Adam Smith

Adam Smith urodził się 5 czerwca 1723 r. w Szkocji. Jego ojciec, również Adam, był
adwokatem i kontrolerem ceł.

Smith odbył studia uniwersyteckie w Oksfordzie

—---------------

Bogactwo narodów składa się z pięciu ksiąg poprzedzonych Wstępem i

planem dzieła.

W księdze I jest mowa o podziale pracy jako czynnika wzrostu bogactwa, o wartości,
cenie i pieniądzu oraz o podziale dochodu społecznego (płaca, zysk, renta
gruntowa).

Księga II obejmuje problematykę akumulacji kapitału, pozostającą w zasadniczym

związku z kwestią wzrostu bogactwa omawianą w księdze I.

W księdze III analizuje się relacje między rolnictwem, przemysłem i handlem w dobie
średniowiecza i u progu czasów nowożytnych. Opisywane są feudalne stosunki
agrarne i ich wpływ na wydajność pracy w rolnictwie.

Księga IV poświęcona jest analizie i ocenie myśli merkantylistycznej i fizjokratycznej,

sformułowaniu pozytywnej teorii handlu zagranicznego oraz określeniu funkcji
państwa w ogólności i relacji państwo a gospodarka.

Księga V traktuje o dochodach i wydatkach państwa oraz o długu publicznym.

—---------------

Dzieło to zaczyna się od zdania „Roczna praca każdego narodu jest funduszem,
który zaopatruje go we wszystkie rzeczy konieczne i przydatne w życiu, jakie ten
naród rocznie konsumuje, a które zawsze stanowią bądź bezpośredni produkt tej
pracy, bądź też to, co nabywa za ten produkt od innych narodów”

—---------

Adam Smith rozwija swoją zasadniczą myśl, iż praca jest źródłem bogactwa,
wskazując na czynniki jego wzrostu. Pierwszym z nich jest ilość pracy produkcyjnej,
a drugim – wydajność pracy.

—--------------------

Smith rozróżnia pracę produkcyjną i nieprodukcyjną. „Jeden rodzaj pracy

powiększa wartość przedmiotu, w który pracę włożono, a drugi takiego rezultatu nie
daje.
Smith wskazuje cztery dziedziny gospodarki, w jakich kapitał uruchamia pracę
produkcyjną. Pierwsza obejmuje uprawę roli, eksploatację kopalń i rybołówstwo,
druga – produkcję „fabryczną”, trzecia – handel hurtowy, czwarta – handel
detaliczny.

Zdaniem Smitha praca produkcyjna daje w efekcie dobra materialne, podczas gdy
świadczenie usług nie przynosi trwałych rezultatów, jest praca nieprodukcyjna i nie
tworzy bogactwa narodowego.

—--------------------------

Podział Pracy i Specjalizacja:

Przyczyna podziału pracy i specjalizacji ma głębokie korzenie w ludzkiej skłonności

do wymiany i zamiany jednej rzeczy na drugą.

Granica podziału pracy jest zazwyczaj określana przez rynek. To rynek decyduje,
jakie są najlepsze sposoby organizacji pracy, aby uzyskać najwyższą wydajność i
efektywność.

Przykładem pozytywnego efektu może być rozwój manufaktury produkującej szpilki,

gdzie każdy pracownik specjalizuje się w jednym konkretnym zadaniu, co prowadzi
do szybkiego i efektywnego wytworzenia dużych ilości produktu.

Jednak negatywnym skutkiem może być upośledzenie zdolności umysłowych

pracowników wykonujących rutynowo tę samą czynność. Jest to szczególnie
widoczne w przypadku wykonywania monotonnych zadań, które mogą prowadzić do
braku rozwijania umiejętności i potencjału pracowników.

{Jest w Bogactwie narodów fascynujący opis manufaktury produkującej szpilki. W

Zakładzie tym obowiązuje podział czynności technicznych i specjalizacja robotników.
Smith z zachwytem dowodzi wyższości manufaktury nad warsztatem
rzemieślniczym, w którym ten sam pracownik wykonywał wszystkie czynności
techniczne. Wydajność manufaktury kilkaset razy przewyższa wydajność warsztatu
rzemieślniczego. Podział pracy i specjalizacja jest przeto metoda pomnazania
bogactwa narodów. }

—-----------------

Teoria wartości

Praca była pierwszą ceną, pierwotnym pieniądzem nabywcy, którym się płaciło za wszelkie
przedmioty. Nie za złoto i srebro, lecz za pracę nabywano pierwotnie wszelkie bogactwa
świata; wartość zaś ich dla tego, kto je posiada i chce wymienić na nowe jakieś wytwory,
równa jest ściśle ilości pracy, jaką za te bogactwa może on nabyć lub jaką może
rozporządzać”.

{cytat} Innymi słowy, im więcej pracy zostało włożone w wytworzenie danego dobra
lub usługi, tym wyższa jest jego wartość.

—---------------------

Istnieją 2 różne teorie wartości:

Teoria wartości oparta na nakładach pracy zużytych do wytworzenia danej

jednostki towaru:

Ta teoria zakłada, że wartość danego dobra lub usługi wynika głównie z ilości pracy,
jaka została na nie poświęcona. Niezależnie od tego, czy społeczeństwo jest
prymitywne czy rozwinięte, to praca jest decydującym czynnikiem determinującym
wielkość wytworzonej produkcji.

Teoria wartości oparta na kosztach produkcji jakie trzeba ponieść do wytworzenia

danej jednostki towaru:

Ta teoria zakłada, że wartość danego dobra lub usługi wynika z kosztów produkcji,
jakie trzeba ponieść, aby je wytworzyć. Koszty produkcji obejmują nie tylko nakłady
pracy, ale także koszty materiałów, maszyn, ziemi oraz inne związane z produkcją
wydatki. W tej teorii cena towaru lub usługi często jest równa sumie kosztów
produkcji plus zysk, jaki producent oczekuje za swoją pracę i ryzyko prowadzenia
działalności.

—-------------------

Według Smitha, wartość rzeczy wynika z dwóch źródeł: wartości wymiennej i

wartości użytkowej. Te dwie wartości kształtują ceny dóbr na rynku.

Wartość wymienną: Oznacza wartość danego dobra lub usługi na rynku, opartą na
relacji między ilością pracy włożoną w ich produkcję a innymi dobrami i usługami,
które można za nie wymienić. Innymi słowy, wartość wymienna określa, ile jednostek
innych dóbr lub usług można uzyskać w zamian za dany produkt.

Wartość użytkową: Oznacza korzyść lub użyteczność, jaką dany produkt lub usługa
przynosi konsumentowi. To, ile ktoś jest gotów zapłacić za dany produkt, często
zależy od tego, jaką użyteczność przypisuje mu on sam.

—---------------------
Dogmat Smitha

Twierdzenie, które nazwane później DOGMATEM Smitha, mówiło, że wartość i cena

każdego towaru składają się i rozkładają na dochody, ale są sumą (cena) zysku,
renty i płacy.

“Płaca, zysk i renta to trzy pierwotne wszelkiego dochodu i wszelkiej wartości

wymiennej”.

Zyski dzielą się na oszczędności i wydatki konsumpcyjne kapitalistów

(przedsiębiorców przemysłowych, dzierżawców) oraz części pracowników
nieprodukcyjnych.

Renty gruntowe przeznaczone są głównie na cele konsumpcyjne (właścicieli

ziemskich i innych, zaliczanych do sfery nieprodukcyjnej); niewielka ich część jest
oszczędzana. Pracownicy nieprodukcyjni partycypują w dochodzie poprzez system
podatkowy

Twierdzenie, że ceny rozkładają się na dochody nie jest prawdziwe, gdyż wynikałoby
z niego że PKB składa się z samych dochodów a tak nie jest.

„dogmat Smitha" — wprowadzenie kapitału i ziemi, obok pracy, do grupy czynników

tworzących wartość.

Produkt krajowy brutto = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa +

amortyzacja. (zmniejszenie początkowej wartości danego aktywa na skutek jego zużycia i starzenia
się.)

—---------

Teoria kapitału

Smith stwierdzał, że ludzie zazwyczaj konsumują produkty pracy innych ludzi, które
nabywają za pomocą swojej własnej pracy. Innymi słowy, większość osób
niekoniecznie konsumuje produkty, które wytworzyła sama, ale raczej wymienia je
na produkty i usługi innych osób.

Dlatego niezbędne jest zgromadzenie i zaoszczędzenie czyli rezygnacja z pełnej

konsumpcji własnych produktów.

Oszczędności są kluczowym elementem w procesie gromadzenia kapitału. Praca

dostarcza tego, co oszczędność gromadzi. Oszczędność jest bezpośrednią
przyczyną powstania i wzrostu kapitału

Smith wyróżnia dwie istotne formy kapitału: kapitał trwały i kapitał obrotowy.
Kapitał trwały obejmuje środki trwałe, takie jak maszyny, nieruchomości i
umiejętności ludzkie, które pozostają w posiadaniu jednej osoby przez dłuższy czas i
służą do produkcji towarów i usług.

Natomiast kapitał obrotowy to środki, które są używane jednorazowo lub cyklicznie,

takie jak gotówka czy żywność, która może zmieniać właściciela.

—----------------

Pieniądz

Pojawienie się pieniądza tłumaczy potrzebą przezwyciężenia ograniczeń wymiany,

jakie stwarza bezpośrednia wymiana produktów.

Pieniądz kruszcowy, zdaniem Smitha, w istocie nie jest bogactwem, jego

użyteczność polega na pełnieniu funkcji pośrednika w wymianie towarów

„Byłoby rzeczą zbyt śmieszną zabierać się poważnie do tego, by udowodnić, iż
bogactwa nie stanowią ani pieniądze, ani też złoto lub srebro, ale to, co za pieniądze
można nabyć, i że pieniądz jest o tyle coś wart, o ile można zań coś kupić”

—------------

Wolny rynek

Adam Smith, w swoich badaniach nad naturą ludzkiej działalności gospodarczej,

zauważył, że człowiek z natury kieruje się własnym interesem osobistym. Ten
fundamentalny aspekt ludzkiej natury, egoizm, sprawia, że jednostki dążą do
maksymalizacji korzyści przy minimalnym koszcie. Wynika stąd koncepcja Homo
Oeconomicus, czyli człowieka ekonomicznego, który działa racjonalnie, aby
zaspokoić swoje indywidualne potrzeby

Egoizm i gospodarczość prowadzą do dążenia do maksymalizacji korzyści przy jak

najmniejszym możliwym koszcie dla jednostki.

W kontekście gospodarczym, mechanizmem, który umożliwia jednostkom realizację

swoich interesów, jest tzw. "niewidzialna ręka rynku". Jest to idea, że w
konkurencyjnym środowisku gospodarczym, działania jednostek indywidualnych
kierują się własnym interesem, ale w efekcie prowadzą do korzyści dla całego
społeczeństwa. To, co jest dobre dla jednostki, jest także dobre dla społeczeństwa
jako całości.

Liberalizm gospodarczy zakłada minimalną ingerencję państwa w gospodarkę i

polega na zaufaniu do mechanizmów rynkowych, takich jak konkurencja i wolny
rynek. Konkurencja sprawia, że przedsiębiorstwa są zmuszone dostarczać lepsze
produkty po niższych cenach, co prowadzi do efektywności gospodarczej i
optymalnego alokowania zasobów
—---------------
Ingerencja państwa- wyjątki

Obrona narodowa wymaga centralnej koordynacji i znacznych zasobów, co sprawia,

że jest to obszar, w którym państwo ma uzasadnione prawo do interwencji.

Drugim istotnym obszarem, który Smith widział jako konieczny do ingerencji

państwa, był wymiar sprawiedliwości. Zapewnienie niezależnego i skutecznego
systemu sądownictwa jest kluczowe dla stabilności społecznej i biznesowej, co
stanowi fundament funkcjonowania gospodarki. Uważał, że zapewnienie
sprawiedliwości jest kluczowym zadaniem rządu, ponieważ wymaga ono
niezależnego systemu sądownictwa, który może rozstrzygać spory między
obywatelami oraz egzekwować prawo.

Smith uznawał również potrzebę istnienia administracji publicznej, która

zajmowałaby się bieżącymi sprawami rządowymi oraz realizacją polityk państwa.
Jednakże, nawet w tym obszarze, zalecał ograniczenie biurokracji do niezbędnego
minimum, aby uniknąć nadmiernego obciążenia dla podatników.

Państwo powinno również angażować się w utrzymanie infrastruktury publicznej,

takiej jak drogi, mosty czy systemy kanalizacyjne

Wszystkie te funkcje państwa, zgodnie z poglądami Smitha, powinny być

finansowane przez podatki.
—---------------
Smith wyróżnia 4 zasady dobrego opodatkowania.
Pierwsza zasada to zasada proporcjonalnego obciążenia dochodów. Czyli to
oznacza, że im więcej zarabiasz, tym więcej płacisz w podatkach.

Druga zasada wskazuje, że przepisy podatkowe powinny być jasne, zrozumiałe i

precyzyjnie sformułowane, aby uniknąć niejasności i niepewności dla podatników.

Trzecia zasada dotyczy zapewnienia odpowiedniego okresu czasowego dla

podatników do uregulowania swoich zobowiązań podatkowych.

Czwarta zasada sugeruje, że sposób pobierania podatków powinien być wygodny i

łatwy dla podatników, jednocześnie zapewniając skuteczność i efektywność procesu
poboru
https://libra-1ibuk-1pl-127m7jzyw5907.han.buw.uw.edu.pl/reader/badania-nad-natura-i-przyc
zynami-bogactwa-narodow-tom-1-adam-smith-107041
https://libra-1ibuk-1pl-127m7jzyw5907.han.buw.uw.edu.pl/reader/badania-nad-natura-i-przyc
zynami-bogactwa-narodow-tom-2-adam-smith-97847

https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/35526/Piatkowski_Adam%20Smith.p
df?sequence=3&isAllowed=y