içinde önemli g örevler üstlendi .
1 946-54 arasında Çinh indi ' nde
Fransa'ya karşı direnişte Lien Viet' in
başkanlığını yürüttü . Cenevre Konfe­
ransı'nın ardında n . Lien Viet ile Viet
Minh'i n işlevlerini üstlenen Anava­
�n Cephes i ' n i n başkanlığ ın� getiril­
dı. 1 967'de Len i n Barış Od ü l ü ' ne
değer görüld ü . 1 969'da Ho Şi
Minh ' in yerine Vietnam Demokratik
Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı,
1 976'dan sonra da Vietnam Sosya­
list Cumhu riyeti Cumhurbaşkanı ol­
muştur. Vı etn a m l ı komü nist önder. ı
Avru pa Topluluğu . 2}Şaşma ve he­
yecan belirten bir ünlem . ı İ lg i . ı Pu­
laterina. 3)Davranış. ı Akı l . ı Su ka­
bı. 4) 1çel 'in bir ilçesi . ı Enerji cinsin­
den tanımlanan ışınım m iktarı ı Bir
.
mastar eki. 5}Destan. ı Sohbet et­
�ek, _konuşmak. 6)Europyum u n
sımgesı. I Egemen kon u mdaki kişi­
lere ödenen o rtaçağ Avrupa'sında
toplanan bir vergi . ı Değerli bir cins
taş. 7}Aksaray dolaylarında, biçilen
ekini harman yerine taşımakta kulla­
nılan arabaya veri len ad . / Japon­
lar'ın u lusal çiçeğ i . ı Spor karşılaş­
maların ı n sonucu . ı Sodyumun sim­
gesi . &)Herkes. I Genellikle pamuk­
�� sık bir şekilde dokunmuş düz­
gun _be� . I Ağ�ca_ Tüneyen . . .. ( itala
Calvıno nun bır kıtabı) . 9)Bir kümes
hayva n ı . ı Yunanistan'da bir yarıma­
da. I Kalsiyumun simgesi. ı Al ev.
1 D)Dili, bugün yal nızca bir kişi tara-
tından konuşulan ve son kökleri Balı­
kesir' in bir köyünde yaşayan bir Kaf­
kas halkı. ı Yelkenlere açılan delikle­
re ve halat ilmiklerine geçirilen halka.
ı Uzakl ık anlatır. 1 1 }Dürülerek yuvar­
lak biçim verilmiş deri veya kağıt. ı
Bir nota. I Olmüş koyunun baş koyu­
na e md iri l e n yavrusu. 1 2)Tümör. ı
Rehin sened i. ı Bir hükümdarın yö­
netimi altında bulunan halk.
1 3}Letonya·nın başkenti. I Yönetim.
ı "Aptal Kutusu·nun kısa yazılışı.
1 4)G �_n işl ik. ı Em ile Zola'nın bir kita­
bı. ı Uç tam tondan meydana gelen
aralık, artık dörtl ü . 1 5)Büyük balıkçı
kayığı. ı Eleş ti ri
.
YUKAR I D AN ASAG IYA
1 }Fransa'nın denizaşın topraklannın
gelece(Jini bel i rle mek için 1 958'de ya­
pılan halkoylamasında bağımsızlık yö-
n ünde başarılı bir kam panya yürüttü.
Gine'nin 2 E ki m 1 958'de baQımsızlıQı-
nı elde etmesinden kısa bir süre son-
ra devlet başkanlıQına seçildi. iç poli­
tikadaki sertliğine karşın uluslararası
ilişkilerde ılımlı bir önder olarak öne
çıktı . Devrim ve Ha/km Birli4i ile şiirte­
rini topladığı Militan Şiirleryayımladı-
Qı iki kitabıdır. Sol üst köşede fotoğ-
rafı görülen Gine Devrimci Halk Cum­
� u�iyeti' nin (bugün Gine Cumhuriye-
tı) ılk devlet başkanı. 2)Bir gemici dü­
ğümü. 3)Gerekli. 4)Eski dilde ·o·. ı
Küba'nın başkenti. 5)Hafif ıslaklık. ı
Bulmaca tanrısı. ı Amerikanyumun
simgesi. 6)Andre Gide'in 1 942'den
savaş sonuna deOin yaşadığı Kuzey
Afrika'da, edebi bir vasiyet niteliğin­
deki son büyük yapıtı. ı . Yıllar (Ste-
..
BULMACA
ven Spielberg ' ü n bir filmi). ı Tırpana
balığı. 7)Psikanaliz kuram ına göre ço­
aşırı ilgi ve sahiplenme isteği duyma­
sı ve bu nedenle kızların anneyi, er­
siyle ortaya çıkan süreç. / B i r yumurta
p işirm e çeş iti. &)Telefon sözü. ı Pers
_
n:ıımarlıgında, çatı örtüsü çok sayıda
teliQi taşıyan bazı bitkilere verilen ad. I
Devletin 1V kuruluşu. 1 D)Yeniçeri ma­
aşı. I Utanılacak durum. I Güç, ku wet.
1 1 )1ran'ın Umman Körfezi kıyısında bir
�enti. /Hint-Avrupa ailesinden olan. ı
Oç, intikam. I lridyumun simgesi.
1 �}"Takım'ın kısa yazılışı. / (1 905) Aile­
�' fspanyol Se�arad Yahudileri' ndendir.
lspanyolca ve l ngilizce'nin yanı sıra ya­
pıtlarını üçüncü dili olan Almanca'da
yazdı. Körleşme, Kitle ve Göç, Kurtanl­
mış Dil, Sözcüklerin Bilinci önemli ya­
pıtıarındarı bazılarıdır. 1 981 'de Nobel
Edebiyat Odülü'nü almıştır. Yapıtların­
da kit1elerin duygularını ve çevresiyle
uyumsuzluk içindeki bireyin konumu­
nu araştıran, saQ alt köşede fotoQrafı
görülen roman ve oyun yazarı.
1 3)0lgunlaşmamış. ı Peygamberleri
Hud'u dinlemedikleri için tann tarafın­
dan yok edilen kavim. ı Kiloamperin
simgesi. ı Eski bir Fransız halk dansı.
1 4)Matematik dünyasına adıyla anılan
birçok teorem veren, çözümlerinin me­
kanik problemlerine uygulanmasının
en iyi örneklerini veren ve genç bir ma­
tematikçi kuşaQının yetişmesine katlcı­
da bulunan r.ahit önadlı matematikçi­
miz. I Nazi Hücum Kıtası. / At yavrusu .
I Nikelin simgesi. 15)Kalite. ı Ateşin
parıldayarak yükselen ateşi.
1 6)Norveç'te bir ırmak: I En küçük İZCİ
birliği. 17)Namus. ı Dişi geyik.
1 8)Bulmaya çalışmak. / Radyumun
simgesi. 1 9)Bir seslenme ünlemi. / Be­
re. 20)Demir sarnıç. ı Japon yazısında
hece imi.
G E C E N HAFTAN I N Ç ÖZ Ü M Ü
1
·
11 EKiM 1 992 • İKİBİN'E DOGRU • 65
 ŞÜKRÜ GÜNBULUT
Kafka
K
afka' n ın kişiliOi ve düşüncelerini doOru­
dan veren bir kitap okudum: Kafka ile
Konuşmalar. Bu kitap beni eski Kafka
araştırmalarına götürdü. Epeyi uğraşmı­
şım Kafka'yla. AnımsadıOım kadarıyla bir dökü·
münü yaptım: Dava, Şato, Amerika, Milena 'ya
Mektuplar, Değişim, Günlük, Ceza Sömürgesi,
Bir Savaşın Tasviri (Buradaki bir öykünün adı ne
u n utulmazd ı: Bir Köpeğin Araştırma/an. Ben de
araştırmalarıma b u adı koymak isterdim). Tür1<­
çe'ye çevrilmeyen lerden de okumuşum: Babaya
Mektup, Seyirler, ilk Acı, Perhiz Şampiyonu, Bir
Küçük Kadın, Felice ·e Mektuplar. . .
Kafka, içinde yaşadıOımız saçmalığı ince, ke­
sin bir d ille ve yaralı bir biçimde ne güzel anlatır. Nedensiz
suçluluk duyg u muzu, yabancılığımızı, atılmışlığımızı . . . Ama bu
son kitap bana Semitik Kafka'yı, Kafka'nın kendisini verir gi­
bi ... Sessiz dururmuş Kafka ... Gözleri, yüzü, elleri ve tüm varlı­
ğı ile g ü rü ltüsüzce an latırmış kendini. Bir yerde b u n u bilinçli
yaptığ ını söylüyor. Sessizliğin g üçlülük olduğu n u , özgürlük ol­
d u ğ u n u söylüyor.
Kon uşurken sık sık şaşırtıcı, kendini hemen ele vermeyen ,
ama anlaşıldığ ında d a pek öyle d erin olmayan cümleler yapı­
yor. Kafka'yla birlikte olunca insan, edebiyatı "açıklık" olarak
değil de "kapalı sözler b içimi" olarak algılıyor. ilk başta, söyle­
yene bir tuhaf yücelik kazandıran bu kapalılığın, anlaşıldığında
öyle eme varar bir şey olmadığı görülüyor. Kafka'nın davranışı
b izim şeyhlerin "orası derin'lerle etkili olmalarına benziyor. Ne
de olsa Kafka da, şeyh de aynı Semitik kültüre bağ lı. Kafka, bu
yön üyle tutmad ığım tarafta. . . ilg ililik (afinite) kuralına göre bu
tarafa bağlı başka özellikleri d e olması gerekir.
Var Kafka' da b u n lar: Kafka tutucu, gerici . . . i k i lafının biri
g ü nah . . . Yah u d ici, S iyon ist, Tevratçı , statükocu. Genelde
rahat. . . Burj uva ah lakı , davra n ışları ve muaşeret k u ralları
içinde balığ ı n s u da oluşu g i b i . . . Kafka, yaln ızca kendi kabi-
. les i n i kollayabilen bir b e n merkezcilikte . . . G üçlüye yakın ,
g ü çs üze soğ uk. S e ri n açıklığa değil, nemli karan lığa yatkı n .
Devrimcilere karşı kuşkulu (kapitalizme a z kuşk u l u ) , haksız­
lıkları, z u l m ü , sömü rüyü o lağan ve katlanı l ması gereken
şeyle r olarak g ö r e n , o n lara içi n d e isyan ve öfke duymayan
b i ri. B ir tek isya n ı va r: Yah u d iler' i n 1 920 '1erdeki (kendi ya­
şad ı ğ ı yıllardaki) d u ru m u .
Filistin'e göç eden Yah u d ilik'le derinden ilgili. Yahudiler
ona göre 'kişisel bir Alla h ' ı n seçkin halkı' (s. 96). "Yurda, Filis­
tin 'e gidiyoruz. Köklerimize . . . Çevremizde Yahudi d üşmanlığı
büyüyor. Ama b u , iyi bir şey. Talmud der ki: Biz Yah udiler zey­
tine benzeriz. Ezilince veririz en iyimizi' (s. 98). 'Gittikçe daha
çok Vah i.i d i genci dön üyor Filistin'e. Kendi kaynağına. büyü­
meye dönüş bu' (s. 58). 'Kutsal Kitap, geçmişte kalmamıştır.
Baştan aşağı çağdaş olan Yahudi halkının sesidir o· (s. 97).
Kabilesiyle böylesine ilgilenen Kafka, daha geniş insan lığı
ilg ilend iren bir sorun oldu mu "Ben politikayı bilmiyorum· de- ·
yip arkasını dönüyor. Kab u ğ u içinde tıslan l:löceği gibi oluveri­
yor. Politik bir tek ilgisi var: Siyonizm. Bunun dışında bütün in­
sanlar ona pek b u lanık bir cam ardından görünüyor. Yahu­
d i ' n i n d ışındaki insan ın yarası ona h içbir şey söylemiyor.
Kafka' n ı n 'silindir şapkalı adam·a (kapitaliste) öfkesi yok.
84 ve 85. sayfalar boyu nca onu duyar.ılıkla anlayıp çözümlü­
yor. O na sıcak. Oysa yaşad ığı günlerin büyük Rus Devrimi'ne
kapalı. Buz gibi. .. (s. 66, 67, 68). Rus Jevrimi'nden, 1 922'1erin
Almanya ve Çekoslavakya 'sından, Marxçı hareketlerden söz
66 • lKtB l\''E DOGRU • 11 EKİM 1 992
OB'l'ADOGU lVLvisbmmı
açılınca: 'Ben politik gelişmelerden habersizim.
Dostum Max Brod bana sabaha kadar anlatır'
diyor. Bilgisizliğini sevimli. h oppa, entelektüel
bir bilgisizlik olarak görüyor. Kaygılanmıyor.
Küçük d ünyası kendine yetiyor. Belki de ·rafi­
ne· olmayan gereksiz bir bilgi g ib i düşünüyor
çevresinde oluşanların bilgisini... Bu bilgiç gö­
zükapalılık tiksindiriyor beni. ..
Kafka, düzenin yanında oluş u n u , konfor­
mistliğini, tutuculuğunu entelektüel/sanatçı bir
eda ile kişisel avantajı haline dönüştürüyor. Ya­
nında kır1< g üçlü kırk g üçsüzü dövüyor olsa dö­
nüp de bakmaz bu ince ruhlu bayımız ... 'Ne
oluyor yahu" d iye şöyle bir merak buyurmaz.
Olsa olsa çok 'düzeyli', anlaşılması kolay olmayan bir kelam
eder. Duru ma ince ruhlu, zeki bir yorum getirmiş gibi görü n ü r.
Tutucuyu ve döveni okşayan bir yorum . . . Nasıl olsa kurbanlar
'seçilmiş halk' (Yahu d i) değil. .. Böyle mendebur ve kötü n iyetli
bir kişilik yayılıyor kitaptan.
Kafka, bilimsel gelişmelere öylesine ilg isiz ki nerdeyse Ya­
hudi Kutsal Kitabı'ndaki gibi Dünya'nın Evre n ' in mer1<ezinde
olduğunu söyleyecek ... Yakın çevresi tuhaf Ortaçağ kokularıyla
dolu. Schlaf diye bir dostları Kafka ve arkadaşını evine götürü­
yor. Eski, küçük bir teleskopla G ü n eş lekelerine bakarak, Yer' in
Evren'in mer1<ezi olduQunu ispata çalışıyor (s. 44). Şu Semitik
kültür, bin yıldır bilime bir türlü ısınamadı gitti.
Hani 'entel', 'derin', 'rafine', 'ince duyarlıklı', kaprisli, tin­
sel, 'izm'lerin üstünde, materyalist olmayan, angaje olmayan
şanatçılar vardır. Temelde uyu mlu, ama uyumsuz gibi d u ran . . .
Ozgürlüğü yapma sorun larda arayan . . . Kafka sanki onlardan .
Gerçekte sağa angaje, felsefi anlamda idealist. Evre n ' i kavra­
yışta sığ ve züppe: Kapalı kon uşmaya, dil ve sözcük oyun ları­
na, espriye aşırı düşkün. Bu son üç özellik, sığlığın, gönül ve
kafa darlığın ın, yani sağcılığın genel özellikleridir.
Kafka' n ın özellikleri kabile çevresindeki Semitik (Yahudi,
Arap) kültürünün özellikleri. Kafa darlığı b u kültürden kaynak­
lanıyor. Ama Semitik halkın yetiştirdiği Manc·a, Freud 'a, Eins­
tein'a ve daha nicelerine ne demeli?
Semitik kültürün önemli büyükleri olarak gösterilen bu
adamlar gerçekte Semitik kabile kültürü n ü n e n karşıtlandırlar.
Semitik kültürce en çok lanetlenenlerdir. Freud, özellikle Hz.
Musa ve Tel<tanncllık ile Totem ve Tabtlsunda Semitik kültür­
den bağımsız, onu bir kenara iten , ona karşı çıkan sonuçlara
varmıyor mu? Marx'ın üstündeki Semitik laneti an latmaya ge­
rek var mı? Einstein Evre n ' i n mistik yalınkat kadrolarla açıkla­
namayacak enginliğini, ele avuca gelmezliğini söylemiyor
muydu? Madde ile enerjinin aynı şeyler olduğ u n u , maddenin
enerjiye dönüşüm formülünü (E=mxC2) b u larak: elle tutulama­
yanda, maddi olmayanda yani enerjide bir medet arayan Senıi­
tik anlayışı n lanetini çekmedi mi? Bu bilimadamlarının ortak
özelliği Semitik soydan gelmelerine karşm bilimin yollarında
ister istemez Semitik kültürden kopmaları ve ona karşı çıkma
zorunda kalmalarıdır. Bu adamlar, Semitik kültürd e kalındıkça
özgür bilim olamayacağının kanıtlarıdır. Kafka ise ne denli en­
der yeteneklerle bezenmiş olursa ols u n Semitik kabile kültürü
sınırları içindeki birinin dar kafalılıOa ve aşiretçiliğe meylettiği­
ni bize gösteriyor.
Semitik kültür bir zamanlar bütün Evren 'i kucaklamayı he­
defleyen kurgular yapacak kadar parlaktı. G ü n ümüzde geride
kalan bu kültür, insan kişiliğ ini eğip bükerek, gen işlikten alıko­
yarak onu çirkin leştiriyor. Kafka, bu açıdan n e öğretici. . .
A L O A R K A DA Ş
ŞİMDİYE KADAR
ÇO K ZORDU,
O ÖZ E L
İ NSAN LARA
U LAŞMAK. ..
ŞİMDİ
ON LAR DA S İ Z İ
BU LMAYA
ÇALIŞIYOR ...
SICAC I K VE
SAG LAM
DOSTLU K LAR
KU RMAK,
YALN I Z L I K LARA
SON VE RM E K
İ Ç İ N ÖNCE ... 900 901 91 1 \ ÇEVİRİN,SONRA.
ilgi lendiğ iniz yaş ve ci nsiyet grubunu bel i rti n . 4" Bı rakı lan mesa j ları d i n leyip istedi kleri n izi
cevaplayı n . Kendi mesa j ı n ı zı b ı ra k ı rken ad ı n ızı ve adres i n izi ve telefon numara n ızı kesi n l i kle
açı_ klamayı n . 4" Size gelen mesa j la rı d i n leyebi l mek iç in şi fre nu ma ran ızı un utmayı n . Size gelen
cevapları sadece siz dinleyebilirsin iz. Amac ı na uygun tüm mesa j lar 24 saat içi nde yayınlanacaktı r.

Tü rkiye ' n i n her yerinden Alo Arkadaş serv i s i m i z i n 1 d a k i kası 5833 TL, Alo Evlenmek İstiyorum servi s i m i z i n
1 da k i kası 1 7. 500 T L . d ı r. Ortalama servis süresi 2 - 5 dakikadır. ��