อสมการ

อสมการ คือ………………………………………………………………......................
……………………………………………………………………………………………
คําตอบของอสมการ คือ ……………………………………………………….............
…………………………………………………………………………………………….
กราฟแสดงจํานวน
เนื องจากคําตอบของอสมการ ทีเราหาได้จะเป็ นจํานวนจริ งเสมอ ดังนั!นเราสามารถที
จะนําคําตอบทีหาได้แสดง บนเส้นจํานวนได้ การใช้กราฟแสดงคําตอบของอสมการ ทําให้
เห็นภาพคําตอบได้ชดั เจน ในกรณี ทีมีคาํ ตอบมากกว่า 1 คําตอบ

ตัวอย่าง
แบบฝึ กหัด

1. ให้นอ้ งๆเขียนกราฟแสดงคําตอบของอสมการต่อไปนี!

1. a ≥ 5

2. b ≥ -12

3. c ≠ -2

4. d ≤ 15

5. -11 ≤ e ≤ 11

2. กราฟแสดงจํานวนทีกาํ หนดให้ แสดงคําตอบของอสมการใด

การแก้ อสมการเชิงเส้ นตัวแปรเดียว
อสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียว คือ อสมการทีมีตวั แปรเดียวและมีเลขชี!กาํ ลังเป็ นหนึง

การแก้อสมการ คือ การหาคําตอบของอสมการ ซึ งทําได้โดยการลองแทนค่าตัวแปร

หรื อใช้สมบัติการไม่เท่ากันเข้ามาช่วย การลองแทนค่าตัวแปรในอสมการอาจไม่สะดวกเมือ
อสมการมีความซับซ้อน เช่น เมือต้องการแก้อสมการ 2x+3 < -6 น้องๆจะพบว่าเป็ นการยาก
ทีจะหาคําตอบของอสการนี!โดยการลองแทนค่าตัวแปร

เพือความรวดเร็ วในการแก้อสมการ เราจะใช้สมบัติของการไม่เท่ากันในการหา

คําตอบ ได้แก่ สมบัติการบวกของการไม่เท่ากันและสมบัติการคูณของการไม่เท่ากัน

สมบัตกิ ารบวกของการไม่ เท่ ากัน

เมือ a , b และ c แทนจํานวนจริ งใด ๆ

1. ถ้า a < b แล้ว a + c < b + c
2.ถ้า a ≤ b แล้ว a + c ≤ b + c

ตัวอย่าง ถ้า 10 < 12 แล้ว 10 + 5 < 12 + 5

หรื อ 15 < 17
ถ้า 25 ≤ 30 แล้ว 25+10 ≤ 30+10
หรื อ 35 ≤ 40

เนื องจาก a < b มีความหมายเช่นเดียวกับ b > a และ a ≤ b มีวามหมายเช่นเดียวกับ

b ≥ a ดังนั!นสมบัติการบวกของการไม่เท่ากันจึงเป็ นจริ งสําหรับกรณี a > b และ a ≥ b
ด้วยดังนี!

เมือ a , b และ c แทนด้วยจํานวนจริ งใด ๆ

1. ถ้า a > b แล้ว a + c > b + c
2.ถ้า a ≥ b แล้ว a + c ≥ b + c
สมบัตกิ ารคูณของการไม่ เท่ ากัน

ให้ a , b และ c แทนจํานวนจริ งใด ๆ

1.ถ้า a < b และ c เป็ นจํานวนจริ งบวก แล้ว ac < bc
2.ถ้า a ≤ b และ c เป็ นจํานวนจริ งบวก แล้ว ac ≤ bc
3.ถ้า a < b และ c เป็ นจํานวนจริ งลบ แล้ว ac > bc
4.ถ้า a ≤ b และ c เป็ นจํานวนจริ งลบ แล้ว ac ≥ bc
ตัวอย่าง 1.ถ้า 5 < 7 แล้ว 5 x 2 < 7 x 2 จะได้ 10 < 14
2.ถ้า 12 ≤ 15 แล้ว 12 x 3 ≤15 x 3 จะได้ 36 ≤ 45
3.ถ้า 20 < 30 แล้ว 20 x (-4) > 30x (-4) จะได้ -80 > -120
4.ถ้า 100≤200 แล้ว 100 x (-5) ≥200 x (-5) จะได้ -500 ≥ 1000

และเนื องจาก a < b มีความหมายเช่นเดียวกับ b > a และ a≤ b มีความหมายเช่นเดียว

กับ b ≥ a ดังนั!น สมบัติการคูณของการไม่เท่ากันจึงเป็ นจริ งสําหรับกรณี ที a > b และ a ≥ b
ด้วยดังนี!

1.ถ้า a > b และ c เป็ นจํานวนจริ งบวก แล้ว ac > bc

2.ถ้า a ≥ b และ c เป็ นจํานวนจริ งบวก แล้ว ac ≥ bc
3.ถ้า a > b และ c เป็ นจํานวนจริ งลบ แล้ว ac < bc
4.ถ้า a ≥ b และ c เป็ นจํานวนจริ งลบ แล้ว ac ≤ bc

เนื องจากการหารด้วย c เมือ c ≠ 0 คือการคูณด้วย เราจึงใช้สมบัติการคูณของการไม่

เท่ากันในการแก้อสมการทีอยูใ่ นรู ป cx < b หรื อ cx ≤ b เมือ c และ b เป็ นค่าคงตัวและ c ≠ 0
ตัวอย่างที1

ตัวอย่างที2
ลองทําดู
1. ให้นอ้ งๆเติมเครื องหมาย ≥ หรื อ ≤ หรื อ ≠ ลงในช่องว่างเพือให้ขอ้ ความเป็ นจริ ง

2. .ให้นอ้ งๆแก้อสมการต่อไปนี! พร้อมทั!งเขียนกราฟแสดงคําตอบ

1. x – 12 ≤ 5 2. x + 2 > 5

……………………………….. ………………………………..

……………………………….. ………………………………..
3. 11 ≠ 2 - x 4. 5 ≥ x - 9

……………………………….. ………………………………..

……………………………….. ………………………………..

5. 3x ≥ 12 6. 43 x ≤ 8

……………………………….. ………………………………..

……………………………….. ………………………………..

7. -2x > 5 8. −x
7
≤ 2

……………………………….. ………………………………..

……………………………….. ………………………………..

9. -4x = 125 10. x + 4 ≠ 4

……………………………….. ………………………………..

……………………………….. ………………………………..
3. ให้นอ้ งๆแก้อสมการต่อไปนี!

1. 2(x-15) ≤ -(3x+5)
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

2. x 2+ 1 ≥ 7

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

3. b + 4 ≤ 2b - 1
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

4. − 1 (4 − x )
4
≤ 2

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
 5. 5 x − 3 ≥ 13 x + 2

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

6. 2( x − 3) ≥ 7 − 5( x − 3)
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

7. 0.8c + 0.5 ≠ 0.4c + 1.7

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

8. 2x + 3
5
≤ 0.02

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
 9. -2x – 10 > 5x + 4
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

10. 10(x + 1) – 3(x + 8) > 2(2x + 4) + x - 2

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

11. 83 x − 23 (5x − 4) ≤ − 13 (8 x + 7)

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

12. 2
3
1
( 2 x + 1) ≤ (10 x − 3)
6

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
โจทย์ ปัญหาอสมการเชิงเส้ นตัวแปรเดียว

ตัวอย่ างที& 1 ป้ องซื! อนํ!าดืมขวดมาขาย 200 ขวด เป็ นเงิน 1,200 บาท ขายนํ!าขวดเล็กราคา
ขวดละ 5 บาท ขายนํ!าขวดกลางราคาขวดละ 8 บาท เมือขายหมดได้กาํ ไรมากกว่า 250 บาท
อยากทราบว่าป้ องซื!อนํ!าขวดเล็กมาขายอย่างมากกีขวด

วิธีทาํ ให้ป้องซื! อนํ!าขวดเล็กมาขาย x ขวด

จะได้วา่ ป้ องซื! อนํ!าขวดกลางมาขาย = 200-x ขวด

ขายนํ!าขวดเล็กได้เงิน = 5x บาท

ขายนํ!าขวดกลางได้เงิน = 8(200-x) บาท

ขายนํ!าทั!งหมดได้กาํ ไรมากกว่า = 250 บาท

จะได้อสมการเป็ น
5x + 8[200-x] – 1,200 > 250

5x + 1,600 - 8x -1,200 > 250

-3x + 400 > 250

-3x > 250 - 400

 -3x > -150
x < 50
ตรวจสอบ ถ้าป้ องซื! อนํ!าขวดเล็กมาขายอย่างมาก 49 ขวด

จะต้องซื! อนํ!าขวดกลางมาขายอย่างน้อย 200-49 = 151 ขวด

ขายนํ!าขวดเล็ก 49 ขวด เป็ นเงิน 5 49 = 245 บาท
ขายนํ!าขวดกลาง 151 ขวด เป็ นเงิน 8 151= 1,208 บาท

ขายนํ!าทั!งหมดได้เงิน 245+1,208 = 1,453 บาท

คิดเป็ นกําไร 1,453-1,200 = 253 บาท

กําไร 253 มากกว่า 250 บาทซึงเป็ นจริ งตามเงือนไขในโจทย์

ดังนั!น ป้ องซื! อนํ!าขวดเล็กมาขายอย่างมาก 49 ขวด

ตอบ 49 ขวด

ตัวอย่ างที& 2 พิณมีเงินสะสมอยูจ่ าํ นวนหนึ ง วันหนึงพ่อให้เงินพิณเป็ นพิเศษ 600 บาท

วันรุ่ งขึ!นพิณซื! ออาหารให้แมวและนกทีเลี!ยงไว้เป็ นเงิน 420 บาท พิณรู้วา่ ยังเหลือเงินอยูไ่ ม่
น้อยกว่าครึ งหนึ งของเงินของพิณและเงินทีพ่อให้รวมกัน จงหาว่าเดิมพิณมีเงินสะสมอยูอ่ ย่าง
น้อยกีบาท

วิธีทาํ ให้ เดิมพิณมีเงินสะสมอยู่ x บาท

เงินของพิณและเงินทีพ่อให้รวมกันเป็ น x+600 บาท

หลังจากพิณซื! ออาหารให้แมวและนก 420 บาท เหลือเงินอยูไ่ ม่นอ้ ยกว่าครึ งหนึ ง

ของ x+600 บาท
 จะได้อสมการเป็ น
x+600-420 ≥ 1
2
(x+600)

x+180 ≥ x
2
+300

x−
x
2
≥ 300-180
x
2
≥ 120

x ≥ 240

ตรวจสอบ ถ้าพิณมีเงินสะสมอยูอ่ ย่างน้อย 240 บาท

เมือรวมกับเงินทีพอ่ ให้ 600 บาท พิณจะมีเงินรวมกันอย่างน้อย

240+600 = 840 บาท

หลังจากซื! ออาหารให้แมวและนก 420 บาท

จะเหลือเงินอีกอย่างน้อย 840-420 = 420 บาท เงิน 420 บาท

ไม่นอ้ ยกว่าครึ งหนึงของ 840 บาท ซึงเป็ นจริ งตามเงือนไขในโจทย์

ดังนั!น พิณมีเงินสะสมอยูอ่ ย่างน้อย 240 บาท

ตอบ 240 บาท

ลองทําดู
1. แก้วอ่านหนังสื อเล่มหนึ ง วันแรกอ่านได้ 2/5 เล่ม วันต่อมาอ่านได้อีก 25 หน้า รวมสองวัน
อ่านได้มากกว่าครึ งเล่ม จงหาว่าหนังสื อเล่มนี!มีจาํ นวนหน้าอย่างมากกีหน้า

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

2. ถ้าสองเท่าของจํานวนเต็มบวกจํานวนหนึงมากกว่า 20 อยูไ่ ม่ถึง 6 จํานวนดังกล่าวเป็ น

จํานวนใดได้บา้ ง

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

3. ค่าของ x ทีนอ้ ยทีสุดทีเป็ นจํานวนเต็ม จากอสมการ 23 x ≥ 15

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
4. จํานวนนักเรี ยนชั!นมัธยมศึกษาปี ที 3. ห้อง ก. น้อยกว่าจํานวนนักเรี ยนห้อง ข 6 คน

2/3 ของจํานวนนักเรี ยน ห้อง กมากกว่า 1/2 ของ จํานวนนักเรี ยนห้อง ข แต่ไม่เกิน 5 คน

จงหาว่าจํานวนนักเรี ยนห้อง ก เป็ นจํานวนเท่าใดได้บา้ ง

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

5. ถ้าสามเท่าของจํานวนเต็มบวกถูกบวกด้วย 5 ผลลัพท์มีค่าน้อยกว่า 17 จงหาจํานวนทั!งหมด

ทีเป็ นไปได้ตามเงือนไขทีกาํ หนดให้

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
6. สี เหลียมผืนผ้าทีมีดา้ นยาวต่อด้านกว้างเป็ น 5 : 3 และความยาวรอบรู ปไม่นอ้ ยกว่า 48 เซนติเมตร
อยากทราบว่าสี เหลียมผืนผ้ารู ปนี!จะมีพ!ืนทีอย่างน้อยกีตารางเซนติเมตร

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
7. แม่คา้ ต้องการบรรจุมะม่วงใส่ ลงั ลังพลาสติกเปล่าแต่ละใบหนัก 2.5 กิโลกรัม มะม่วงขนาดใกล้เคียง
กันแต่ละผลหนัก 0.3 กิโลกรัม เพือเป็ นการประหยัดค่าใช้จ่ายในการขนส่ ง ต้อง

การบรรจุมะม่วงให้มากทีสุด แต่ตอ้ งไม่หนักมากจนเกินไปจนเป็ นปัญหาในการเคลือนย้าย จาก

ประสบการณ์แม่คา้ พบว่าถ้าจะให้คุม้ ค่าขนส่ งโดยมะม่วงไม่เสี ยหาย ต้องบรรจุมะม่วงให้

แต่ละลังมีน! าํ หนักรวมกัน อย่างน้อยลังละ 19 กิโลกรัมแต่ไม่เกิน 25 กิโลกรัม จงหาว่าแม่คา้ ควรบรรจุ

มะม่วงใส่ ลงั อย่างน้อยลังละกีผลและอย่างมากลังละกีผล

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

8. วิจิตรซื! อแอปเปิ! ล 100 ผล ราคา 480 บาท ถ้าเขาขายแอปเปิ! ลไปผลละ 12 บาท จงหาจํานวน
แอปเปิ! ลทีนอ้ ยทีสุดทีเขาต้องขายไปเพือให้ได้กาํ ไรอย่างน้อย 200 บาท

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
9. จํานวนหนึงมากกว่า 4ใน5 ของผลบวกของจํานวนนั!นกับ 4 อยูไ่ ม่ถึง 8 จงหาจํานวนนั!น

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

10. เจ้าของทีดินแปลงใหญ่แปลงหนึงต้องการแบ่งทีออกเป็ นแปลงเล็กๆ 36 ล็อค เพือทีจะ

สร้างห้องแถวและบังกะโลในทีดินทั!งหมด ถ้าเขากําหนดว่าจะสร้างห้องแถวอย่างน้อย 20
หลัง และสร้างจํานวนห้องแถวให้มากกว่าบังกะโลอย่างน้อย 8 หลัง จงหาจํานวนบังกะโลที
มากทีสุดทีเป็ นไปได้ทีจะถูกสร้าง

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

11. สุ เทพและสมพิศมีสม้ รวมกัน 80 ผล ถ้าสุ เทพมีสม้ เป็ นจํานวนอย่างน้อย 4 เท่าของจํานวน

ส้มทีสมพิศมี จงหาจํานวนส้มทีนอ้ ยทีสุดทีแต่ละคนจะมีได้

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
12. บริ ษทั อมยิม! จํากัด จ่ายค่าโฆษณาไปทั!งหมด 80,000 บาท แบ่งเป็ นค่าโฆษณาทาง
โทรทัศน์ 56,000 บาท และส่ วนทีเหลือเป็ นค่าทําอมยิม! แจก โดยต้นทุนอมยิม! แต่ละอัน

ไม่เกิน 48 บาท อยากทราบว่าจะทําอมยิม! แจกได้มากสุ ดกีอนั

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

13.ถ้าสามเหลียมหน้าจัว รู ปหนึ งมีดา้ นทีเท่ากันแตละด้านยาว 10 ซม. จงหาความยาวทีมาก

ทีสุดทีเป็ นไปได้ของด้านทีสาม (ตอบเป็ นจํานวนเต็ม)

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

14. ร้านขายโคมไฟแห่งหนึ ง ตั!งราคาขายโดยเมือขายโคมไฟหนึ งอันจะได้กาํ ไร 750 บาท ถ้า

รายจ่ายในเดือนนี!ของร้านแห่งนี! เป็ น 34,500 บาท อยากทราบว่าทางร้านต้องขายโคมไฟให้ได้
กีอนั เมือหักค่าใช้จ่ายแล้วยังเหลือกําไรอย่างน้อย 3,000 บาท

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
 แบบฝึ กหัดท้ ายบท
ให้นอ้ งๆเลือกตัวเลือกทีถกู ต้องทีสุดเพียงตัวเลือกเดียว