สมการเชิงเส้น หมายถึง สมการใด ๆ ที่มีตวั แปร 1 ตัว หรื อ 2 ตัว หรื อ 3 ตัว

แต่กาลังของตัวแปรนั้น ๆ ต้องเป็ น 1 เสมอ เช่น aX + bY + Cz = d

สมการเชิงเส้น 2 ตัวแปร (Linear equation with two variable) คือ สมการที่มีตวั แปร 2
ตัว เลขชี้กาลังของตัวแปรแต่ละตัวเป็ น 1 และไม่มีการคูณกันของตัวแปร รู ปทัว่ ไปคือ Ax +
By +C = 0 เมื่อ A,B,C เป็ นค่าคงที่ A และ B ไม่เท่ากับศูนย์ เช่น 2x + 5y = 6 คาตอบ
สมการเชิงเส้น 2 ตัวแปรนิยมเขียนในรู ปคู่อนั ดับ ( x , y ) เช่น (4,8) จะได้วา่ x = 4 , y = 8
กราฟของสมการเชิงเส้น 2 ตัวแปร มีหลักการเขียนกราฟดังนี้
1) จัดรู ปสมการที่กาหนดให้อยูใ่ นรู ป y = ax + b เมื่อ a,b เป็ นค่าคงที่
ใดๆ และ x , y เป็ นตัวแปรที่กาหนดให้
2) สร้างตารางความสัมพันธ์ของค่า x กับ ค่า y จาก 1. โดยสมมุติค่า x
เพียง 3 ค่า เช่น
x x1 x2 x3
y=ax+ b y1 y2 y3
3) นาคู่อนั ดับ (x1,y1),(x2,y2),(x3,y3) มาลงจุดในกราฟแล้วลากเส้นผ่านจุดทั้ง 3 จะได้
กราฟของสมการเชิงเส้น 2 ตัวแปรตามต้องการเช่น

y=x
y=2

y=-4
ตัวอย่างที่1 จากสมการที่กาหนดให้เปลี่ยนให้อยูใ่ นรู ปทัว่ ไป พร้อมทั้งบอกค่า A,B และ C

ตัวอย่างที่2 จงหาค่าของตัวแปรที่ทาให้สมการที่กาหนดให้เป็ นจริ ง

1. x+2y = 5 เมื่อ x = 1 2. 4x+2y = 10 เมื่อ y = 3
……………………………………….. ……………………………………..
……………………………………….. ……………………………………..
………………………………………. ……………………………………...
………………………………………. ……………………………………..
3. 5x+9y = 0 เมื่อ x = 2 4. 7x+7y = 49 เมื่อ y = 6
……………………………………….. ……………………………………..
……………………………………….. ……………………………………..
………………………………………. ……………………………………...
………………………………………. ……………………………………..
5. 2x+13y = 10 เมื่อ x = 5 6. 15x+9y = 29 เมื่อ y = 3
……………………………………….. ……………………………………..
……………………………………….. ……………………………………..
………………………………………. ……………………………………...
………………………………………. ……………………………………..
ระบบสมการเชิงเส้ น

วิธีการแก้ระบบสมการเชิงเส้ น 2 ตัวแปร
ตัวอย่างที่3

ลองทาดู
1.ให้นอ้ งๆหาคาตอบของระบบสมการโดยใช้กราฟ
2.ให้นอ้ งๆแก้ระบบสมการเชิงเส้น โดยวิธีกาจัดตัวแปร
1. x+y = 22 และ y = 2x-2
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
2. x – y = 4 และ 11x -11y =154
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
3. x + 2y = 74 และ 2x + y = 83
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
4. 2x – 3y – 4 = 0 และ x – 2y = 4
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
5. 3x-9y = 42 และ 7x-y = -38
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
6. 6x-3y = -27 และ 8x-7y = -39
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
7. 7x+y = 6 และ 8x-8y = 16
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
8. 2x+y = -2 และ 6x-5y = 26
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
3.ให้นอ้ งๆแก้ระบบสมการเชิงเส้น โดยวิธีแทนค่าตัวแปร
1. x-7y = 10 และ 6x+5y = -34
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
2. 3x+5y = -24 และ x-6y = 15
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
3. 7x+5y = -24 และ 7x-6y = -2
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
4. x-3y = -4 และ 9x-8y = -17
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
5. 3x+5y = -19 และ 3x+4y = -17
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
6. 2x+5y = -23 และ 9x+6y = -54
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
7. 2x+8y = -2 และ 8x+y = -39
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
8. 7x+3y = -5 และ 8x-9y = 44
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
โจทย์ ปัญหาสมการเชิงเส้ น 2 ตัวแปร
หลักในการทา

อ่านโจทย์ปัญหา
ให้เข้าใจว่าโจทย์ตอ้ งการอะไรและให้จานวนใดมาบ้าง

สมมติตวั แปรขึ้นมา 2 ตัว

เพื่อแทนจานวนที่ตอ้ งการหาทั้ง 2 จานวน

แก้สมการ

คาตอบของสมการ
จะช่วยในการหาคาตอบของโจทย์ปัญหา

ตรวจสอบตาตอบ

ตัวอย่างที1่ นิดมีเงินมากกว่าหน่อย 12 บาท แต่ถา้ นิดและหน่อยนับเงินรวมกันได้ 44 บาท

อยากทราบว่านิ ดและหน่อยมีเงินคนละเท่าไร
วิธีทา สมมุติ ให้นิดมีเงิน x บาท
ให้หน่อยมีเงิน y บาท
นิดมีเงินมากกว่าหน่อย 12 บาท เขียนประโยคสัญลักษณ์ได้ x – y = 12
นิดและหน่อยนับเงินรวมกันได้ 44 บาท เขียนประโยคสัญลักษณ์ได้ x + y = 44
ดังนั้น ระบบสมการเชิงเส้นสองตัวแปร คือ
x – y = 12 ……………………… (1)
x + y = 44 ……………………….(2)
(1) + (2) จะได้ 2x = 56
แทนค่า x = 28 ใน (2) จะได้ x = 28
28 + y = 44
 y = 44 - 28
y = 16
ดังนั้น นิดมีเงิน 28 บาท และหน่อยมีเงิน 16 บาท
ตรวจคาตอบ
นิดมีเงิน 28 บาท และหน่อยมีเงิน 16 บาท นิดมีเงินมากกว่าหน่อย = 28-16 = 12 บาท
และนิดกับหน่อยนับเงินรวมกัน 28 + 16 = 44 บาท

ตัวอย่างที2่ เกษมขับเรื อตามน้ าใช้เวลาเพียง 2 ชัว่ โมง จากนั้นเขาขับเรื อกลับที่ต้ งั ต้นโดยขับเรื อทวนน้ า
เป็ นเวลา 3 ชัว่ โมง ได้ระยะทาง 36 กิโลเมตร จงหาความเร็ วที่เกษมขับเรื อในน้ านิ่งและความเร็ วของ
กระแสน้ า
วิธีทา ให้เกษมขับเรื อในน้ านิ่งด้วยความเร็ ว x กิโลเมตรต่อชัว่ โมง
ถ้ากระแสน้ าไหลด้วยความเร็ ว y กิโลเมตรต่อชัว่ โมง
ดังนั้น เกษมขับเรื อทวนน้ าด้วยความเร็ ว x - y กิโลเมตรต่อชัว่ โมง
เกษมขับเรื อตามน้ าด้วยความเร็ ว x + y กิโลเมตรต่อชัว่ โมง

ระยะทาง = ความเร็ ว × เวลา

ระยะทาง (กิโลเมตร) ความเร็ ว เวลา(ชัว่ โมง)

(กิโลเมตร / ชัว่ โมง)

ขับเรื อทวนน้ า 36 x-y 3

ขับเรื อตามน้ า 36 x+y 2

เขียนระบบสมการได้ดงั นี้
3 ( x – y ) = 36 ………………………… (1)
2 ( x + y ) = 36 ………………………….(2)
(1) ÷3 จะได้ x – y = 12 ………………………….(3)
(2) ÷2 จะได้ x + y = 18 ………………………….(4)
(3) + (4) จะได้ 2x = 30
x = 15
แทนค่า x = 15 ใน (4) จะได้ 15 + y = 18
y=3
ดังนั้น เกษมขับเรื อในน้ านิ่งด้วยความเร็ ว 15 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง
 และกระแสน้ าไหลด้วยความเร็ ว 3 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง
ตรวจคาตอบ
เกษมขับเรื อทวนน้ าได้ชวั่ โมงละ 15 – 3 = 12 กิโลเมตร
ในเวลา 3 ชัว่ โมง เกษมขับเรื อทวนน้ าได้ระยะทาง 12 × 3 = 36 กิโลเมตร เป็ นจริ ง
เกษมขับเรื อตามน้ าได้ชวั่ โมงละ 15 + 3 = 18 กิโลเมตร
ในเวลา 2 ชัว่ โมง เกษมขับเรื อทวนน้ าได้ระยะทาง 18 × 2 = 36 กิโลเมตร เป็ นจริ ง

ตัวอย่างที3่ ณัฐพลมีสารละลายอยูส่ องชนิด ชนิดที่หนึ่งมีน้ าตาล 25% และชนิดที่สองมีน้ าตาล

40 % นาสารละลายทั้งสองชนิดนี้มาผสมกัน 100 ลิตร จะได้สารละลายใหม่ที่มีน้ าตาล 34% ต้องใช้
สารละลายทั้งสองอย่างละกี่ลิตร
วิธีทา ใช้สารละลายชนิดที่หนึ่ง = x ลิตร
ใช้สารละลายชนิดที่สอง = y ลิตร
สารละลาย ปริ มาณ(ลิตร) ร้อยละของน้ าตาล ปริ มาณของสารละลายที่มีน้ าตาลผสม (ลิตร)

สารละลายชนิดที่หนึ่ง x 25% 25% x หรื อ 0.25x

สารละลายชนิดที่สอง y 40% 40% y หรื อ 0.4y

สารละลายใหม่ 100 34% 0.34 × 100 = 34

เขียนระบบสมการได้
x+y = 100 …………… (1)
0.25x + 0.4y = 34 …………… (2)
(2) × 20 จะได้ 5x + 8y = 680 …………….(3)
(1) × 5 จะได้ 5x + 5y = 500 ……………(4)
(3) - (4) จะได้ 3y = 180
y = 60
แทนค่า y = 60 ใน (1) จะได้ x + 60 = 100
x = 40
ดังนั้น ใช้สารละลายชนิดที่หนึ่ง 40 ลิตร และใช้สารละลายชนิดที่สอง 60 ลิตร
ตรวจคาตอบ สารละลายชนิดที่หนึ่ง 40 ลิตร และใช้สารละลายชนิดที่สอง 60 ลิตร
รวมทั้งสองชนิ ดมี 40 + 60 = 100 ลิตร ซึ่งเป็ นจริ งตามโจทย์
สารละลายชนิดที่หนึ่ง 40 ลิตร มีน้ าตาล 25% ดังนั้น ชนิดที่หนึ่งมีน้ าตาล x 40 = 10 ลิตร
สารละลายชนิดที่หนึ่ง 60 ลิตร มีน้ าตาล 40% ดังนั้น ชนิดที่สองมีน้ าตาล x 60 = 24 ลิตร
ในสารละลายใหม่ 40 + 60 = 100 ลิตร มีน้ าตาล 10 + 24 = 34 ลิตร
นัน่ คือ สารละลายใหม่ 100 ลิตร มีน้ าตาล 34% เป็ นจริ งตามโจทย์

ลองทาดู
1. เปลี่ยนประโยคภาษาต่อไปนี้ให้เป็ นประโยคสัญลักษณ์ โดยมี x และ y เป็ นตัวแปร
1. ผลบวกของจานวนสองจานวนเท่ากับ 30
…………………………………………………………………………………
2. จานวนหนึ่งมากกว่าอีกจานวนหนึ่งอยู่ 15
…………………………………………………………………………………
3. ครึ่ งหนึ่งของจานวนหนึ่งเป็ นสี่ เท่าของอีกจานวนหนึ่ง
…………………………………………………………………………………
4. รู ปสี่ เหลี่ยมผืนผ้ารู ปหนึ่ง มีดา้ นกว้างสั้นกว่าด้านยาว 6 เมตร
…………………………………………………………………………………
5. ปากกา 6 ด้าม และดินสอ 5 แท่ง ราคารวมกัน 55 บาท
…………………………………………………………………………………
2. จงแก้โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับระบบสมการเชิงเส้นสองตัวแปรต่อไปนี้ พร้อมทั้งตรวจคาตอบด้วย
1. ผลบวกของจานวนสองจานวนเป็ น 25 และถ้าจานวนจานวนหนึ่งมีค่ามากกว่าอีกจานวนหนึ่ง
อยู่ 7 จงหาค่าของจานวนสองจานวนนั้น
วิธีทา ให้จานวนที่มากกว่าคือ x
จานวนที่นอ้ ยกว่าคือ y
ข้อความที่ 1 ผลบวกของจานวนสองจานวนเป็ น 25
ประโยคสัญลักษณ์ที่ได้ คือ ……….. = …….
ข้อความที่ 2 ถ้าจานวน ๆ หนึ่งมีค่ามากกว่าอีกจานวนหนึ่ งอยู่ 7
ประโยคสัญลักษณ์ที่ได้ คือ ………..= ……..
จะได้ ………… = …….. …………………………….. ( 1 )
 ………… = ……. ………………………………( 2 )
( 1 ) + ( 2 ) ……………………………….. = ………………….
……………………………….. = ………………….
……………………………….. = ………………….
แทน x = …… ในสมการที่ ( 1 ) จะได้ …………………………
………………………..
ตรวจคาตอบ
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
ดังนั้น จานวนที่มากกว่า คือ……..
จานวนที่นอ้ ยกว่า คือ…….
2. กล้วยและก้อย มีเงินรวมกัน 50 บาท แต่กล้วยมีเงินมากกว่าก้อย 8 บาท กล้วยและก้อยมีเงิน
คนละเท่าไร
วิธีทา ให้กล้วยมีเงิน x บาท
ก้อยมีเงิน y บาท
ข้อความที่ 1 กล้วยและก้อย มีเงินรวมกัน 50 บาท
ประโยคสัญลักษณ์ที่ได้ คือ ……….. = …….
ข้อความที่ 2 กล้วยมีเงินมากกว่าก้อย 8 บาท
ประโยคสัญลักษณ์ที่ได้ คือ ………..= ……..
จะได้ ………… = …….. …………………………….. ( 1 )
………… = ……. ………………………………( 2 )
( 1 ) + ( 2 ) ……………………………….. = ………………….
……………………………….. = ………………….
……………………………….. = ………………….
……………………………….. = ………………….
แทน x = …… ในสมการที่ ( 1 ) จะได้ …………………………
………………………..
………………………..
ตรวจคาตอบ
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………
ดังนั้น กล้วยมีเงิน ……. บาท
ก้อยมีเงิน ……. บาท

3. โลหะผสมชนิดที่หนึ่งมีทองแดงผสมอยู่ 49% โลหะผสมชนิดที่สองมีทองแดงผสมอยู่ 28%

จะนาโลหะผสมสองชนิดนี้มาหลอมรวมกันเป็ นโลหะผสมใหม่มีน้ าหนัก 120 กิโลกรัม
และมีทองแดงผสมอยู่ 42% จะต้องนาโลหะผสมทั้งสองชนิดนั้นมาอย่างละเท่าไร
วิธีทา ใช้โลหะผสมชนิดที่หนึ่ง = x กิโลกรัม
ใช้โลหะผสมชนิดที่สอง = y กิโลกรัม
โลหะผสม น้ าหนัก(กิโลกรัม) ร้อยละของทองแดง น้ าหนักของโลหะที่มีทองแดงผสม
(กิโลกรัม)

โลหะผสมชนิดที่หนึ่ง

โลหะผสมชนิดที่สอง

โลหะผสมใหม่

เขียนระบบสมการได้ …………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
3. ในงานเลี้ยงครั้งหนึ่ง ถ้าให้ผชู ้ าย 1 คน จับคู่กบั ผูห้ ญิง 1 คน จะมีผหู ้ ญิงที่ไม่มีคู่เหลืออยู่ 2 คน แต่ถา้ ให้
ผูช้ าย 1 คน จับคู่กบั ผูห้ ญิง 3 คน จะมีผชู ้ ายเหลืออยู่ 6 คน จงหาว่าในงานเลี้ยงครั้งนี้มีผหู ้ ญิงมาในงานกี่
คน
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
4. นักเรี ยนกลุ่มหนึ่งอยูใ่ นห้องประชุม ถ้านักเรี ยนหญิง 15 คน ออกไปจากห้องจะมีนกั เรี ยนชายเป็ น 2 เท่า
ของนักเรี ยนหญิง เมื่อนักเรี ยนหญิงออกไปแล้ว นักเรี ยนชาย 45 คนก็ออกไปอีก ปรากฎว่าคราวนี้ นักเรี ยน
หญิงเหลือเป็ น 5 เท่า ของนร.ชาย ที่เหลือ อยากทราบว่า นร.หญิงในกลุ่มนี้กี่คน
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
5. ข้าวสาร 2 ชนิด ชนิดแรกราคาถังละ 90 บาท ชนิดที่สองราคาถังละ 120 บาท นามาผสมผสานกันใน
อัตราส่ วน 2:1 แล้วขายไปถังละ 110 บาท จะได้กาไรหรื อขาดทุนร้อยละเท่าไหร่
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
6. ผู้ใหญ่ 2 คน กับเด็ก 5 คน ซ่อมสร้ างกล่องเก็บของเสร็จภายใน 4 วัน แต่ถ้าเป็ นผู้ใหญ่ 3 คน กับเด็ก 4 คน จะสร้ าง
กล่องใบเดียวกันเสร็จภายใน 3 วัน อยากทราบว่าผู้ใหญ่คนเดียวจะสร้ างกล่องใบนี ้เสร็ จภายในกี่วนั

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
7. พายเรื อตามน้ า ระยะทาง 10 กิโลเมตร ใช้เวลา 2 ชัว่ โมง แต่พายเรื อทวนน้ า ระยะทาง 8 กิโลเมตร ใช้เวลา
4 ชัว่ โมง อยากทราบอัตราเร็ วของการพายเรื อในน้ านิ่งและอัตราเร็ วของกระแสน้ า
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
8. เมื่อ10ปี ที่ผา่ นมาบิดามีอายุเป็ น4เท่าของบุตรถ้าใน6ปี ข้างหน้าบิดามีอายุเป็ น2เท่าของบุตรปั จจุบนั
บิดามีอายุเท่าใด
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
9.ลวดหนามขดหนึ่งยาว36เมตร นาไปล้อมรั้วรอบพื้นที่รูปสี่ เหลี่ยมผืนผ้าที่มีดา้ นกว้างสั้นกว่าด้านยาว4เมตร
ได้พอดีจงหาพื้นที่ของรู ปสี่ เหลี่ยมผืนผ้า
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
10.ถ้านับวัวและนกกระจอกเทศรวมกันได้ 44 ตัว นับขาวัวและขานกกระจอกเทศในฟาร์ มรวมกัน
ได้ 164 ขา จงหาว่าฟาร์ มแห่งนี้มีววั และนกกระจอกเทศอย่างละกี่ตวั
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
 แบบฝึ กหัดท้ ายบท
คาอธิบาย เลือกคาตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคาตอบเดียว

6.
7.

8.